Visie Recreatief Transferium Zoeterwoude

Visie Recreatief Transferium Zoeterwoude

Colofon Uitgave Gemeente Zoeterwoude, 2010 Redactie Jurgen van Nimwegen en Liselotte Gips-Heintz Fotografie: Lisette Roosing, Mirjam Ates-Snijdewind, Jurgen van Nimwegen Recreatief Transferium Zoeterwoude 2

Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 4 Beleidskader... 5 Doel... 8 Programma... 10 Locatie... 12 Randvoorwaarden... 13 Recreatief Transferium Zoeterwoude 3

Inleiding In januari 2009 heeft de raad de Structuurvisie Buitengebied vastgesteld. In deze structuurvisie is een visie voor het buitengebied van Zoeterwoude geformuleerd. Zo wordt het wenselijk geacht toegangspoorten te ontwikkelen naar het buitengebied en om in de oksel van de A4/N206 de ontwikkeling van recreatie te stimuleren. Eind 2009 hebben wij een ideeënprijsvraag georganiseerd. Doel daarvan was zoveel mogelijk goede ideeën te verzamelen voor het Recreatief Transferium die bijdragen aan de doelstellingen van het Recreatieve Transferium. Dit heeft geleid tot vele leuke ideeën voor de invulling van het transferium. In deze visie zijn de beste ideeën uit de ideeënprijsvraag uitgewerkt tot een programma. Om dit niet onbezonnen te doen en realistische keuzes te kunnen maken hebben wij verschillende marktpartijen gesproken om af te tasten hoe realistisch de in deze visie gemaakte keuzen zijn. Recreatief Transferium Zoeterwoude 4

Beleidskader Rijksbeleid Nationaal Landschap Groene Hart In de Nota Ruimte is het gebied aangemerkt als Nationaal Landschap: een gebied met internationaal zeldzame of unieke landschapskwaliteiten, en in samenhang daarmee bijzondere natuurlijke en recreatieve kwaliteiten. Deze kwaliteiten moeten behouden blijven en waar mogelijk versterkt. Het motto behoud door ontwikkeling is het uitgangspunt voor het ruimtelijk beleid van nationale landschappen. Het Groene Hart is tevens een rijksprogramma. Dat betekent dat het Rijk betrokken is bij de opgaven van het gebied en dat de betrokken departementen gezamenlijk optreden. Het realiseren van het icoonproject recreatief routenetwerk en het realiseren van verbindingen met de wijdere omgeving van het Groene Hart is belangrijk voor de toegankelijkheid en bereikbaarheid van de recreatieve voorzieningen en van het hele Groene Hart vanuit de steden. Structuurvisie voor de snelwegomgeving Zicht op mooi Nederland De structuurvisie voor de snelwegomgeving heeft tot doel de ruimtelijke kwaliteit van de snelwegomgeving te verbeteren en herkenbare en kenmerkende landschapskwaliteiten in de snelwegomgeving veilig te stellen. Dit doel wordt ondermeer bereikt door het selecteren van negen Nationale Snelwegpanorama s. Een snelwegpanorama is een open gebied langs een snelweg met als kwaliteit de zichtbaarheid, herkenbaarheid en beleving van bijzondere landschappelijke- en cultuurhistorische waarden. De voorgestelde locatie voor het Recreatief Transferium is gelegen binnen het snelwegpanorama Wijk en Wouden. Rijksbufferzone Zoeterwoude maakt deel uit van de Rijksbufferzone die als doel heeft de stedelijke agglomeraties van Den Haag en Leiden ruimtelijk van elkaar te scheiden. In de Nota Ruimte is benoemd dat het aanbod van voldoende groene ontspanningsmogelijkheden belangrijk is voor de leefbaarheid, het welzijn en de gezondheid van bewoners en voor de economische concurrentiepositie van Nederland. Doel is de groene ruimte binnen de stedelijke netwerken duurzaam in stand te houden (niet verder verstedelijken) en de (dag)recreatieve functie van deze gebieden te verbeteren. Recreatief Transferium Zoeterwoude 5

