Alcohol(voorlichting): een ander verhaal!
|
|
- Lucas de Vos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Alcohol(voorlichting): een ander verhaal! Resultaten van het evaluatieonderzoek in 2008/2009 Achtergrond De negen gemeenten van West-Friesland, de gemeente Schagen, organisaties in de preventieve gezondheidszorg, zoals de GGD Hollands Noorden en Brijder Verslavingszorg, de Politie Noord- Holland Noord, het Openbaar Ministerie en het Programmabureau Integrale Veiligheid Noord-Holland Noord hebben gezamenlijk het initiatief genomen om de problematiek van alcohol- en druggebruik bij de jeugd op de politieke agenda te zetten. Deze aanpak kreeg een extra impuls toen rijk en gemeenten in 2007 een convenant sloten, met afspraken over alcoholmatiging en veiligheid. In 2008 is vervolgens een convenant gesloten, tussen een groot aantal basisscholen in West-Friesland en de gemeenten, met afspraken over structurele alcoholvoorlichting op de basisscholen door middel van het project Alcohol een ander verhaal. Alcohol een ander verhaal (AEAV) AEAV is een lesmethode voor alcoholvoorlichting voor groep 7 en 8 van het basisonderwijs. Het is onderdeel van het door het Trimbos instituut ontwikkelde preventieprogramma De gezonde school en genotmiddelen ( Als voorbereiding op de uitvoering van AEAV in de klas wonen de leerkrachten een korte voorbereidende bijeenkomst bij die verzorgd wordt door Brijder Verslavingszorg. AEAV bestaat uit drie verhaallijnen, waarbij het accent meer of minder op kennis of gedrag ligt. De leerkracht kiest één van deze verhaallijnen. In 2008/2009 is alle leerkrachten aanbevolen om de verhaallijn Het Voorlichtingsbureau te gebruiken. Kenmerkend voor de lesmethode AEAV is dat de leerlingen zelf zeer actief zijn, op zoek gaan naar informatie, leren zich een mening te vormen en rollenspellen uitvoeren. Het project sluit af met een ouderavond. De kinderen nodigen hun ouders hiervoor uit en presenteren wat ze gemaakt en geleerd hebben. Op de ouderavond is ook een medewerker van Brijder Verslavingszorg aanwezig om informatie te geven over alcohol en opvoeding aan de ouders. Een goed begin is het halve werk! Vier op de tien basisscholen heeft AEAV uitgevoerd. Bijna 00 leerlingen en 900 ouders zijn bereikt met de alcoholvoorlichting. Leerlingen geven AEAV een dikke 8 en doen meer kennis op over de gevolgen van alcohol. Leerkrachten zijn positief kritisch over AEAV. Ouders worden zich meer bewust van de gevolgen van alcohol drinken op jonge leeftijd Ouders praten vaker met hun kind over alcoholgebruik en maken hierover ook afspraken. Alle ouders en de helft van de leerkrachten zijn het ermee eens dat scholen aandacht besteden aan alcoholvoorlichting. Aanbevelingen» AEAV verdient de aandacht op alle basisscholen.» Het betrekken van ouders is en blijft belangrijk.
