AFM Consumentenmonitor Q Afsluitproces Hypotheken

Transcriptie

1 AFM Consumentenmonitor Q Afsluitproces Hypotheken GfK Marcel Cools Joris van Dongen

2 Indeling Rapportage Afsluitproces Hypotheken 1 Inleiding 1. Achtergrond 2. Onderzoeksverantwoording 2 Resultaten 1. Hypotheeksituaties 2. Hypotheekvorm 3. Hypotheekgebonden levensverzekering 4. Oriëntatie 5. Hypotheek afsluiten 6. Beloning GfK en Contactinformatie

3 1 Inleiding 1. Achtergrond AFM Consumentenmonitor 2. Onderzoeksverantwoording

4 1.1 Achtergrond AFM ConsumentenMonitor

5 Achtergrond AFM ConsumentenMonitor De AFM, een onafhankelijke gedragstoezichthouder op de financiële markten, streeft ernaar het vertrouwen van consumenten en bedrijven in de financiële markten te versterken, ook internationaal. Daarbij faciliteert de AFM kennisvorming bij de Nederlandse consument op het gebied van financiële producten. Door middel van de ConsumentenMonitor moeten ontwikkelingen in het gedrag van consumenten worden gemeten in de tijd. De ConsumentenMonitor is in 2004 gestart en wordt sindsdien elk half jaar uitgevoerd. De primaire doelstellingen van de ConsumentenMonitor kunnen als volgt worden weergegeven: Beschrijven van het gedrag en de attitudes van financiële consumenten. Beschrijven van markt- en productaspecten in de financiële markt. 5

6 1.2 Onderzoeksverantwoording

7 Onderzoeksverantwoording -1- Doel: in kaart brengen van ontwikkelingen in het financiële keuzegedrag van de Nederlandse financiële consument. Veldwerkperiode: 13 april t/m 2 mei Doelgroep: de Nederlandse bevolking (18+), waarbij een oversampling gehanteerd wordt van mensen die in de periode oktober 2010 tot en met april 2010 een hypotheek of een consumptief krediet hebben afgesloten en beleggers die gebruik maken van een beleggingsadviseur. Weging: De hypotheek-, kredietsluiters en beleggers worden vergeleken met de niet-sluiters, waarbij de niet-sluiters een representatieve afspiegeling zijn van de Nederlandse 18+ bevolking. Deze groep is gewogen naar geslacht, leeftijd, opleiding en district. Methode: online onderzoek, vooraf is het volledige panel gescreend om beleggers die gebruik maken van een beleggingsadviseur en de sluiters van hypotheken en consumptieve kredieten gericht voor dit onderzoek te kunnen benaderen. Steekproefomvang: De netto steekproef bevat 410 recente sluiters van een hypotheek, 207 recente sluiters van consumptieve kredieten, 270 beleggers die gebruik maken van een beleggingsadviseur en 454 personen die geen nieuw product hebben afgesloten of beleggen met behulp van een beleggingsadviseur. Belangrijk in het onderzoek zijn de vier soorten financieel beslissers, uitgelegd op de volgende slide. 7

8 Onderzoeksverantwoording -2- In de rapportage die voor u ligt, komen termen voor verschillende typen financieel beslissers voor. De AFM onderzocht in een eerder stadium hoe Nederlanders financiële beslissingen nemen en concludeerde dat mensen van elkaar verschillen in de manier waarop deze beslissingen genomen worden. Er zijn 4 typen, welke hieronder worden beschreven. 8 Beheersten (in onderzoek N= 448, 33%) verzamelen veel informatie over het financieel product dat zij willen aanschaffen. Zij overwegen veel alternatieven, gaan door tot zij het juiste product hebben gevonden en nemen uiteindelijk zelf de beslissing, zonder financieel adviseur. Ambitieuzen (in onderzoek N= 305, 23%) proberen graag nieuwe producten uit en mijden risico s hierbij niet. Zij hebben luxe en rendement als drijfveer voor hun besluiten en steken een gemiddelde hoeveelheid tijd in hun keuzeproces. Adviesgevoeligen (in onderzoek N= 444, 33%) laten hun beslissingen over aan anderen. Zij vertrouwen adviseurs blindelings. Zij zijn niet geïnteresseerd in financiële producten en zijn niet perse op zoek naar het ideale product. Gemaksgeoriënteerden (in onderzoek N= 144, 11%) stoppen weinig tijd in het bestuderen van financiële producten en vermijden hierbij risico s. Zij hebben weinig vertrouwen in financieel adviseurs en kiezen vaak voor standaard producten. Voor meer informatie of om zelf te testen wat voor type financieel beslisser u bent, kunt u terecht op

