Tevredenheidsonderzoek Stedendriehoek Innoveert Kwantitatief onderzoek Rapport

Tevredenheidsonderzoek Stedendriehoek Innoveert Kwantitatief onderzoek Rapport

Inhoud 1. Inleiding 2. Onderzoeksopzet 3. Respondenten 4. Doelen Stedendriehoek Innoveert 5. Bevindingen 6. Conclusies en aanbevelingen 2

1. Inleiding 1.1 Een korte introductie van het netwerk In de regio Stedendriehoek (de driehoek Deventer-Zutphen-Apeldoorn) wordt bij de versterking van de economie sinds enkele jaren intensief samengewerkt tussen ondernemers, onderwijsinstellingen, onderzoeksinstituten en overheid. Onder aansturing van een regionale Strategische Board Stedendriehoek en de provincies Overijssel en Gelderland wordt gewerkt aan de uitvoering van een gemeenschappelijke strategische agenda. Een van de partijen die hier aan werkt is Stedendriehoek Innoveert. De Stichting Stedendriehoek Innoveert is in 2013 ontstaan uit twee eerder naast elkaar opererende organisaties: het Innovatienetwerk Stedendriehoek en Stedendriehoek Onderneemt. Waar het Innovatienetwerk zich voornamelijk bezighield met het koppelen van individuele bedrijven en netwerkvorming hield Stedendriehoek Onderneemt zich bezig met projectontwikkeling, realisatie en aandacht geven aan sectoren die voor de regio van groot belang zijn. Er is gekozen voor samenvoeging van deze twee organisaties om te zorgen dat vernieuwing in de regio Stedendriehoek sneller van de grond komt en om de herkenbaarheid richting de doelgroep te vergroten. Het thema innovatie van de regionale Strategic Board en de provincies Overijssel en Gelderland is belegd bij de Stichting Stedendriehoek Innoveert. De Stichting heeft als doel om innovatie in en tussen bedrijven in de regio Stedendriehoek te bevorderen, waardoor economische ontwikkeling wordt versterkt. Innovatiemakelaars koppelen de juiste mensen aan elkaar om oplossingen te bedenken, ideeën verder uit te werken en nieuwe producten in de markt te zetten. Daarbij richten zij zich op (mkb)bedrijven in de maakindustrie die werk maken van de verduurzaming van de gebouwde omgeving en duurzame processen (en producten). Daarnaast en binnen zijn de papier- & verpakkingsindustrie en agrofood belangrijke aandachtspunten. Het netwerk richt zich op het intensiveren van de contacten tussen ondernemingen op regionaal niveau en wil in samenhang daarmee bedrijven helpen bij het komen tot innovaties in en tussen de ondernemingen. 1.2 Aanleiding voor en doel van tevredenheidsonderzoek Twee jaar na de oprichting van de Stichting Stedendriehoek Innoveert wil het bestuur van de stichting graag evalueren hoe de bedrijven de activiteiten van de Stichting Stedendriehoek Innoveert beoordelen en hoe zij de toekomst van Stedendriehoek Innoveert zien. Halverwege 2015 is door E&E advies een kwalitatieve evaluatie uitgevoerd naar het oordeel van het bedrijfsleven over Stedendriehoek Innoveert en in welke mate het netwerk beantwoordt aan de doelstellingen. Op basis van een beperkte literatuurstudie en zestien interviews met ondernemers gevestigd in de regio Stedendriehoek is een beeld geschetst van de huidige stand van zaken van Stedendriehoek Innoveert en van de lessen die daaruit te trekken zijn met het oog op de toekomst. De meningen van de geïnterviewde ondernemers zijn in het rapport Stedendriehoek Innoveert: lessen voor de toekomst samengevoegd. Stedendriehoek Innoveert wil bovenstaande uitkomsten graag objectiveren en kwantificeren door middel van een kwantitatief onderzoek. Daarnaast wil Stedendriehoek Innoveert het kwantitatief onderzoek gebruiken om een aantal extra vragen te stellen over bepaalde naar voren springende onderwerpen in het rapport Stedendriehoek Innoveert: lessen voor de toekomst. In dit rapport worden de resultaten van het kwantitatieve onderzoek besproken. 3

Het hoofddoel van het onderzoek komt overeen met het kwalitatieve onderzoek en is vast te stellen: in welke mate Stedendriehoek Innoveert beantwoordt aan de gestelde doelen. Hierbij ligt de nadruk op het oordeel van het bedrijfsleven: hoe beoordelen de bedrijven de activiteiten van de Stichting Stedendriehoek Innoveert, wat gaat goed en wat kan anders? In het onderzoek wordt zowel teruggeblikt als vooruitgekeken. 1. Terugblik Met betrekking tot het verleden beantwoorden we de volgende vragen: Worden de gestelde doelen bereikt? Wat is het oordeel van de bedrijven over Stedendriehoek Innoveert? 2. Vooruitblik In dit gedeelte van het rapport beantwoorden we de volgende vragen: hoe kan Stedendriehoek Innoveert haar gebruikswaarde voor bedrijven in de regio vergroten? In hoeverre is een publiek-privaat financieringsmodel haalbaar? 4