Als onderdeel van de Nationale Landschappen dienen de landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten in de Nationale Snelwegpanorama s behouden te blijven, duurzaam beheerd en waar mogelijk versterkt te worden. De kernkwaliteiten zijn medesturend voor de wijze waarop de gebiedsontwikkeling plaatsvindt. Ruimtelijke ontwikkelingen zijn mogelijk, mits de kernkwaliteiten van het landschap worden behouden of versterkt: het ja, mits -regime. Om de kernkwaliteiten binnen de snelwegpanorama s te kunnen behouden, moeten de (economische) dragers hiervan de mogelijkheid worden gegeven voor ontwikkeling. Ontwikkelingen in Nationale Snelwegpanorama s zijn mogelijk mits de zichtbaarheid en herkenbaarheid van de landschaps- en cultuurhistorische gebiedskwaliteiten vanaf de snelweg worden behouden of versterkt. Hierbij gaat het in ieder geval over openheid en zichtlijnen, over herkenbare gebiedsidentiteiten en over de gaafheid van het gebied. Hieruit komen de navolgende gebiedsopgaven voort. 1. tegengaan van verrommeling en lokaal soms sanering; 2. aandacht voor de entrees van de snelwegpanorama s en voor overgangsgebieden van stad en land waar een sluipende verrommeling dreigt; 3. aandacht voor de maat en schaal van lintbebouwing evenals voor doorzichten naar achterliggend landschap; 4. landschapsontwikkeling gekoppeld aan de dragende structuren en bijzondere kenmerken van het gebied, veelal een combinatie van natuur-, recreatie- en waterbeheer; 5. herstel van zichtlijnen en creëren van uitzichtpunten. 6. (her)inrichting van de snelweg en directe omgeving en zorgen voor een rustig wegbeeld, met een minimum aan wegmeubilair en zichtbelemmerende bermbeplanting; 7. zorgen voor toegang vanaf de snelweg tot de gebieden met transferia; 8. opheffen van de barrièrewerking ( ontsnippering ) van de snelweg met het oog op de ontwikkeling van recreatie en natuur (ehs, robuuste verbindingen). Provinciaal beleid Provinciale structuurvisie Visie op Zuid-Holland Recreatie vraagt om een goede ontsluiting en samenhang tussen stad en land. Niet alleen de landschappen in de directe omgeving van de stad (zie paragraaf 4.8) maar ook de landschappen buiten de invloedsfeer van de stad zijn recreatief van groot belang. Deze gebieden hebben een hoge belevingswaarde vanwege de afwisseling van landschap en vegetatie en de mate van rust die ervaren wordt. Een hoogwaardig groenblauw netwerk door het landelijk gebied, waar men kan wandelen, fietsen en varen, zorgt ervoor dat het gebied vanuit de woonomgeving goed ontsloten is en daarmee bruikbaar voor de beleving van het landschap. Hier wordt voorzien in de behoefte aan rust en ruimte. Voor de ontsluiting van het landelijk gebied worden recreatietransferia ontwikkeld. Dit zijn recreatieknooppunten waar diverse vormen van recreatie bijeenkomen en die ook goed bereikbaar zijn met openbaar vervoer of met de auto. In de provinciale structuurvisie is een recreatief transferium voorzien bij de carpoolplaats in Zoeterwoude. Recreatief Transferium Zoeterwoude 6

