Kunst van Lezen school, bibliotheek, lezen en taalontwikkeling. Kees Broekhof Sardes, KCBL, School aan Zet

Transcriptie

1 + Kunst van Lezen school, bibliotheek, lezen en taalontwikkeling Kees Broekhof Sardes, KCBL, School aan Zet

2 + Centrale onderwerpen Taalachterstanden een zorg voor veel scholen (Vrij) lezen en taalontwikkeling Kunst van Lezen: de Bibliotheek op school De monitor van de Bibliotheek op school

3 + Achtergrond van taalachterstanden Een kind uit een gezin met zwijgzame ouders hoort ca. 615 woorden per uur. Een kind uit een gezin met gemiddelde ouders hoort 1251 woorden per uur. Een kind uit een gezin met praatgrage ouders hoort 2153 woorden per uur. Kwantiteit en kwaliteit gaan vaak samen. (Risley & Hart, 1995; Weisleder e.a., 2013)

4 + The 30 million word gap Verschillen thuis leiden tot enorme verschillen tussen kinderen op de basisschool Verschillen in woordenschat zijn een belangrijke voorspeller voor verschillen in begrijpend lezen, de belangrijkste vaardigheid die kinderen leren op school

5 + Wat doen scholen? Investeren in woordenschatonderwijs Investeren in methoden begrijpend lezen Opbrengstgericht werken

6 + Maar Woordenschatinstructie levert maximaal 1000 woorden per jaar op. De opbrengsten van methoden begrijpend lezen zijn niet duidelijk. De achterstanden zijn hardnekkig.

7 + Er is dus meer nodig!

8 Aantal minuten vrij lezen per dag 65, , , , , , , , , , ,0 0 Aantal gelezen woorden per jaar Cunningham & Stanovich (2001), What reading does for the mind, Journal of Direct Instruction, 1/2,

9 + Vrij lezen en woordenschat Kinderen die 1 miljoen woorden per jaar lezen, kunnen per jaar hun woordenschat uitbreiden met ca woorden. Dit komt overeen met ongeveer een kwartier per dag. Voor middle class kinderen is dit een gemiddelde hoeveelheid. Nagy, W., R. Anderson & P. Herman (1987), Learning word meanings from context during normal reading. American Educational Research Journal, 24, ; Anderson, R., P. Wilson & L. Fielding (1988), Growth in reading and how children spend their time outside of school. Reading Research Quarterly, 23,

10 + Hoe gaat dat eigenlijk met woordenschat? Nieuwe woorden Tante Jans was het meest praktische mens van de wereld. Als er iets moest gebeuren, ging tante Jans aan de slag en dan kwam het altijd goed, ook als dat eigenlijk niet kon. Per koerier nog wel! zei mama onder de indruk. Dat is gewoon een postbode die moet aanbellen hoor, zei papa. Je hebt koorts, zei hij, toen ze eindelijk stil was. Hoezo? Je zegt rare dingen. Dat heet ijlen, dat hoort bij koorts. (Tosca Menten: Het Akropolisgenootschap en de slag om bladzijde 37)

11 + Hoe gaat dat eigenlijk met woordenschat? Woordkennis consolideren Papa belde het alarmnummer en daarna ging het snel. Er kwam een ambulance, mama werd op een brancard gelegd, ingeladen en weggereden. Papa, Luuk en Teun reden erachteraan naar het ziekenhuis. (Tosca Menten: Het Akropolisgenootschap en de slag om bladzijde 37)

12 + Hoe gaat dat eigenlijk met woordenschat? Verdieping van woordkennis Jeetje, jongens, moet je kijken, wat, eh,...duur! zei mama vol ontzag Duur was wel een goed woord, dacht Luuk. De deur had van dat dure, gekleurde glas, de bel klonk als een dure gong, en de magere, lange meneer die opendeed was ook duur. Zijn pak, zijn glimmende schoenen, zijn horloge, zelfs zijn haar zat duur. En hij keek op een dure manier streng, met van die getuite lippen en hoge wenkbrauwen. Daar bent u, zei de dure meneer, Komt u binnen. (Tosca Menten: Het Akropolisgenootschap en de slag om bladzijde 37)

13 + Amerikaans meta-onderzoek Lezen heeft positief effect op: woordenschat begrijpend lezen schrijfstijl spelling kennis van grammatica Stephen Krashen (1993), The Power of Reading: Insights from the Research.