2. Onderzoeksopzet 2.1 Methodologie De bevindingen in dit rapport zijn gebaseerd op: 1.Beperkte literatuurstudie Een beknopte literatuurstudie. In het kader van het onderzoek is o.a. gekeken naar de Omgevingsagenda Stedelijk netwerk Stedendriehoek en het Werkplan Stedendriehoek Innoveert 2015. 2.Interviews Zestien interviews met ondernemers, zowel bekend als minder bekend met de Stichting Stedendriehoek Innoveert, gevestigd in de regio Stedendriehoek en passend binnen de doelgroep. Aan deze ondernemers is gevraagd naar hun ervaring met en kennis over de Stichting Stedendriehoek Innoveert. 3.Online enquête onder ondernemers in het netwerk Een groep van 183 ondernemers is via de mail en telefoon benaderd om de 23 vragen van de enquête in te vullen. Aangezien van de 183 respondenten 13 niet meer bij het bedrijf werkzaam zijn en van 3 mensen de e-mailadressen niet kloppen en niet te achterhalen zijn, worden deze niet onder de populatie gerekend. We gaan uit van een populatie van 167 respondenten. Op basis van de 62 volledig ingevulde enquêtes kan met 95% betrouwbaarheid uitspraak worden gedaan over de totale netwerkpopulatie met een foutmarge van 10%. Dit betekent dat de uitkomsten met enige voorzichtigheid geïnterpreteerd dienen te worden. 5

3. Respondenten Aantal respondenten Bij de oprichting van de netwerken Stedendriehoek Onderneemt en Innovatienetwerk Stedendriehoek was er geen sprake van een sectorale afbakening van de doelgroep. Door de jaren heen is het netwerk zich steeds meer gaan richten op maakbedrijven. Inmiddels bestaat het netwerk uit circa 170 ondernemers. Van deze 170 ondernemers hebben 62 ondernemers de enquête ingevuld. In het begin van het onderzoek hebben wij een databestand ontvangen bevattende de 190 ondernemers die zijn aangesloten bij Stedendriehoek Innoveert. Echter, een aantal bedrijven stond er tweemaal in. Ook stonden er een aantal niet-ondernemers in. Deze dubbellingen en niet-ondernemers zijn van de lijst gehaald. Uiteindelijk is een groep van 183 ondernemers via de mail en telefoon benaderd om de vragen van de enquête in te vullen. Dit heeft geresulteerd in een respons van 62 volledig ingevulde enquêtes (33%). Met een groot gedeelte (35%) van de aangesloten ondernemers is geen contact geweest. Zij waren via de mail en telefoon onbereikbaar. In onderstaande figuur is de respons en non-respons weergegeven. Figuur: Respons enquête 16% 33% 35% 4% 12% Geen tijd/ geen prioriteit / ziek / vakantie Te weinig kennis van SI Werkt niet meer bij het bedrijf / failliet/ fout e- mailadres Geen respons (2 keer gemaild en 2 keer gebeld) Ingevuld De belangrijkste reden voor ondernemers om de enquête niet in te vullen is dat zij geen tijd hadden of wilden vrijmaken (16%). Een andere belangrijke reden voor non-respons is dat ongeveer 12% van de benaderde respondenten niet meer werkzaam is bij het bedrijf dat is aangesloten bij Stedendriehoek Innoveert. 6

Geografische spreiding In onderstaande kaart wordt de geografische spreiding (gemeente waarin het bedrijf is gevestigd) weergegeven van de respondenten die de enquête hebben ingevuld. De meeste aangesloten bedrijven zijn gevestigd in de gemeente Apeldoorn en de gemeente Deventer. Dit zijn tevens de gemeenten met het hoogste aantal inwoners en bedrijven. Figuur: geografische spreiding bedrijven 17 1 1 19 1 Gemeente Aantal Almelo 1 Apeldoorn 17 Berkelland 1 Bronckhorst 1 Brummen 6 Deventer 19 Epe 1 Lochem 5 Olst-Wijhe 1 Voorst 6 Zutphen 4 Totaal 62 6 6 1 4 5 1 7

Sectoren De regio Stedendriehoek heeft gekozen voor cleantech als focus. Stedendriehoek Innoveert werkt vanuit deze focus aan innovatie en concentreert zich daarbij op (maak-) bedrijven die werk maken van de verduurzaming van de gebouwde omgeving en duurzame processen (en producten). Daarnaast en binnen zijn de papier- & verpakkingsindustrie en agrofood belangrijke aandachtspunten. Figuur: sectorverdeling bedrijven Sector Aantal Advies 9 Bouw en installatie 10 Productie van energie 3 Maakindustrie 30 Opleidingen 2 Onderzoek 4 Overig 4 Totaal 62 Waaronder advies in cleantech Deze 30 bedrijven kunnen als volgt worden ingedeeld: - 10% Verduurzaming en duurzame processen - 24% Papier en verpakkingsindustrie - 31% Agrofood De gekozen focus is in bovenstaande figuur, dat is gebaseerd op de 62 respondenten, duidelijk zichtbaar. 19 van de 30 maakindustrie bedrijven houden zich bezig met verduurzaming en duurzame processen, papier- en verpakkingsindustrie en/ of agrofood. Tevens is de bouw- en installatiesector goed vertegenwoordigd, die zich onder andere bezighoudt met de verduurzaming van woningen en gebouwen. Als laatste werkt ongeveer een zesde van de respondenten bij een adviesbureau, waar zij zich onder andere bezighouden met de verduurzaming (van processen). 8