9 2 Resultaten 1. Hypotheeksituaties 2. Hypotheekvorm 3. Hypotheekgebonden levensverzekeringen 4. Oriëntatie 5. Hypotheek afsluiten 6. Beloning (hypotheek)adviseur

10 2.1 Hypotheeksituaties

11 Hypotheeksituaties -1- BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) 11 Totaal n = 410 Beheersten n = 149 Ambitieuzen n = 80 Adviesgevoeligen n = 157 Gemaksgeorienteerden n = 24 0% 20% 40% 60% 80% 100% Ik heb voor het eerst een koopwoning gekocht Ik ben verhuisd van een koopwoning naar een andere koopwoning Ik heb mijn hypotheek vervangen (overgesloten) en ben in dezelfde koopwoning blijven wonen Ik heb de hypotheek afgesloten om een verbouwing te kunnen financieren Een ander doel n = % van de recent afgesloten hypotheken zijn hypotheken om een eerste koopwoning te kunnen financieren en is daarmee de belangrijkste reden om een hypotheek af te sluiten, gevolgd door oversluitingen (29%) en verhuizing naar een andere koopwoning (20%).

12 Hypotheeksituaties -2- BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) 12 Totaal n = 410 Opleiding: Laag n = 73 Opleiding: Midden n = 159 Opleiding: Hoog n = 178 0% 20% 40% 60% 80% 100% Ik heb voor het eerst een koopwoning gekocht Ik ben verhuisd van een koopwoning naar een andere koopwoning Ik heb mijn hypotheek vervangen (overgesloten) en ben in dezelfde koopwoning blijven wonen Ik heb de hypotheek afgesloten om een verbouwing te kunnen financieren Een ander doel n = 410 Laag opgeleiden sluiten minder vaak een hypotheek af voor een eerste koopwoning (19%) of het verhuizen naar een andere koopwoning (15%). Van de hoog opgeleiden die een hypotheek hebben afgesloten heeft 37% dat gedaan voor de aanschaf van een eerste koopwoning. Bijna een kwart voor een verhuizing naar een andere koopwoning. Uiteraard speelt leeftijd ook een belangrijke rol: jongeren sluiten significant vaker een hypotheek voor de financiering van de eerste koopwoning.

13 Hypotheeksituaties -3- BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) 13 Totaal n = 410 Ik heb voor het eerst een koopwoning gekocht (starter) n = 132 Verhuisd naar andere koopwoning n = 80 Hypotheek vervangen, zelfde koopwoning (oversluiten) n = 118 Hypotheek voor verbouwing n = 53 0% 20% 40% 60% 80% 100% Beheersten Ambitieuzen Adviesgevoeligen Gemaksgeorienteerden De meeste hypotheken worden afgesloten door de adviesgevoeligen (38%) gevolgd door beheersten (36%). Reden hiervoor is dat huizenkopers vaker adviesgevoelig of beheerst zijn omdat het een grote beslissing is waar ze weinig van af weten en veel informatie willen inwinnen (zelf of via adviseurs). In de groep oversluiters is het segment ambitieuzen met 26% oververtegenwoordigd. n = 410

14 Hypotheeksituaties -4- BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) 14 Totaal n = 410 Ik heb voor het eerst een koopwoning gekocht (starter) n = 132 Verhuisd naar andere koopwoning n = 80 Hypotheek vervangen, zelfde koopwoning (oversluiten) n = 118 Hypotheek voor verbouwing n = 53 0% 20% 40% 60% 80% 100% Opleiding laag Opleiding midden Opleiding hoog Daar waar in Nederland 35% van de mensen hoog opgeleid is, ligt het percentage bij de hypotheeksluiters duidelijk hoger (43%). Het verschil tussen laag opgeleiden in Nederland en bij hypotheeksluiters is nog groter; in Nederland is 34% laag opgeleid, onder de hypotheeksluiters ligt dit percentage met 18% duidelijk lager. Starters zijn relatief vaak hoog opgeleid, dit geldt zeker ook voor de groep die verhuisd is naar een andere koopwoning. Onder de oversluiters en consumenten die een hypotheek afsluiten voor een verbouwing is de groep laag opgeleiden wat vaker vertegenwoordigd. n = 410

