oktober 2008 jaargang 1 Gerrit ter Reehorst Westland Energie Vijf nieuwe producten per jaar Hoe omgaan met de informatiewerker 3.2? Rob van Schaik ING werd Master ICT-Management IT & Talentmanagement 4
De röntgenfoto voor de nodige transparantie.
Kunt u met vertrouwen openheid van zaken geven? En dit zowel aan in- als externe belanghebbenden? Zult u daarbij niets over het hoofd zien? Met Cognos ontgaat u niets. Dit verzekeren wij u. Cognos biedt u namelijk transparantie in de resultaten van uw organisatie. Organisatiebreed, op detailniveau en in de juiste context. U beschikt altijd en overal over 100 procent betrouwbare informatie, die u de nodige transparantie biedt om de meest kansrijke beslissingen te nemen. En zo uw prestaties op veel verschillende terreinen te verbeteren. Onze 23.000 klanten wereldwijd zijn daar de getuigen van. Dus om alle lagen van uw organisatie te doorzien, en zo uw performance te verbeteren, kunt u zich geen betere röntgenfoto wensen dan de oplossingen van Cognos. Vertrouw op Cognos. Ga naar www.cognos.nl of bel voor meer informatie of een afspraak 030-602 88 00. Copyright 2007 Cognos Incorporated. All rights reserved.
Thema: IT & Talentmanagement De eisen aan de IT-organisatie worden hoger. Alignment, wendbaarheid, inspelen op kansen Dat kan allemaal, maar alleen met de juiste mensen en de goede aanpak om ze zo effectief mogelijk in te zetten. En vergeet daarbij je eigen ontwikkeling niet! 10 Een ander denkraam Rob van Schaik is Program & Change Manager bij de ING, Business Line Operations & IT Banking. Met het oog op zijn toekomstige inzetbaarheid en omdat ik anders al die boeken op mijn plank nooit zou lezen besloot hij een Master of Science-studie ICT- Management te gaan volgen. TITM vroeg hem naar zijn ervaringen. Informatiewerker 3.2 Bijna alles krijgt tegenwoordig een versie 2.0. Maar een beetje informatiewerker is al verder. Privé heeft hij alle apparatuur en software in zijn bezit voor zijn informatiewerk thuis. Op internet gebruikt hij de laatste oplossingen van Google of andere open software. En op het werk? De moderne informatiewerker en zijn relatie met de IT-organisatie. 14 Stimuleer ambitie Een van de grootste problemen die werkgevers in de ITindustrie hebben, is het tekort aan goed, gemotiveerd en geschoold personeel. Jaren geleden probeerden we dat op te lossen door iedereen die maar het verschil tussen een SAN en een NAS wist, binnen te halen met dure leaseauto s, reisjes en andere gekkigheid. De geschiedenis heeft echter wel bewezen dat dit in de meeste gevallen geen heilzame weg is omdat het ook betekende dat een nieuw aangenomen werknemer binnen een halfjaar vertrok naar de volgende hoogst biedende. 18 4 t i j d s c h r i f t i t m a n a g e m e n t
24 Extended enterprise verhoogt risico s De opkomst van de extended enterprise oftewel de onderneming met al zijn vertakkingen, met inbegrip van leveranciers en partners heeft voor meer zakelijke kansen gezorgd. Helaas heeft dit fenomeen ook geleid tot een uitgebreider risicoprofiel: naarmate bedrijven meer informatie op een groter aantal locaties moeten distribueren en beheren, wordt de kans dat onbevoegde externe partijen toegang tot deze informatie kunnen krijgen steeds groter. 28 Cover Makelaar in energie IT is een belangrijke pijler waarop energieleverancier Westland Energie in Poeldijk steunt. Niettemin telt de afdeling van IT-manager Gerrit ter Reehorst slechts tien mensen. Een kwestie van veel processen automatiseren, zorgvuldig uitbesteden en zelf de regie in handen houden. De ontwikkeling van de front office is de troef die het energiebedrijf in eigen hand wil houden, want daarmee onderscheidt het zich van andere energieleveranciers. 34 Anticiperen op nieuwe rol IT-manager Deze zomer heeft ICT Media, de uitgever van dit blad, een onderzoek gehouden onder vele honderden IT-managers. Centraal stond de vraag welke behoeften de geënquêteerden hebben op het gebied van trainingen, nu er duidelijke signalen zijn dat het vak veranderd van een technische professie in een meer strategische, op de business gerichte functie. De uitkomsten van het onderzoek zijn overduidelijk. 44 Meewerkend voorman Jaap Booij is een veelzijdige IT-manager die een al even veelzijdige carrière bij Wageningen Universiteit doormaakt. Sinds een aantal jaren is hij verantwoordelijk voor het securitymanagement bij de universiteit, waar studenten, onderwijsgevenden en onderzoekers elk hun eigen eisen stellen. Een boeiende functie in een vakgebied dat volgens Jaap Booij een snelle groei doormaakt. inhoud Thema: IT & Talentmanagement Interview Rob van Schaik 10 Informatiewerker 3.2 14 Interview Tam Tam 18 Case Westland Energie 28 interview René Jepma van McAfee 22 columns Spanjers 13 Te gast: Theo Thiadens 42 Nieuws Kort nieuws 8 Anticiperen op nieuwe rol IT-manager 34 opinie Valkuilen talentmanagement 51 Redactioneel Van TITM 7 rondetafel Talentmanagement 46 rubrieken KPI van de maand 9 Research 27 Gadgets 39 Ik en mijn klant 40 De mens achter de IT-manager 44 Opinie 4 Reality check 57 Servicepagina Agenda, abonneeservice en publiceren 58 Vak Risico s extended enterprise 24 ROI van security 36 Testen uitbesteden 52 o k t o b e r 2 0 0 8 5
