AFM Consumentenmonitor najaar 2015 Hypotheken November 2015 GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 1
Leeswijzer Voor u ziet u de rapportage van de Consumentenmonitor, uitgevoerd in het najaar van 2015. Het betreft hier het deelonderwerp hypotheken. In het rapport wordt aandacht besteed aan recente sluiters van een hypotheek: personen die in de periode april 2015 t/m oktober 2015 een hypotheek hebben afgesloten. Er wordt ingegaan op het profiel, het oriëntatie- en afsluitproces, dienstverleningsdocument, beloning en nazorgdiensten. Indien mogelijk zijn resultaten vergeleken met voorgaande metingen. Alle verschillen tussen AFM segmentatie (kijk voor meer informatie in de bijlage), leeftijdsgroepen, opleidings-, inkomens- en vermogensniveaus die zijn beschreven, zijn significant. GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 2
Inhoudsopgave 1. Onderzoeksresultaten in detail Hypotheeksluiters Oriëntatie- en afsluitproces Beloning en nazorgdiensten 2. Bijlagen GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 3 3
Onderzoeksresultaten in detail GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 4
Hypotheeksluiters GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 5
Ruim een op de drie recente hypotheeksluiters is een starter Starter 38 Oversluiter 27 Doorstromer 24 Herintreder 4 Verbouwer 4 Overig 3 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Ruim een derde van diegenen die het afgelopen halfjaar een hypotheek hebben afgesloten (38%) is een starter op de koopwoningmarkt, ruim een kwart (27%) is oversluiter, 24% is doorstromer. Onder de hypotheeksluiters tot 34 jaar zijn (logischerwijs) meer starters (<25 jaar: 73%, 25-34 jaar: 55%). Onder degenen met een lager opleidingsniveau zijn relatief meer oversluiters (39%) en minder starters (19%). Type hypotheeksluiter Alle recente sluiters hypotheek n = 457 GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 6
Aandeel van starters blijft het grootst 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 41 39 39 40 38 36 37 36 34 34 34 32 30 30 29 26 26 26 27 27 27 27 25 25 25 25 24 23 23 24 22 20 20 19 20 20 20 21 17 18 22 20 16 14 13 10 10 7 7 7 7 6 6 6 5 3 4 4 4 7 4 4 5 5 3 4 2009 2009 2010 2010 2011 2011 2012 2012 2013 2013 2014 2014 2015 n = 480 n = 358 n = 410 n = 351 n = 419 n = 374 n = 397 n = 344 n = 340 n = 337 n = 323 n = 408 n = 486 n = 457 Starter Oversluiter Doorstromer Verbouwer Herintreder 2015 Ten opzichte van een jaar geleden, zijn er meer doorstromers (van 16% naar 24%). Type hypotheeksluiter Alle recente sluiters hypotheek GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 7
Oriëntatie- en afsluitproces GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 8
Meeste hypotheeksluiters hebben een persoonlijk gesprek gevoerd om zich te oriënteren Persoonlijk gesprek 90 Internet 38 Vergelijkingssite op internet 18 Telefonisch Schriftelijk 7 8 Op andere wijze 5 Tv of radio Niet geïnformeerd 2 2 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Naast een persoonlijk adviesgesprek, oriënteert ruim een derde zich met behulp van internet (38%) en 18% specifiek via een vergelijkingssite op internet. Starters oriënteren zich vaker op meer verschillende wijzen dan de overige hypotheeksluiters. Starters oriënteren vooral via een persoonlijk gesprek (95%), internet (51%) en vergelijkingssites (26%). Op welke manier(en) heeft u zich georiënteerd om uiteindelijk een goede keuze te kunnen maken voor de soort hypotheek en de aanbieder van de hypotheek? Meer antwoorden mogelijk Alle recente sluiters hypotheek GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 n = 457 9
Gemiddeld aantal type adviseurs waarmee men een adviesgesprek heeft gehad blijft 1,1 gemiddeld 1,6 1,5 1,1 1,2 1,2 1,1 1,1 1,2 1,0 1,1 1,1 70 63 60 50 40 30 20 10 47 38 11 52 43 40 13 39 39 29 45 40 29 6 6 42 37 35 40 39 43 35 32 32 39 37 38 38 34 31 4 3 3 3 3 4 5 40 38 28 42 35 27 0 2010 2011 2011 2012 2012 2013 2013 2014 2014 2015 2015 n = 351 n = 419 n = 374 n = 397 n = 344 n = 340 n = 337 n = 323 n = 408 n = 486 n = 457 Een zelfstandig adviseur Een adviseur/medewerker van een hypotheekwinkel Een adviseur/medewerker van de bank Een adviseur/medewerker van een verzekeraar Gemiddeld heeft men met 1,1 type adviseur een adviesgesprek gevoerd; dit is gelijk aan een half jaar geleden. De zelfstandig adviseur heeft deze meting het hoogste aandeel (42%), gevolgd door de adviseur/ medewerker van een bank (35%). Gemaksgeoriënteerden en hypotheeksluiters met een hoger vermogen hebben relatief vaker een adviesgesprek gehad met een adviseur of medewerker van een bank (59% resp. 54%). Met welk type adviseur heeft u een adviesgesprek gehad? Meer antwoorden mogelijk Alle recente sluiters hypotheek GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 10