15 Hypotheeksituaties -5- BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) 15 Ik heb voor het eerst een koopwoning gekocht (starter) Ik ben verhuisd van een koopwoning naar een andere koopwoning Ik heb mijn hypotheek vervangen (overgesloten) en ben in dezelfde koopwoning blijven wonen Ik heb de hypotheek afgesloten om een verbouwing te kunnen financieren Een ander doel Q Q Q Ten opzichte van het derde kwartaal in 2009 is het aantal hypotheken dat afgesloten is voor een eerste woning wederom licht gestegen van 30% naar 32%. Ook het percentage overlsuiters ligt in het eerste kwartaal van 2010 hoger dan in n = 410

16 2.2 Hypotheekvorm

17 Hypotheekvorm BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) Aflossingsvrije hypotheek Spaarhypotheek Bankspaarhypotheek Beleggingshypotheek Merk op: Een andere hypotheekvorm Weet ik niet In het geval van combinatiehypotheken worden alle hypotheekonderdelen aangevinkt. Derhalve telt het totaal op tot meer dan 100% Q Q Q % van de hypotheeksluiters kiest voor een (deels) aflossingsvrije hypotheek. Dit percentage ligt iets lager dan in het derde kwartaal van 2009, maar is geen significant verschil. Voor een substantieel gedeelte betreft dit tevens combinatiehypotheken waarbij een gedeelte van de hypotheek aflossingsvrij is. Echter neemt niet weg dat het grootste deel van de hypotheken een aflossingsvrij component bevat. De veilige hypotheekvormen, spaar- en bankspaarhypotheek, stijgen licht in het eerste kwartaal van 2010, zij het niet significant. n = 410

18 Grootste onderdeel combinatiehypotheek BASIS: Alle hypotheeksluiters met een combinatie/hybride hypotheek (in %) Aflossingsvrije hypotheek Spaarhypotheek Bankspaarhypotheek Beleggingshypotheek Andere hypotheekvorm De onderdelen zijn even groot Weet ik niet n = % van de hypotheeksluiters heeft een hybride / combinatiehypotheek. Een aflossingsvrije hypotheek is het vaakst het grootste onderdeel van de combinatiehypotheek (29%). 28% geeft aan dat het spaarcomponent het grootste onderdeel vormt en voor 14% is dit een bankspaarhypotheek. Bijna één op de vijf hypotheeksluiters met een hybride / combinatiehypotheek (19%) geeft aan dat de onderdelen in de hypotheek even groot zijn.

19 Afgesloten hypotheekvorm (Grootste deel) BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) Aflossingsvrije hypotheek Spaarhypotheek Bankspaarhypotheek Beleggingshypotheek Andere hypotheekvorm De onderdelen zijn even groot Weet ik niet Merk op: Aparte categorie, omdat de onderdelen van de combinatiehypotheek even groot zijn en derhalve niet aan één hypotheekvorm kunnen worden toegewezen Totaal Verhuisd naar een andere koopwoning Hypotheek voor verbouwing Ik heb voor het eerst een koopwoning gekocht (starter) Hypotheek vervangen zelfde koopwoning (overgesloten) Starters kiezen relatief vaak voor een spaarhypotheek (45%). De aflossingsvrije hypotheek is onder starters duidelijk niet populair (17%). Ook een bankspaarhypotheek is, met 17%, populair onder de starters. n = 410

20 Hypotheek en spaargeld BASIS: Alle starters en doorstromers (in %) Starter Doorstromer 20 Spaargeld ingebracht JA NEE ONBEKEND 32% 60% 8% JA NEE ONBEKEND 45% 49% 5% Spaargeld ter beschikking JA NEE 59% 41% JA NEE 62% 38% Nu nog spaargeld JA NEE ONBEKEND 79% 14% 7% JA NEE ONBEKEND 81% 14% 5% n = 212 Bijna 1 op de 3 starters (32%) heeft eigen spaargeld ingebracht bij het afsluiten van een hypotheek. Een meerderheid van 60% heeft echter geen eigen spaargeld ingebracht, terwijl ongeveer de helft daarvan toch de beschikking heeft over eigen spaargeld en/of beleggingen. Hypotheeksluiters die verhuizen naar een andere koopwoning brengen het vaakst spaargeld in, 45% geeft aan dit te hebben gedaan. Onder oversluiters en verbouwers is het duidelijk minder gebruikelijk om spaargeld in de hypotheek te steken.

21 Loan To Value (LTV) -1- BASIS: Alle hypotheeksluiters waarvan hoogte hypotheek en waarde huis bekend zijn (in%) < 100 % % % > 112 % Totaal Starter Doorstromer Overig n = 279 Een meerderheid van 54% leent niet meer dan de waarde van het huis. Echter met name onder starters is duidelijk te zien dat er meer geleend wordt dan de geschatte waarde van het huis. Meer dan de helft van de starters (56%) heeft een LTV tussen 100 en 112%. 28% heeft zelfs een LTV hoger dan 112%.