* World Wildlife Fund **European Telecommunications Network Operators Association - Photo : Getty Images. attending international meetings from your office is good for the planet Green by nature, our communications solutions represent a powerful weapon in the fight against climate change. Services such as audio and videoconferencing, remote file sharing and unified messaging enable you to avoid unnecessary journeys and make a valuable contribution to protecting the planet. In fact, a recent study carried out by WWF* and ETNO** found that if 20% of business trips were replaced by videoconferences, carbon dioxide emissions could be cut by 22 million tons a year. Together let s build a greener world. www.orange-business.com/greener Best Global Operator
van TITM Talentmanagement? Nee, dank u! Deze zomer hield ICT Media, de uitgever van dit magazine, een online enquête onder de lezers naar de waardering voor dit blad en de onderwerpen die er in aan bod komen. Met de eerste twee nummers die tot dan toe verschenen waren, scoorde TITM heel goed (dank u). Maar juist met het oog op dit themanummer viel me direct iets op. Het onderwerp talentmanagement kan op vrij weinig belangstelling rekenen. Misschien is het de term an sich die niet direct een belletje laat rinkelen. Of wellicht is talentmanagement geen activiteit waar managers in de IT enthousiast van worden. Talentmanagement? Hmmm, is dat niet iets voor de jongens en meisjes van HRM? Ongetwijfeld. Maar als IT-organisaties wendbaarder willen worden en dat willen ze, volgens een ander onderzoek van ICT Media dan zullen ze de juiste mensen aan boord moeten hebben en houden. Mensen die kansen kunnen zien, die goed kunnen communiceren en die technologie en bedrijfsprocessen bij elkaar kunnen brengen. We kunnen het niet aan HRM overlaten om deze mensen te vinden en aan de IT-organisatie te binden. Talentmanagement is ook jezelf ontwikkelen. Rob van Schaik van ING deelt in dit nummer van TITM zijn ervaringen met de masteropleiding ICT-Management, een studie waar menige IT-manager weleens over nadenkt. Zo n MSctitel, wat betekent die nu echt? Leuk voor op je kaartje, maar wat heb je er in de praktijk aan? Een andere insteek kiest Guus Pijpers in zijn artikel over de nieuwe generatie informatiewerkers, die we zowel in de business lines als in de IT-organisatie zullen zien instromen. Welke eisen stellen jonge kenniswerkers aan hun werkomgeving? Nuttige informatie voor degenen die de informatievoorziening regelen voor deze veeleisende groep... Onze laatste invalshoek op het thema talentmanagement is het binden van medewerkers. Internetbedrijf Tam Tam doet dit door medewerkers te helpen hun droom te verwezenlijken, ook als dit betekent dat ze uiteindelijk ergens anders gaan werken. Want, zo stelt de directeur van Tam Tam, ze gaan dan wel weg, maar ze versterken ons netwerk. Vandaag nog hoorde ik iemand een rake opmerking maken: Organisaties doen vandaag de dag zo veel aan riskmanagement. En dat is jammer, want het gaat eigenlijk om opportunitymanagement. Bingo! Nu de juiste mensen nog. Arnoud van Gemeren (arnoud@ictmedia.nl) hoofdredacteur o k t o b e r 2 0 0 8 7
kort nieuws it Hp: virtualisatie kan makkelijker >>>Een recent onderzoek, uitgevoerd in opdracht van HP, toont volgens de leverancier aan dat 86 procent van de IT-beslissers virtualisatieprojecten heeft opgestart. Desondanks denkt een grote meerderheid van deze beslissers dat in 2010 slechts 25 procent van hun IT-omgevingen gevirtualiseerd is. Een groot deel van de ondervraagden verwacht wel dat dit aantal uiteindelijk zal oplopen tot 75 procent. HP speelt hierop in met nieuwe producten en diensten die bedoeld zijn om de implementatie en het beheer van virtualisatie te vereenvoudigen; van de desktop tot in het datacenter. Concreet gaat het om de HP ProLiant BL495c virtualisatieblade, nieuwe thin clients, modules voor de beheersoftware van HP en consulting services. www.hp.com/go/virtualize siemens biedt oplossing voor stemherkenning >>>Per dag bellen overal ter wereld wanhopige pc-gebruikers helpdesks op. Daarvan is één op de vijf zijn password kwijt. Tot nu toe kon het gemiddeld wel 30 minuten duren voor de beheerder een nieuw password beschikbaar had gesteld. Siemens presenteert nu een toepassing voor stemherkenning waarmee het sneller moet kunnen. Het systeem controleert de identiteit van de gebruiker aan de hand van de unieke klank en de modulatie van diens stem en geeft daarna het password vrij. Siemens IT Solutions and Services past deze oplossing sinds kort in de eigen onderneming toe en biedt haar nu ook aan externe klanten aan. De oplossing is door partner Excelsis ontwikkeld en door Siemens Corporate Technology uitgebreid met softwarecomponenten voor spraakherkenning en stembiometrie. www.siemens.com/it-solutions Xebia ontwikkelt automated-deploymentproduct deployit >>>Xebia, specialist op het gebied van Java-softwaredevelopment, enterprisearchitectuur, auditing, middleware en integratietechnologie, heeft een automated-deploymenttechnologie ontwikkeld, waarmee het applicatieinstallatieproces gestroomlijnd wordt. Deze nieuwe technologie, die in eerste instantie voor KLM is ontwikkeld, is volgens Xebia schaalbaar voor elke organisatie en kan geïntegreerd worden in de bestaande IT-omgeving. DeployIt is een product waarmee deployments naar diverse middlewareomgevingen (test, acceptatie, productie, etc.) worden uitgevoerd zonder handmatige en dus foutgevoelige stappen. Door DeployIt & TITM S TATM S Excitor maakt iphone geschikt voor zakelijk gebruik (www.excitor.com) /// Intel: kloof tussen mens en machine in 2050 gedicht (www.intel.com/ pressroom) /// Draadloze bedrijfsnetwerken nog 8 t i j d s c h r i f t i t m a n a g e m e n t