4. Doelen Stedendriehoek Innoveert In het Werkplan Stedendriehoek Innoveert 2015 zijn verschillende doelen gesteld. Aan de hand van de enquête kan van één doel worden gezegd of deze is behaald of niet: Klanttevredenheid van 7 of meer bij 80% van de respondenten. Stedendriehoek Innoveert heeft dit doel behaald. Gemiddeld wordt het netwerk met een 7.3 beoordeeld en meer dan 80% van de respondenten geeft een 7 of hoger. De overige doelen kunnen aan de hand van de enquête niet worden beoordeeld. Deze doelen gaan o.a. over omzetverhoging, gecreëerde werkgelegenheid, aantal netwerkbijeenkomsten en nieuwe relaties (+75). Er kan bijvoorbeeld wel worden vastgesteld dat er dankzij Stedendriehoek Innoveert meer wordt samengewerkt en geïnnoveerd, maar wat daarvan het effect is op de economie is vanuit de enquête niet vast te stellen. Echter, over het laatste punt (+75 aangesloten bedrijven) kunnen we gebruikmakend van de resultaten van de enquête wel wat zeggen. We kunnen geen definitief oordeel vellen over de groei van het aantal leden, maar kunnen aan de hand van de enquête wel concluderen dat het doel 75 nieuwe leden aan te sluiten in 2015 naar alle waarschijnlijkheid niet gehaald is. Van de 62 respondenten is ongeveer 25% (15) minder dan 1 jaar lid. Het is onwaarschijnlijk dat de overige 60 nieuwe leden in de non-respons groep zitten. 9

5. Bevindingen In dit hoofdstuk gaan we in op de bevindingen van de enquête. In paragraaf 5.1 kijken we naar de mening van de ondernemers over de uitvoering van Stedendriehoek Innoveert. Zo gaan we bijvoorbeeld in op de activiteiten die vanuit Stedendriehoek Innoveert worden ondernomen. Vervolgens gaan we in paragraaf 5.2 in op de resultaten en effecten van het netwerk. Ten slotte kijken we in paragraaf 5.3 naar de toekomst van Stedendriehoek Innoveert. 10

5.1 Uitvoering 5.1.1 Hoe zijn de ondernemers bekend geworden met het netwerk? 50% van de ondernemers die de enquête hebben ingevuld heeft zich 1-2 jaar geleden aangesloten bij Stedendriehoek Innoveert, 12% minder dan een jaar geleden en 38% was al deelnemer van Innovatienetwerk Stedendriehoek en/of Stedendriehoek Onderneemt. In het eerder uitgevoerde kwalitatieve onderzoek gaven nagenoeg alle geïnterviewde ondernemers aan te zijn benaderd door de makelaars van Stedendriehoek Innoveert of zij wilden deelnemen aan het netwerk. Het merendeel van de geïnterviewde ondernemers had voordat Stedendriehoek Innoveert hen benaderde nog nooit van het netwerk gehoord. Ook uit de enquête komt naar voren dat veel ondernemers zijn benaderd door de makelaars van Stedendriehoek Innoveert of zij wilden deelnemen aan het netwerk. In onderstaande figuur is te zien dat 40% op deze manier bekend is geworden met het netwerk. Figuur: Hoe bent u met Stedendriehoek Innoveert in contact gekomen? 8% 20% 32% Op de hoogte gesteld van Stedendriehoek Innoveert door andere ondernemers uit de regio Op uitnodiging van Stedendriehoek Innoveert Via persberichten 40% Anders 11

5.1.2 Organisatie en communicatie Organisatie: de makelaars Naast een bestuur, die een toezichthoudende functie heeft, werken er voor Stedendriehoek Innoveert drie innovatiemakelaars. Gezamenlijk ondersteunen zij, op onafhankelijke wijze, innovatieve ideeën van bedrijven. Uit het kwalitatieve onderzoek kwam naar voren dat de naamsbekendheid van de makelaars groot is. Tevens werd duidelijk dat de persoonlijke relatie met de makelaars voorop staat en niet de relatie met de organisatie Stedendriehoek Innoveert. De makelaars kunnen volgens het merendeel van de geïnterviewde ondernemers als geen ander concreet zijn. In de enquête wordt de stelling `De makelaars komen hun afspraak na met een 7.8 beoordeeld. Echter, de dienstverlening die op dit moment wordt aangeboden is arbeidsintensief. De makelaars nemen doorgaans contact op met ondernemers om ze te wijzen op de dienstverlening van de Stedendriehoek Innoveert en niet andersom. Adequaat beeld van vraagstukken De meerderheid van de ondernemers gaf tijdens de interviews aan dat de makelaars een adequaat beeld hebben van de vraagstukken die leven bij bedrijven. Mede dankzij de actieve inzet van de makelaars zijn een aantal projecten van bedrijven gerealiseerd. In de enquête is de vraag of de makelaars een adequaat beeld hebben van de vraagstukken met een ruim voldoende beoordeeld (gemiddeld een 6.9). Zeven ondernemers vinden niet dat de makelaars een adequaat beeld hebben en hebben een 5 of lager ingevuld. 30 Figuur: Adequaat beeld van de vraagstukken die voor ondernemers van belang zijn 20 10 Gemiddelde: 6.9 0 12