22 Loan To Value (LTV) -2- BASIS: Alle hypotheeksluiters waarvan hoogte hypotheek en waarde huis bekend zijn (in%) 22 Totaal Q n = 279 Totaal Q n = 270 Starter Q n = 99 Starter Q n = 86 Doorstromer Q n = 49 Doorstromer Q n = 68 Overig Q n = 114 Overig Q n = 116 0% 20% 40% 60% 80% 100% < 100 % 100 % % > 112 % De verhouding tussen het hypotheekbedrag en de waarde van het huis (Loan to value) is in vergelijking met het derde kwartaal van 2009 nauwelijks veranderd. Doorstromers echter lenen vaker iets meer dan de waarde van het huis, in vergelijking met het derde kwartaal van 2009.

23 Woning met of zonder Nationale Hypotheek Garantie afgesloten? -1- BASIS: Alle hypotheeksluiters met een nieuwe woning (in %) 23 Totaal Beheersten Ambitieuzen Adviesgevoeligen Gemaksgeorienteerden % 20% 40% 60% 80% 100% De hypotheek is met NHG afgesloten De hypotheek is niet met NHG afgesloten, terwijl dit WEL mogelijk was De hypotheek is niet met NHG afgesloten, omdat dit NIET mogelijk was Onbekend n = 193 Een ruime meerderheid van de sluiters (62%) heeft een hypotheek met Nationale Hypotheek Garantie (NHG) afgesloten. Met name adviesgevoeligen sluiten vaker een hypotheek af met NHG, gemaksgeoriënteerden maken daarentegen duidelijk minder gebruik van de NHG. Bijna een kwart van de sluiters (24%) heeft een hypotheek niet met NHG afgesloten terwijl dit wel mogelijk was.

24 Woning met of zonder Nationale Hypotheek Garantie afgesloten? -2- BASIS: Alle hypotheeksluiters met een nieuwe woning (in %) 24 Q n = 193 Q n = 185 0% 20% 40% 60% 80% 100% De hypotheek is met NHG afgesloten De hypotheek is zonder NHG afgesloten, terwijl dit WEL mogelijk was De hypotheek is zonder NHG afgesloten, omdat dit NIET mogelijk was Weet ik niet Het eerste kwartaal van 2010 is er duidelijk vaker gebruikt gemaakt van de Nationale Hypotheekgarantie. Het derde kwartaal van 2009 heeft 52% een hypotheek afgesloten, met 62% ligt dit nu duidelijk hoger. Het percentage sluiters dat geen gebruik gemaakt heeft van de NHG omdat het niet mogelijk was (hypotheekbedrag te hoog om hiervoor in aanmerking te komen) ligt het eerste kwartaal van 2010 duidelijk lager (6% tegen 25% het derde kwartaal van 2009). Verklaring hiervoor is dat de NHG-grens in 2010 verhoogd is van euro naar euro

25 Vorige hypotheekvorm BASIS: Alle hypotheeksluiters t.b.v. een verhuizing of vervanging (in %) Aflossingsvrije hypotheek Spaarhypotheek Beleggingshypotheek Bankspaarhypotheek Een andere hypotheekvorm Weet ik niet Q Q Q Hoewel beleggingshypotheken op dit moment weinig worden afgesloten, worden deze op dit moment wel relatief veel geroyeerd. In het eerste kwartaal van 2010 is het percentage zelfs nog licht gestegen ten opzichte van De aanhoudende economische onzekerheid speelt hierbij natuurlijk een grote rol. De beleggingshypotheek wordt significant vaker geroyeerd door 35 tot 44 jarigen. n = 198

26 Nieuwe hypotheek die oversluiters hebben afgesloten BASIS: Alle hypotheeksluiters t.b.v. een verhuizing of vervanging (in %) Oude hypotheek 26 Aflossingsvrije hypotheek n = 112 Beleggingshypotheek Spaarhypotheek Merk op: In het geval van combinatiehypotheken worden meerdere hypotheekonderdelen aangevinkt. Derhalve telt het totaal op tot meer dan 100% n = 57 n = Aflossingsvrije hypotheek Bankspaarhypotheek Beleggingshypotheek Spaarhypotheek Een andere hypotheekvorm Weet ik niet Daar waar een meerderheid van de oversluiters met een aflossingsvrije hypotheek of een spaarhypotheek wederom hiervoor kiezen, sluit slechts 21% van de oversluiters met een beleggingshypotheek wederom een hypotheek af met een beleggingscomponent. Oversluiters met een beleggingshypotheek kiezen bij het oversluiten vaak voor aflossingsvrije hypotheek (65%), maar ook voor minder risicovolle hypotheekvormen zoals bankspaarhypotheek (19%) en spaarhypotheek (35%). n = 167