al in een vroeg stadium van het applicatieontwikkelproces in te zetten zijn ontwikkelaars bovendien in staat om zelf te deployen naar de testomgevingen. Deze toepassing is vooral geschikt voor organisaties waar veel applicaties draaien en complexe applicatie-installaties plaatsvinden. www.xebia.com kpi van de maand TITM publiceert in samenwerking met KPI Library maandelijks een interessante KPI. Cijfers geven we er niet bij, aangezien deze per organisatie en branche kunnen verschillen. In deze rubriek gaat het om de systematiek van de KPI zelf. mirror42 komt met hosted benchmaking >>>Het Nederlandse Mirror42 introduceert Mirror42 OnDemand. Dit is een hosted toepassing waarmee IT-organisaties hun kritische prestatie-indicatoren (KPI s) kunnen meten en delen. Mirror42 OnDemand kent een basisabonnement van 750,- per maand, waarmee vijftien veelgebruikte KPI s kunnen worden gemeten, gedeeld en vergeleken. www.mirror42.com proactief prestaties bewaken met network boost >>>Orange Business Services introduceert Network Boost, een beheertoepassing die prioriteiten in het gebruik van het bedrijfsnetwerk kan stellen en zich volgens Orange voortdurend aanpast aan de gevraagde toepassingen en bestandsoverdrachten. Het gebruik van applicaties wordt daarmee sneller. Network Boost geeft klanten van Orange inzicht in het gebruik van hun netwerken per toepassing, locatie en gebruikersgroep. Orange Business Services biedt met Network Boost verschillende mogelijkheden. Zo is er de optie om gegevens te comprimeren en daarmee netwerkvertragingen te minimaliseren. Daarnaast anticipeert een toepassingsbewaking op achteruitgang van de netwerkprestatie. www.orange-business.com kpi van de maand >>>Innovatie-/Onderhoudsratio. Waaraan besteedt de IT-afdeling haar tijd en geld? Meetfrequentie per maand Bron tijdsregistratie, projectmanagement en servicemanagementapplicaties. Deze KPI geeft antwoord op de vraag of de IT-afdeling in staat is zichzelf te transformeren. De KPI moet bekeken worden in het licht van de bedrijfsdoelen. Indien de bedrijfsstrategie er op gericht is om snel en innovatief in de markt te opereren, kun je verwachten dat de IT-afdeling snel en innovatief de bedrijfsinitiatieven moet kunnen ondersteunen. In veel gevallen zal het doel zijn de kosten van beheer terug te brengen en zo meer IT-budget vrij te maken voor innovatieve projecten. Deze KPI geeft tevens inzicht in de kwaliteit van de opgeleverde projecten. Een lage kwaliteit van opgeleverde projecten zal hogere onderhoudskosten met zich meebrengen en dus de ratio negatief beïnvloeden. Deze KPI wordt meestal samen gemeten met KPI s als het aantal opgeleverde projecten en aantal minuten ICT-storingen. Over KPI Library http://kpilibrary.com is een wereldwijde community die zich bezighoudt met KPI-definities en best practices rond performancemanagement. KPI Library telt meer dan 1000 KPI s en heeft op dit moment 30.000 geregistreerde gebruikers. Het lidmaatschap is gratis. KPI Library is opgezet door Mirror42, een Nederlands bedrijf dat software ontwikkelt voor CIO s en IT-executives. steeds lek (www.dimensiondata.com/nl) /// Websites veel IT-bedrijven technisch onder de maat (www.themarketingshop.nl/top100) /// Leverancier: Vraag naar marketingtoepassingen in Europa en Azië in de lift (www.unica.com) /// Onderzoek: Meer communicatie maakt mensen onbereikbaar (www.microsoft.nl/press) o k t o b e r 2 0 0 8 9
thema ITtalent & Management >>Quickscan masteropleiding it-management masterclasses studiebelasting toegevoegde waarde 10 t i j d s c h r i f t i t m a n a g e m e n t
Een ander denkraam Rob van Schaik is Program & Change Manager bij de ING, Business Line Operations & IT Banking. Met het oog op zijn toekomstige inzetbaarheid en omdat ik anders al die boeken op mijn plank nooit zou lezen besloot hij een Master of Science-studie ICT-Management te gaan volgen. TITM vroeg hem naar zijn ervaringen. tekst Arnoud van Gemeren foto s Mark van den Brink Rob van Schaik heeft een programmagerelateerde functie waarin hij betrokken is bij het organisatorieontwerp van de Business Line Operations & IT Banking bij ING Group. Bij de bank zijn bedrijfsen IT-processen zeer nauw verweven, zoals bij alle financiële instellingen het geval is. Rob is met name betrokken bij de organisatorische aspecten van processen: het vaststellen van welke mensen betrokken moeten worden, welke kennis en kunde benodigd is en hoe de organisatie zelf gestructureerd moet worden. Stok achter de deur In 1996 besloot Rob de Master of Science ICT-management te gaan volgen; hij was toen als principal managementconsultant werkzaam bij een voorloper van Atos Consulting, namelijk BSO/Origin. Met het oog op mijn toekomstige inzetbaarheid leek me dat een verstandige keuze, legt hij uit. Bovendien heb ik een brede belangstelling en verdiep ik me graag in de