Stedendriehoek Innoveert gerund door ondernemers Ondernemers waarderen het dat Stedendriehoek Innoveert niet te maken heeft met dubbele petten. Alle geïnterviewde ondernemers vinden het belangrijk dat Stedendriehoek Innoveert wordt gerund door ondernemers. In de enquête wordt dit beeld bevestigd. Gemiddeld wordt er door de ondernemers een 8.0 ingevuld. Communicatie De geïnterviewde ondernemers zijn overwegend positief over de wijze van communiceren. De makelaars houden volgens hen het netwerk actief in stand. De makelaars nemen het initiatief om bedrijven te wijzen op bijvoorbeeld nieuwe subsidies die interessant zijn voor het desbetreffende bedrijf. Wel kunnen volgens de ondernemers de activiteiten beter gepromoot worden. In de enquête wordt de communicatie van Stedendriehoek Innoveert naar de ondernemers toe, op een enkele onvoldoende na, met gemiddeld een 7,6 beoordeeld. Figuur: Wijze van communiceren 30 20 10 Gemiddelde: 7.6 0 Geen of amper contact met Stedendriehoek Innoveert Naast de bedrijven die regelmatig contact hebben met de makelaars van Stedendriehoek Innoveert, zijn er ook bedrijven die na het intakegesprek (bijna) geen contact meer met Stedendriehoek Innoveert hebben gehad. Uit de interviews werd duidelijk dat een deel van deze ondernemers niet of minder door heeft dat Stedendriehoek Innoveert naast de netwerkbijeenkomsten en de bedrijfsbezoeken nog meer voor een bedrijf kan betekenen. Ook uit de enquête komt dit naar voren. Tijdens de telefonische gesprekken en e-mails die zijn gevoerd/teruggestuurd door de ondernemers blijkt dat er een groep aangesloten ondernemers is die niet of amper op de hoogte is van wat Stedendriehoek Innoveert voor hen kan betekenen. 13

5.1.3 De activiteiten van Stedendriehoek Innoveert Stedendriehoek Innoveert biedt een ondernemersplatform aan waar op een laagdrempelige wijze gelijkgestemde ondernemers elkaar kunnen ontmoeten en ervaringen en kennis kunnen delen. Deze ontmoetingen vinden plaats tijdens de netwerkbijeenkomsten en bedrijfsbezoeken. Buiten deze netwerkbijeenkomsten en bedrijfsbezoeken worden bedrijven, kennisinstellingen en overheden actief aan elkaar gekoppeld. Naast het koppelen van partijen zorgt Stedendriehoek Innoveert ervoor dat samenwerken (financieel) aantrekkelijker is door innovatievouchers uit te delen en door, waar nodig, hulp te bieden bij bijvoorbeeld het schrijven van een innovatieplan. In de enquête is aan de ondernemers gevraagd hoe zij de verschillende diensten van Stedendriehoek Innoveert beoordelen. Deelnemers zijn overwegend tevreden over de kwaliteit van de activiteiten van het netwerk. In de hierna volgende pagina s, worden de hieronder genoemde activiteiten besproken. Figuur: Beoordeling activiteiten Stedendriehoek Innoveert Begeleiding richting financiële instrumenten 9% 21% 34% 30% 2% 4% Ontsluiting van specifieke kennis Bedrijven helpen om consortia op te richten en begeleiding innovatieprojecten en businesscases Bedrijven verbinden met onderwijs- en kennisinstellingen 11% 3% 9% 26% 24% 19% 31% 26% 39% 31% 28% 28% 4% 14% 2% 6% 1 t/m 5 6 7 8 9 Netwerkvorming tussen bedrijven bevorderen 5% 14% 33% 31% 16% 2% 10 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 14

1. Bedrijven met elkaar in contact brengen en netwerkvorming tussen bedrijven bevorderen In de enquête is aan de ondernemers gevraagd of zij vinden dat Stedendriehoek Innoveert bedrijven met elkaar in contact brengt en of zij netwerkvorming tussen bedrijven bevordert. De ondernemers beoordelen deze vraag gemiddeld met een 7,4. 2. Bedrijven verbinden met onderwijs- en kennisinstellingen Stedendriehoek Innoveert helpt bij het koppelen van ondernemers en kennisinstellingen. Uit het kwalitatieve onderzoek kwam naar voren dat er ondernemers zijn die graag vaker kennisinstellingen willen tegenkomen op de netwerkbijeenkomsten. Ook zijn er ondernemers die geregeld samenwerken met kennisinstellingen, maar tegen problemen aan lopen die zij graag met het netwerk willen bespreken. In de praktijk blijkt de totstandkoming van een samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven echter niet eenvoudig. In de enquête is aan de ondernemers gevraagd wat zij vinden van de inspanningen van Stedendriehoek Innoveert om bedrijven met kennis- en onderwijsinstellingen te verbinden. De ondernemers beoordelen deze stelling gemiddeld met een 7.1. 3. Samenwerkingspartners vinden voor innovatieprojecten, bedrijven helpen om consortia op te richten en begeleiding bij het ontwikkelen van innovatieprojecten en businesscases. Dankzij Stedendriehoek Innoveert zijn consortia gevormd. Zonder de hulp van Stedendriehoek Innoveert was de samenwerking volgens de geïnterviewde ondernemers waarschijnlijk niet of minder makkelijk tot stand gekomen. In de enquête geven de ondernemers aan tevreden te zijn met deze dienst. Zij geven gemiddeld een 7.2. 4. Ontsluiting van specifieke kennis In de enquête wordt deze dienst beoordeeld met een 6.8. Binnen organisaties is veel kennis opgeslagen dat doorgaans weinig wordt gedeeld met andere bedrijven. Uit de interviews kwam naar voren dat Stedendriehoek Innoveert zorgt voor het leggen van dwarsverbanden tussen bedrijven die zo samenwerken aan innovatieprojecten. Hierdoor wordt kennis ontsloten. Echter, dit soort projecten ontstaan vaak niet vanzelf. Stedendriehoek Innoveert voorziet hierin. Dit maakt het een arbeidsintensieve vorm van dienstverlening. De bedrijven moeten er steeds actief bij betrokken worden, aangezien zij zelf niet snel aankloppen bij andere bedrijven en/of Stedendriehoek Innoveert. 15