27 Type rekening bij banksparen BASIS: Alle hypotheeksluiters met een bankspaarhypotheek (of onderdeel) (in %) Een geblokkeerde spaarrekening Een geblokkeerde beleggingsrekening Beide Weet ik niet Een geblokkeerde beleggingsrekening wordt door geen enkele hypotheeksluiter met een bankspaarhypotheek gebruikt voor de aflossing van het hypotheekbedrag. n = 69

28 Soort hypotheekrente BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) Vaste rente Variabele rente Zowel vaste rente als variabele rente Weet ik niet n = 410 Bijna driekwart (74%) van de hypotheeksluiters heeft een vaste rente, nog eens 11% heeft een gedeelte vaste rente. 13% heeft enkel een variabele rente.

29 Rentevast periode BASIS: Alle hypotheeksluiters met een (gedeelte) vaste rente (in %) 29 Minder dan 5 jaar 5 5 tot 10 jaar tot 15 jaar tot 20 jaar 4 20 jaar of langer 14 Weet ik niet n = 348 De meeste hypotheeksluiters met een (gedeelte) vaste rente hebben daarbij gekozen voor een periode van 10 tot 15 jaar (46%), op ruime afstand gevolgd door periode van 5 tot 10 jaar (24%) en 20 jaar of langer (14%).

30 Voorwaarden ingeruild BASIS: Alle hypotheeksluiters met een gedeelte vaste rente (in %) 30 Voorwaarden ingeruild (totaal) 38 Boete bij verkoop woning 9 Offerterente in plaats van dagrente 25 Betaalrekening geopend bij aanbieder hypotheek 11 Andere voorwaarden n = 348 In totaal geeft 38% van de hypotheeksluiters aan één of meerdere voorwaarden ingeruild te hebben in ruil voor rentekortingen. Offerterente in plaats van dagrente is, met 25%, daarbij de meest genoemde voorwaarde die ingeruild is.

31 Voorwaarde van toepassing: boete bij verkoop woning BASIS: Alle hypotheeksluiters met een gedeelte vaste rente (in %) 31 Ja 8 11 Nee Weet ik niet Minder dan 10 jaar rentevast 10 jaar of langer rentevast n = 348 De boete bij verkoop van de woning is net iets vaker van toepassing op hypotheeksluiters met een rentevast periode van 10 jaar of langer.

32 Kenmerken van toepassing op aflossingsvrije hypotheek BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) Er kan aan het einde van de looptijd van de hypotheek een mogelijke restschuld overblijven Er wordt geen vermogen opgebouwd Tijdens de looptijd wordt rente over de volledige lening betaald Het fiscaal voordeel is niet maximaal Geen van deze kenmerken Weet ik niet Totaal Opleiding: Laag Opleiding: Midden Opleiding: Hoog De hypotheeksluiters zijn over het algemeen redelijk bekend met de kenmerken die van toepassing zijn op een aflossingsvrije hypotheek, 18% geeft aan het niet te weten, 5% geeft het verkeerde antwoord door te stellen dat het fiscale voordeel bij deze hypotheekvorm niet maximaal is en nog eens 3% geeft aan dat geen enkele van de genoemde kenmerken van toepassing is op een aflossingsvrije hypotheek. Dit betekent dat bijna driekwart (74%) één of meer juiste kenmerken van een aflossingsvrije hypotheek kan noemen. Opleidingsniveau is bepalend, laag opgeleiden geven vaker aan niet bekend te zijn met de kenmerken. Hoog opgeleiden geven vaker de juiste antwoorden. n = 410

33 Kenmerken van toepassing op aflossingsvrije hypotheek BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) 33 Er kan aan het einde van de looptijd van de hypotheek een mogelijke restschuld overblijven Er wordt geen vermogen opgebouwd Tijdens de looptijd wordt rente over de volledige lening betaald Het fiscaal voordeel is niet maximaal 5 6 Geen van deze kenmerken 3 7 Weet ik niet Q Q In vergelijking met het derde kwartaal van 2008 is de bekendheid met het kenmerk, dat aan het einde van de looptijd er een mogelijke restschuld over blijft, duidelijk hoger geworden (van 39% naar 55%).