14 + Nederlands meta-onderzoek S. Mol & A. Bus (2011)

15 + Nederlands onderzoek naar de relatie tussen lezen en Cito-scores Er is een positief verband tussen het lezen van boeken en de scores op taal, wiskunde en studievaardigheden van de Citoeindtoets. Frequent boeken lezen van een hoger niveau is de beste voorspeller voor Cito-scores taal. Bron: D. Kortlever & J. Lemmens: Relaties tussen leesgedrag en Cito-scores van kinderen. Tijdschrift voor Communicatiewetenschap, 40, 1, 2012

16 + Kansen voor samenwerking met de bibliotheek

17 + We hebben een taalbeleid nodig met 2 componenten Taalonderwijs Taalles Taal in andere vakken Steunlessen Leesbevordering Vrij lezen op het rooster Dagelijkse leescultuur Vrijetijdslezen

18 + Hoe ziet goed taalbeleid eruit? OOK VOOR LEESBEVORDERING!

19 + Kunst van Lezen Monitor De Bibliotheek op school

20 + Meetbare resultaten Leengedrag Leesmotivatie Leesgedrag Leescultuur thuis Leesbevorderend gedrag van leerkrachten Uitvoering leesbevorderingsbeleid d.m.v. digitale vragenlijsten voor leerlingen, leerkrachten en leesconsulenten

21 + Meting Ca leerlingen Ca leerkrachten Ca. 700 leesconsulenten

22 + Opbrengstgericht werken met de monitor stap 1 Stap1: de bibliotheek analyseert de resultaten

23 + Leesplezier landelijk

24 + Leesplezier provincie

25 + Leesplezier gemeente

26 + Leesplezier onze school

27 + Jongens versus meisjes

28 + Analyse op school- en klasniveau: enkele voorbeelden Leesgedrag leerlingen Leescultuur in de klas: kenmerken krachten Leescultuur thuis

29 + Leesplezier onze school landelijk

30 + Wat is er aan de hand in groep 6?

31 + Uitleen onze school

32 + Leesvoorkeuren groep 6 onze school

33 + Top 5 leesvoorkeuren groep 6 onze school Meisjes humor vriendschap verliefdheid dieren griezelen Jongens humor oorlog dieren geschiedenis sport

34 + De leescultuur in de klas

35 + Leerkrachtgedrag: voorlezen

36 + Leerkrachtgedrag: boekenkring

37 + Leescultuur in de klas: boeken bij zaakvakken

38 + Opbrengstgericht werken met de monitor stap 2 Stap 2: bibliotheek en school stellen (nieuwe) doelen

39 + Voorbeelddoelen 1. We moeten meer lijn brengen in onze activiteiten. 2. De bovenbouw krijgt extra aandacht, vooral groep In groep 6, 7 en 8 moet de uitleen omhoog. 4. De collecties voor vrij lezen worden aangepast.

40 + Opbrengstgericht werken met de monitor stap 3 Stap 3: afspraken maken over (nieuwe) werkwijzen 1. Afspraken voor leesbevordering voor alle groepen worden vastgelegd. 2. De leerkracht van groep 6 gaat iedere week een boekenkring houden. De leesconsulent geeft boekentips. 3. Alle groepen gaan twee keer per maand met de groep boeken lenen in de bibliotheek in de school. 4. De leesconsulent stelt nieuwe collecties samen, op basis van de profielen jongens/meisjes in de monitor.

41 + Opbrengstgericht werken met de monitor stap 4 Stap 4: bibliotheek en school gaan afgesproken werkwijzen uitvoeren Jaar (of half jaar) uitvoeren, daarna opnieuw kijken naar de resultaten. De lees- of taalcoördinator houdt de vinger aan de pols bij de leerkrachten. Door de werkwijze regelmatig te herhalen, worden trends zichtbaar, ook in de taalprestaties van de leerlingen.

42 + De snelle route: OBS De Wieken

43 + Doelen OBS De Wieken voor volgend jaar Het percentage enthousiaste lezers is gestegen van 5,2% naar 10% Het percentage leesbevorderende leerkrachten is gestegen van 0% naar ten minste 25%

44 + En als het goed gaat, zie je dit

45 + en dit