5. Begeleiding richting financiële instrumenten Stedendriehoek Innoveert beschikt over budget (innovatievouchers) bedoeld voor business development. De begeleiding richting het financieel instrumentarium werd tijdens de interviews door de grotere en de kleinere bedrijven anders beoordeeld. Het merendeel van de grote bedrijven geeft aan een eigen subsidieadviseur in dienst te hebben of deze geregeld in te huren waardoor zij de hulp van Stedendriehoek Innoveert bij het vinden en aanvragen van een subsidie niet nodig heeft. Echter, de kleinere bedrijven geven aan dat de hulp van Stedendriehoek Innoveert bij het vinden en aanvragen van subsidies voor hen van grote toegevoegde waarde is. De kleine ondernemingen geven veelal aan zelf geen kennis te hebben van de subsidiemogelijkheden, maar niet over de middelen te beschikken om dit te laten uitzoeken. Tevens komt naar voren dat de grote bedrijven voornamelijk op zoek zijn naar de grotere (Europese) subsidies, terwijl kleine bedrijven ook graag van kleinere (regionale) subsidieregelingen gebruik maken. Het is voor deze ondernemers prettig dat Stedendriehoek Innoveert bijeenkomsten organiseert over subsidies of bedrijven individueel wijst op de mogelijkheden. In de enquête wordt de dienst Begeleiding richting financiële instrumenten gemiddeld beoordeeld met een 7.0. 16

5.1.4 Netwerkbijeenkomsten Per jaar worden er vier netwerkbijeenkomsten georganiseerd. Deze bijeenkomsten worden georganiseerd om gemeenschappelijke uitdagingen en behoeften te bespreken. De geïnterviewde ondernemers die regelmatig naar de netwerkbijeenkomsten komen bestempelen de netwerkbijeenkomsten als leerzaam, interessant en nuttig. Zij komen naar de netwerkbijeenkomsten om andere bedrijven te leren kennen, het eigen bedrijf bekendheid te geven in de regio en hun kennis te vergroten. Elke bijeenkomst heeft een eigen thema dat voor een groot deel van de bedrijven in het netwerk interessant is. De ondernemers die de enquête hebben ingevuld zijn positief over de netwerkbijeenkomsten, zij geven gemiddeld een 7.0. De andere helft van de geïnterviewde ondernemers geeft aan de netwerkbijeenkomsten niet of weinig te bezoeken. Deze ondernemers zeggen overspoeld te worden door uitnodigingen voor bijeenkomsten. Stedendriehoek Innoveert past niet meer in de agenda s van deze ondernemers. Uit de gesprekken komt naar voren dat het merendeel van de ondernemers de frequentie van de bijeenkomsten goed vindt. Ook het tijdstip waarop de bijeenkomsten worden georganiseerd wordt gewaardeerd. De bijeenkomsten beginnen aan het einde van de middag en zijn in de vooravond klaar. De vereiste tijd en inzet zijn beperkt waardoor het voor veel ondernemers makkelijk realiseerbaar is om aan de bedrijfsbezoeken deel te nemen. Ook uit de enquête blijkt dat de frequentie van de netwerkbijeenkomsten goed is (gemiddeld een 7.2). Figuur: Beoordeling netwerkbijeenkomsten 20 10 0 17

5.2 Resultaten en effecten van het netwerk 5.2.1 Algemeen oordeel De geïnterviewde ondernemers vinden dat Stedendriehoek Innoveert een belangrijke rol vervult in de regio. Dankzij Stedendriehoek Innoveert wordt er meer geïnnoveerd in de regio. Tevens vinden zij dat het werk van de makelaars van toegevoegde waarde is. Er is bij de ondernemers veel waardering voor de makelaars van Stedendriehoek Innoveert. De makelaars zijn betrokken, oprecht geïnteresseerd, zijn benaderbaar en hebben aandacht voor de ondernemers. Vooral de proactieve houding heeft toegevoegde waarde. De makelaars kennen de ondernemers en hun onderneming en denken mee over kansen voor de ondernemers. De makelaars zijn de vaste waarde en vormen naast de innovatievouchers het enige kapitaal van Stedendriehoek Innoveert. Zij hebben het netwerk en de contacten. Voor de ondernemers bestaat Stedendriehoek Innoveert uit drie makelaars, niet meer en niet minder. Ook uit de enquête blijkt dat de ondernemers tevreden zijn over het netwerk. Ze beoordelen Stedendriehoek Innoveert gemiddeld met een 7.3. 5.2.2 Resultaten en mate van doelbereik Ondernemers is in de enquête gevraagd in hoeverre zij vinden dat Stedendriehoek Innoveert op adequate wijze bijdraagt aan zijn/haar bedrijf. In onderstaande figuur zijn de scoren voor de zes aspecten weergegeven. Figuur: Beoordeling resultaten en mate van doelbereik Intensievere relaties met kennis- en onderwijsinstellingen Nieuwe relaties met kennis- en onderwijsinstellingen Nieuwe en intensievere relaties met andere bedrijven Regioprofilering van uw bedrijf Ontwikkeling van innovaties 23% 23% 18% 20% 12% 19% 28% 28% 25% 21% 30% 31% 30% 38% 38% 22% 18% 35% 9% 0% 9% 0% 4% 9% 2% 4% 1 t/m 5 6 7 8 9 Nieuwe inzichten en inspiratie 16% 14% 41% 25% 4% 10 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% De organisatie scoort op bovenstaande punten gemiddeld tussen de 6.3 en 6.9. In de hierna volgende sheets wordt er dieper ingegaan op bovenstaande scoren. 18