34 2.3 Hypotheekgebonden levensverzekeringen

35 Verzekeringen gesloten tegelijk met hypotheek BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) Woonlastenverzekering voor arbeidsongeschiktheid afgesloten Woonlastenverzekering voor werkloosheid afgesloten Overlijdensrisicoverzekering afgesloten Andere verzekering afgesloten Geen verzekering afgesloten Weet ik niet Totaal Opleiding: Laag Opleiding: Midden Opleiding: Hoog Laag opgeleiden sluiten minder vaak een verzekering af tegelijk met de hypotheek. Met name een overlijdensrisicoverzekering wordt door laag opgeleiden minder vaak afgesloten (32% tegen 50% totaal). Hoog opgeleiden (59%) sluiten significant vaker een overlijdensrisicoverzekering af tegelijk met de hypotheek. n = 410

36 Verzekering tegelijkertijd met hypotheek afgesloten BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) 36 Woonlastenverzekering voor arbeidsongeschiktheid Woonlastenverzekering voor werkloosheid Overlijdensrisicoverzekering Andere verzekering 4 9 Geen enkele verzekering Weet ik niet Q Q n = 410 n = 480 In vergelijking met het eerste kwartaal van 2009 is het aantal hypotheeksluiters dat geen verzekering heeft afgesloten tegelijk met de hypotheek duidelijk gedaald (van 48% naar 38%). Een overlijdensrisicoverzekering wordt in vergelijking met het eerste kwartaal in 2009 vaker afgesloten.

37 Manier waarop premie betaald wordt BASIS: Alle hypotheeksluiters die een verzekering hebben afgesloten (in %) 37 Overlijdensrisicoverzekering n = 206 Woonlastenverzekering n = Periodiek Eenmalig Premie is meegefinancierd binnen de hypotheek Weet ik niet Periodiek Eenmalig Premie is meegefinancierd binnen de hypotheek Weet ik niet Zowel voor een overlijdensrisicoverzekering (70%) als voor een woonlastenverzekering (50%), wordt de premie het meest betaald door middel van periodieke stortingen.

38 2.4 Oriëntatie

39 Medium oriëntatie BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) Persoonlijk gesprek Internet Schriftelijk Telefonisch TV of radio Op andere wijze Niet geïnformeerd Weet ik niet Merk op: Meerdere antwoorden mogelijk: derhalve telt het totaal op tot meer dan 100% Totaal Beheersten Ambitieuzen Adviesgevoeligen Gemaksgeorienteerden Het voeren van face-to-face gesprekken wordt het meest gebruikt tijdens het oriëntatieproces voordat men een hypotheek gaat afsluiten. Een kwart (26%) van de hypotheeksluiters heeft zich georiënteerd via internet. Met name gemaksgeoriënteerden hebben duidelijk minder informatie ingewonnen. Adviesgevoeligen maken minder gebruik van internet gedurende het oriëntatieproces. In vergelijking met het afsluiten van een lening wordt er duidelijk minder gebruik gemaakt van internet tijdens het oriëntatieproces (26% voor hypotheken tegen 49% bij consumptieve kredieten) n = 410

40 Internetoriëntatie BASIS: Alle hypotheeksluiters die zich via internet hebben georiënteerd (in %) 40 Via sites van banken of verzekeraars 74 Via vergelijkingssites 49 Via de site van een hypotheekwinkel 36 Via de site van Vereniging Eigen Huis 25 Via de site van een tussenpersoon Weet ik niet meer 1 24 Merk op: Meerdere antwoorden mogelijk: derhalve telt het totaal op tot meer dan 100% n = 106 De websites van banken en verzekeraars worden het meest bezocht als er via internet georiënteerd wordt (74%). De helft van de hypotheeksluiters (49%) die zich via internet georiënteerd hebben, hebben een vergelijkingssite bezocht. Daarmee wordt een vergelijkingssite door hypotheeksluiters bij het online oriëntatieproces vaker gebruikt dan onder sluiters van een consumptief krediet die zich via internet georiënteerd hebben (49% tegen 39%).