managementaspecten van het IT-vak. Ik heb daarbij wel een stimulans nodig om al die interessante boeken Je leert voortdurend vragen te stellen die bij mij op de plank staan ook echt te gaan lezen. Met deze studie zou ik elk kwartaal tentamens moeten afleggen en diverse opdrachten en presentaties moeten verzorgen. Dat leek mij de ideale stok achter de deur... Begin 1997 ging hij van start met de masteropleiding van de University of Middlesex, gedoceerd door het Kenniscentrum Cibit, het huidige DNV-Cibit. Oriëntatie Alvorens hij tot zijn keuze voor Cibit kwam, oriënteerde Rob zich uitgebreid via brochures, internet en andere kanalen: Ik heb er vrij uitgebreid werk van gemaakt. Zo heb ik gesprekken gevoerd met alumni van de studie en met de verantwoordelijk manager bij Cibit. Belangrijk vond ik ook dat de studie geaccrediteerd was door de Universiteit van Middlesex. Je wilt tenslotte aan het einde van de rit graag een erkend diploma ontvangen. Het werd me destijds al snel duidelijk dat er ook veel masteropleidingen zonder een officiële bul werden aangeboden. Het leek me bij mijn speurtocht ook wel handig, maar niet meer dan dat, dat bij de Cibit-studie de colleges in Utrecht werden gegeven. Studiebelasting De masteropleiding had en heeft ook nu nog een duur van twee jaar, waarna een half jaar werd uitgetrokken voor het schrijven van de afsluitende thesis. De studie vroeg uiteraard veel zelfwerkzaamheid en bood om de week twee collegedagen op de vrijdag en de zaterdag. De studiebelasting was zo n >> Rob van Schaik, Program & Change Manager bij ING Ops & IT Banking: Het is belangrijk de nodige werk- en managementervaring mee te brengen. o k t o b e r 2 0 0 8 11
aandachtspunten bij de keuze Raadpleeg onder anderen enkele alumni van een opleiding. Controleer of het opleidingsinstituut een erkend diploma toekent. Doe navraag naar de docenten, hun niveau en hun praktijkgehalte. Kijk in welke plaats de colleges worden gegeven. Bepaal de wekelijkse studiebelasting. welke opleidingen zijn er? Kijk op www.millian.nl/ prof voor een overzicht van de beschikbare masteropleidingen. Kies in het menu de optie Opleidingen en bekijk vervolgens de opties Executive Master, Master of Science en Specialized Master. twintig uur per week, vervolgt Rob. Maar ik heb de studie nooit ervaren als zwaar. Ik had er veel plezier in, het gaf me meer energie dan het kostte. De werkgevers waren overigens bereid de kosten voor de studie tegenwoordig circa 25.000 euro voor hun rekening te nemen. Masterclasses De opleiding bestond uit zes verplichte masterclasses, waarin zeer uiteenlopende onderwerpen als IT-servicemanagement, enterprise applications en academic & professional skills aan de orde komen. Ik zou de masterclasses in drie categorieën willen indelen., legt Rob uit, Managerial, bedrijfskundig en state-of-theart IT-ontwikkelingen. Destijds stond in die laatste categorie het onderwerp kennismanagement centraal, inmiddels natuurlijk een ingeburgerd thema. In de masterclasses draaide het zeker niet om bits en bytes, maar werd de stof op een vrij hoog abstractieniveau aangeboden. Docenten Over de docenten is Rob goed te spreken: Het waren mensen uit de praktijk met een bewezen academisch niveau. Jan Vytopil bijvoorbeeld, hoogleraar te Nijmegen, gaf prima college over innovatie. Nee, docenten van de universiteit van Middlesex heb ik niet gezien. We zijn daar trouwens ook nooit geweest. Cibit was door Middlesex geaccrediteerd en kon de studie daardoor geheel in Nederland opzetten en aanbieden. Bij de examinering en de uitreiking van de bul waren uit hoofde van die accreditatie wel mensen vanuit Middlesex University, waaronder de dean, aanwezig. Toegevoegde waarde De hamvraag is natuurlijk wat Rob van Schaik nu, terugkijkend, ziet als de toegevoegde waarde van zijn masteropleiding ICT-management. Op deze vraag antwoordt hij zonder aarzelen: De waarde zit m in het andere denkraam dat je door de studie ontwikkelt. Je leert voortdurend vragen te stellen. De waarom-vraag zit sindsdien in the top of my mind. En die vraag pas ik toe op mezelf, bijvoorbeeld wanneer ik bepaal wat ik in een presentatie ga zeggen, maar ook op mijn omgeving. Al bij Het gaf me meer energie dan het kostte het schrijven van de thesis merkte ik dat ik kritischer met de materie omging. Een ander pluspunt zijn de vaardigheden op managementgebied. Denk aan de manier waarop je programma s opzet, hoe je ze definieert, hoe je met de betrokken mensen kunt omgaan, enzovoorts. Anderzijds stelt hij: De ITinhoudelijke onderwerpen zijn snel achterhaald en daarom niet het meest waardevolle onderdeel van de masteropleiding. Component-based development, om maar wat te noemen, is al lang niet meer zo actueel. Enthousiast is hij over de contacten met de andere deelnemers. Het uitwisselen van kennis en ervaringen met medestudenten was heel waardevol en inspirerend. Om eraan toe te voegen: Ons netwerkje van twaalf alumni bestaat nog en er wordt ook nu nog veel informatie uitgewisseld! De masterclasses werden niet bedrijfsspecifiek aangeboden, maar, voegt Rob hieraan toe: De opdrachten, de zogenaamde assignments, zijn vrij. De meeste daarvan heb ik dan ook aan mijn werk kunnen relateren. Op die manier kun je het geleerde direct toepassen. Ook prettig voor de werkgever, die tenslotte alles betaalde. Voor wie? Tot slot vragen we Rob van Schaik naar zijn advies aan collega s die overwegen een dergelijke masteropleiding te volgen. Voor wie is zo n studie al of niet geschikt? Allereerst wil ik de kanttekening plaatsen dat ik de studie van nu niet uit eigen ervaring ken, reageert hij, Maar ik kan direct zeggen dat het geen verstandige keuze is voor iemand die voor het eerst leiding geeft en zeker niet voor mensen die net het hbo hebben afgerond. Het is belangrijk de nodige werk- en managementervaring mee te brengen. Om een idee te krijgen: de deelnemers aan mijn masteropleiding waren tussen de 35 en 48 jaar oud. Hij voegt eraan toe: De argumenten die ik al noemde vooral de andere manier van denken die je krijgt aangereikt gelden uiteraard ook voor anderen. Wie zich daardoor aangesproken voelt, moet zeker eens naar zo n masteropleiding kijken. En bovendien, gedreven ergens je tanden in zetten is lekker! Je zet met zo n studie wel wat neer, je kunt trots zijn op jezelf. 12 t i j d s c h r i f t i t m a n a g e m e n t
column door Ronald Spanjers Carrièreparabool Ronald Spanjers was financieel en IT-manager bij het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven, en is nu wetenschappelijk onderzoeker bij de Universiteit van Tilburg. Je kent ze wel, die advertenties voor pas afgestudeerde IT ers. Een mooi klinkende functiebenaming als informatieanalist, een glimmende leaseauto en een prachtige laptop. Maar wat gebeurt er met die medewerkers na een jaar of tien? Meestal zijn ze dan inhoudelijk expert op een specifiek platform. Ze ontlenen hun status in de groep aan het feit dat zij dat platform tot in de finesse beheersen. Niet zelden glijden ze zonder dat ze dat doorhebben in een leidinggevende functie op teamleidersniveau. Die functie vervullen ze een jaar of vijf succesvol, en dan is er voor sommigen nog de stap naar afdelingshoofd. Zo n leidinggevende functie op teamleidersniveau of afdelingshoofd is op termijn slopend in de IT. Simpelweg omdat de basis voor leidinggeven de inhoudelijke kennis van een specifiek platform vervaagt. Platformen worden vervangen, en de medewerkers onder de leidinggevende maken die zichzelf eigen. Dan is het geluk hebben wanneer een leidinggevende zo veel talent heeft dat hij naast het leidinggeven zich het nieuwe platform eigen kan maken. Meestal denken mensen dat een carrière een stijgende lijn is. Maar waarom eigenlijk? Het leven is geen stijgende lijn. Het menselijk lichaam ontwikkelt zich in de eerste jaren razendsnel, en tot een jaar of dertig blijven de meeste mensen verschoond van enig lichamelijk ongemak. Tussen je dertigste en zestigste ontstaan de kleine lichamelijke ongemakken van het leven. En daar moeten we met een carrière eigenlijk ook rekening mee houden. Dat is echter makkelijker dan het lijkt. Ik had ook ooit zo n medewerker. Aan het begin van zijn carrière ontwikkelde hij zich tot expert op het AIX-platform. Binnen een aantal jaren werd hij onmisbaar voor de organisatie. Hij werd teamleider, en uiteindelijk hoofd IT-beheer. Die laatste functie vervulde hij jaren prima; hij richtte zich op het leidinggeven en stopte met het bijhouden van zijn specifieke AIX-kennis. Toen werd AIX echter vervangen door moderne varianten. En alleen bij legacyproblematiek kon hij nog inhoudelijk uitblinken. De functie van afdelingshoofd ging aan hem knagen. De verantwoordelijkheid die hij aanvankelijk droeg voor platformen die hij tot op bitniveau kon overzien, maakte plaats voor verantwoordelijkheid voor platformen met een duizendvoud aan complexiteit. Niet dat er veel verkeerd ging, het team droeg hem op handen. Maar hij lag zelf nachten wakker van de storingen die uiteindelijk nooit op zouden treden. was bang dat hij mijn voorstel om een stap terug te doen als diskwalificatie zou ervaren. Uiteindelijk, na een tijd van hoogfrequent ziekteverzuim, kwam het tot een gesprek. Het was een opluchting toen bleek dat mijn voorstel om terug te gaan naar de basis en een nieuw platform te leren beheersen (gericht op de toekomst), in goede aarde bij de medewerker viel. Zelfs een deel van het salaris inleveren in ruil voor opleiding was goed bespreekbaar. We hebben de overwegingen bij de stap van afdelingshoofd naar medewerker open gecommuniceerd. Dat was ook belangrijk voor zijn opvolger; ook weer iemand uit de groep. Ik zie die bewuste medewerker zo nu en dan lopen en dan weet ik dat het een goede keuze was. Voor de organisatie maar vooral voor de medewerker. Hij ziet er gelukkig uit en heeft zichtbaar plezier in het werk. Het is al met al goed om scherp te kijken naar de carrièreparabool. Voor mij is het nog wat vroeg om te denken aan de tweede helft van die parabool. Ik zit zo n beetje aan het scherpst van de bolling van de eerste helft. Tenminste, dat denk ik zelf. Mijn fout is dat ik, destijds zijn IT-manager, dat niet op tijd heb willen zien. Ik vond het lastig om het bespreekbaar te maken en o k t o b e r 2 0 0 8 13
thema ITtalent & Management >>Quickscan informatie Communicatie samenwerking rol it-organisatie Informatiewerker 3.2 Bijna alles krijgt tegenwoordig een versie 2.0. Maar een beetje informatiewerker is al verder. Privé heeft hij alle apparatuur en software in zijn bezit voor zijn informatiewerk thuis. Op internet gebruikt hij de laatste oplossingen van Google of andere open software. En op het werk? De moderne informatiewerker en zijn relatie met de IT-organisatie. tekst Guus Pijpers 14 t i j d s c h r i f t i t m a n a g e m e n t
nemer ook een zoekprogramma voor zijn eigen desktop. Daarna komen IT-middelen als een enterprise-contentmanagementsysteem, businessintelligencetoepassingen en corporate wiki s aan bod. Een kenniswerker heeft al deze zoekmogelijkheden gewoon nodig voor zijn werk. De nieuwe informatiewerker is goed opgeleid. Menig IT-medewerker kan daar over meepraten. Want de vragen voor ondersteuning zijn moeilijker en complexer geworden, en niet elke collega buiten de IT-afdeling snapt dat de ITinfrastructuur toch echt alleen goed functioneert wanneer standaardisatie en stabiliteit de norm zijn. Belangrijke ontwikkelingen als het gaat om de moderne informatiewerker zijn verder de totale democratie van informatie, de transparantie van de samenleving, en het gegeven dat we vooral met het hoofd en het hart werken. Werknemers willen zich ook graag identificeren met een organisatie met een goed imago. Ze willen autonomie in het werk en IT geeft daarvoor de randvoorwaarden. Elke IT-verantwoordelijke begrijpt dat je in deze krappe arbeidsmarkt als bedrijf met de juiste IT een verschil kunt maken. Menig jongere wisselt liever van bankrekening dan van zijn chataccount! Voorwaarden voor de kenniswerker De technologie is inmiddels zo volwassen en toegankelijk dat je als IT-manager voor je informatiewerkers een optimale werkomgeving kunt aanbieden. Voor de doorsnee-kenniswerker moet je daarbij op een drietal gebieden IT-hulpmiddelen aanbieden. Het gaat dan over informatie, communicatie en samenwerking. Informatie Een van de meest gewilde oplossingen van kenniswerkers is een snelle en goede toegang tot informatie, binnen en buiten de organisatie. Waar Google een belangrijk deel van de buitenwereld ontsluit, is intern een generieke zoekmachine nodig. Deze enterprise-searchoplossing ontsluit zonder voorbehoud alle interne informatiebronnen. De kenniswerker weet dat sommige bedrijfsinformatie om redenen van privacy, silodenken of concurrentie niet toegankelijk is. Maar hij verwacht wel een goede aanwijzing hoe of bij wie die informatie te verkrijgen is. En natuurlijk heeft de werk- Communicatie Kenniswerkers praten vooral en eigenlijk ook het liefst met elkaar. De telefoon doet daarbij nog steeds goede dienst. Maar ze willen meer middelen om sneller met elkaar allerlei soor-ten informatie uit te wisselen. Als IT-manager doe je er goed aan te zorgen dat ze dat te allen tijde ook kunnen doen. Naast telefoon en mail hebben kenniswerkers vooral instant messaging en videoconferencing nodig. Alles liefst direct, met één muisklik toegankelijk vanaf de werkplek en het portaal. Samenwerking Informatiewerkers werken ook vooral met elkaar. Hun activiteiten zijn moeilijk te plannen of te standaardiseren en zijn bijna altijd ongestructureerd van aard. Wel zijn er binnen de groep kenniswerkers enkele verschillen aan te geven. Niet iedereen is bijvoorbeeld in hoge mate mobiel, is veel in overleg met anderen of is vooral bezig met creatieve of vernieuwende toepassingen. IT moet en kan ook een informatiewerker faciliteren bij zijn werkelijk gebruik van bepaalde IT-middelen. Wat je niet nodig hebt, wordt niet getoond. En moderne software kan aan de hand van voorkeuren, relaties en historisch zoekgedrag voorstellen doen, contacten initiëren of zelfs de link leggen met andere mensen >> data-, informatieof kenniswerker Welke term je ook gebruikt, de informatiewerker van morgenvroeg heeft de volgende kenmerken: Hij wil altijd en overal zijn e-mail kunnen checken. Daar komt binnen niet al te lange tijd bij een onvoorwaardelijke, volledige en betrouwbare toegang tot het intranet of bedrijfsportaal. Hij werkt minimaal één dag in de week thuis; in elk geval niet binnen de muren van zijn organisatie. Hij werkt aan zijn sociale contacten vooral tijdens kantoortijden en doet zijn echte werk voor een (groot) deel daarbuiten. Privézaken handelt hij zonder problemen ook overdag af. Hij heeft een multifunctionele laptop en dito telefoon. Draadloos aan elkaar gekoppeld en gesynchroniseerd en naadloos werkend in fysieke en virtuele omgevingen. Hij heeft gedetailleerde kennis van de laatste ITmiddelen die hij gebruikt. Nagenoeg al zijn taken beheerst hij rechtstreeks vanuit zijn online agenda. o k t o b e r 2 0 0 8 15
of informatiebronnen. De interessante collega van dat andere organisatieonderdeel zou anders nooit zijn gevonden. IT-managers doen er goed aan om technologieën als collaboratietools en teamruimtes beschikbaar te stellen. Het gebruik daarvan gebeurt vanzelf. De eerste ervaringen met wikiachtige oplossingen geven aan dat informatiewerkers graag kennis delen. De relatief vrije Ga eens de discussie aan met deze fanatieke collega s structuur van een wiki sluit namelijk veel beter aan bij de intuïtieve manier van informatie vastleggen. Dit in tegenstelling tot starre kennismanagementsystemen. Gevolgen Ondanks al die IT-middelen voor de kenniswerker blijft het productiviteitsvraagstuk overeind staan. Vroeger maten we bijvoorbeeld de tijd en inspanning die het kostte om een Powerpointpresentatie te maken. Nu willen we vooral het effect van de voordracht met dat IT-middel meten. Hebben we een verandering in houding weten te bereiken, kennis over kunnen dragen of onze relatie met de toehoorders versterkt? De kosten en baten van een unified-communicationsoplossing zijn snel duidelijk te maken. Maar verhoogt dat de kwaliteit van de gesprekken? Vinden mensen elkaar eerder en sneller? Wat is de economische waarde van elk gesprek, gesteld dat ze vaak over zaken gaan? Allemaal vragen die over de inhoud, het effect en de gevolgen gaan van het gebruik van moderne IT-middelen. Conclusie De moderne kenniswerker is volgens eigen zeggen altijd mobiel. IT moet hem helpen om tijd- en plaatsonafhankelijk te kunnen werken. Dat is voorlopig nog toekomstmuziek voor velen. De IT-middelen van de werkplek zijn bij lange na nog niet op het niveau dat menig werknemer zou willen. Dat is een echte uitdaging voor de IT-manager. Ga eens de discussie aan met deze fanatieke collega s. Niets werkt zo verhelderend als inzicht in ieders problematiek of frustratie. En maak tegelijkertijd een actieplan om IT-middelen op een hoger, geavanceerder niveau te krijgen. Gebruik deze voorlopers daarbij als proefkonijn. Vraag hen de laatste versies uitgebreid te testen en te evalueren. Meer dan ooit kijken huidige en potentiële werknemers naar de gebruikte IT-middelen van een organisatie. Ze lachen om een leaseauto of een papadag. Maar de laatste IT-gadgets én onbeperkte, wereldwijde toegang tot alle informatie en tot elkaar maken het verschil of ze bij een organisatie komen... of zelfs blijven. De oorlog om talent wordt via de laptop gespeeld. Dr. ir. Guus Pijpers is managing director van Acuerdis, associate professor of Information Behavior bij TiasNimbas Business School in Tilburg en academic advisor bij het Institute for Innovation & Information Productivity in San Francisco. anders communiceren Een van de laatste ontwikkelingen op het communicatievlak is de Roundtable van Microsoft. Het is een geavanceerde videoconferentietelefoon met een 360-gradencamera en ingebouwde microfoons. De camera volgt de sprekers automatisch en op een overzichtscherm op je pc krijg je iedereen te zien, waar hij zich ook bevindt. Technisch eenvoudig te regelen, mits je natuurlijk de juiste software hebt geïnstalleerd. Maar de grote kracht ligt aan de gebruikerskant. Zeker voor organisaties met diverse vestigingen in Europa een uitkomst. Het is echt niet leuk meer om voor een vergadering van twee uur een hele dag onderweg te zijn. Eén demonstratie aan een paar frequent flyers en de business case is geregeld. Voor de IT-manager is het zaak om snel de juiste software te installeren in een stabiele infrastructuur. De zogenoemde unified communications kan wel eens de killerapplicatie van 2008 worden. Zeker als een bedrijf ook de andere communicatievormen als e-mail, instant messaging, spraak en video in een platform integreert. Zie ook het artikel over unified communications in TITM 2/2008, p. 43 red. Je eigen bijenkorf De jeugd netwerkt al vanaf de peuterschool. De huidige generatie jongeren heeft via bijvoorbeeld Hyves al meer dan 200 contacten. Menig ervaren medewerker heeft na jaren netwerken nog niet eens de helft. Stel dat je al die contacten ook zou kunnen inbrengen in je eigen organisatie, dan zou dat zeer waardevolle informatie opleveren. Bij het zoeken naar informatie (zeg: de juiste mensen) ben je dan niet beperkt tot de organisatiegrenzen. Veel organisaties en daarmee IT-managers huiveren bij de gedachte om een sociaal netwerk onder werktijd te laten onderhouden, alhoewel er organisaties zijn waar de IT-afdeling juist het vinden van andere mensen krachtig steunt met moderne tools. De wie-is-wie is uitgebreid met een kort cv, projectinformatie en de competenties van iemand. En die gegevens worden automatisch onderhouden met slimme programma s. Ontsluit je deze persoonsgegevens met moderne communicatiemiddelen, dan is iedereen van hoog tot laag in de organisatie gemakkelijker te bereiken. 16 t i j d s c h r i f t i t m a n a g e m e n t
Om een wereldmerk te worden hoefden we maar één ding te veranderen In de afgelopen 35 jaar heeft Nashuatec het begrip document management op de kaart gezet. Nu is het tijd om een volgende stap in de verdere ontwikkeling van IT & Document Solutions te nemen. De sterke merken Nashuatec en Rex Rotary zullen vanaf nu verder gaan onder de naam Ricoh. Zo combineren we de hoge kwaliteit van de oplossingen en dienstverlening van Nashuatec met het innovatief vermogen en de wereldwijde schaal van Ricoh. Wij zijn er trots op dat wij - samen met onze klanten - straks nóg slagvaardiger kunnen werken aan een productiever Nederland. U ziet vanaf heden dus niet alleen een nieuwe naam op ons pand. U ziet een wereldmerk. www.ricoh.nl heet voortaan
thema ITtalent & Management >>Quickscan personeelsverloop persoonlijke ontwikkeling ambitie boeien en binden Stimuleer ambitie Een van de grootste problemen die werkgevers in de IT-industrie hebben, is het tekort aan goed, gemotiveerd en geschoold personeel. Jaren geleden probeerden we dat op te lossen door iedereen die maar het verschil tussen een SAN en een NAS wist, binnen te halen met dure leaseauto s, reisjes en andere gekkigheid. De geschiedenis heeft echter wel bewezen dat dit in de meeste gevallen geen heilzame weg was omdat het ook betekende dat een nieuw aangenomen werknemer binnen een halfjaar vertrok naar de volgende hoogst biedende. tekst en foto s Mark Nieuwenhuizen 18 t i j d s c h r i f t i t m a n a g e m e n t