Gemeentelijk beleid Structuurvisie Buitengebied In de Structuurvisie wordt het landelijk gebied geanalyseerd en worden uitspraken gedaan hoe, waar en onder welke voorwaarden nieuwe ontwikkelingen, zo goed mogelijk kunnen bijdragen aan de identiteit van het landschap. Het landschap van weiden en linten is aantrekkelijk voor recreanten. Het landschap is rijk bedeeld met recreatiestructuren, zoals fietspaden en kerkenpaden. Op verschillende locaties in het lint zijn recreatieve functies aanwezig zoals kaas- en ijsboerderijen en kleinschalig kamperen. Het relatief grote aantal zelfkazende boeren, vaak met verkoop aan huis, vormt een trekpleister in het kader van recreatief medegebruik. Er zullen hier en daar in het landschap veranderingen kunnen komen zonder dat deze de kwaliteit van het landschap aantasten. Integendeel zij veranderingen zullen de kwaliteiten juist moeten versterken. Uitgangspunt hierbij is dat het landschapsbeheer niet vanzelf gaat en dat een wenselijke bijdrage van de landbouw aan het landschap gekoesterd en ondersteund moet worden. Hieraan worden in de Structuurvisie Buitengebied Zoeterwoude de volgende beleidspunten gekoppeld: - het stimuleren van de iconen van het veenweidelandschap: gras en koeien; - het versterken van de basis van het veenweidelandschap: bodem en water; - inwoners en bezoekers een hoogwaardig en toegankelijk landschap bieden; - inwoners en bezoekers een hoogwaardige recreatieve infrastructuur bieden; - begeleiden van de ruimtelijke verandering in de linten, zowel wat betreft vorm als de activiteiten die plaatsvinden; - afzonderlijke ontwikkeling van de verschillende linten en deelgebieden hierbinnen; - stimuleren dat geïnvesteerd wordt in natuur en beplanting; - dorps- en stadsranden met kwaliteit en met oog voor kwaliteit; - inpassing of omgang met nieuwe grootschalige ontwikkelingen; - verlichting beperken; - communicatie over de kwaliteit van het landschap. Bestemmingsplan Landelijk Gebied In bestemmingsplan Landelijk Gebied is de visie uit de structuurvisie vertaald naar concreet beleid. Voor wat betreft het Recreatief Transferium betekent dit dat ter hoogte van de carpoolplaats een wijzigingsbevoegdheid is opgenomen ten behoeve van de realisatie van het Recreatief Transferium. Recreatief Transferium Zoeterwoude 7

Doel Op basis van de ideeënwedstrijd en een consultatie van marktpartijen is een profiel samengesteld voor het Recreatieve Transferium. geringer, echter het aantal potentiële gebruikers is door de hoge bevolkingsdichtheid groter. De ligging direct langs de A4 biedt kansen bij het trekken van passanten/toeristen. Doelen 1. Verkeersoverlast in het landelijke gebied van Zoeterwoude reduceren door opvang van gemotoriseerd autoverkeer en het stimuleren van gebruik van langzaam verkeer (met name wandelen, fietsen en in mindere mate kano s en paarden). 2. De recreatieve toegankelijkheid en belevingswaarde van het buitengebied van Zoeterwoude (als onderdeel van het Groene Hart) verbeteren en een impuls geven. 3. Het bieden van een startpunt voor iedereen die van wandelen en fietsen houdt. 4. Het bieden van educatie en informatie over recreatieve mogelijkheden. Doelgroepen Bij andere recreatieve transferia in Nederland is gebleken dat bezoekers gemiddeld 30 minuten reizen (per auto of fiets) om bij het transferium te komen en voor het merendeel binnen een straal van 50 km wonen. Het transferium bij de aansluiting N206/A4 zal naar verwachting een uitvalsbasis zijn voor mensen uit met name de Leidse regio en in mindere mate voor de regio Haaglanden. In vergelijking met recreatieve knooppunten elders in Nederland, bijvoorbeeld op de Veluwe, is daarmee de straal van herkomst Gezinnen Gezinnen, veelal met jonge kinderen, komen uit zowel Zoeterwoude en Leiden als uit de regio. Ingrediënten als een speelvoorzieningen, een openbaar toilet, natuuractiviteiten en korte wandelroutes (kabouterpad) sluiten goed aan bij deze doelgroep die met name in het weekend en specifiek woensdagmiddag het Recreatief Transferium zal bezoeken. Recreatief Transferium Zoeterwoude 8