41 Gebruik adviestools BASIS: Alle hypotheeksluiters die zich via internet hebben georiënteerd (in %) 41 Ik heb rentestanden van verschillende hypotheekvertrekkers vergeleken 60 Ik heb een calculator gebruikt om te berekenen hoeveel ik maximaal kan lenen 47 Ik heb een calculator gebruikt om mijn maximale woonlasten te berekenen 40 Ik heb een test gedaan om uit te zoeken welke hypotheekvorm het beste bij mij past 35 Ik heb mijn hypotheekgesprek online gecontroleerd 23 Ik heb de kosten van oversluiten of overstappen naar een andere aanbieder berekend 10 Ik heb een andere adviestool gebruikt 4 Merk op: Ik heb geen adviestool gebruikt Weet ik niet meer 2 11 Meerdere antwoorden mogelijk: derhalve telt het totaal op tot meer dan 100% n = 106 Het vergelijken van rentestanden is de meest populaire adviestool onder de internetoriënteerders, 60% geeft aan deze tool op internet te hebben gebruikt. Bijna de helft van de hypotheeksluiters die zich via internet georiënteerd heeft (47%), geeft aan een calculator gebruikt te hebben om het maximaal te lenen bedrag te kunnen berekenen. Het online checken van een hypotheekgesprek wordt door 23% van de internetoriënteerders gedaan. Dit komt neer op 1 op de 5 hypotheeksluiters (21%).

42 2.5 Hypotheek afsluiten

43 Medium van afsluiten BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) 43 Persoonlijk gesprek 92 Via de post 4 Telefonisch 1 Via internet 1 Op andere wijze 1 Weet ik niet n = 410 Het overgrote deel van de hypotheken wordt afgesloten door middel van een persoonlijk gesprek (92%). Internet speelt nog geen enkele rol bij het afsluiten van een hypotheek, het is vooralsnog in ieder geval met name een medium dat te gebruiken is ten tijde van het oriëntatieproces.

44 Kanaal van afsluiten BASIS: Alle hypotheeksluiters (in %) 44 Bij/via een adviseur/medewerker van de bank Bij/via een assurantietussenpersoon Bij/via een hypotheekwinkel Bij/via de verzekeringsmaatschappij Via een ander kanaal Weet ik niet Totaal Beheersten Ambitieuzen Adviesgevoeligen Gemaksgeorienteerden n = 410 Het afsluiten van een hypotheek gebeurt het meest bij de bank (38%). Ook een assurantietussenpersoon is een veel gebruikt kanaal waarbij een hypotheek wordt afgesloten (37%). Adviesgevoeligen maken veel meer gebruik van assurantietussenpersonen bij het sluiten van een hypotheek (48%).

45 2.6 Beloning (hypotheek)adviseurs

46 Op de hoogte van wijze van belonen hypotheekadviseur -1- BASIS: Alle hypotheeksluiters de hypotheek via een adviseur hebben afgesloten (in%) 46 Schriftelijk op de hoogte gesteld Mondeling op de hoogte gesteld Niet op de hoogte gesteld Weet ik niet Total Assurantietussenpersoon Hypotheekwinkel Adviseur/medewerker van de bank Verzekeringsmaatschappij 40% van de hypotheeksluiters die de hypotheek persoonlijk hebben afgesloten geeft aan een schriftelijk document te hebben ontvangen met daarin informatie hoe de adviseur beloond wordt. Assurantietussenpersonen en hypotheekwinkels delen dit vaker schriftelijk mede dan banken en verzekeringsmaatschappijen (respectievelijk 50% en 54% om 24% en 33%).

47 Op de hoogte van wijze van belonen hypotheekadviseur -2- BASIS: Alle hypotheeksluiters de hypotheek via een adviseur hebben afgesloten (in%) 47 Q1 2010: Totaal n = 378 Q3 2009: Totaal n = 259 Q1 2010: Assurantietussenpersoon n = 148 Q3 2009: Assurantietussenpersoon n = 86 Q1 2010: Hypotheekwinkel n = 68 Q3 2009: Hypotheekwinkel n = 70 Q1 2010: Adviseur/medewerker van de bank n = 143 Q3 2009: Adviseur/medewerker van de bank n = 88 Q1 2010: Verzekeringsmaatschappij n = 6 Q3 2009: Verzekeringsmaatschappij n = 11 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Schriftelijk op de hoogte gesteld Mondeling op de hoogte gesteld Niet op de hoogte gesteld Weet ik niet Over het algemeen is het percentage dat schriftelijk op de hoogte gesteld is van de manier waarop de hypotheekadviseur beloond wordt iets gedaald. Duidelijk is te zien dat banken en verzekeraars niet vaak schriftelijk aangegeven op welke manier zij beloond worden.