1. Nieuwe inzichten en inspiratie De ondernemers geven gemiddeld een 6.8, aan de stelling Stedendriehoek Innoveert draagt op adequate wijze bij aan nieuwe inzichten en inspiratie. 2. Ontwikkeling van innovaties Het merendeel van de geïnterviewde ondernemers gaf aan dat zij innoveren op eigen kracht en daar over het algemeen geen Stedendriehoek Innoveert bij nodig heeft. Stedendriehoek Innoveert ondersteunt hen wel bij het versterken van hun externe (regionale) oriëntatie als belangrijke randvoorwaarde voor innovatie. Via deze weg zijn er verschillende consortia gevormd, waarin bedrijven van elkaars kennis en ervaringen profiteren en de kosten van het ontwikkelen van een innovatie delen. In de enquête is aan de ondernemers gevraagd of Stedendriehoek Innoveert op adequate wijze bijdraagt aan de ontwikkeling van de innovaties. Deze stelling wordt gemiddeld met een 6.9 beoordeeld. 3. Regioprofilering van uw bedrijf Uit de interviews kwam naar voren dat veel bedrijven in het netwerk vooral (inter)nationaal zijn georiënteerd en op zich weinig hebben met de regio als geografisch schaalniveau voor samenwerking. Volgens de geïnterviewde ondernemers vergroot Stedendriehoek Innoveert de regionale kennis en awareness van bedrijven en legt de verbinding in de regio tussen bedrijven met een lage regionale awareness. Alhoewel Stedendriehoek Innoveert voor ongeveer de helft van de geïnterviewde ondernemers nog niet heeft geleid tot nieuwe samenwerkingsverbanden of innovatie, hebben zij dankzij het netwerk wel nieuwe ideeën en kennis opgedaan en bedrijven leren kennen waarmee zij in de toekomst wellicht kunnen gaan samenwerken. In de enquête wordt de stelling of Stedendriehoek Innoveert bijdraagt aan de regioprofilering gemiddeld met een 6.5 beoordeeld. 4. Nieuwe en intensievere relaties met bedrijven en kennis- en onderwijsinstellingen 5. De toegevoegde waarde van Stedendriehoek Innoveert bestaat volgens de geïnterviewde ondernemers naast de makelaars vooral uit het netwerk van ondernemers dat vanuit Stedendriehoek Innoveert is ontstaan. Er ontstaan dankzij Stedendriehoek Innoveert nieuwe samenwerkingsverbanden in de regio tussen bedrijven, kennis- en onderwijsinstellingen en overheden. In de enquête worden de stellingen Stedendriehoek Innoveert draagt op adequate wijze bij aan nieuwe en intensievere relaties met bedrijven en Stedendriehoek Innoveert draagt op adequate wijze bij aan nieuwe en intensievere relaties met kennis- en onderwijsinstellingen beoordeeld met respectievelijk een 6.4 en een 6.3. 19

5.3 Stedendriehoek Innoveert en de toekomst 5.3.1 Toekomst In de enquête wordt op de vraag Vindt u het belangrijk dat Stedendriehoek Innoveert in de komende jaren haar diensten blijft aanbieden? gemiddeld een 7.8 gegeven. Ook bijna alle geïnterviewde ondernemers geven aan dat zij het belangrijk vinden dat Stedendriehoek Innoveert blijft bestaan. Het feit dat de bijeenkomsten goed worden bezocht, dat veel van de geïnterviewde ondernemers regelmatig komen en dat de ondernemers die regelmatig gebruik maken van de diensten van Stedendriehoek Innoveert, laat zien dat het netwerk voor deze ondernemers van toegevoegde waarde is. Er zijn ook ondernemers die wel aangesloten zijn bij Stedendriehoek Innoveert, maar er nauwelijks gebruik van maken en / of amper weten wat Stedendriehoek Innoveert inhoudt. Tijdens het benaderen van de respondenten voor de enquête kwam dit ook naar voren. Veel ondernemers hebben na het begin geen contact meer gehad met de makelaars. Een aantal van deze ondernemers ziet niet in wat de toegevoegde waarde van Stedendriehoek Innoveert voor hen is. Zij geloven wel dat Stedendriehoek Innoveert meerwaarde heeft voor andere bedrijven. 5.3.2 Betalen voor het netwerk In de enquête is aan de ondernemers gevraagd of zij nog steeds gebruik zouden maken van het netwerk als zij hiervoor moeten betalen. 41% van de respondenten zou nog steeds gebruik maken van Stedendriehoek Innoveert als hij of zij er voor moet betalen. 19% geeft aan bereid te zijn minder dan 250 te betalen voor het netwerk en 25% is bereid 250-1.000 te betalen. Meer dan 1.000 zijn de ondernemers niet bereid te betalen. Wel is er een grote groep (56%) die aangeeft geen vast bedrag per jaar te willen betalen, maar wel bereid is een percentage gekoppeld aan de toegevoegde waarde die Stedendriehoek Innoveert heeft voor het bedrijf af te staan. Echter, uit de interviews kwam naar voren dat door het eerstelijns karakter van de diensten ondernemers niet in staat zijn een geldelijke waarde aan deze diensten toe te kennen. Er is geen relatie te leggen tussen de interventies van Stedendriehoek Innoveert en de omzet van bedrijven. Dat betekent dat bedrijven niet kunnen inschatten wat de diensten werkelijk waard zijn en welk prijskaartje daar dan aan gehangen kan worden. Ze zijn daarom hooguit bereid een bijdrage te leveren op basis van het algemeen belang dat ze aan de functionaliteit hechten waarmee de kosten van de dienst zeer waarschijnlijk niet kunnen worden gedekt. Er is derhalve sprake van marktfalen en dat betekent dat als de overheid waarde aan de functionaliteit hecht, zij daarvoor zelf zal moeten blijven betalen. 20