Helft van hypotheeksluiters die geen adviesgesprek heeft gehad, is niet op de hoogte van kennistoets 51 49 Ja Nee Als men zonder advies een hypotheek wil aanschaffen, is het sinds 1 januari 2013 verplicht om te toetsen of men over voldoende kennis en ervaring beschikt. De helft van de hypotheeksluiters die geen adviesgesprek heeft gehad, is niet op de hoogte van de kennis- en ervaringstoets (51%). Op de hoogte van kennis- en ervaringstoets? Een zeer kleine minderheid (2%) sluit zonder advies een hypotheek af (execution only, kennis- en ervaringstoets ingevuld). Dit is vergelijkbaar met de voorgaande metingen. Een kwart (25%) van diegenen die op de hoogte zijn van de kennis- en ervaringstoets heeft deze niet ingevuld. *De uitkomsten op deze slide moeten als indicatief worden beschouwd, vanwege het geringe aantal waarnemingen. Recente sluiters hypotheek die geen adviesgesprek hebben gehad GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 11 n = 35
Ruim een derde van de hypotheeksluiters heeft bij verschillende adviseurs gesprekken gevoerd Totaal 64 25 11 n = 422 Starter 54 26 20 n = 121 Doorstromer 73 22 6 n = 107 Herintreder 62 33 4 n = 19 Oversluiter 67 28 6 n = 137 Verbouwer 85 12 3 n = 20 Overig 69 16 15 n = 18 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1 2 3 of meer Starters voeren relatief vaak 3 of meer oriëntatie- en/of adviesgesprekken (20%). Van degenen die een adviesgesprek bij een bank voerden, voert 73% maar één gesprek. Ook lager opgeleiden voeren vaker maar één gesprek (77%). Bij hoeveel verschillende adviseurs heeft u een oriëntatieen/of adviesgesprek gehad? Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehad n = 422 GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 12
Aantal oriëntatie- en/of adviesgesprekken met verschillende adviseurs is gelijk aan vorige meting gemiddeld 2015 64 25 11 n = 422 1,5 2015 66 26 8 n = 450 1,5 2014 68 23 9 n = 376 1,5 2014 55 33 12 n = 307 1,6 2013 60 26 14 n = 313 1,6 2013 56 26 18 n = 329 1,7 2012 55 27 18 n = 338 1,7 2012 50 33 17 n = 383 1,8 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1 2 3 of meer Het aantal oriëntatie- en/of adviesgesprekken met verschillende adviseurs liet een dalende lijn zien van 2012 tot 2014: van 1,8 naar 1,5 gemiddeld. Sinds een jaar stabiliseert dit gemiddelde. Vanaf 1 januari 2013 is het provisieverbod op complexe financiële producten van kracht. Dit kan een oorzaak geweest zijn van de dalende lijn. Bij hoeveel verschillende adviseurs heeft u een oriëntatieen/of adviesgesprek gehad? Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehad GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 13
Meerderheid heeft slechts aan één adviseur betaald voor het adviesgesprek Aantal verschillende adviseurs Aantal adviseurs betaald 25 14 2 64 11 84 1 2 3 of meer 1 betaald 2 betaald 3 of meer betaald n = 422 n = 146 Eén op de zes hypotheeksluiters (16%) die een oriëntatie- en/of adviesgesprek heeft gehad bij verschillende adviseurs, heeft meer dan één adviseur betaald voor het adviesgesprek. Veel adviseurs brengen voor het eerste oriënterende gesprek geen kosten in rekening. Bij hoeveel verschillende adviseurs heeft u betaald voor een oriëntatie- en/of adviesgesprek? Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehad bij verschillende adviseurs GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 n = 146 14
Indien meerdere adviseurs gebruikt, wordt er door de meerderheid maar voor één adviseur betaald 2015 64 22 3 8 21 n = 422 2015 67 23 3 6 1 n = 450 2014 68 21 2 7 11 n = 376 2014 55 27 6 7 3 1 n = 307 0% 20% 40% 60% 80% 100% 1 gebruikt, 1 betaald 2 gebruikt, 1 betaald 2 gebruikt, 2 betaald 3 of meer gebruikt, 1 betaald 3 of meer gebruikt, 2 betaald 3 of meer gebruikt, 3 of meer betaald Bij hoeveel verschillende adviseurs heeft u betaald voor een oriëntatie- en/of adviesgesprek? Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehad GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 15
Gemiddeld spreekt de hypotheeksluiter 5,5 uur met de hypotheekadviseur Gemiddeld aantal uur 2015 33 27 19 13 8 n = 434 5,5 uur 2015 41 21 22 10 7 n = 462 5,0 uur 2014 35 22 18 18 7 n = 382 5,5 uur 2014 31 31 19 11 7 n = 308 5,0 uur 2013 32 26 16 16 10 n = 316 5,8 uur 2013 19 35 23 15 8 n = 331 6,1 uur 2012 17 28 27 15 13 n = 340 6,7 uur 2012 15 31 24 18 11 n = 389 6,5 uur 2011 19 33 23 16 11 n = 320 6,2 uur 2010 28 26 20 18 9 n = 307 5,7 uur 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1 tot 2 uur 3 tot 4 uur 5 tot 8 uur 8 tot 12 uur 12 uur of meer De gesprekstijd met de hypotheekadviseur is gemiddeld 5,5 uur, evenals een jaar geleden. Oversluiters (4,5 uur) en verbouwers (3,8 uur) besteden gemiddeld de minste tijd aan advies- en/of oriëntatiegesprekken; starters (6,6 uur) juist de meeste tijd. Afsluiters via een zelfstandig adviseur (5,9 uur) of hypotheekketen (5,8 uur) spenderen gemiddeld de meeste tijd aan advies- en/of oriëntatiegesprekken; bij een bank gemiddeld 4,4 uur en bij een verzekeraar gemiddeld 3,6 uur. Hoeveel uur hebben alle gesprekken met uw adviseur(s) in z'n totaliteit geduurd? Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehad GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 16
Hypotheeksluiters besteden gemiddeld 6 uur om zelf informatie te zoeken Gemiddeld aantal uur Totaal 50 17 9 12 12 n = 434 6,0 uur Beheersten 31 16 15 17 21 n = 160 8,4 uur Ambitieuzen 58 16 2 11 13 n = 73 5,3 uur Adviesgevoeligen 63 16 8 9 5 n = 181 3,9 uur Gemaksgeorienteerden 47 26 0 11 17 n = 20* 8,5 uur 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1 a 2 uur 3 a 4 uur 5 tot 8 uur 8 tot 12 uur 12 uur of meer Beheersten (8,4 uur) en gemaksgeoriënteerden (8,5 uur) besteden de meeste tijd aan het zelf zoeken naar informatie om een goede keuze te kunnen maken voor het soort hypotheek en de aanbieder. Starters besteden gemiddeld ook relatief veel tijd aan het zelf zoeken naar informatie (8,1 uur). Hoeveel uur heeft u, buiten de adviesgesprekken, zelf besteed om een goede keuze te kunnen maken? * Uitkomsten dienen als indicatief te worden beschouwd vanwege het geringe aantal waarnemingen Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehad GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 17
De tijd die men zelf besteedt om een goede keuze te maken is gelijk aan een half jaar geleden Gemiddeld aantal uur 2015 50 17 9 12 12 n = 434 6,0 uur 2015 51 11 13 12 13 n = 462 6,0 uur 2014 49 16 11 14 10 n = 382 5,7 uur 2014 46 20 12 9 12 n = 308 5,7 uur 2013 46 17 13 9 15 n = 316 6,6 uur 2013 59 15 7 8 11 n = 331 5,2 uur 2012 51 17 17 8 8 n = 340 5,0 uur 2012 45 18 14 12 12 n = 389 6,4 uur 2011 47 14 13 12 15 n = 320 7,0 uur 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1 tot 2 uur 3 tot 4 uur 5 tot 8 uur 8 tot 12 uur 12 uur of meer Het gemiddeld aantal uren dat men zelf besteedt aan het zoeken naar informatie om een juiste keuze te kunnen maken voor het soort hypotheek en aanbieder is gelijk aan een half jaar geleden (6,0 uur). Hoeveel uur heeft u, buiten de adviesgesprekken, zelf besteed om een goede keuze te kunnen maken? Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehad GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 18
Vergelijking aantal uur dat men besteedt om een goede keuze te maken met een adviseur en zelf 8.0 7.0 6.0 5.0 5.7 7.0 6.2 6.5 6.4 6.7 5.0 6.1 5.2 6.6 5.8 5.7 5.7 5.0 5.5 6.0 6.0 5.0 5.5 4.0 3.0 2.0 1.0 0.0 2010 (n=307) 2011 (n=320) 2012 (n=389) 2012 (n=340) 2013 (n=331) 2013 (n=316) 2014 (n=308) 2014 (n=382) 2015 (n=462) 2015 (n=434) Gemiddeld aantal uur met adviseur Gemiddeld aantal uur zelf Hoeveel uur hebben alle gesprekken met uw adviseur(s) in z'n totaliteit geduurd? / Hoeveel uur heeft u, buiten de adviesgesprekken, zelf besteed om een goede keuze te kunnen maken? Recente sluiters hypotheek die een adviesgesprek hebben gehad GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 19
De zelfstandig adviseur is het meest gebruikte kanaal voor het afsluiten van de hypotheek 50 45 40 35 30 25 20 44 41 38 37 38 37 31 31 35 31 22 18 18 19 19 38 39 35 33 30 23 22 23 32 27 37 31 24 39 34 18 39 33 20 15 10 5 0 3 2 2010 3 4 5 5 2 3 3 2 2010 2011 2011 2012 3 3 3 2 2012 2013 3 2013 4 4 3 3 2 3 3 3 2014 2014 2015 2015 n = 410 n = 351 n = 419 n = 374 n = 397 n = 344 n = 340 n = 337 n = 323 n = 408 n = 486 n = 457 Bank Zelfstandig adviseur Hypotheekketen Verzekeraar Ander kanaal Omdat het bancaire kanaal licht daalt en de zelfstandig adviseur een stijgende lijn laat zien voor het afsluiten van de hypotheek, is de zelfstandig adviseur nu weer het meest gebruikte kanaal. Degenen met een hoog vermogen maken vaker gebruik van het bancaire kanaal (48%). Drie op vijf (60%) van de hypotheken wordt via een intermediair (zelfstandig adviseur of hypotheekketen) afgesloten en 36% wordt direct (via bank of verzekeraar) afgesloten. Een zeer kleine minderheid (2%) sluit zonder advies een hypotheek af (execution only, kennis- en ervaringstoets ingevuld). Dit is vergelijkbaar met de voorgaande metingen. Bij wie of welk kanaal heeft u deze hypotheek afgesloten? Alle recente sluiters hypotheek GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 20
Intermediair is het meest gebruikte kanaal voor het afsluiten van de hypotheek 70 60 50 40 30 54 38 50 44 53 38 54 37 60 31 58 35 61 62 33 30 60 32 55 37 52 39 60 33 20 10 0 2 3 4 5 5 3 3 4 2 3 3 4 2 3 2 3 2 3 3 3 2010 2010 2011 2011 2012 2012 2013 2013 2014 2014 2015 2015 n = 410 n = 351 n = 419 n = 374 n = 397 n = 344 n = 340 n = 337 n = 323 n = 408 n = 486 n = 457 Bank Intermediair Verzekeraar Ander kanaal Het provisieverbod per 1 januari 2013 lijkt niet tot een massale vlucht van het intermediair naar het directe kanaal te leiden. Het intermediair (zelfstandig adviseur + hypotheekketens) is nog steeds het meest gebruikte kanaal voor het afsluiten van de hypotheek (60%). Ten opzichte van een half jaar geleden is het intermediair als kanaal juist gestegen (van 53% naar 60%). Een zeer kleine minderheid (2%) sluit zonder advies een hypotheek af (execution only, kennis- en ervaringstoets ingevuld). Dit is vergelijkbaar met de voorgaande metingen. Bij wie of welk kanaal heeft u deze hypotheek afgesloten? Intermediair als totaal weergegeven: zelfstandig adviseur + hypotheekketen Alle recente sluiters hypotheek GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 21
Ruim de helft van de afsluiters vindt dat de hypotheekverstrekker het klantbelang centraal stelt 2015 18 41 23 6 3 8 n = 443 2015 17 40 29 4 2 8 n = 475 2014 16 40 29 5 4 6 n = 395 2014 15 44 30 3 2 3 n = 323 2013 11 39 32 6 4 8 n = 328 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Weet niet Het percentage afsluiters dat positief is over de hypotheekverstrekker is vrijwel gelijk aan een half jaar geleden (57% in voorjaar 2015 en 59% in najaar 2015). 9% van de hypotheeksluiters vindt dat de hypotheekverstrekker het klantbelang niet centraal stelt. Dit is hoger dan een half jaar geleden (6%), maar gelijk aan een jaar geleden (9%). In hoeverre stelt uw hypotheekverstrekker uw belang als klant centraal? Recente sluiters hypotheek die hun hypotheekverstrekker kennen GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 22
Beloning en nazorgdiensten GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 23
Fixed fee is de meest voorkomende beloningsvorm Fixed fee Het advies is gratis Prijs advies is verwerkt in de totale kosten van de hypotheek Op basis van provisie Op uurbasis Provisie, maar adviseur betaalt deel terug Op een andere manier Weet niet 0 6 9 7 8 9 4 6 4 4 3 4 6 0 2 4 1 1 7 6 10 6 12 14 18 18 27 0 10 20 30 40 50 60 70 Totaal (n=457) Zelfstandig adviseur (n=184) Hypotheekketen (n=83) Direct (Bank+Verzekeraar) (n=168) 34 43 45 67 Ruim twee van de vijf hypotheekadviseurs (43%) wordt beloond op basis van een van tevoren afgesproken bedrag (fixed fee). Bij de zelfstandig adviseurs (67%) is dat hoger. Bij het directe kanaal is de hypotheeksluiter relatief vaker van mening dat het advies gratis is (27%) of is verwerkt in de totale kosten van de hypotheek (34%). Bij hypotheekketens wordt relatief vaker op uurbasis beloond (18%). Ruim een kwart van de sluiters (28%) weet niet goed hoe de hypotheekadviseur wordt beloond. In totaal denkt 14% namelijk nog steeds dat het advies gratis is, 7% denkt dat de adviseur een provisie ontvangt en 7% weet het niet. Hoe wordt uw hypotheekadviseur volgens u beloond? Alle recente sluiters hypotheek GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 24 n = 457
Beloning bij intermediair is bij meer dan de helft fixed fee 80 70 60 50 40 30 59 47 25 39 34 42 39 39 31 50 52 26 26 61 63 67 53 58 59 20 10 0 15 8 2009 11 10 2010 2010 8 5 2011 12 9 2011 16 9 10 9 5 5 4 2012 2012 2013 11 10 13 9 9 9 7 8 5 7 5 4 2013 2014 2014 2015 8 8 7 2015 n = 157 n = 216 n = 160 n = 205 n = 186 n = 215 n = 186 n = 175 n = 199 n = 188 n = 211 n = 236 n = 267 Fixed fee Op basis van provisie Gratis Weet ik niet Bij hypotheeksluiters die de hypotheek via een intermediair (zelfstandig adviseur of hypotheekketen) hebben afgesloten, is de beloning op basis van fixed fee het meest gebruikt. Ten opzichte van een half jaar geleden is deze vorm stabiel (58% resp. 59%). De antwoorden provisie, gratis en weet ik niet vertegenwoordigen samen 23% voor de groep die via het intermediair heeft afgesloten. Voor de groep die heeft afgesloten via een adviseur is dit 20%, via hypotheekketen 28% en via de bank 33%. Het aandeel hypotheeksluiters dat aangeeft dat de hypotheekadviseur op basis van provisie wordt beloond is licht gedaald (van 13% naar 8%). Hoe wordt uw hypotheekadviseur volgens u beloond? Recente sluiters hypotheek die via het intermediair hebben afgesloten GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 25
Vier op de tien hypotheeksluiters weet niet wat men heeft betaald voor het advies en afsluiten Tot 1.000 euro 13 1.000 tot 2.000 euro 16 Gem. 1.897,- 2.000 euro of meer 31 Weet ik niet 41 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 De hypotheeksluiters die weten wat zij hebben betaald voor het advies en afsluiten, noemen gemiddeld een bedrag van 1.897,-. Doorstromers betalen gemiddeld een hoger bedrag ( 2.377,-), terwijl oversluiters gemiddeld een lager bedrag betalen ( 1.685,-). Starters betalen gemiddeld 1.759,-. Hoeveel heeft u in totaal betaald voor het hypotheekadvies en het afsluiten van de hypotheek? Alle recente sluiters hypotheek n = 457 GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 26
Gemiddelde bedrag dat hypotheeksluiters betalen voor hypotheekadvies vaker boven 2.000 euro Tot 1.000 euro 1.000 tot 2.000 euro 2.000 euro of meer 12 13 16 16 16 16 17 19 19 20 18 20 25 26 28 28 31 31 Gem. najaar 2015: 1.897,- Gem. voorjaar 2015: 1.642,- Gem. najaar 2014: 1.428,- Gem. voorjaar 2014: 1.682,- Gem. najaar 2013: 1.749,- Gem. voorjaar 2013: 2.166,- Weet ik niet 33 38 39 38 41 40 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 2015 2015 2014 2014 2013 2013 n = 457 n = 486 n = 323 n = 337 n = 340 n = 340 Het gemiddelde bedrag dat hypotheeksluiters betalen voor het hypotheekadvies en het afsluiten van de hypotheek is het afgelopen jaar gestegen: van gemiddeld 1.428,- naar 1.897,-. De stijging van het gemiddelde bedrag voor het advies en afsluiten komt ook door het grotere aandeel doorstromers ten opzichte van de vorige meting (die gemiddeld een hoger bedrag betalen). Hoeveel heeft u in totaal betaald voor het hypotheekadvies en het afsluiten van de hypotheek? Alle recente sluiters hypotheek GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 27
Gemiddelde bedrag voor hypotheekadvies afgezet tegen percentage weet ik niet 2.500 80 2.000 2.166 1.749 1.682 1.642 1.897 70 60 1.500 1.000 41% 40% 33% 1.428 38% 40% 41% 50 40 30 500 20 10 0 2013 2013 2014 2014 2015 2015 Gemiddelde Weet ik niet n = 340 n = 337 n = 323 n = 408 n = 486 n = 457 0 Hoeveel heeft u in totaal betaald voor het hypotheekadvies en het afsluiten van de hypotheek? Alle recente sluiters hypotheek GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 28
Bij negen van de tien hypotheeksluiters kwam het advies (ruim) overeen met de verwachtingen 2015 23 68 10 2015 19 72 9 2014 25 65 10 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja, de adviseur heeft mijn verwachtingen overtroffen Ja, het advies kwam overeen met mijn verwachtingen Nee, de adviseur heeft mijn verwachtingen niet waargemaakt Bij één op tien (10%) heeft de adviseur de verwachtingen niet waargemaakt en voor 23% geldt dat de verwachtingen zijn overtroffen. Een half jaar geleden overtrof de adviseur ietwat minder vaak de verwachtingen (19%). Voldeed het advies aan de verwachtingen die u voorafgaand aan het advies had? Alle recente sluiters hypotheek n = 457 GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 29
Meerderheid vindt dat adviseur verstand heeft van zaken, een derde vindt diploma s minder belangrijk Mijn financieel adviseur heeft verstand van zaken 38 43 15 31 Ik vind dat de prijs van het advies in verhouding staat tot de geleverde kwaliteit van het advies 19 38 27 9 6 Als een financieel adviseur kundig overkomt, vind ik het minder belangrijk dat hij over alle benodigde diploma`s beschikt 11 22 24 27 16 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Acht op de tien hypotheeksluiters (81%) vindt dat de financieel adviseur verstand heeft van zaken; slechts 4% vindt dit niet. Meer dan de helft (57%) vindt dat de prijs van het advies in verhouding staat tot de geleverde kwaliteit. Het beschikken over benodigde diploma s is voor een derde geen issue (33%), maar voor 43% is dit wel belangrijk. Doorstromers zijn het met alle drie de stellingen vaker (helemaal) eens. Stellingen over hypotheekadvies (excl. weet niet-categorie) Alle recente sluiters hypotheek n=457 GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 30
Meer dan de helft vindt dat de prijs van het advies in verhouding staat tot de geleverde kwaliteit 2015 18 36 26 9 6 4 n = 457 2015 15 34 28 10 5 8 n = 486 2014 13 33 28 13 5 8 n = 408 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Weet ik niet Het aandeel hypotheeksluiters dat de prijs in verhouding vindt staan tot de geleverde kwaliteit stijgt sinds een jaar geleden (van 46% naar 54%). 15% van de recente sluiters van een hypotheek vindt dat de prijs van het advies niet in verhouding staat tot de geleverde kwaliteit van het advies. Dit is gelijk aan de vorige meting. In hoeverre bent u het (on)eens met de stelling: Ik vind dat de prijs van het advies in verhouding staat tot de geleverde kwaliteit van het advies. (incl. weet niet categorie) Alle recente sluiters hypotheek GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 31
Meer dan de helft van de sluiters onderhandelt over de kosten Totaal (minstens 1 van 3 diensten) 48 10 42 Hypotheekadvies 31 16 53 Rentepercentage 34 13 54 Nazorgdiensten 23 9 68 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja, met resultaat Ja, maar zonder resultaat Nee Bij het afsluiten van de hypotheek onderhandelt ongeveer de helft over de kosten voor hypotheekadvies (47%, half jaar geleden 49%); ongeveer de helft van hen onderhandelt over het rentepercentage (47%, vorige meting 52%) en ongeveer een derde onderhandelt over de kosten van nazorgdiensten (32%, vorige meting 36%). In totaal onderhandelt 58% over minstens één van de drie diensten; 26% onderhandelt over alle drie de diensten (al dan niet succesvol). Het loont om te onderhandelen met de adviseur, want circa vier op de vijf boekt resultaat. Heeft u bij het afsluiten van uw hypotheek onderhandeld over de kosten die u voor het hypotheekadvies aan de adviseur moet betalen? Met name oversluiters onderhandelen vaker over de kosten (73%). Naarmate men ouder wordt, onderhandelt Recente sluiters hypotheek die men vaker over de kosten (<35 jaar: 51%, 35-44 jaar: 56%, 55+: 71%). gebruik hebben gemaakt van een adviseur bij het afsluiten GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 n = 430 32
Er wordt door hypotheeksluiters steeds vaker met succes onderhandeld over de kosten 2015 * n = 430 2015 * n = 459 2014 * n = 386 2014 n = 307 2013 n = 306 2013 n = 329 2012 n = 333 2012 n = 397 2011 n = 374 2011 n = 355 * Vanaf najaar 2014 vraag gesteld over 3 typen kosten (hypotheekadvies, rentepercentage en nazorgdiensten). In deze figuur gaat het om minstens over 1 van deze 3 diensten onderhandeld. 14 14 12 18 20 17 18 6 5 6 5 6 48 46 45 9 17 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Over de kosten onderhandeld, met resultaat Over de kosten onderhandeld, maar zonder resultaat Nee Weet ik niet 10 15 15 77 75 78 76 72 67 60 42 39 40 5 4 3 4 5 5 Succesrate onderhandelen: 1 82% 76% 75% 51% 69% 77% 75% 74% 70% 67% Het aandeel hypotheeksluiters dat wel onderhandeld over de kosten maar zonder succes, is gedaald ten opzichte van de vorige meting (van 15% naar 10%). Dat betekent ook dat de succesrate is gestegen (van 76% naar 82%). Vanaf najaar 2014 is de vraag anders gesteld, waardoor een trendbreuk ontstaat. Heeft u bij het afsluiten van uw hypotheek onderhandeld over de kosten die u voor het hypotheekadvies aan de adviseur moet betalen? Recente sluiters hypotheek die gebruik hebben gemaakt van een adviseur bij het afsluiten GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 33
Bijna een vijfde van de hypotheeksluiters heeft een service-abonnement afgesloten 2015 18 21 48 13 n = 430 2015 20 23 51 6 n = 459 2014 19 23 48 10 n = 386 2014 21 27 43 10 n = 307 2013 18 21 50 12 n = 306 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Nee, maar mijn adviseur heeft dit wel aangeboden Nee en mijn adviseur heeft dit ook niet aangeboden Weet ik niet Bij bijna de helft van de hypotheeksluiters heeft de adviseur niet actief de mogelijkheid van een serviceabonnement aangeboden (48%). Dit is gelijk aan een jaar geleden. Door hypotheekketens wordt relatief vaker een service-abonnement aangeboden: 17% afgesloten, 38% niet afgesloten, wel aangeboden; 34% niet aangeboden. Bij 55-plussers wordt relatief minder vaak een service-abonnement aangeboden: 9% afgesloten, 11% niet afgesloten, wel aangeboden; 73% niet aangeboden. Heeft u een service-abonnement afgesloten bij uw hypotheekadvies? Recente sluiters hypotheek die gebruik hebben gemaakt van een adviseur bij het afsluiten GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 34
Bijna de helft van de hypotheeksluiters brengt spaargeld in Spaargeld ingebracht 23 45 46 Geen spaargeld ingebracht, wel beschikking over op dat moment 30 33 37 Geen spaargeld ingebracht, geen beschikking over op dat moment 15 14 30 Wil niet zeggen 5 7 8 Weet niet 2 3 1 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 2015 (n=457) 2015 (n=486) 2010 (n=410) Ten opzichte van vijf jaar geleden brengen nu beduidend meer hypotheeksluiters eigen spaargeld in om het hypotheekbedrag te verlagen (45% resp. 23%). In 2010 beschikte 30% van de hypotheeksluiters niet over spaargeld om in te brengen; dit is eind 2015 nog maar 15%. Van de starters brengt 55% eigen geld in. Van de hoogopgeleiden brengt 59% spaargeld in. Vooral hypotheeksluiters in de leeftijd 25-34 jaar brengen vaak spaargeld in (56%). Heeft u spaargeld ingebracht om tot een lager hypotheekbedrag te komen? Alle recente sluiters hypotheek Het inzetten van een consumptief krediet om tot een lager hypotheekbedrag te komen wordt in totaal door 12% gedaan GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 35
Gemiddeld brengt de hypotheeksluiter ruim 37k spaargeld in Tot 10.000 euro 12 10.000 tot 50.000 euro 33 50.000 euro tot 100.000 euro 13 100.000 euro of meer 5 Weet ik niet / wil ik niet zeggen 37 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Gemiddelde bedrag aan spaargeld dat wordt ingebracht om tot een lager hypotheekbedrag te komen is 37.100,- Met name doorstromers brengen gemiddeld meer spaargeld in: 53.000,-. Hoeveel spaargeld heeft u ingebracht om tot een lager hypotheekbedrag te komen? Naarmate men ouder wordt bij het afsluiten van een hypotheek, brengt men gemiddeld een hoger bedrag aan spaargeld in (van <25 jaar: 15.000,- tot 55+ 52.200,-). Alle recente sluiters hypotheek die spaargeld hebben ingebracht om tot een lager hypotheekbedrag te komen n = 198 GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 36
Eén op zeven hypotheeksluiters heeft schenking ontvangen om tot lager hypotheekbedrag te komen Nee 74 Ja, schenking ontvangen 14 Ja, borgstelling door familieleden 5 Totaal Ja 22% Ja, andere wijze 4 Wil ik niet zeggen 3 Weet ik niet 1 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Vanaf 1 januari 2015 is de eenmalige schenkingsvrijstelling (van 52.752) van toepassing. Die vrijstelling geldt alleen voor schenkingen van ouders aan kinderen tussen 18 en 40 jaar. Dit is terug te zien in het feit dat met name starters relatief vaak een schenking hebben ontvangen, namelijk 22%. En ook bij hoger opgeleiden (19%) en 18-34 jaar (21%) komt de schenking relatief vaak voor. Daarnaast hebben degenen die via een hypotheekketen de hypotheek hebben afgesloten, relatief vaak een schenking gebruikt om het hypotheekbedrag te verlagen (23%). Heeft u nog een andere wijze gebruikt om tot een lager hypotheekbedrag te komen? Alle recente sluiters hypotheek n = 457 GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 37
Bijlagen GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 38
Achtergrond De AFM, de onafhankelijke gedragstoezichthouder op de financiële markten, streeft ernaar het vertrouwen van consumenten en bedrijven in de financiële markten te versterken, ook internationaal. Daarbij faciliteert de AFM kennisvorming bij de Nederlandse consument op het gebied van financiële producten. Door middel van de Consumentenmonitor worden ontwikkelingen in het gedrag van consumenten gemeten in de tijd. De Consumentenmonitor is in 2004 gestart en wordt sindsdien elk half jaar uitgevoerd. De primaire doelstellingen van de Consumentenmonitor kunnen als volgt worden weergegeven: Beschrijven van het gedrag en de attitudes van financiële consumenten; Beschrijven van markt- en productaspecten in de financiële markt. GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 39
Onderzoeksverantwoording Doel: in kaart brengen van ontwikkelingen in het financiële keuzegedrag van de Nederlandse financiële consument. Veldwerkperiode: 15 oktober t/m 1 november 2015 Doelgroep: representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking (18+), waarbij een oversampling is gehanteerd van personen die in de periode van april 2015 t/m oktober 2015 een hypotheek hebben afgesloten en personen die beleggen. Weging: de representatieve steekproef is herwogen naar een afspiegeling van de Nederlandse bevolking (18+). Deze groep is gewogen naar leeftijd, geslacht, opleiding en district. De overige groepen zijn gewogen naar leeftijd. Methode: online onderzoek, vooraf is het volledige panel gescreend om de juiste groepen consumenten voor dit onderzoek te kunnen benaderen. Steekproefomvang: de netto steekproef bestaat uit 429 respondenten die representatief zijn voor de Nederlandse bevolking (18+), 457 recente sluiters van een hypotheek en 632 beleggers. Rapportage: de weergegeven resultaten in dit rapport zijn gebaseerd op recente hypotheeksluiters. Indien er significante verschillen bestaan tussen specifieke doelgroepen en de totale groep recente hypotheeksluiters wordt dit aangegeven. Belangrijk in het onderzoek zijn de vier soorten financieel beslissers, uitgelegd op de volgende slide. GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 40
Consumentensegmentatie In de rapportage worden termen voor verschillende typen financieel beslissers genoemd. De AFM onderzocht in een eerder stadium hoe Nederlanders financiële beslissingen nemen en concludeerde dat mensen van elkaar verschillen in de manier waarop deze beslissingen genomen worden. Er zijn 4 typen, welke hieronder worden beschreven. Beheersten verzamelen veel informatie over het financieel product dat zij willen aanschaffen. Zij overwegen veel alternatieven, gaan door tot zij het juiste product hebben gevonden en nemen uiteindelijk zelf de beslissing, zonder financieel adviseur. Ambitieuzen proberen graag nieuwe producten uit en mijden risico s hierbij niet. Zij hebben luxe en rendement als drijfveer voor hun besluiten en steken een gemiddelde hoeveelheid tijd in hun keuzeproces. Adviesgevoeligen laten hun beslissingen over aan anderen. Zij vertrouwen adviseurs blindelings. Zij zijn niet geïnteresseerd in financiële producten en zijn niet perse op zoek naar het ideale product. Gemaksgeoriënteerden stoppen weinig tijd in het bestuderen van financiële producten en vermijden hierbij risico s. Zij hebben weinig vertrouwen in financieel adviseurs en kiezen vaak voor standaard producten. Voor meer informatie of om zelf te testen wat voor type financieel beslisser u bent, kunt u terecht op www.afm.nl/besliswijzer GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 41
Indeling achtergrondkenmerken Opleidingsniveau Type hypotheeksluiter Laag Midden Hoog La -groep 1,2 en speciaal La -groep 3+ LBO Mavo/Mulo Opleiding leerlingwezen VSO/MMS Havo/VWO/Gymnasium/HBS -1/3- Havo/VWO/Gymnasium/HBS -4+- Middelbaar beroepsonderwijs- Hoger beroepsonderwijs Post HBO onderwijs WO -prop/kand- WO -doctoraal- Starter Doorstromer Oversluiter Verbouwer Herintreder voor het eerst een koopwoning gekocht verhuisd van een koopwoning naar een andere koopwoning hypotheek vervangen en in dezelfde koopwoning blijven wonen hypotheek afgesloten om een verbouwing te kunnen financieren verhuisd van een huurwoning naar een koopwoning en al eerder een koopwoning gehad Inkomensniveau huishouden Laag tot 23.500 Midden 23.500 tot 39.000 Vermogensniveau huishouden Laag tot 10.000 Midden 10.000 tot 50.000 Hoog 39.000 of meer Hoog 50.000 of meer GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 42
Steekproefoverzicht naar achtergrondkenmerken I 18-24 jaar 11 15 25-34 jaar 15 33 35-44 jaar 17 23 45-54 jaar 13 19 55 jaar en ouder 15 37 Man 39 49 Vrouw 51 61 0 10 20 30 40 50 60 70 Representatief NL (18+) Recente sluiters hypotheek Representatief NL (18+) n = 429 Recente sluiters hypotheek n = 457 GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 43
Steekproefoverzicht naar achtergrondkenmerken II Opleidingsniveau: Laag 15 32 Opleidingsniveau: Midden 43 44 Opleidingsniveau: Hoog 24 41 Vermogen HH: Laag 21 29 Vermogen HH: Midden 28 30 Vermogen HH: Hoog 13 20 Vermogen HH: Onbekend 30 29 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Representatief NL Recente sluiters hypotheek Representatief NL (18+) n = 429 Recente sluiters hypotheek n = 457 GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 44
Steekproefoverzicht naar type beslisser Beheersten 37 40 Ambitieuzen 15 19 Adviesgevoeligen 29 43 Gemaksgeorienteerden 4 12 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Representatief NL Recente sluiters hypotheek Representatief NL (18+) n = 429 Recente sluiters hypotheek n = 457 GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 45