Hoewel de arbeidsmarkt voor IT ers inmiddels meer volwassen is geworden en een deel van de schaarste is opgelost door werk te outsourcen naar het buitenland, blijft het lastig goede manieren te vinden om een werknemer voor een aantal jaren gemotiveerd te houden. Internetbureau Tam Tam gooit het daarom over een andere boeg en helpt haar werknemers hun dromen gedurende de looptijd van hun arbeidscontract te verwezenlijken. Paul Manuel, directeur van Tam Tam: Lifetime employment is niet meer van deze tijd. We weten allemaal dat de vooral jonge mensen in deze sector veel flexibeler met hun werk omgaan dan ooit tevoren. Jobhoppen is min of meer tot standaard verheven en dat kan je ze ook niet kwalijk nemen. Je kunt je daar als werkgever tegen verzetten, maar wij geloven dat het veel slimmer is om juist gebruik te maken van dat fenomeen en daar op een of andere manier op in te haken. Kapitaalvernietiging Tam Tam bedacht daarvoor het Leef Je Droom-concept waarbij werknemers de kans krijgen om alvast te werken aan een mooie carrièrestap. Manuel: Tam Tam wil deuren openen voor medewerkers die anders gesloten zouden blijven. Onze mensen kunnen een plan presenteren dat we vervolgens samen gaan uitwerken. Voor sommigen is hun droom om voor zichzelf te beginnen en we hebben hier bijvoorbeeld iemand die we begeleiden naar een baan bij een ontwikkelteam van Microsoft. Voor sommige werkgevers klinkt dat misschien als kapitaalvernietiging, maar daar geloof ik niet in. Elke onderneming heeft niet alleen gemotiveerde werknemers maar ook een goed netwerk nodig. In ons geval betekent het dat we nauw in contact blijven staan met alle mensen die ooit voor Tam Tam hebben gewerkt. Daardoor ontstaat een netwerk van relaties dat van grote waarde is. Roel is onze senior developer en heeft als droom om hetzelfde te gaan doen bij het Bizztalkdevelopmentteam van Microsoft Corporate. Nu zijn we Gold Certified Partner, leveren BizzTalkserver en hebben dus al nauwe banden met dit team. Dan kan je beter gaan lobbyen om zijn droom waar te maken dan zoiets tegenwerken. Roel zijn we straks misschien kwijt als developer maar we hebben dan wel een directe ingang bij een van de meest innovatieve ontwikkelteams in de States. Dan wordt het voor iedereen een win-winsituatie. Persoonlijke ontwikkeling Tam Tam heeft een creatieve oplossing gevonden voor de problemen op de arbeidsmarkt, maar over het algemeen zijn ook andere werkgevers steeds meer in gaan zien dat het behouden van goed personeel geen vanzelfsprekendheid is. De kosten van het vervangen van een arbeidsplaats zijn hoog en daarom zien we dat meer en meer bedrijven aandacht schenken aan de persoonlijke ontwikkeling van hun medewerkers. Tot nu toe was een veelgebruikte methode het aanbieden van cursussen en seminars waarbij er een waardevermeerdering voor zowel werkgever als werknemer ontstond. Nu we dat zowel bij de IT-leveranciers en -consultants zien als op IT-afdelingen, is de toegevoegde waarde hiervan aan slijtage onderhevig en zijn veel bedrijven op zoek naar innovatieve ideeën om hun medewerkers gemotiveerd te houden. Gezonde ambitie Volgens Paul Manuel hoopt Tam Tam haar werknemers met het Leef je Droom-concept een jaar of vier direct aan zich te binden. Dat is in deze bedrijfstak een mooi streefgetal waar we overigens ook zonder het concept wel aan komen. We doen er veel aan om onze mensen te motiveren bij ons te blijven. Zo hebben we hier goede mogelijkheden om door te stromen naar een hogere of meer uitdagende functie. Ieder mens heeft een gezonde ambitie om hogerop te komen en dat stimuleren we aan alle kanten. Binnen het nieuwe concept kunnen we daar nog eens extra aan werken. Zo hebben we iemand die graag binnen Tam Tam wilde blijven werken maar eigenlijk het liefst een eigen kantoor zou runnen. Dat zijn we handen en voeten aan het geven nu we een kantoor in Utrecht hebben geopend. Haar droom bleek precies te passen binnen de ambitie van Tam Tam als organisatie. Als je een dergelijk combinatie kunt maken is dat natuurlijk helemaal perfect. Effectiviteit Het blijft bij dit soort acties lastig de effectiviteit te bepalen. Omdat het Leef Je Droomconcept nog maar een paar maanden loopt, valt ook volgens Manuel nog niet vast te stellen of werknemers inderdaad langer blijven. Zoals ik al vertelde, hangt de tevredenheid van onze mensen ook niet vast aan dit ene concept. Het is een pakket van maatregelen dat je neemt waarvan je hoopt dat het aanslaat en waar je de verwachting van hebt dat wanneer onze mensen naar elders zijn vertrokken of voor zichzelf zijn begonnen, ze in nauw contact blijven. Intern is het concept in ieder geval uitermate enthousiast ontvangen en starten iedere zes maanden vijf nieuwe mensen met het realiseren van hun dromen. Mark Nieuwenhuizen is journalist en fotograaf. Paul Manuel van Tam Tam: Voor sommige werkgevers klinkt ons concept misschien als kapitaalvernietiging, maar daar geloof ik niet in. o k t o b e r 2 0 0 8 19