De passanten Deze groep kan worden onderverdeeld in passanten op de A4 en recreanten die zich op langere routes door het gebied verplaatsen, met name fietsers maar ook skaters, ruiters en menners. Voor de laatste is het knooppunt belangrijk als rustpunt met beperkte horeca en streekinformatie. Ook deze groep zal veelal in het weekend en in vakanties gebruik maken van het knooppunt. Zaak is om in de toekomst alle nieuwe routes op het knooppunt aan te sluiten. Veel van deze passanten vallen in de doelgroep sportieve buitengenieter. Mensen die na hun werk of in het weekend, al dan niet samen met anderen (in groepsverband), op een sportieve, gezonde manier van het buitengebied willen genieten, om weer nieuwe energie op te doen. Zij wandelen, fietsen, joggen, skaten of kanoën door het gebied. De eerste groep betreft passanten op de A4. De locatie is prominent gesitueerd langs de A4 in het nationale snelwegpanorama. Een goed zichtbaar transferium zal nieuwsgierige voorbijgangers trekken en mogelijk ook dienen als stop korte onderweg naar Amsterdam of Schiphol. Senioren Met name door de week verwachten we fitte senioren op het Recreatief Transferium, die met name een korte wandeling door het landschap maken (circa 5 km). Voor hen zijn goede bewegwijzerde routes (uit onderzoek blijkt dat 80% bewegwijzerde routes loopt) en informatiepanelen van belang, gecombineerd met bankjes om uit te rusten. Een enkeling zal ook een fiets willen huren. Een startpunt met koffie en informatie is essentieel. Carpoolers en bestemmingsverkeer De bestaande carpoolplaats wordt met name door de weeks, reeds druk gebruikt door carpoolers. De verwachting is dat de bestaande carpoolers wanneer faciliteiten worden geboden hiervan gebruik gaan maken en dat door het bieden van faciliteiten het carpoolen aantrekkelijker wordt voor potentiële carpoolers. Het Recreatief transferium is verder ideaal gelegen nabij een belangrijke en drukke invalsweg naar Leiden. Het recreatief transferium biedt door een koppeling aan de snelbusverbinding Leiden-Zoetermeer en het bieden van duurzame vervoersmiddelen een aantrekkelijk alternatief voor de auto. Schoolklassen Het is goed denkbaar dat schoolklassen vanuit educatief perspectief gebruik gaan maken van het knooppunt. Dit vraagt er om dat er voldoende te doen is om een schoolklas een dagdeel bezig te houden. De schoolklassen kunnen een aanvulling zijn voor het perspectief van het recreatieve transferium op door de weekse dagen. Recreatief Transferium Zoeterwoude 9

Programma In dit hoofdstuk worden het benodigde en het wenselijke programma omschreven voor het Recreatieve Transferium. Deze functies zijn bepaald aan de hand van de hiervoor genoemde doelgroepen, de haalbaarheid van het transferium en de locatie. Minimaal programma Voor een succesvol transferium zijn in ieder geval de onderstaande functies noodzakelijk. Eenvoudige horeca koffie met appeltaart. Eenvoudige speeltuin met speelweide ingepast in het landschap. Openbaar toilet. Toeristisch overstappunt (TOP) Parkeerplaats voor auto s (voldoende) en natuurlijk fietsen. Korte bewegwijzerde wandelroutes (circa 3-4 km - 30 tot 45 minuten) Fietsverhuur. Carpool. TOP Op diverse locaties in het Groene Hart worden op initiatief van het Zuid Hollands bureau voor Toerisme Toeristische Overstappunten (TOP) gerealiseerd. Het belangrijkste herkenningspunt voor de TOP's is de groene stalen halm, die al van afstand te herkennen is. Bij elke TOP zijn een tweetal (digitale) informatiepanelen aanwezig waarop de bewegwijzerde fiets- en wandelroutes zijn aangegeven en diverse bezienswaardigheden in de omgeving. TOP in Hoornaar (bron: www.topgroenehart.nl) Toelichting Horeca Onderzoek bij andere transferia toont aan dat de aanwezigheid van een horecagelegenheid voor veel bezoekers een motief vormt om te parkeren en zijn tocht te beginnen. Bij Transferium Posbank is dit bij 41% van de bezoekers het geval. Het kunnen bieden van ten minste een eenvoudige horecavoorziening is derhalve onontbeerlijk voor een succesvol recreatief transferium. Minimaal aansluiting op netwerken: Fietspaden / fietsroutes vanuit het stedelijk gebied Fietspaden / fietsroutes in het landelijk gebied (fietsknooppunten) Onverharde wandelpaden/ boerenlandpaden Goede toegangswegen voor autoverkeer Recreatief Transferium Zoeterwoude 10