6. Conclusies en aanbevelingen 6.1 Conclusies De grootste waarde van Stedendriehoek Innoveert Stedendriehoek Innoveert is een klein, maar voor de actieve, aangesloten ondernemers betekenisvol netwerk. Stedendriehoek Innoveert concentreert zich op (maak-) bedrijven die werk maken van de verduurzaming van de gebouwde omgeving en duurzame processen (en producten). Daarnaast en binnen zijn de papier- & verpakkingsindustrie en agrofood belangrijke aandachtspunten. De gekozen focus is duidelijk zichtbaar in de respondentenlijst. De ondernemers vinden het belangrijk dat Stedendriehoek Innoveert blijft bestaan. Dankzij Stedendriehoek Innoveert wordt er meer samengewerkt in de regio en hierdoor meer geïnnoveerd. Het feit dat alle bijeenkomsten goed worden bezocht en dat het merendeel van de ondernemers in het netwerk regelmatig komt, laat zien dat het netwerk van toegevoegde waarde is. De makelaars zijn de grootste waarde van het netwerk en worden door de ondernemers gewaardeerd. De persoonlijke relatie met de makelaars staat voorop en niet de relatie met de organisatie. Resultaten en mate van doelbereik De doelstelling om een klanttevredenheid van 7 of meer bij 80% van de respondenten te halen is gehaald. De overige doelstellingen van Stedendriehoek Innoveert zijn, zoals verwoord in hoofdstuk 4, vanuit dit tevredenheidsonderzoek niet vast te stellen. Zo kan er bijvoorbeeld wel worden vastgesteld dat er dankzij Stedendriehoek Innoveert meer wordt samengewerkt en geïnnoveerd, maar wat daarvan het effect is op de economie is vanuit de enquête niet vast te stellen. Een belangrijke conclusie is dus dat de mate waarin de belangrijkste doelstellingen zijn behaald niet kan worden vastgesteld. Als ondernemers geen geldelijke waarde aan de diensten toe kunnen kennen, dan kan niet worden nagegaan of deze doelstellingen zijn behaald. Het is daarom de vraag of de prestatie indicatoren passen bij de hoofdzakelijk eerstelijns activiteiten van Stedendriehoek Innoveert. 6.2 Aanbevelingen Uitbreiden aantal actieve leden Het aantal actieve leden is laag en de doelstelling om 75 nieuwe bedrijven aan te laten sluiten is zeer waarschijnlijk niet gehaald. In de Evaluatie Innovatienetwerk Stedendriehoek werd het advies gegeven om het netwerk te vergroten. Echter, het netwerk is sindsdien amper gegroeid. Door meer ondernemers aan het netwerk te verbinden neemt de impact van het netwerk op de regionale innovatiekracht toe. Vers bloed zorgt voor nieuwe frisse ideeën. Naast het vergroten van het netwerk, is het van belang om het aantal actieve leden te vergroten. Op dit moment heeft een deel van de benaderde bedrijven amper contact met Stedendriehoek Innoveert en heeft hierdoor weinig kennis van het netwerk. Er zou een nieuw communicatieoffensief gestart kunnen worden, waarbij een gesprek wordt aangegaan met deze ondernemers. Hierbij is een up-to-date database van groot belang, dit behoeft nog enige aandacht. 21

