Patriottisch beleggen: investeren in de B.V. Nederland? 1. In het politieke debat in Nederland (en overigens ook in andere Europese landen) is beleggen in eigen land een hot topic. Dat is ongetwijfeld het gevolg van een terughoudend investeringsklimaat, het langdurig uitblijven van economisch herstel gekoppeld aan (sommige zeggen veroorzaakt door) omvangrijke bezuinigingen op de overheidsbegrotingen. Als Nederlandse institutionele beleggers en pensioenfondsen nou eens meer in eigen land zouden beleggen dan zou dat de B.V. Nederland helpen en daar plukken de beleggers dan ook weer de vruchten van! Wij menen dat hier sprake is van een verwarring van twee misverstanden: Nederland is verre van een BESLOTEN vennootschap. Integendeel de Nederlandse economie is heel open en sterk verweven met internationale markten met name in Europa. Daarnaast zou een Nederlandse overweging in beleggingsportefeuilles, de diversificatie van die portefeuilles reduceren en daarmee de belangen van deelnemers in pensioenfondsen schaden. Maar voor dat we het debat aangaan eerst de feiten: De totale waarde van Nederlandse aandelen en obligaties is iets minder dan 2% van de wereld markt kapitalisatie. Dat is een beetje meer dan het gewicht van de Nederlandse economie in de wereld economie. De gezamenlijke Nederlandse pensioenfondsen houden anno 2012 gemiddeld rond 10% van hun beleggingen in Nederlandse waarden! Er is dus al sprake van een fors overgewicht in Nederlandse aandelen! 2. De Nederlandse economie is bij uitstek een open economie. Dat blijkt uit alle economische data: de import- en export-quota zijn hoog. Nederlandse importen in procenten van het Nederlandse Bruto Nationale Product zijn hoog (in 2010-2011 zelfs rond 60%). Dat wil zeggen dat van wat er in Nederland wordt geconsumeerd, het grootste deel uit het buitenland komt. Maar ook dat van wat er in Nederland wordt geproduceerd, een heel groot deel van de materialen uit het buitenlandse komt (vergelijk een Duitse importquote van slechts 36% van BNP).
Nederland ( Oranje lijn) is ook een exportland zoals de cijfers in deze grafiek laat zien: meer dan 60% van het BNP wordt geëxporteerd. Daaruit blijkt opnieuw het open karakter van de Nederlandse economie: Nederland is een handelsnatie! Daardoor is de Nederlandse externe positie sterk: een sterke Nederlandse betalingsbalans (blauwe lijn) zoals uit de volgende grafiek blijkt. De externe positie van Nederland vertoont meer overeenkomsten met Duitsland en zijn sterke overschotten, dan landen met betalingsbalanstekort zoals Frankrijk en Groot Brittannië.
3. Dat fenomeen weerspiegelt zich natuurlijk ook in de Nederlandse ondernemingen die als gevolg van de internationale oriëntatie een groot deel van hun inkomsten buiten Nederland verdienen. De onderstaande tabel laat zien dat bij de meest actief verhandelde aandelen op de Amsterdamse effecten beurs (AEX) een heel groot deel van hun omzetten niet uit Nederland komt (met uitzondering van KPN). Omzet in Euro miljarden % in Nederland Aegon 29.2 22 Ahold 30,3 34 AKZO 15,7 4 DSM 9,7 35 Heineken 14,0 West Europa: 55 ING Bank 15,9 25 KPN 13,2 68 Philips 22,5 3 Shell 375,0 Europa : 39 Unilever 46,5 NL+UK : 8 Bron: 2011 Jaarverslag ondernemingen De conclusie op basis van deze feiten kan dus niet anders zijn dat beleggen in de BV Nederland, een belegging is in een internationale open economie met sterk op het buitenland gerichte ondernemingen. Het idee dat meer beleggen in Nederlandse aandelen direct tot voordelen voor de Nederlandse economie leidt, lijkt een overdrijving. Nederland is het tegenovergestelde van een besloten vennootschap! 4. Levert meer Nederlandse beleggingen dan een ander beleggingsvoordeel op? Onze stelling is: in tegendeel! Wij geloven heilig in de voordelen van diversificatie van beleggingsportefeuilles (zie ons research rapport van maart 2012). Gebrek aan spreiding van beleggingsportefeuilles vermindert rendement en verhoogt risico s.
De onderstaande grafiek vergelijkt de performance van de AEX met die van een wereldwijde portefeuille in aandelen (MSCI World). Bron: Bloomberg De laatste tien jaren is de performance van de AEX dus cumulatief bijna 28% achtergebleven bij de MSCI world. Dat is 2.79% minder rendement per jaar! Overweging in Nederlandse aandelen had dus geen voordelen opgeleverd voor de pensioenfondsen over de laatste 10 jaar. Bovendien had de belegger ook moeten leven met grotere volatiliteit vanwege geringere portefeuille diversificatie, zoals blijkt uit de onderstaande grafiek.
Als in de laatste tien jaar dus meer in Nederland zou zijn belegt via AEX genoteerde bedrijven dan zou minder resultaat zijn geboekt gecombineerd met een hogere volatiliteit. 5. Betekent dat nu dat wat extra aandacht van pensioenfondsen voor beleggen in Nederland dus per definitie fout is? Onze stelling is dat het zeker de moeite waard is om heel systematisch en analytisch te onderzoeken of er mogelijkheden zijn op basis waarvan grote institutionele beleggers belangstelling zouden kunnen hebben voor beleggen in Nederland. Wat ons betreft zijn er hele duidelijke rand voorwaarden: Aan de beleggingskant moeten de investeringsprojecten voldoen aan het profiel van pensioenfonds-beleggen: duidelijke cashflows, gestaag en aansprekend dividendrendement, lange termijn horizon, zekere mate van liquiditeit, transparante structuur Aan de verplichtingen kant moet een duidelijk deelnemersvoordeel zijn te behalen zoals: verbetering van de infrastructuur waar pensioenfonds deelnemers gebruik van maken bijvoorbeeld op het gebied van mobiliteit (wegen, railverbindingen, e.d.) en leefmilieu en energie. Daarbij kan ook de financiële infrastructuur worden betrokken. Het bankwezen is aan een grondige verbouwing toe en gezamenlijke initiatieven die de toegang tot financiële dienstverlening verbeteren zijn infrastructurele verbeteringen. Hetzelfde geldt voor investeren in duurzame energie en daarmee kennis technologie. Daar ligt een wereld te verbeteren. De Nederlandse target voor duurzame energie is 20% in 2020; wij zijn op dit moment nog niet op een kwart van de weg naar dat doel! Verdere uitwerking van beleggen in een brede infrastructuur benadering vergt nadere studie. Het voorbeeld van de recentelijk door de overheid geïnitieerde Groene Bank in Groot Brittannië vraagt serieus onderzoek. Onze conclusie is daarom dat patriottisch beleggen in de vorm van vergroting van beleggingen van pensioenfondsen in eigen land niet per definitie het beoogde effect heeft en daarom niet in het belang is van de deelnemers. Maar een gesprek tussen overheid, centrale bank en pensioenfondsen over gerichte investeringen in een brede infrastructuur aanpak kan leiden tot beleggingsobjecten die aan de beleggingscriteria van pensioenfondsen voldoen en daarnaast ook duidelijke deelnemersvoordelen opleveren. Initiatieven van die strekking zijn waardevol, ook voor de BV Nederland!