Wenselijk programma Streekcentrum Horecagelegenheid met meer mogelijkheden zoals een volwaardig restaurant.* Logies. Educatie tochten Faciliteiten voor het plakken en oppompen van fietsbanden. Kanoverhuur. Aanlegplaats voor boten/kano s. Bushalte direct grenzend aan het RT (buslijn 206). Parkeerplaats voor enkele tourbussen. Kabouterpad (circa 700 m). Picknick plekken. Verkoop streekproducten. Natuur en educatietuin. Expositieruimte Bewaakte parkeerplaatsen. P+R voorzieningen richting Leiden Verhuur van duurzame vervoersmiddelen zoals elektrische scooters en fietsen. Schaatsbaan. Onderkomen voor gebiedsgerelateerde maatschappelijke organisaties.. Natuurontwikkeling. Visvoorzieningen. Oplaadpunt elektrische auto s en fietsen. Begeleid werk en/of dagbesteding voor zorgcliënten. Toelichting Streekcentrum Een Streekinformatiecentrum biedt de bezoekers van gebied informatie over wat de streek te bieden heeft. Informatie kan worden gegeven over bezienswaardigheden in de omgeving, de ontginningsgeschiedenis, streekproducten etc. Het centrum kan als zelfstandige functie worden gerealiseerd of als onderdeel van de horecagelegenheid. Ontwikkeling voormalig provinciaal steunpunt Op het voormalig provinciaal steunpunt is ruimte voor ontwikkeling. Deze ontwikkeling dient passend in de omgeving te zijn. Daarnaast dient de ontwikkeling het doel en/of werking van het Recreatief Transferium te versterken. Gedacht kan worden aan een jachthaventje, een pannenkoekenboerderij of het realiseren van een klein tot middelgroot hotel (60-80 kamers). Een hotel zorgt bijvoorbeeld voor een constanter aanbod aan bezoekers van het transferium en de gebruiksmogelijkheden van de verschillende faciliteiten op het transferium nemen aanmerkelijk toe wanneer deze met een hotel worden gecombineerd. Een dergelijke ontwikkeling is landschappelijk gezien alleen wenselijk in de oksel van de toerit naar de A4 (het voormalige provinciale steunpunt). Wenselijke aansluiting op netwerken: Verharde wandelpaden (geschikt voor rolstoelen en rollators) Kanoroutes Men- en ruiterroutes Skeeler routes Aansluiting op Nordic Walking routes Paardentram. * de horecagelegenheid dient echter ondersteunend te zijn aan het transferium en te passen bij de doelstellingen daarvan. Party centra en dergelijke zijn onwenselijk. Recreatief Transferium Zoeterwoude 11

Locatie Het Recreatieve transferium is voorzien ten zuiden van de kruising van de A4 met de N206. Het grootste deel van de locatie is gesitueerd ten zuiden van de afrit Zoeterwoude, dit deel van de locatie omvat een kleine 5 hectare. Binnen dit gebied valt de bestaande carpoolplaats. Daarnaast is in de toerit naar de A4 een locatie aanwezig ter grootte van circa 1 hectare. Recreatief Transferium Zoeterwoude 12

Voormalig provinciaal steunpunt Randvoorwaarden Geen aansluiting mogelijk direct op N206 / op- en afrit (calamiteitenontsluiting wel mogelijk) Indien hotel: maximaal 80 kamers Bouwhoogte maximaal 4 bouwlagen Landschappelijke inpassing Zoveel mogelijk behouden slagenverkaveling. Toepassen streekeigen beplanting. Groene uitstraling. Maat en schaal van gebouwen afstemmen op omgeving. Maximaal een bouwlaag met kap. Eigentijds en herkenbaar. Natuur en milieu Energie neutraal Gebruik duurzame materialen Nieuwe natuur ontwikkelen Zoveel mogelijk groene daken toepassen Geen uitlogende materialen toepassen Recreatief Transferium Zoeterwoude 13