Ontwikkelingsgerichte zrg
Een wrd vraf In deze brchure kunt u infrmatie lezen ver een grt aantal nderwerpen die te maken hebben met de ntwikkeling van jnge baby s. De brchure is bedeld m ng eens na te lezen wat de verpleegkundige Ontwikkelingsgerichte zrg u heeft verteld en uitgelegd ver de zrg vr uw (aanstaande) baby. Mcht de infrmatie vragen bij u prepen, neemt u dan gerust cntact met ns p. U kunt ns bereiken via het centrale nummer van het ziekenhuis. Wij zijn aanwezig p dinsdag en dnderdag. Lisanne Wesselink en Elles Dijkman verpleegkundigen Ontwikkelingsgerichte zrg 2
Veiligheid en gebrgenheid Vr kinderen is het belangrijk dat een uder zelfvertruwen uitstraalt, want dit geeft hen een gevel van veiligheid. Een kind is k sneller te trsten als het zich veilig velt bij zijn uders. Het is belangrijk dat u als uder vertruwt f leert te vertruwen p uw intuïtie, want dit sterkt uw zelfvertruwen. Ok regelmaat en vrspelbaar gedrag van de uder geeft kinderen een gevel van veiligheid. Terugkerende handelingen geeft herkenning en velt veilig: je det elke keer, elke dag hetzelfde p dezelfde manier. Het tepassen van rituelen kan deze regelmaat versterken. Een vrbeeld van regelmaat: Hngersignalen -> veden -> verschnen -> knuffelen -> (baby s uder dan 6 weken even in de bx) -> bij meheid naar bed -> instppen ->muziekdsje aanzetten -> grdijnen dicht -> kus -> weggaan. Dr vanaf het begin de baby te laten wennen aan zijn eigen bed wrdt het zijn eigen veilige plekje. De slaapplek met duidelijk zijn. Gede slaapplekken zijn de wieg, het ledikantje f de kinderwagenbak. Een bx f een wipstel is een speelplek en geen slaapplek. Wij adviseren m een te vreg gebren baby gedurende het eerste halfjaar p de uderslaapkamer te laten slapen, maar wel in zijn eigen bed. Vr uw baby zal zijn bedje extra snel een veilige plek wrden als deze gebrgenheid geeft. Dit kunt u bereiken dr uw baby strak in te stppen, dat wil zeggen met een lakentje tt aan de kin waardr de armpjes grtendeels nder het laken kmen te liggen: uw baby met zich wel kunnen bewegen, dus zrgt u wel dat zijn armen niet strak langs het lichaam liggen. Stpt u het lakentje z ver mgelijk nder het matras, dan blijft het beter zitten. Op deze manier instppen geeft uw baby veel gebrgenheid en begrenzing 1. Vr extra warmte kunt u ng eventueel ng dekentjes p het lakentje leggen: deze met u niet nder het matras stppen. Wij raden u aan m gedurende de eerste 6 levensweken uw baby tijdens de perides dat hij wakker is, in een mslagdek te wikkelen. Dit geeft warmte en gebrgenheid en de dek schermt de baby een beetje af van mgevingsinvleden. 1 Begrenzing = u begrenst vr uw baby, net als in de baarmeder het geval was, zijn mgeving. Dit geeft uw baby een veilige gevel. 3
Als u uw baby ptilt en draagt (zie hiernder), verzrgt f in bad det, kunt u het k veel veiligheid en gebrgenheid geven. Ondersteun uw baby hierbij z veel mgelijk en geef begrenzing. Tillen en dragen Hiernder leggen wij uit he u uw baby het beste kunt ptillen en dragen. Optillen als uw baby p zijn ruggetje ligt: Schuif een arm nder de schudertjes en pak met de andere hand tussen de benen dr de billen vast. Op deze manier brengt u een draaiing in het lichaampje, waardr u vrkmt dat uw baby zich verstrekt. Bvendien geeft u dr de steun nder de billen de basisbevestiging. 2 Leg een hand p de brstkas en draai met de andere hand uw baby naar de buik. Als het p zijn buikje ligt, schuift u uw arm nder de brstkas en geeft u met uw hand tussen de benen dr steun nder de billen. Het dragen van uw baby: ndersteun altijd de billen! Het ruggetje van uw baby steunt tegen uw buik. Uw arm ligt schuin ver de buik van uw baby en u hudt de billen vast met uw hand tussen de benen. Uw baby ligt met zijn buik p uw arm. Uw hand hudt tussen de benen de billetjes vast. U steunt uw baby met een hand, tussen de benen dr, nder de billen. Uw duim zit aan de achterkant van de billetjes en uw vingers aan de vrkant. Uw andere hand ligt aan de vrkant tegen de brst van uw baby. 2 Vanaf de 4 e f 5 e maand van de zwangerschap zijn de bewegingen van de baby velbaar. Een teder en affectief cntact van de uders p deze bewegingen wrdt dr de baby uit zichzelf beantwrd. Z ntstaat al vr de gebrte bij de baby een gevel dat het zich welkm velt. Dit nemen we de basisbevestiging. 4
Uw baby aan een ander vergeven: U steunt uw baby nder de billen en brst zdat hij kan zien waar hij naar tegaat. Leg de baby in de armen van de ander. Z heeft deze persn niet de neiging uw baby nder de armen vast te pakken. Dus niet z! Slapen Het slaappatrn van baby s is anders dan dat van grtere kinderen en vlwassenen. Baby s hebben als ze slapen veel perides van ndiepe slaap en krte perides van diepe slaap. Juist deze diepe slaap hebben ze ndig m prikkels te verwerken. Dit afwijkend slaappatrn verklaart waarm baby s veel meer uren slaap ndig hebben m tch vldende diepe slaap te krijgen. Omdat baby s vaak perides hebben van ndiep slapen, kunnen ze gemakkelijk wakker wrden dr mgevingsfactren. U kunt hiermee rekening huden dr een rustige slaapmgeving te kiezen maar k dr uw baby p eigen kracht in slaap te laten vallen. Baby s hebben in de ndiepe slaap een krte peride van licht bewustzijn waarin ze dr hebben dat ze p een andere plaats zijn, de speen kwijt zijn f het wiegen is gestpt. Hierdr kunnen ze wakker schrikken 3 : ze slapen niet dr en missen z slaap die ze wel ndig hebben. De eerste 5-6 levensweken is het ttale slaappatrn ng redelijk diep en slapen kinderen vaak wel dr als ze al slapend weg gelegd wrden. Daarna wrdt de ndiepe slaap heel ndiep en hebben kinderen het bijvrbeeld dr als ze stiekem in bed wrden gelegd. Tijdens de nachten blijft de slaap vaak wat dieper. 3 Slaap kan verstrd wrden dr het hrmn adrenaline. Dit hrmn kmt nder andere vrij bij schrikken, pijn en verstuur huilen. De adrenaline zrgt ervr dat de baby klaar wakker is (lijkt) en dus niet gaat slapen terwijl het lichaam daar wel behefte aan heeft. 5
Dr verschil in dag en nacht te maken ntwikkelt de baby een ged ritme van zijn slaap: verdag bent u als uder vrlijk aanwezig en nderneemt u dingen samen met uw baby (bijvrbeeld baden, wandelen, bdschappen den, in de bx) en in de avnd en nacht legt u hem na het veden meteen terug in zijn bedje. Te vreg gebren baby s hebben ng minder mmenten van diepe slaap en hebben dus ng meer slaapuren ndig m alle prikkels te verwerken. Huilen/trsten Als een baby huilt, is dat vervelend maar het is belangrijk m te weten dat huilen best mag en sms k even met! Bij hnger, slaap, vieze luier mgen ze natuurlijk huilen. Bij pijn (bijvrbeeld dr buikkrampen) zullen ze het sms zelfs p een krijsen zetten. Maar een andere meer nbekende reden dat baby s huilen, is dat ze even meten uithuilen. Sms krijgen kinderen zveel nieuwe prikkels 4 dat hun hersenen het niet kunnen verwerken: het verscht van prikkels wrdt uitgehuild. De baby trsten bij uithuilen is zeker ged, hij velt zich bij u veilig en kan even lekker huilen. Is de baby rustig dan legt u hem weer terug in zijn bedje want na het uithuilen gaat hij vaak lekker slapen. Dit uithuilen met u niet willen stppen met een fpspeen. Het is belangrijk dat u het leert herkennen en dat u het testaat. U kunt het herkennen dr ged naar uw baby te kijken want meestal zijn de handjes ntspannen en pen 5. Maar sms weet u dat het een drukke dag is geweest. Heveel een baby uithuilt, verschilt per kind. Naarmate kinderen uder wrden zal het uithuilen zeker afnemen, mdat hij de mgeving(-sprikkels) kent en herkent. Te vreg gebren baby s huilen meer mdat ze dr de nrijpheid van hun hersenen minder prikkels kunnen verwerken (+ minder mmenten van diepe slaap per dag hebben). Ze hebben dus sneller een verscht aan nverwerkte prikkels en dat leidt tt meer uithuilen. 4 Prikkels = alle infrmatie uit de mgeving zals lawaai, geur, kleur, gevel/ tast, smaak die een mens via zijn zintuigen binnenkrijgt. 5 Dr te huilen laten baby s merken dat er iets aan de hand is. Maar er zijn ng andere manieren waarp ze hun wensen te kennen geven en dat den baby s al direct na hun gebrte met lichaamstaal. Dit wil zeggen dat het via bepaalde hudingen en bewegingen aangeeft aan f het iets prettig f nprettig vindt. Kleine kinderen begrijpen lichaamstaal ged (zie k pagina 8). 6
Ok baby s met een laag gebrtegewicht en pasgebrenen die ziek zijn geweest, zijn snel verprikkeld waardr k deze kinderen vaak meer huilen. In de praktijk kan huilen als lastig wrden ervaren, maar het is ged vr de baby getrst te wrden. Hierdr wrden ze sneller weer rustig en zal er minder adrenaline wrden aangemaakt. Z vrkmt u k dat uw kindje diepe slaap gaat missen en niet alle prikkels kan verwerken. Bij huilen gaat u naar uw baby m het te trsten: wacht niet tt uw kindje helemaal verstuur is, maar u heft k niet gelijk naar hem te als hij jengelt. Prbeer in te schatten f u hem ng in zijn bedje kan trsten 6 f dat u uw baby even met ppakken m te trsten. Als uw baby weer rustig is, leg hem dan (wakker) terug in bed en stp hem weer lekker in. Daarna gaat u de kamer weer uit. Dit herhaalt u z ndig als uw baby pnieuw huilt. Wanneer u dit cnsequent tepast, weet uw kindje al snel dat hij bij verdriet getrst wrdt (velt zich veilig) maar altijd weer terug gaat naar zijn eigen bed waardr k zijn bed een fijne plek blijft waar hij uiteindelijk in slaap valt. Laat u uw baby te vaak bij u slapen dan zal het snel niet meer anders willen. Krtm: u kunt uw baby niet verwennen, maar wel gewennen aan gede en slechte dingen. Het afwennen van een ntstane gewnte kst veel meer meite. 6 De baby blijft in bed liggen, z ndig pnieuw even instppen. U legt uw ene hand stevig p het hfdje en de andere legt u p de brst f buik. Als uw baby rustig wrdt, laat u de spanning/kracht van uw handen ls. Blijft uw baby rustig dan kunt u hem vrzichtig helemaal lslaten. Dus niet van rustig trsten ineens lslaten, daar schrikt uw baby van. 7
Lichaamstaal van de baby: handjes die spreken Al vanaf het begin richten baby s zich p lichaamstaal. Z merken ze bepaalde stemmingen en kunnen daar sterk p reageren. Dat is geen prbleem, zlang die stemmingen maar niet te vaak negatief zijn. Psitieve indrukken zijn natuurlijk het beste vr een jnge baby, maar het is niet erg als uw kindje merkt dat u verdrietig bent. Velt u zich vervelend, maar det u pgewekt tegen uw kind, dan is dat heel verwarrend: uw lichaamstaal verraadt u! Ga in z n geval iets leuks den f bel iemand p bij wie u stm kunt afblazen en ga daarna pas weer naar uw kind te. Want he klein uw baby k ng is, hij reageert p uw gedrag en emties en kpieert deze k. Vanaf de gebrte kunnen baby s met hun handjes al veel duidelijk maken ver he ze zich velen. Vrbeelden zijn: ntspannen handje, vingers liggen ls m het duimpje f helemaal pen gestrekte en gespreide vingers vingers ntspannen gespreid ntspannen handje met duim en wijsvinger pen duimpje in een gespannen vuistje vuistje tegen afgewend hfd: - krm vingertje: angstig/nzeker - pinkje mhg bij drinken f drst De baby rust f slaapt. De baby is ntspannen. (verhuil-handje) De baby schrk, het ging misschien te snel. Grijphandje (na ntdekken eigen handjes). Oriënterend handje: wat gebeurt er; wat is er aan de hand? De baby wacht af wat er kmen gaat. De baby sluit zich af, is gespannen f heeft ergens pijn f spant zich ergens vr in. De baby is duidelijk vermeid. 8
Buikkrampen Na de gebrte van een baby zijn de darmen ng niet vlgreid. Dit is k bij vldragen baby s z. Het drgreien van de darmen geeft wat pijn=krampen. Darmkrampen zijn dus helemaal nrmaal en iedere baby zal er in meer f mindere mate last van hebben. Huilen, nrust, nregelmatig/verkeerd drinken en/f te weinig slaap verergert de krampen enrm. Als uw kindje huilt van pijn, kan trsten en zuigen direct verlichting geven. Het geven van veding, een slecht slaapritme en vedingsprblemen zals nregelmatig drinken, kunnen de krampen verergeren. Geef dus geen brst/fles, maar laat uw baby zuigen p bijvrbeeld een fpspeen (hierdr vrmt het lichaam het hrmn endrfine, dat de pijn verlicht). Een buikmassage kan preventief krampen verminderen. De kinderverpleegkundigen kunnen hier uitleg ver geven en het eventueel vrden. Slaaphuding, vrkeurhuding en buikligging Vr alle baby s geldt dat ze p de rug te slapen wrden gelegd. Het is belangrijk dat u als uder alert bent p het ntstaan van een vrkeurshuding van uw baby als hij slaapt, want dit belemmert een gede schedelntwikkeling. Zrgt u daarm dat na iedere veding het hfdje in een andere richting ligt: naar links f rechts f p achterhfd. Om bij te huden he uw baby met liggen kunt u een geheugensteuntje bedenken. In het ziekenhuis maken we gebruik van bedkaartjes. Buikligging is belangrijk vr een nrmale ntwikkeling. Vanaf de eerste dag na de gebrte is het belangrijk m uw kindje regelmatig p de buik te leggen. Let wel: buikligging is geen slaaphuding! Dr de baby in het begin erg krt p de buik te leggen kan hij rustig wennen: drie tt vier keer per dag na de luierverschning even drrllen naar de buik en al snel weer terugrllen, is in het begin vldende. Als ze wat uder wrden kunt u de duur van het p de buik liggen langzaam uitbreiden. Op deze manier wrden ze steeds sterker in hun nekje en kunnen ze zich ged drntwikkelen. 9
Lichamelijke verzrging De lichamelijke verzrging van een baby is erg belangrijk. Tijdens deze verzrging kunt u de baby k even ged bekijken. Inspecteer en reinig tijdens de mmenten van verzrging en verschning alle plien en de huid even ged: let u daarbij vral ged p nek, hals, liezen, billen, achter de rtjes, ellebg, ksels en kniehltes. Uitdrgen van de huid kan betekenen dat de baby te vaak in bad gaat. Elke dag in bad is niet ndig: vldragen kinderen kunnen prima m de dag f bijvrbeeld twee keer per week in bad. Bij te vreg gebren baby s, te lichte baby s f zieke baby s is dit anders. De verpleging in het ziekenhuis hudt de lichamelijke cnditie van uw baby ged in de gaten en geeft u dan gerichte adviezen ver nder andere de lichamelijke verzrging van uw baby. Gewenste watertemperatuur bij een bad is 37 graden Celsius. Cntrleert u altijd f de temperatuur ged is met de binnenkant van uw nderarm. Vertruw liever niet alleen p een badthermmeter. 10
Ruimte vr het pschrijven van vragen: 11
Lcatie Delfzicht Jachtlaan 50 Pstbus 30.000 9930 RA Delfzijl Lcatie Lucas Gassingel 18 Pstbus 30.000 9670 RA Winschten Telefn: 088-066 1000 E-mail: inf@zg.nl Website: www.zg.nl OZG (12-15) KIN 259 12