Menskracht is nodig Ondernemers brengen doorgaans weinig in op eigen initiatief, doordat zij vooral op hun eigen bedrijf zijn gericht. Bedrijven blijven over het algemeen reactief. Dit betekent dat eerstelijns dienstverlening meestal actief aan ondernemers moet worden aangeboden en dat informatie en behoeften actief moeten worden opgehaald. Om erachter te komen wat speelt bij de minder actieve en actieve ondernemers zullen ondernemers actief en gericht benaderd moeten worden. Er is menskracht nodig om het netwerk te onderhouden. Rol bestuur uitbreiden Stedendriehoek Innoveert beschikt over een beperkte capaciteit, in totaal ongeveer 3 fte. Dat betekent dat er meer focus aangebracht moet worden en/of meer capaciteit beschikbaar gesteld moet worden en echte keuzes moeten worden gemaakt ten aanzien van sectorale focus, dienstverlening en of de omvang van het netwerk. De dienstverlening die op dit moment wordt aangeboden is arbeidsintensief en te beperkt om alle ondernemers actief bij het netwerk te betrekken. Daarnaast heeft het bestuur op dit moment een toezichthoudende rol, deze rol kan worden uitgebreid naar een meer meewerkende rol, zodat de acquisitiekracht van deze partijen beter benut wordt. Marktfalen: overheid zal zelf moeten blijven betalen Met de uitkomsten van dit onderzoek kan geen relatie worden gelegd tussen de interventies van Stedendriehoek Innoveert en de gecreëerde werkgelegenheid en omzet van bedrijven. Stedendriehoek Innoveert rijkt volgens de geïnterviewde ondernemers niet vergenoeg in de keten businesscase ontwikkeling om de relatie Stedendriehoek Innoveert en omzetontwikkeling aan te kunnen geven. Dat betekent dat bedrijven hooguit bereid zijn een bijdrage te leveren op basis van het algemeen belang dat ze aan de functionaliteit hechten, waarmee de kosten van de dienst zeer waarschijnlijk niet kunnen worden gedekt. De ondernemers benadrukken vooral het belang van het open karakter van Stedendriehoek Innoveert. Er is geen sprake van lidmaatschap en gedwongen deelname om ergens voor in aanmerking te komen. Er is derhalve sprake van marktfalen en dat betekent dat als de overheid waarde aan de functionaliteit hecht, zij daarvoor zelf zal moeten blijven betalen. Versterking relatie tussen bedrijven en kennis- en onderwijsinstellingen Uit de enquête en de interviews is naar voren gekomen dat bedrijven de relatie met kennis- en onderwijsinstellingen belangrijk vinden, maar dat in de praktijk de totstandkoming van een samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven niet eenvoudig is. Stedendriehoek Innoveert zorgt volgens de ondernemers wel voor verbinding tussen bedrijven en onderwijs- en kennisinstellingen, maar zorgt in mindere mate voor de versterking van de relatie tussen bedrijven en kennis- en onderwijsinstellingen. Zij zien hier ruimte voor verbetering. 22

Inzicht bieden in de publieke ondersteuningsinfrastructuur Ondernemers zijn zelf nauwelijks op de hoogte van wat er allemaal voor hen te halen is in de wereld van de publieke ondersteuningsinfrastructuur en het overheidsinstrumentarium voor innovatiebevordering. Stedendriehoek Innoveert kan ondernemers uit de Stedendriehoek helpen meer inzicht te bieden in wat er in omgevingen als Kennispark, Health Valley, Food Valley en de Overijsselse Open Innovatie Centra te halen is. 23

Bijlage I Enquêtevragen 1 Hoe bent u met Stedendriehoek Innoveert in contact gekomen? a) Op de hoogte gesteld van Stedendriehoek Innoveert door andere ondernemers uit de regio b) Op uitnodiging van Stedendriehoek Innoveert c) Via persberichten d) Anders, namelijk.. 2 Wanneer bent u met Stedendriehoek Innoveert in contact gekomen? a) < 1 jaar geleden b) 1-2 jaar geleden c) Was al lid van Innovatienetwerk Stedendriehoek en/of Stedendriehoek Onderneemt 3 Wat is het algemene oordeel ten aanzien van Stedendriehoek Innoveert? 4 Vindt u het belangrijk dat Stedendriehoek Innoveert in de komende jaren haar diensten blijft aanbieden? 5 Hoe beoordeelt u de verschillende diensten van Stedendriehoek Innoveert: a) Bedrijven met elkaar in contact brengen en netwerkvorming tussen bedrijven bevorderen b) Bedrijven verbinden met kennisinstellingen en onderwijs 24

c) Samenwerkingspartners vinden voor innovatieprojecten, bedrijven helpen om consortia op te richten en begeleiding bij het ontwikkelen van innovatieprojecten en businesscases d) Ontsluiting van specifieke kennis e) Begeleiding richting financiële instrumenten 6 Stedendriehoek Innoveert heeft een adequaat beeld van de vraagstukken die voor ondernemers van belang zijn. 7 Hoe beoordeelt u de communicatie van Stedendriehoek Innoveert met de bedrijven? 8 Hoe beoordeelt u de netwerkbijeenkomsten die vier keer per jaar worden georganiseerd? 9 Het netwerk komt voldoende vaak bijeen 25

10 Stedendriehoek Innoveert draagt op adequate wijze bij aan: a) Nieuwe inzichten en inspiratie b) Ontwikkeling van innovaties c) Regioprofilering van uw bedrijf e) Nieuwe en intensievere relaties met andere bedrijven g) Nieuwe relaties met kennis- en onderwijsinstellingen h) Intensievere relaties met kennis- en onderwijsinstellingen 11 Is het belangrijk dat Stedendriehoek Innoveert wordt gerund door ondernemers? 26

12 De makelaars van Stedendriehoek Innoveert komen hun afspraken na 13 Zou u nog steeds gebruik maken van de diensten van Stedendriehoek Innoveert als u ervoor zou moeten betalen? a) Ja b) Nee 14 Indien u vraag 13 met antwoord + of ++ heeft beantwoord, wat zou u bereid zijn per jaar te betalen? a) Maximaal 250 b) 250-1.000 c) 1.000-2.000 d) Meer dan 2.500 e) Geen vast bedrag per jaar, maar een percentage gekoppeld aan de toegevoegde waarde die Stedendriehoek Innoveert heeft voor het bedrijf. 27

Verantwoording Project Tevredenheidsonderzoek Stedendriehoek Innoveert: kwantitatief onderzoek Opdrachtgever Stedendriehoek Innoveert Projectteam Bas Doets (projectleider) en Annemarie Rook Datum December 2015 Kenmerk BD/4160/1521 Colofon E&E advies Laan Corpus den Hoorn 300 9728 JT Groningen Telefoon (050) 360 44 33 info@eeadvies.nl www.eeadvies.nl