48 Op de hoogte van wijze van belonen hypotheekadviseur BASIS: Alle hypotheeksluiters die een document hebben ontvangen over de wijze van beloning (in %) Mate waarin men het document over wijze van belonen gelezen heeft Mate waarin men op de hoogte is van de wijze van beloning Niet gelezen Gedeeltelijk gelezen Volledig gelezen Volledig op de hoogte Gedeeltelijk op de hoogte Niet/nauwelijks op de hoogte n = 153 n = 148 De meeste sluiters (71%) die schriftelijke op de hoogte zijn gesteld van de beloning hebben dit volledig doorgelezen. Slechts 2% geeft aan het document niet te hebben gelezen. Van de sluiters die het document (gedeeltelijk) gelezen hebben, geeft driekwart aan volledig op de hoogte te zijn van de wijze waarop de adviseur beloond wordt, 23% geeft aan gedeeltelijk op de hoogte te zijn, terwijl 2% aangeeft niet of nauwelijks op de hoogte te zijn. In vergelijking met het derde kwartaal in 2009 hebben zich nauwelijks wijzigingen voorgedaan.

49 Wijze van beloning hypotheekadviseur BASIS: Alle hypotheeksluiters de hypotheek via een adviseur hebben afgesloten (in%) 49 Op basis van provisie 34 Fixed fee 17 Ik betaal hem op uurbasis 2 Mijn adviseur ontvangt provisie, maar betaalt een deel terug 2 Mijn adviseur wordt op een andere manier beloond 22 Weet ik niet n = 378 Ruim een derde van de hypotheeksluiters, die de hypotheek persoonlijk via een adviseur hebben afgesloten (92% van de sluiters), betaalt hem of haar op basis van provisie (34%). 2% van de sluiters geeft aan dat een deel van de provisie die ze aan de adviseur betalen terugkrijgen. Een vooraf vastgesteld bedrag wordt door 17% van de sluiters met hypotheekadviseur genoemd, slechts 2% betaald een uurtarief voor advies. In totaal geeft ruim één op de vijf (22%) aan niet te weten hoe de adviseur beloond wordt.

50 Wijze van beloning hypotheekadviseur BASIS: Alle hypotheeksluiters die op de hoogte zijn van de beloning die adviseur ontvangt (in %) 50 Op basis van provisie Fixed fee Ik betaal hem op uurbasis Mijn adviseur ontvangt provisie, maar betaalt een deel terug Mijn adviseur wordt op een andere manier beloond Weet ik niet Q Q Q n = 145 Het aandeel provisie is in het eerste kwartaal van 2010 verder teruggelopen. De fixed fee is duidelijk in opkomst (30% tegen 17% in het derde kwartaal van 2009).

51 Keuze van de wijze van beloning van de hypotheekadviseur BASIS: Alle hypotheeksluiters de hypotheek via een adviseur hebben afgesloten (in %) Ja Nee Weet ik niet n = 378 De meeste sluiters (60%) hebben geen enkele inspraak gehad in het bepalen van de wijze waarop de hypotheekadviseur beloond wordt. 12% geeft aan een keuze te hebben gemaakt in de wijze waarop de hypotheekadviseur beloond wordt.

52 Mogelijk te kiezen beloningsvormen hypotheekadviseur BASIS: Alle hypotheeksluiters die de wijze van beloning van de hypotheekadviseur konden kiezen (in %) 52 Een van tevoren afgesproken bedrag voor zijn advies (fixed fee) 67 Op basis van provisie 48 Betaling per uur 37 Mijn adviseur ontvangt provisie, maar hij betaalt daarvan een deel aan mij terug 13 Een andere beloningsvorm 7 Weet ik niet n = 46 Een fixed fee wordt door de adviseurs het meest aangeboden als beloningsoptie. Twee op de drie hypotheeksluiters die de keuze voorgelegd kregen konden uit deze optie kiezen.

53 Aangegeven welke werkzaamheden (hypotheek)adviseur verricht BASIS: Alle hypotheeksluiters de hypotheek via een adviseur hebben afgesloten (in %) 53 Totaal jaar jaar jaar jaar jaar % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Nee Weet ik niet meer n = 378 Bijna de helft (48%) van de hypotheeksluiters, die gebruik hebben gemaakt van een adviseur om de hypotheek af te sluiten, kregen in het gesprek te horen welke werkzaamheden de adviseur verricht. Opvallend is dat met name aan de 55-plussers minder vaak verteld wordt wat voor werkzaamheden de adviseur verricht.

54 GfK Panel Services Benelux 54 GfK is al meer dan 25 jaar actief op de financiële markt. Een team van onderzoekers die zich louter bezig houden met onderzoek op de financiële branche is bij alle onderzoeken betrokken. GfK Panel Services Benelux, Division the Netherlands Middellaan PB Dongen Tel: +31-(0) Fax: +31-(0) Website: