de Bibliotheek op school: effecten voor kinderen met een niet-westerse achtergrond Ellen Kleijnen Universiteit van Amsterdam Frank Huysmans Universiteit van Amsterdam Ed Elbers Universiteit Utrecht Rudy Ligtvoet Universiteit van Amsterdam/Keulen Universiteit van Amsterdam e.kleijnen@uva.nl Overzicht Aanleiding onderzoek: Bibliotheek Oosterwei Onderzoeksvragen Methoden Participanten Meetinstrumenten / Variabelen Meetmomenten Resultaten Conclusies 1
Oosterwei Buurt in Gouda met veel niet-westerse bewoners Grote taal- en leesachterstanden Streven bibliotheek Gouda: achterstanden terugdringen Realisatie Kinderbibliotheek Oosterwei in MFA met school Kinderbibliotheek Oosterwei Geopend in september 2011 in MFA Uitgebreide collectie Elke drie weken boeken lenen Zelfservice balie Lees-mediacoach Leesbevorderingslessen Leeslogs 2
3
4
Onderzoeksvragen Leidt een bibliotheek in een basisschool bij nietwesterse migrantenkinderen tot: o een positievere leesattitude? o meer vrijetijdslezen? o een betere taal- en leesvaardigheid? Participanten Niet-westerse leerlingen (groep 4 8) van twee basisscholen in Gouda Experimentele school met Bibliotheek op School Controleschool 5
Meetinstrumenten Vragenlijsten: o Leerlingen (monitor dbos; aanvullende lijst) o Leerkrachten o Mediacoach o Ouders Cito-leerlingvolgsysteem: o Metingen taal- en leesvaardigheid Variabelen Leesattitude o Hedonistische component (plezier) o Utilitaire component (belang/nut) Leesgedrag o Leesfrequentie o Leestijd Taal- en leesvaardigheid o Woordenschat o Begrijpend lezen o Spelling 6
Voorbeeld leerlingenvragenlijst Hoe vind je het om een boek te lezen? o vervelend o niet zo leuk o best leuk o erg leuk Achtergrondkenmerken o Sekse o Leeftijd o Opleidingsniveau ouders o Leesklimaat thuis o Thuistaal Variabelen Tijd o Aantal maanden dat leerling op school zat op het moment van afname vragenlijst/toets (vanaf opening bibliotheek in september 2011) 7
Meetmomenten Longitudinaal onderzoek Kinderen zijn gedurende drie schooljaren gevolgd (2011/2012, 2012/2013, 2013/2014) Vragenlijsten: 1 keer per jaar Cito-meting: 1 of 2 keer per jaar Meetmomenten 8
Resultaten: leesattitude Effecten van schoolbibliotheek op: o Lezen is leuk: Nee o Lezen is nuttig/belangrijk: Ja Effecten van achtergrondkenmerken: o Sekse o Leeftijd o Leesklimaat Resultaten: leesattitude p <.05 9
Resultaten: leesgedrag Effecten van schoolbibliotheek op: o Leesfrequentie: Nee o Leestijd: Nee Effecten van achtergrondkenmerken: o Sekse o Leeftijd o Leesklimaat Resultaten: taal- en leesprestaties Effecten van schoolbibliotheek op: o Woordenschat: Ja o Begrijpend lezen: Nee o Spelling: Nee Effecten van achtergrondkenmerken: o Opleiding o Leeftijd o Thuistaal 10
0 Resultaten: taal- en leesprestaties p <.05 Conclusies Effect op leesattitude? o Positief effect op utilitaire aspect o Geen effect op hedonistische aspect Effect op leesgedrag? o Geen effecten op leesfrequentie en leestijd Effect op taal- en leesvaardigheid? o Positief effect op woordenschat o Geen effect op begrijpend lezen en spelling Geringe effecten: opzet studie / implementatie bibliotheekprogramma 11
Conclusies Leesklimaat thuis is een belangrijke factor o Maar: nu vaak ongunstig / weinig boeken thuis Versterken effecten: o In samenwerking met de school ouders meer betrekken (leesklimaat versterken door informatie, advies en gebruik bibliotheekcollectie) o Mogelijk maken dat kinderen boeken mee naar huis nemen. Universiteit van Amsterdam e.kleijnen@uva.nl 12
Brochure http://www.bibliotheekgouda.nl/leren/ primair-onderwijs/oosterwijs.html 13