2013 Programmabegroting Concept
Begroting 2013 gemeente Doetinchem 1
Inhoudsopgave programmabegroting 2013 Paginanummers volgen in originele document Beleidsbegroting 2013 1 Inleiding Leeswijzer 2 Toelichting op de Programma s Programma 1 Centrum van de Achterhoek Programma 2 Duidelijk en veilig Programma 3 Nabij en zorgzaam Programma 4 Toekomstverantwoordelijk Programma 5 Organisatie van de toekomst 3 Financiële positie gemeente Doetinchem 2013-2017 4 Paragrafen Paragraaf 1 Lokale heffingen Paragraaf 2 Weerstandsvermogen Paragraaf 3 Onderhoud kapitaalgoederen Paragraaf 4 Financiering Paragraaf 5 Bedrijfsvoering Paragraaf 6 Verbonden partijen Paragraaf 6a Onderwijsinstellingen met toezicht Paragraaf 7 Grondbeleid Bijlagen 5 Financiële bijlagen Overzicht financiële hoofdfuncties Overzicht baten, lasten en saldi 3
Overzicht reserves en voorzieningen Overzicht vervangingsinvesteringen Afwijkingen monitor ombuigingen 6 Risicomanagement Risico-inventarisatielijst Wmo Risico-inventarisatielijst Wwb-Wsw Beheersmaatregelen Wmo Beheersmaatregelen Wwb-Wsw 4
Hoofdstuk 1 Inleiding 5
1. Inleiding De Nederlandse inwoner heeft het, onder andere door de aanhoudende crisis, moeilijk. Dit geldt ook voor gemeenten. Doordat de financiële en economische crisis langer aanhoudt dan gehoopt en verwacht, waardoor woningbouwprojecten moeilijk van de grond komen en uitgaven bijvoorbeeld op het gebied van uitkeringen stijgen. Door de decentralisaties met bijbehorende kortingen en ombuigingen vanuit het Rijk. Gemeenten hebben de opdracht steeds meer te doen met minder. In Doetinchem spelen we hier met onze Programmabegroting voor 2013 op in. Met deze begroting presenteren we een financieel behoedzame begroting met een sluitend meerjarenperspectief. We zetten vooral in op ons beleid, en de verbindende keuzes die we hierin maken. Toch ziet het meerjarenperspectief er anders uit dan vorig jaar. Voor 2013 laat de junicirculaire een nadeel zien van ongeveer 600.000 ten opzichte van de septembercirculaire. Dit hadden we met de Voorjaarsnota 2012 al grotendeels voorzien. We hebben een solide financiële basis en hebben hard gewerkt om ons risicomanagement, ook op andere gebieden dan de grondexploitaties, te verbeteren. Inhoudelijk kunnen we het basisniveau in de stad op alle gebieden handhaven. Onze keuzes beginnen met het coalitieprogramma, waarin het college heeft aangegeven welke ambities zij in de periode van 2010-2014 willen realiseren. Met de Voorjaarsnota 2011 hebben we een intensief ombuigingentraject doorlopen en een samenhangend pakket aan ombuigingen, investeringen en compensaties vastgesteld. College en raad zijn dit ombuigingentraject begonnen door heel fundamenteel te kijken naar de taken en functies die de gemeente had en zou moeten hebben. 1.1 Het basisniveau De Trendnota 2010 biedt hiervoor ons theoretisch kader. De overheid is de laatste decennia gegroeid en is met de ontwikkeling van de verzorgingsstaat steeds meer verantwoordelijkheden van haar inwoners en sociale netwerken gaan overnemen. Hiervoor hebben we een drietal pijlers opgesteld. Deze pijlers vormden de kern bij het bekijken van het basisniveau dat wij op alle onderdelen zien voor Doetinchem. Eigen verantwoordelijkheid en gerichte solidariteit Tegengaan van ingewikkeldheid Toekomstvaste keuzes We hebben richting gegeven aan de uitwerking van deze pijlers in de ombuigingen met een aantal uitgangspunten. We doen dit door slimme verbindingen te maken. Niet voor iedereen hetzelfde, maar afhankelijk van behoefte, dus specifiek. We willen dit dichtbij de mensen organiseren, nabij en gebiedsgericht. Een laatste belangrijk uitgangspunt is dat het een bijdrage moet leveren aan de economie. In de voorjaarsnota 2011 hebben we hier een uitwerking aan gegeven. We zijn tot deze uitwerking gekomen door voor alle taken van de gemeente opnieuw te kijken of we nog steeds vinden dat de uitvoering hiervan echt van ons is. Zijn dit dingen die alleen de gemeente Doetinchem kan doen of kunnen inwoners of instellingen dit eigenlijk beter of goedkoper zelf doen? Met het ombuigingentraject hebben we op onderdelen echt een andere 7
manier van denken bereikt. Binnen het gemeentebestuur, met onze partners, de gemeentelijke organisatie en onze inwoners. Deze lijn zetten we door. 1.2 Inhoudelijke keuzes Het pakket van ombuigingen, investeringen en compensaties blijft ons uitgangspunt, zowel financieel als inhoudelijk. We werken aan ontwikkelingen die het basisniveau in de stad versterken, en doen dit vooral door verbindingen te zoeken. Met het A18 bedrijvenpark dragen we bij aan werkgelegenheid en geven we ondernemers ruimte om te groeien. Met de buurtsportcoaches verbinden we sport- en beweegaanbieders met organisaties voor onderwijs, cultuur, gezondheid of kinderopvang. Zo brengen we sport dichterbij. Op het gebied van veiligheid zetten we preventief in op jeugd met onze jeugdinterventieteams. Met de gemeentepolis werken gemeente en zorgpartij samen aan preventie en gezond gedrag. Het beidt kwetsbare inwoners een goed en betaalbaar alternatief. Met het evenementenbeleid zetten we een stimulerend evenementenbeleid neer waarbij organisatoren, horeca en ondernemers gezamenlijk verantwoordelijk zijn. Hiernaast zijn er een aantal nieuwe ontwikkelingen en risico s die van invloed zijn op onze begroting. We noemden al de gevolgen van de juni-circulaire, en daarmee samenhangend de doorwerking van de Rijks-BTW verhoging van 19 naar 21%. Een andere is de vertaling van het amendement dubieuze debiteuren. We willen en ook de korting die het Rijk oplegt op de RUD oplossen in deze begroting; we weten immers dat we deze korting niet budgetneutraal kunnen opvangen. Maatregelen In de Voorjaarsnota hebben we een aantal maatregelen aangekondigd om onze begroting sluitend te krijgen. Verwerking van onder andere de junicirculaire leidt ertoe dat we licht moeten bijsturen om het financieel meerjarenperspectief sluitend te krijgen. Om de tekorten op het financieel meerjarenperspectief en de algemene reserve te compenseren nemen we een aantal maatregelen: 1. Sparen voor de risicoreserve grondexploitatie doen we zoveel mogelijk uit de algemene reserve in plaats van uit de exploitatiebegroting. 2. Vertragen van uitgaven voor de investeringsagenda. 3. Enkele aanmeldingen betalen uit de compensatieagenda. 4. Actualiseren BTW kosten in legestarieven. 5. We kiezen ervoor de investering anticyclisch denken te faseren. 1.3 Risicomanagement De afgelopen jaren zijn we bezig geweest met de ontwikkeling van ons risicomanagement, organisatiebreed. In eerste instantie lag de focus door de crisis op de huizenmarkt bij de ontwikkelingen en risico s in het fysieke domein. Met de Taskforce en de terugkerende rapportages richting raad hebben we hier goed grip op gekregen. We zijn op dit moment bezig met het uitbreiden van dezelfde methode van risicomanagement naar andere domeinen, zoals de garantstellingen en het sociale domein. Onder andere door de voorgenomen decentralisaties 8
wordt nu een gedegen risicomanagement voor het sociale domein heel erg belangrijk. Als de decentralisaties doorgaan betekent dit namelijk veel voor de omvang van onze begroting. In deze begroting maken we de stappen die we tot nu toe gezet hebben inzichtelijk. Voor de WMO (onderdeel individuele voorzieningen) en de WWB en WSW hebben we de methode die we gebruiken voor ons risicomanagement bij het fysieke domein toegepast. We werken hierbij met de trits: 1. inventariseren 2. prioriteren/ waarderen 3. benoemen van beheersmaatregelen. We breiden dit uit naar de overige prestatievelden van de WMO en de decentralisaties zodra hier meer over bekend wordt vanuit het Rijk. We kunnen de reële risico s op dit moment nog niet benoemen, omdat onduidelijk is onder welke voorwaarden de wetgeving naar gemeenten toe komt. In 2013 en 2014 zullen we het risicomanagement daarmee uitbreiden. 1.4 Omvang gemeentelijke organisatie Met de voorjaarsnota 2011 hebben we een ombuigingenpakket van 13,5 miljoen vastgesteld. Hierin zijn de financiële gevolgen van de crisis op de grondexploitaties opgelost en is in totaal voor bijna 4 miljoen aan korting op de ambtelijke organisatie gehaald. Hier is nu nog een taakstelling van 1,6 miljoen bij gekomen. Met het strategisch personeelsplan is hiervoor een aanvalsplan opgesteld. Wel betekent dit dat de rek behoorlijk uit de organisatie is. Nieuwe taken zullen niet meer zomaar binnen de formatie kunnen worden opgelost. Bovendien moeten we goed omgaan met het dilemma dat we weliswaar willen krimpen maar ook hard ons best zullen moeten doen om het kwalitatief hoogwaardige personeel aan ons te binden dat we nodig hebben om de veranderingen aan te kunnen. 9
Leeswijzer bij de Programmabegroting 2013 De begroting 2013 is wat programma-indeling betreft sterk geënt op de Voorjaarsnota en de begroting 2012. Hoofdstuk 2 In de programma s geven we in het kort aan wat onze visie is op de verschillende onderdelen in dit programma. Ook geven we aan wat er concreet gebeurt in 2013 binnen dit programmaonderdeel. Hoofdstuk 3 In het derde hoofdstuk, de financiële positie van de gemeente Doetinchem voor de jaren 2013-2016 leest u hoe Doetinchem er financieel voor staat de komende jaren en wat we nog verwachten de komende periode. Hier vindt u ook concrete informatie over de maatregelen die we nemen om de begroting 2013 en verder meerjarig sluitend te krijgen. Hoofdstuk 4 In het vierde hoofdstuk beschrijven we het beleid en het ontwikkelingen over beheersmatige onderwerpen die van belang zijn voor de gemeente. Deze lopen door de programma s heen. Het Rijk heeft bepaald welke onderwerpen in ieder geval in paragrafen moeten worden beschreven. We hebben hier zelf paragraaf 6a bij aangevuld. Informatie over de ontwikkeling van ons risicomanagement vindt u in paragraaf 2, de paragraaf weerstandsvermogen. Paragraaf 1 Paragraaf 2 Paragraaf 3 Paragraaf 4 Paragraaf 5 Paragraaf 6 Paragraaf 6a Paragraaf 7 Lokale heffingen Weerstandsvermogen Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen Onderwijsinstellingen met toezicht Grondbeleid In deze begroting komt ook de stand van zaken van de ombuigingen aan bod. U zult merken dat onze gemeente goed op schema ligt. Dat op een enkele uitzondering na, alle afspraken nog altijd binnen de gestelde termijn zijn uit te voeren. Bijlagen 5 Financiële bijlagen Overzicht baten, lasten en saldi Overzicht reserves en voorzieningen Overzicht vervangingsinvesteringen 6 Risicomanagement Overzicht risico-inventarisatie en beheersmaatregelen WMO individuele voorzieningen en Wwb/ Wsw 7 Afwijkingen monitor ombuigingen 10
Hoofdstuk 2 Toelichting op de Programma s 13
2. Toelichting op de programma s 1 Centrum van de Achterhoek De gemeente Doetinchem is het centrum van de Achterhoek. Dat willen we graag zo houden. In het programma Centrum van de Achterhoek beschrijven we hoe we dat willen doen. Hierbij willen we investeren in aantrekkelijkheid, we willen dat Doetinchem een prettige plek is om te wonen, te werken en ook te recreëren. Bereikbaarheid van onze voorzieningen voor al onze inwoners is daarbij belangrijk. In dit programma gaan we in op de economische ontwikkelingen, de mobiliteit, wonen en culturele voorzieningen. De samenwerkingsverbanden komen in programma 5 aan de orde. 1.1 Economie Wat gaan we doen? De economische ontwikkeling van Doetinchem is voor ons een speerpunt. We hebben geconcludeerd dat onze basiskwaliteit hiervoor voldoende is met als remmende factor het relatief hoge aandeel industrie en het relatief lage aandeel zakelijke dienstverlening. Niet onopgemerkt kan blijven de financieel economische crisis waar we sinds 2008 mee te maken hebben. Dit heeft voor diverse bedrijven nadelige gevolgen gehad doordat ze te maken kregen met reorganisaties en/of faillissementen. We willen blijven investeren in het maken van sociaal economische afspraken met het bedrijfsleven omdat we dit van belang vinden voor het reintegreren van mensen op de arbeidsmarkt. Ook in 2013 voeren we acties uit het economisch actieplan uit. Daarmee realiseren we onze visie Dynamisch Duurzaam Doetinchem 2020. Concreet betekent dit voor 2013: We gaan naast de startende ondernemers, ook de groeiers ondersteunen. We gaan door met het Economisch Overleg Doetinchem en het afleggen van bedrijfsbezoeken. We zetten in op het vergroten van de kwaliteit van de markten Doetinchem en Wehl. We gaan verder met de promotie en acquisitie voor het A18 bedrijvenpark. Er zijn inmiddels 4 bedrijven gefaciliteerd om zich hier te vestigen. We participeren in het project Gelderland Valoriseert, in IkStartSmart en in de Doetinchemse Uitdaging. We organiseren een Business to business dag in Doetinchem en een Achterhoek Diner in Den Haag. We zijn samen met de binnenstadsondernemers bezig met het thema het Nieuwe Winkelen (bijvoorbeeld: Wifi in de binnenstad, verbetering samenwerking horeca ondernemers en winkeliers, oplossingen bedenken voor leegstand, centrumpromotie door bijvoorbeeld een Doetinchem App). Op verzoek van de ondernemers heeft de gemeente de reclameheffing ingevoerd op bedrijventerreinen Verheulsweide, Keppelseweg en De Huet. Wij zien toe op een goede besteding van de gelden. 15
Op basis van de evaluatie over de sociaal economische afspraken met de IG&D bepalen we hoe we hiermee doorgaan. In deze begroting doen we een voorstel de middelen hiervoor op te nemen in het cwc fonds (zie programma 3). 1.2 Mobiliteit Wat gaan we doen? In het kader van de ombuigingen heeft de raad in de voorjaarsnota 2011 een nadere prioritering vastgesteld in de verkeersmaatregelen. Deze prioritering is vervat in de shortlist verkeersmaatregelen t/m 2014. De shortlist wordt in samenhang met de nog niet gerealiseerde maatregelen uit 2012, in het jaar 2013 nader uitgewerkt. Nadruk ligt op veiligheidsmaatregelen voor kwetsbare verkeersdeelnemers. Veiligheidsprojecten richten zich op wegvakken en op kruisingen. Bij wegvakken gaat het vooral om de scheiding van langzaam verkeer en autoverkeer. In Doetinchem-Noord, op de Hoofdstraat in Gaanderen staat de veiligheid onder druk omdat fietsverkeer en autoverkeer er gemengd zijn. Het is daarom van groot belang daar snel maatregelen te treffen. Bij de kruisingen gaat het vooral om de oversteekbaarheid en springt vooral de rotonde in de Energieweg eruit. Er wordt gezocht naar mogelijkheden om het fietsverkeer langs de Oude IJssel onder de Energieweg door te leiden. Bereikbaarheidsprojecten betreffen vooral de aanleg van nieuwe infrastructuur en het aanpassen van bestaande infrastructuur aan de groeiende vraag naar mobiliteit. Nieuwe infrastructuur betreft de oostelijke randweg, de herinrichting van IJsselkade, Spinbaan en Melkweg, de aanpassingen aan de Onderneminsgweg en de aanpassing op Liemersweg als gevolg van de realisatie van de topsporthal op sportpark zuid. Tijdens het uitvoeren van de shortlist zien we nog steeds verbeterpunten op verkeersgebied. We kijken naar mogelijkheden met de provincie en andere partners maar bestaande budgetten zijn voorlopig leidend. Concreet betekent dit: Doetinchem noord De inrichting Kruisbergseweg voldoet niet aan het wegcategoriseringsplan en wordt in 2013 voorzien van vrij liggende fietspaden. Daarnaast wordt de kruising Haareweg- Kruisbergseweg-Velswijkseweg gereconstrueerd. Herinrichting IJsselkade-Spinbaan-Melkweg De raad heeft een principebesluit genomen over de verkeerscirculatie. Hiermee wordt de leefbaarheid op de IJsselkade verbeterd. Begin 2013 start de uitvoering van de herinrichting van de drie wegen. De IJsselkade wordt een éénrichtingsweg in de richting van de C. Missetstraat. De Spinbaan wordt éénrichtingverkeer in de richting van de Raadhuisstraat. De Melkweg blijft in twee richtingen opengesteld. Aanpassingen Liemersweg-Sportpark zuid (komst multifunctionele sporthal) Door de komst van een multifunctionele sporthal op sportpark-zuid moeten er in 2013 aanpassingen worden gedaan aan de Liemersweg. De raad heeft namelijk vastgesteld om de ontsluiting van de hal in sportpark zuid via de Liemersweg en de daarbij behorende verkeersvoorzieningen plaats te laten vinden. 16
Oostelijke Randweg We zetten in op een beter bereikbare stad met de oostelijke randweg. Door de aanleg van de oostelijke randweg wordt het centrum met al zijn voorzieningen beter bereikbaar. De veiligheid en leefbaarheid in wijken als Oosseld en Schöneveld verbetert met de aanleg van de oostelijke randweg. Verbeteren fietsveiligheid rotonde Energieweg-Zaagmolenpad Uit de ongevallenstatistieken blijkt dat de rotonde op de Energieweg-Zaagmolenpad aandacht verdient. Voor de fietsers zal een tweerichtingen fietspad aangelegd worden tussen de Energieweg en de woningen aan de Brasem van de Oude IJssel naar het Zaagmolenpad. Fietsers worden onder de Energiebrug door geleid. Het fietspad aan de westzijde van de Energieweg vervalt volledig. Hierdoor wordt het oversteken van de Energieweg voor het langzaam verkeer tot een minimum beperkt. Daarnaast zal ook de verkeersregelinstallatie bij kruising Keppelseweg Energieweg 2 e Loolaan worden uitgebreid met een extra fietsoversteek. De fietsers rijden in de nieuwe situatie allemaal aan de zijde van het Metzocollege. Aanpassingen ondernemingsweg De aanpassingen aan de Ondernemingsweg en de afbuiging van de Frans Halsweg hebben een directe relatie met de aanleg van de oostelijke randweg. De uitvoering van het omvormen van de twee verkeersonveilige rotondes naar kruispunten met verkeerslichten die aansluiten op de oostelijke randweg start begin 2013. Hoofdstraat Gaanderen De Hoofdstraat Gaanderen wordt in 2013 heringericht als 30 km weg conform het wegcategoriseringsplan. De start van de uitvoering is afhankelijk van de realisatie van het Pelgrimterrein. 1.3 Wonen Wat gaan we doen? De afgelopen jaren hebben we ons woningbouwprogramma fors bijgesteld. De ontwikkelingen in de markt en de in de toekomst te verwachten krimp vragen om een kleiner aantal te bouwen woningen. In regioverband zijn hierover afspraken gemaakt. Doetinchem heeft met de Taskforce een aanpak van de crisis bij de grondexploitaties ontwikkeld. Projecten worden in samenhang bekeken en afhankelijk van welk scenario de meeste kansen biedt voor Doetinchem als geheel worden projecten gefaseerd (naar een later moment start bouw doorgeschoven), hergeprogrammeerd (omgezet naar een ander type aanbod), of zelfs helemaal gestopt. In de Voorjaarsnota 2011 is een bedrag van 29 miljoen opgenomen om het gat tussen het oorspronkelijke programma en de nu realistische uitvoering op te vullen. Met de Jaarrekening van 2011 is hierbinnen een voorziening getroffen van 15 miljoen. Concreet betekent dit: Met de tweejaarlijkse Taskforcerapportages stuurt de raad direct op het woningbouwprogramma. Er wordt daarbij uitgegaan van het aantal dat als Doetinchems contingent binnen het regionaal overleg (Kwalitatief Woningbouw Programma) is afgesproken: 2.185 in totaal, 220 woningen jaarlijks. In het kader van de Taskforce zijn er geprioriteerde woningbouwprojecten benoemd en projecten die (voorlopig) in de ijskast gaan. 17
Een van de geprioriteerde projecten is Iseldoks. De verwachting is dat de eerste fase, het zogenaamde Intermecoterrein in 2013 kan worden ontwikkeld. Een aantal infrastructurele werken zijn daartoe al uitgevoerd. Voor Vijverberg Zuid is een aangepaste verkaveling aan de orde. Samen met marktpartijen is overleg gevoerd hoe, gegeven de huidige bouwcrisis, dit project nu het beste in de markt kan worden gezet. Op het gebied van volkshuisvesting is Sité Woondiensten een belangrijke partner. Zo veel als mogelijk wordt samen opgetrokken om de stedenbouwkundige en volkshuisvestelijke vraagstukken aan te pakken. Dit gebeurt aan de hand van prestatieafspraken. De woonvisie staat aan de basis voor deze afspraken; deze is in 2012 opgesteld in nauwe samenspraak met Sité en andere woningbouwcorporaties. Dit beleidsdocument is een belangrijke onderlegger voor de bepaling van de kwaliteit van onze woningbouw. 1.4 Cultuur en evenementen Wat gaan we doen? Na de verwerking van de diverse ombuigingen op cultuur is er een basis bereikt van wat Doetinchem op cultureel gebied te bieden heeft. Deze huidige culturele infrastructuur willen we behouden omdat we dit waardevol vinden voor Doetinchem als stad en centrumgemeente van de Achterhoek. Vanaf 2013 geven we ons nieuwe evenementenbeleid vorm. Wij willen de komende jaren als centrumstad iets extra s bieden aan een breed publiek. Wij kiezen nadrukkelijk voor een stimulerend evenementenbeleid met de kernwaarden Authentiek, Kwaliteit, Creativiteit en Duurzaamheid. We willen de organisatoren, middenstand en horeca uitdagen te komen tot een onafhankelijke stichting die per 2015 de evenementen coördineert en stimuleert en daarbij een deel van het evenementenbudget overneemt. Concreet betekent dit: Op 1 januari 2013 sluiten wij in samenwerking met de gemeenten Bronckhorst en Doesburg een budgetcontract af met de Bibliotheek West-Achterhoek. Onderdelen van dit traject zijn regionalisering en digitalisering van het bibliotheekwerk in de Achterhoek. Specifiek voor Doetinchem geldt de uitwerking van de steunpunten in wijken en dorpen waaronder het convenant Bibliotheek op School. Net als voor 2012 sluiten we met schouwburg Amphion voor 2013 een éénjarige budgetovereenkomst af. De invoering van meerjarige budgetfinanciering is uitgesteld naar 2014. Binnen het nieuwe Stadsmuseum start in 2013 de Kunstuitleen en de Museumwinkel. Eind 2013 moet duidelijk zijn of de samenwerking binnen het evenementenbeleid kan leiden tot de oprichting van een stichting en onder welke voorwaarden. Een nieuwe periode Cultuurpact, regionaal cultuurbeleid, in 2013 vormgeven met inbegrip van de provinciale regeling Cultuureducatie met kwaliteit. 18
1.5 Plattelandsontwikkeling Wat gaan we doen? We ontwikkelen een nieuwe integrale vorm van Plattelandsontwikkeling in het buitengebied. Hierbij leggen we verbindingen tussen verschillende beleidsterreinen. Een kansrijk, duurzaam en sociaal platteland als integraal onderdeel van de Achterhoek en Doetinchem als stedelijk centrum. Met sociale samenhang als een wezenlijk onderdeel voor bewoners van het buitengebied. We versterken de vitaliteit van het Doetinchemse buitengebied op ruimtelijk vlak, op het vlak van wonen, werken en recreëren. We zetten in op de versterking van de huidige landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten en diversiteit als kernwaarden van ons buitengebied en het bevorderen van duurzaamheid in het gebruik van het buitengebied. We willen daarbij ruimte bieden voor nieuwe (economische) ontwikkelingen en initiatieven binnen gestelde kaders. Dit betekent economische activiteiten met respect voor het landschap, waarbij we de stad Doetinchem zien als meerwaarde voor het buitengebied met haar centrale voorzieningen en evenementen. Tevens hebben we aandacht voor veilige en aantrekkelijke fietsen autoverbindingen in het buitengebied. Concreet betekent dit: een integrale werkwijze uitwerken met een rol voor een interne accountmanager buitengebied. Extern actief belangenorganisaties buitengebied benaderen en in 2013 de concept visie met hen delen en vervolgens door de gemeenteraad laten vaststellen. 19
2. Duidelijk en veilig In het programma Duidelijk en veilig beschrijven we onze visie op veiligheid binnen de gemeente Doetinchem. U leest hier wat we concreet gaan doen in 2013 om deze visie te realiseren. Kern van onze visie is dat we door het kiezen van de juiste samenwerkingsverbanden de kracht in de samenleving willen versterken. De keus voor partners die dezelfde idealen hebben als de gemeente Doetinchem is terug te vinden bij zowel de brandweer als de Omgevingsdienst. Wij benutten de schaalvoordelen van de deskundigheid en doelmatigheid van de grote regio. Tegelijkertijd hanteren wij een schaal die past bij de sfeer en cultuur van onze gemeenten en de menselijke maat die daarbij hoort. Dat is belangrijk voor de betrokkenheid van de gemeenteraden en colleges, maar vooral voor de positie van de vrijwilligers 2.1 Deregulering en handhaving Wat gaan we doen? Rijk, IPO en VNG willen de kwaliteit van vergunningverlening, toezicht en handhaving op het gebied van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en milieu verbeteren. Zij hebben afgesproken uitvoeringsorganisaties op te richten op het schaalniveau van de veiligheidsregio s die taken op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving gaan uitvoeren. Doetinchem organiseert een uitvoeringsorganisatie met de provincie Gelderland en de gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Lochem, Montferland, Oost Gelre, Oude IJsselstreek, Winterswijk en Zutphen. Hiermee wordt afgeweken van het niveau van de Veiligheidsregio. De invloed van gemeenten en provincie is zo beter gewaarborgd. We gaan verder met de uitvoering van ons integraal veiligheidsplan. Hierin zijn korte lijnen tussen betrokken organisaties en verschillende afdelingen geborgd. Een aantal jaren geleden zijn we gestart met deregulering; we willen toe naar minder regels en meer beslissingsruimte voor bewoners en ondernemers. Deze dereguleringen zullen we ook in 2013 verder doorzetten. Concreet betekent dit: Op 1 januari 2013 wordt de Omgevingsdienst Achterhoek operationeel. Onder leiding van een kwartiermaker worden de laatste puntjes op de i gezet. Er is inmiddels een sociaal plan en een communicatieplan. We onderzoeken met regiogemeenten de samenwerkingsmogelijkheden voor het veiligheidsbeleid en de bezwaarschriftencommissie. We gaan verder met de uitvoering van het integraal beleidsplan. In 2012 zijn zowel het kader als de uitvoeringsregels voor het Doetinchemse drugbeleid vastgesteld. Hierin zijn onder andere regels opgenomen over het vestigingsbeleid van coffeeshops en de minimale afstand die zij moeten betrachten tot scholen opgenomen. Deze verscherping van het drugbeleid wordt in 2013 uitgevoerd. 20
2.2 Veiligheid preventief Wat gaan we doen? We kiezen voor preventie door in te zetten op onze jeugd. Wij willen weten wat er speelt, zodat we overlast kunnen voorkomen en terugdringen. Het Jeugdinterventieteam wordt in nauwe samenwerking met de wijkwachten ingezet op de hotspots (onder andere prioritaire handhavinggebieden). In Doetinchem hanteren wij sinds enige tijd de werkwijze om de zorg-, jeugd- en veiligheidsketen op casusniveau goed kort te sluiten. Gemeenten hebben veel meer dan vroeger ene regierol op dit terrein. Waar nodig zal ook komend jaar repressief opgetreden worden, echter niet eerder dan dat wij andere mogelijkheden ingezet hebben om de overlast te voorkomen of terug te dringen. Concreet betekent dit: Wijkwachten nieuwe stijl. We willen een kwaliteitsslag maken met de wijkwachten, inclusief de jeugdtoezichthouders. De constructie rondom de wijkwachten gericht op arbeidsparticipatie is onderdeel van het in 2012 uitgewerkte concept cwc, We zetten in op (preventie) jeugdoverlast, drugs(overlast), geweld. Deze zullen terugkomen als prioriteit in het integraal veiligheidsbeleid voor de komende jaren. 2.3 Brandweer Wat gaan we doen? De brandweerzorg in Bronckhorst, Doetinchem, Montferland en Oude IJsselstreek wordt sinds 1 januari 2011 verzorgd door Brandweer Achterhoek West (BAW). In deze samenstelling kan de effectiviteit, betaalbaarheid en continuïteit gewaarborgd worden. Het vraagt eenzelfde cultuur en een goede samenwerking. Bovendien houden de deelnemende gemeenten houden voldoende grip op de organisatie. De brandweer zet in op het vergroten van het risicobewustzijn van burgers en bedrijven in de Achterhoek West. Bijzondere aandacht heeft de brandveiligheid voor kwetsbare groepen. Zorgorganisaties maken samen met de brandweer werk van hun verantwoordelijkheid. Concreet betekent dit: Brandweerkazerne. Het bestemmingsplan is in procedure geweest. Er zijn geen zienswijzen ingediend dus het bestemmingsplan kan ongewijzigd worden vastgesteld in de raad van 4 oktober. Op dat moment wordt ook de beschikbaarstelling krediet aan de orde. Begin december 2012 kan de brandweer starten met de bouwwerkzaamheden ter plaatse. Voorafgaand hieraan worden door de gemeente de voorbereidende werkzaamheden gedaan: de toegangsweg vanaf de Europaweg wordt aangelegd en de aansluitingen voor het riool e.d. worden gemaakt Verwachting is dat de bouw van de kazerne voor 1 januari 2014 gereed is. In 2011 is het beleidsplan 2011-2015 van het cluster Brandweer Achterhoek West vastgesteld. De brandweer gaat in 2013 volgens plan aan de slag met het opstellen van een materieelplan voor het gehele cluster. Ook gaat de brandweer meedraaien in een regionale pilot op het gebied van variabele voertuigbezetting waarbij de post Doetinchem als pilotpost gaat dienen. Ook nieuwe landelijke inzichten op het gebied van bluswater wordt in 2013 toegepast in het gehele cluster. 21
3. Nabij en zorgzaam Ook al is het rijksbeleid momenteel onzeker, we verwachten alsnog een uitbreiding van taken en verantwoordelijkheden in het sociale domein binnen het gemeentelijke beleid. Hierdoor kunnen we als gemeente steeds meer zelf bepalen en keuzes maken. In 2011 hebben we de basis gelegd voor deze keuzes en hebben we ze deels al gemaakt. We gaan uit van de eigen kracht en zelfredzaamheid van burgers en van gerichte solidariteit. Ons sociale beleid is niet alleen van de gemeente, we zijn er allemaal van. De samenleving wordt een stuk plezieriger als we ook wat voor elkaar over hebben. Als gemeente bieden we ondersteuning voor diegene die het zelfstandig of met hulp van mensen uit zijn/haar omgeving niet redden. We zien de toekomstige transities in het sociale domein tevens als transformaties en benutten de kans om als systeemeigenaar het systeem minder ingewikkeld te maken en nabij de burgers te organiseren. We willen toe naar een integrale aanpak van de problemen die individuen en/of gezinnen ondervinden. Risicomanagement sociaal domein We investeren in het risicomanagement voor het sociale domein. Vergelijkbaar met de risicokaarten zoals we deze ontwikkeld hebben voor de grondexploitaties willen we ook voor het sociale domein de risico s inzichtelijk maken. Zeker in relatie tot de decentralisaties van het rijk. Bij deze begroting presenteren we de eerste uitkomsten van de risicoanalyse op basis van de huidige wetgeving (Wwb. Wsw en Wmo-individuele voorzieningen; zie hiervoor de paragraaf bedrijfsvoering en de bijlagen). Omdat 2 van de drie transities momenteel controversieel zijn en Jeugdzorg nog in de eerste fase zit (invoering per 2015), kunnen we hiervoor nog geen risicokaarten maken. We zien het risicomanagement in het sociale domein als een groeimodel. Dit werken we in 2013 en 2014 verder uit. We werken toe naar het kwantificeren van de risico s voor de verschillende (beleids)onderdelen om zo nodig beheersmaatregelen te kunnen nemen. 3.1 Welzijn en Zorg Wat gaan we doen? Welzijn Wij willen invulling aan een toekomstbestendig Zorg- en welzijnsbeleid. Echter de financiële middelen die beschikbaar komen via het gemeentefonds zullen naar alle waarschijnlijkheid minder zijn dan voorheen. Dit betekent dat we het anders en efficiënter moeten doen. Als gemeente willen we tevens zorg en welzijn minder ingewikkeld en dichterbij maken (in wijken en dorpen). Hiervoor zijn we bezig met de invoering van een andere werkwijze van het welzijnen wijkwerk in onder de titel Wijkwerk nieuwe stijl (WNS). Hierbij kijken we zowel naar de collectieve vragen in de wijk als naar de vragen van achter de voordeur. En we maken de systeemwereld toegankelijker, door erop af te gaan en het voor de burgers eenvoudiger te maken en dichterbij hun leefwereld te brengen. Wijkwerk nieuwe stijl (WNS) en het cwc Wijkwerk nieuwe stijl en het cwc geven beiden invulling aan dezelfde ontwikkeling in de samenleving en de gemeente Doetinchem. Het laten participeren van mensen vanuit eigen 22
kracht en verantwoordelijkheid in de maatschappij is voor beiden het uitgangspunt. Wijkwerk nieuwe Stijl kent vier richtingen in de uitwerking: 1. wijkbedrijf 2. buurtcoaches 3. wijknetwerk & wijkregie 4. wijkservicepunt De beoogde maatschappelijke effecten van het cwc worden bereikt met het geven van uitvoering aan het Wijkbedrijf. We kiezen ervoor de denklijnen van het cwc hierbinnen vorm te geven. Hieraan koppelen we de sociaaleconomische afspraken tussen de gemeente en de ondernemersvereniging IG&D. Conform het aangenomen amendement bij de vaststelling van de voorjaarsnota 2011, zou vanaf 2013 een investeringsbedrag beschikbaar gesteld worden voor het cwc van 500.000 voor twee jaar. De dekking van dit bedrag moet voortkomen uit de budgetten: - Economisch contract ( 150.000); nu sociaal economische afspraken - Wijkwachten ( 200.000) - Oormerken van 150.000 uit de resterende middelen t.b.v. wijkwerk nieuwe stijl. In de begroting 2012 zijn deze budgetten blijven bestaan voor de genoemde onderdelen. Wanneer we het amendement cwc uitvoeren betekent dit dat er in de jaren 2013 en 2014 geen middelen zijn voor de sociaal economische afspraken en de wijkwachten. En we moeten een extra bezuiniging realiseren op wijkwerk nieuwe stijl. Tussen raad en college is, op diverse momenten in 2012, uitgewisseld dat dit niet wenselijk is. We stellen daarom voor de bovengenoemde bedragen, zoals opgenomen in de begroting, voor de sociaal economische afspraken en voor de wijkwachten samen te voegen en een egalisatiereserve van te maken. Dit noemen we het cwc fonds. Concreet betekent dit dat de bedragen die in een jaar niet benut worden voor de posten wijkwachten en sociaal economische afspraken doorgesluisd worden naar het cwc fonds. Financieel technisch zullen we voor de besteding van dit fonds spelregels opstellen. Daarnaast blijven we de ontwikkeling van het wijkbedrijf en de verbreding daarvan beschouwen als het instrument binnen wijkwerk nieuwe stijl, die tevens de beoogde maatschappelijke effecten van het cwc zal realiseren. Wmo Voor de uitvoering van de Wmo zetten we De kanteling voort waardoor we de wet zoals die bedoeld is vorm geven. Het verzekerd recht maakt plaats voor het compensatiebeginsel. Dit principe brengen we onder bij de werkwijze Wijkwerk nieuwe stijl. We gaan er vanuit dat een nieuw kabinet onderdelen van de Awbz zal decentraliseren naar de gemeente. Onze gemaakte keuzes in visie en uitgangspunten laten we ook hiervoor leidend zijn. Via de compensatieagenda (zie financiële hoofdstuk) blijven we structureel een bedrag reserveren voor mogelijke tekorten op de Wmo budgetten. De afgelopen jaren was voortdurend sprake van een tekort op deze budgetten. Hiervoor hebben we maatregelen getroffen waardoor we de ontstane tekorten hebben weggewerkt en meer grip hebben op de ontwikkeling van deze budgetten. De Wmo blijft echter een open einde regeling en met de nieuwe ontwikkelingen zoals mogelijk de decentralisatie van onderdelen van de Awbz, is het de vraag hoe zich dit ontwikkelt. Volksgezondheid Ons volksgezondheidbeleid richt zich in grote mate op leefstijlinterventies. Dat vraagt een integrale aanpak met onder andere sport(service), de eerste lijn en Menzis als belangrijke 23
partners. Tegelijkertijd wordt gezocht naar slimme verbindingen ten aanzien van de inzet van de financiële middelen om gerichte leefstijlinterventies te kunnen realiseren Concreet betekent dit: - We bouwen het groeimodel risicomanagement voor de Wmo uit en verwerken hierin de verschillende prestatievelden. - De in 2012 gelanceerde digitale sociale kaart (DSK): www.zorgplein.doetinchem.nl zal in 2013 verder worden ontwikkeld. - We voeren de beleidskaders Wmo en volksgezondheid uit. Mantelzorgondersteuning wordt herijkt; gerichte samenwerking moet leiden tot meer efficiëntie en effectiviteit. - De GemeentePolis wordt in 2013 verder ontwikkeld met de module compensatie zorgkosten minima, preventie volksgezondheid, re-integratie en participatie in de wijk. - Het huidige Wmo aanbod en het aanbod van AWBZ begeleiding worden geïnventariseerd en opnieuw vastgesteld op basis van de gekozen uitgangspunten. De uitkomsten voor de individuele Wmo voorzieningen worden meegenomen in het voorbereidingstraject om te komen tot een nieuwe contractronde voor hulp bij het huishouden en hulpmiddelen. - Wijkwerk nieuwe stijl krijgt in drie onderdelen verder vorm en inhoud; het nieuwe wijkregie, het wijkbedrijf en het functioneren van buurtcoaches in de wijken. Na de start van een team buurtcoaches in 2012 in Overstegen en De Huet, zullen we omstreeks de zomer van 2013 deze werkwijze uitrollen naar andere wijken. - We geven uitvoering aan het regionaal OGGZ beleidsplan en het Achterhoeks Regionaal Kompas bestrijding dakloosheid 2008 tot en met 2013 en gaan aan de slag met de voorbereiding van nieuwe kaders vanaf 2014. Een voorbeeld van dat wat nog uitgevoerd wordt in 2013 is het realiseren van onconventioneel wonen. - In 2013 evalueren en herijken we het armoedebeleid en voeren we de herijking van de schulddienstverlening uit. 3.2 Werk en inkomen Wat gaan we doen? De financieel economische crisis heeft ook in onze regio gevolgen gehad voor de ontwikkeling van de werkloosheid. Na een groei van de werkloosheid van begin 2009 tot en met februari 2010, een daling tot medio 2011 en weer een toename vanaf eind 2011, is in het eerste halfjaar van 2012, ondanks diverse reorganisaties en faillissementen, maar dankzij seizoensinvloeden, de werkloosheid weer licht gedaald. Deze daling was minder groot dan in dezelfde periode van 2011. Ten opzichte van eind juni 2011 is de werkloosheid in de regio Achterhoek dan ook toegenomen met 7%. Ter vergelijking: provincie Gelderland (+ 4%) en Nederland (+ 2%) 1. Wij blijven inzetten op een zo hoog mogelijke arbeidsparticipatie van alle burgers in onze gemeente. Op basis van de achterliggende visie van de controversieel verklaarde Wet werken naar vermogen, onderzoeken we de mogelijkheden voor de doelgroepen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Het stijgen van de werkloosheid heeft gevolgen voor het aantal personen dat een beroep moet doen op de bijstand. Al met al wordt het steeds moeilijker met de beschikbare middelen onze doelstelling van zoveel mogelijk mensen aan het werk, te bereiken. 1 Bron: Barometer Arbeidsmarkt Regio Achterhoek juni 2012; UWV Werkbedrijf. 24