2 Het evaluatieonderzoek: doel en aanpak Opzet vergelijkend onderzoek Doel van het evaluatieonderzoek is het krijgen van inzicht in de effecten, de waardering, het Voor het vergelijkend onderzoek naar de effecten van AEAV zijn negen experimentele scholen uit bereik en de uitvoering van AEAV. De drie gemeenten vergeleken met acht resultaten worden gebruikt om de keuze voor controlescholen uit drie andere gemeenten in AEAV te verantwoorden en om de uitvoering West-Friesland. Op alle scholen is een van AEAV in de toekomst te verbeteren. Het evaluatieonderzoek is uitgevoerd door de GGD Hollands Noorden in samenwerking met Brijder Verslavingszorg en de scholen. Voor alle scholen in West-Friesland en Schagen is bijgehouden of zij AEAV hebben uitgevoerd in het schooljaar 2008/2009 en zo ja, hoeveel leerlingen het programma hebben doorlopen en hoeveel ouders aanwezig waren op de ouderavond (bereik). Op alle deelnemende voormeting en een nameting na drie tot vier weken gehouden onder alle leerlingen van groep 8. Op beide momenten hebben de leerlingen in de klas een vragenlijst ingevuld met vragen over kennis, intentie, sociale invloed en self-efficacy. De resultaten van de voormeting verschilden niet tussen de experimentele en de controlegroep en de groepen zijn dus vergelijkbaar. Zeven procent van de kinderen geeft aan af en toe, maar niet elke week alcohol te drinken. scholen is middels vragenlijsten aan leerlingen, In de experimentele groep werd AEAV leerkrachten en ouders gevraagd wat zij vonden van AEAV (uitvoering en waardering). Om de respons te bevorderen konden scholen meedoen aan een posterwedstrijd. Op een kleiner aantal scholen is een vergelijkend onderzoek uitgevoerd naar de effecten van AEAV op kennis, houding, sociale invloed en self-efficacy (zie tekst naast dit kader). uitgevoerd tussen de voor- en nameting. In de controlegroep werd in dezelfde periode geen aandacht besteed aan alcoholvoorlichting. Bij de samenstelling van de experimentele en de controlegroep is rekening gehouden met de grondslag van de school en het opleidingsniveau van de moeder. Hierdoor zijn de groepen zo vergelijkbaar mogelijk. Beide groepen bevatten scholen op Rooms Katholieke, Openbare of Protestants Christelijke grondslag en in beide groepen is 35% tot 40% van de moeders laag opgeleid (ten hoogste VMBO). Voor alle leerlingen is toestemming van de ouders verkregen voor deelname aan het onderzoek. 96% van de leerlingen heeft meegedaan en twee maal een vragenlijst ingevuld. Alle deelnemende leerlingen kregen als bedankje een theemok. Bereik van AEAV» Vier op de tien basisscholen heeft AEAV uitgevoerd Van de 08 basisscholen in West-Friesland en Schagen hebben 43 scholen (40%) AEAV uitgevoerd in het schooljaar 2008/ Er zijn grote verschillen tussen gemeenten. In de gemeenten Hoorn en Enkhuizen heeft geen enkele basisschool AEAV uitgevoerd, in de gemeente Drechterland hebben alle basisscholen meegedaan. In de overige gemeenten heeft 38% tot 86% van de scholen AEAV uitgevoerd.» Bijna 00 leerlingen en 80% van hun ouders zijn bereikt Op de deelnemende basisscholen hebben 99 leerlingen uit groep 8 en 5 leerlingen uit groep 7 AEAV gevolgd. Van 846 leerlingen (79%) was minstens één ouder/verzorger aanwezig op de ouderavond. Self-efficacy of eigen-effectiviteit is de mate waarin jongeren inschatten erin te slagen om in allerlei situaties het gewenste gedrag te vertonen en wordt algemeen beschouwd als één van de drie determinanten van gedragsverandering. De andere determinanten zijn attitude en sociale invloed. 2 Inclusief de gemeente Drechterland die AEAV in 2007/2008 heeft uitgevoerd. 2
3 Uitvoering en waardering voor AEAV» Alle scholen kozen voor de verhaallijn Het Voorlichtingsbureau De verhaallijn Het Voorlichtingsbureau bestaat uit vijf episodes. De meeste tijd en aandacht is besteed aan de episode klanten aan de balie (circa 3 uur), waarin leerlingen informatie opzoeken en presenteren over de (schadelijke) gevolgen van alcoholgebruik, en aan de voorbereiding van de ouderavond (circa 2,5 uur). Wat minder tijd is er besteed aan nee zeggen, ongeveer 2 uur. In totaal zijn de leerlingen gemiddeld ruim 0 uur met AEAV in de klas aan het werk geweest, meestal verspreid over een periode van één à twee weken. Daarnaast zijn de leerkrachten gemiddeld 7 uur bezig geweest met de voorbereidingen van AEAV.» Leerlingen geven AEAV een dikke acht De leerlingen zijn positief over het programma en geven voor AEAV als totaal gemiddeld een rapportcijfer van 8,2. Meer dan 90% van de leerlingen vond de lessen leuk, zeggen hun best te hebben gedaan en veel geleerd te hebben. De opening van het voorlichtingsbureau op de ouderavond wordt het meest gewaardeerd (gemiddeld cijfer 8,6), het zoeken naar informatie het minst (gemiddeld cijfer 7,5).» Bewustwording bij de ouders Tweederde van de ouders zegt aan het einde van de ouderavond zich (veel) meer bewust te zijn geworden van de gevolgen van alcohol drinken op jonge leeftijd. Elf procent zegt zich niet meer bewust te zijn geworden en 22% een beetje bewust. Negen van de tien ouders is van plan om, voordat hun kind naar de middelbare Een ouder: Ik vind het prettig dat er op school ook school gaat, in gesprek te gaan met hun aandacht aan drinken wordt besteed. Daardoor heb ik kind over de gevolgen van alcohol, de het gevoel er niet alleen voor te staan. leeftijd waarop hun kind mag drinken en het omgaan met groepsdruk. Bijna driekwart van de ouders (75%) is zeker van plan de regel geen alcohol voor je 6 e te handhaven, 4% is dit (misschien) niet van plan. Vrijwel alle ouders (99%) zijn het er (helemaal) mee eens dat er op school alcoholvoorlichting wordt gegeven. De ouderavond wordt met gemiddeld een 8 beoordeeld.» Leerkrachten zijn positief kritisch over AEAV Het programma krijgt als eindcijfer een 7,9 van de leerkrachten. Leerkrachten rapporteren dat de kinderen met grote betrokkenheid aan het project hebben gewerkt, erg veel plezier met elkaar hebben gehad tijdens het werken aan AEAV en zich werkelijk hebben verdiept in het onderwerp. Ook vinden alle leerkrachten AEAV een goede manier om ouders te betrekken bij alcoholvoorlichting. Bijna alle leerkrachten (88%) vinden AEAV een leuke manier om te werken aan alcoholvoorlichting, zijn tevreden over de materialen die horen bij AEAV en vinden de aanwezigheid van iemand van Brijder Verslavingszorg op de ouderavond zinvol. Minder eensgezind zijn de leerkrachten over het verplichtend karakter van AEAV. Acht leerkrachten (47%) vinden voorlichting over genotmiddelen een taak van het basisonderwijs, twee leerkrachten (2%) vinden van niet en zeven leerkrachten (4%) zijn het hier deels mee (on)eens. Alle leerkrachten vinden voorlichting over genotmiddelen in ieder geval ook een taak van de ouders. De voorbereidende bijeenkomst van de Brijder Verslavingszorg kan volgens de leerkrachten verbeterd worden door meer op de inhoud en methodiek van AEAV in te gaan en meer handvatten aan te bieden voor de voorbereiding van de ouderavond. De resultaten van bovenstaande dienen wel voorzichtig te worden geïnterpreteerd, omdat slechts 7 van de 43 leerkrachten (40%) de vragenlijst hebben ingevuld. 3
4 De winnende poster uit Andijk De winnende poster is gemaakt door de kinderen van groep 7/8 van basisschool de Piramide uit Andijk. Deze poster is door de GGD verspreid in Andijk als voorlichtingsmateriaal en publieksinformatie over AEAV. Als beloning zijn de kinderen op uitnodiging van het Trimbos instituut en in het kader van de campagne Een alcoholvrij afscheid van de basisschool naar Madurodam geweest en hebben zij in Den Haag hun poster aan minister Rouvoet aangeboden. Effecten van AEAV» Meer kennis over alcohol Kinderen die AEAV hebben gevolgd hebben na afloop significant meer kennis over (de gevolgen van) alcoholgebruik en de specifieke gevolgen daarvan bij jongeren dan kinderen die AEAV niet hebben gevolgd (gemiddeld 3,5 punt meer op een 6-puntsschaal). Kinderen die vooraf minder kennis hebben leren het meeste van AEAV.» Vaker een gesprek en afspraak met de ouders Kinderen die AEAV hebben gevolgd hebben significant vaker een gesprek en afspraak met hun ouders over de leeftijd waarop ze mogen gaan drinken (4%) dan kinderen die AEAV niet hebben gevolgd (29%).» Geen effect op sociale invloed, intentie en self-efficacy AEAV leidt er niet toe dat kinderen meer sociale steun ervaren van ouders en/of vrienden om tot het 6 e jaar geen alcohol te drinken. Ook leidt AEAV er niet toe dat kinderen vaker de intentie hebben om geen alcohol te gaan drinken voor het 6 e jaar of denken beter in staat te zijn om nee te zeggen (selfefficacy). Een mogelijke verklaring hiervoor is dat al voor de start van AEAV 82% van de kinderen niet van plan is om alcohol te gaan drinken. Ook denken de kinderen al voor de start van AEAV dat ze goed in staat zullen zijn om nee te zeggen tegen alcohol. De effectevaluatie is uitgebreider beschreven in een artikel dat in september 2009 is aangeboden aan het tijdschrift voor gezondheidswetenschappen (TSG): Alcohol Een Ander Verhaal, een gecontroleerde effectstudie op de basisschool. Heemskerk M, van den Brink M, Steenhuis I, de Boer M, Breebaart G. 4
5 Conclusies AEAV is op minder scholen uitgevoerd dan verwacht en niet alle gemeenten hebben meegedaan. Over het verplichtend karakter van AEAV wordt wisselend gedacht door de leerkrachten. Door AEAV zijn veel ouders bereikt en actief betrokken bij het (toekomstig) drinkgedrag van hun kinderen. Ouders gaan vaker over alcoholgebruik in gesprek met hun kinderen en maken vaker afspraken over de leeftijd waarop hun kind mag gaan drinken. Door AEAV hebben kinderen meer kennis gekregen over (de risico's van) alcoholgebruik op jonge leeftijd, maar AEAV lijkt (nog) geen effect te hebben op andere gedragsdeterminanten. In groep 8 hebben de meeste kinderen nog de gewenste attitude en zijn ze niet plan alcohol te gaan drinken voor hun 6 e. Het lespakket AEAV wordt goed gewaardeerd door leerlingen, ouders en leerkrachten. De leerkrachten zijn minder tevreden over de voorbereidende bijeenkomst van Brijder Verslavingszorg. Aanbevelingen Voor komend schooljaar wordt duidelijker afgesproken dat gemeenten en wethouders verantwoordelijk zijn voor de deelname van scholen. Ook zullen de ervaringen met AEAV in het schooljaar 2008/2009 breed worden verspreid om de motivatie van scholen te bevorderen. Het betrekken van ouders bij de alcoholvoorlichting is en blijft heel belangrijk. De bijeenkomst van Brijder zal worden verbeterd door meer in te gaan op inhoud en methodiek van AEAV en de voorbereiding van de ouderavond. Ook zal meer aandacht worden besteed aan de andere verhaallijnen teneinde de gewenste attitude en intentie te verstevigen. In deze verhaallijnen ligt meer de nadruk op nee zeggen en weerstand bieden aan groepsdruk. Het is belangrijk om de gewenste attitude en intentie te bestendigen door alcoholvoorlichting te continueren op de middelbare school, bijvoorbeeld via het programma Elektronische LeerOmgeving (ELO) van De Gezonde School en Genotmiddelen. Met dank aan De evaluatie van AEAV kon alleen worden uitgevoerd met de medewerking van vele scholen, leerkrachten, de leerlingen en hun ouders, waarvoor onze hartelijke dank. COLOFON Uitgave: Tekst: Kenmerk: GGD Hollands Noorden, Sector GBO, Postbus 324, 740 AH Schagen epi@ggdhollandsnoorden.nl Gea Breebaart, Mandy van den Brink, Monique Heemskerk GBO U Datum: november 2009 Deze samenvatting van het evaluatieonderzoek kunt u ook downloaden van de websites en 5
Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011
Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Zeeuwse jongeren en alcohol In 2010 is de Zeeuwse campagne Laat ze niet (ver)zuipen! van start
Nadere informatieVerslag bijeenkomst alcoholgebruik jongeren thema aandacht voor alcoholmatiging in het Hardenbergse onderwijs 19 januari 2010
Verslag bijeenkomst alcoholgebruik jongeren thema aandacht voor alcoholmatiging in het Hardenbergse onderwijs 19 januari 2010 Aanwezig: Nicole Buné, Mark Gortemaker, Dirk Hoek, Rolanda Dijkman, Ineke Odink,
Nadere informatieD 12jaar. Groepsdruk en 'gezellig meedoen'
.. alcoholgebruik op jonge leeftijd de ontwikkeling van de hersenen verstoort? Hierdoor kan het leervermogen en geheugen van het kind worden aangetast.... jongeren die vaak drinken meer kans hebben om
Nadere informatieONDERZOEK GENOTMIDDELENGEBRUIK SCHOLIEREN BASISONDERWIJS DEN HAAG 2003
RIS128575b_10-JUN-2005 ONDERZOEK GENOTMIDDELENGEBRUIK SCHOLIEREN BASISONDERWIJS DEN HAAG 2003 Beknopt verslag ten behoeve van de deelnemende scholen April 2005 Dienst OCW / GGD Den Haag Epidemiologie en
Nadere informatieALCOHOLKENNIS OVERGEDRAGEN
Al cohol kenni s over gedr agen Eval uat i eal cohol voor l i cht i ng doorpeer si ndehor eca ALCOHOLKENNIS OVERGEDRAGEN Evaluatie alcoholvoorlichting door peers in de horeca Juli 2005 INTRAVAL Groningen-Rotterdam
Nadere informatieActieplan Naar een nuchter Bergen 2012-2015 Gemeente Bergen
Actieplan Naar een nuchter Bergen 2012-2015 Bergen Bergen NH 2 Actieplan Naar een nuchter Bergen 2012-2015 Bergen 1. Inleiding In het beleidsplan Naar een nuchter Bergen 2012 2015 zijn de volgende ambities
Nadere informatieDOORDRINKEN DOORDRINGEN. Effectevaluatie Halt-straf Alcohol Samenvatting. Jos Kuppens Henk Ferwerda
DOORDRINGEN of Effectevaluatie Halt-straf Alcohol Samenvatting DOORDRINKEN Jos Kuppens Henk Ferwerda In opdracht van Ministerie van Veiligheid en Justitie, Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum,
Nadere informatieEFFECTEN VAN DE WEEKEND- SCHOOL VAN STICHTING WITTE TULP. - eindrapport - dr. Marga de Weerd. Amsterdam, november 2009
EFFECTEN VAN DE WEEKEND- SCHOOL VAN STICHTING WITTE TULP - eindrapport - dr. Marga de Weerd Amsterdam, november 2009 Regioplan Beleidsonderzoek Nieuwezijds Voorburgwal 35 1012 RD Amsterdam Tel.: +31 (0)20-5315315
Nadere informatieSamenvatting van de belangrijkste onderzoeksresultaten. Juni 2015
2015 Samenvatting van de belangrijkste onderzoeksresultaten Juni 2015 Alle doelstellingen behaald Kinderen en ouders: Doelstelling: 40% van de ouders van kinderen tussen de 8 en 12 jaar is bereikt met
Nadere informatieEnquête (uitgewerkt in procenten en aantallen)
Enquête (uitgewerkt in procenten en aantallen) schooljaar 2013-2014 aantal enquêtes verstuurd 15 / 100% aantal enquêtes retour 12 / 80 % Naam oude basisschool Theresia VMBO basis VMBO kader VMBO gemengd
Nadere informatieJongeren en alcohol. Ouders aan het woord. Resultaten Bewonerspanel septemberpeiling 2014. Utrecht.nl/volksgezondheid
Jongeren en alcohol Ouders aan het woord Resultaten Bewonerspanel septemberpeiling 2014 Utrecht.nl/volksgezondheid 2 Inleiding Sinds 1 januari 2014 is de leeftijdsgrens voor het in bezit hebben van alcohol
Nadere informatieInternetpeiling Attitudes Alcoholgebruik
Internetpeiling Attitudes Alcoholgebruik Programmabureau Integrale Veiligheid Noord-Holland Noord November 2007 Colofon Uitgave I&O Research BV L. Meliszweg 1 1622 AA Hoorn tel. (0229) 282555 Rapportnummer
Nadere informatieAlcohol een ander verhaal, een gecontroleerde effectevaluatie op de basisschool
Alcohol een ander verhaal, een gecontroleerde effectevaluatie op de basisschool Monique Heemskerk, 1, Mandy van den Brink, 1 Ingrid Steenhuis, 3 Michiel de Boer, 3 Gea Breebaart 1 In dit artikel wordt
Nadere informatieMonitor Klik & Tik [Voorbeeldbibliotheek]
Monitor Klik & Tik [Voorbeeldbibliotheek] Meting 2012-2013 - Voorbeeld van de individuele rapportage voor deelnemende bibliotheken.- Inhoud 1. Inleiding... 1 2. Over de dienstverlening rondom Klik & Tik
Nadere informatieToepassen van Sociale Marketing op ontwikkeling van alcoholmatigingsinterventies
Toepassen van Sociale Marketing op ontwikkeling van alcoholmatigingsinterventies A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683 T 030 274 91 11
Nadere informatieInterventieoverzicht alcohol Doelgroep Doelstelling Intermediair Organisatie die (nadere informatie over) de interventie aanbiedt
en overzicht alcohol < 0 jaar Voorlichting over de risico's van alcoholgebruik rondom de zwangerschap door middel van de brochure 'Zwanger?...en Alcohol?' en website www.alcoholenzwangerschap.nl < 0 jaar
Nadere informatieOnderzoek Inwonerspanel Jongerenonderzoek: alcohol
1 (19) Onderzoek Inwonerspanel Auteur Tineke Brouwers Respons onderzoek Op 5 december kregen de panelleden van 12 tot en met 18 jaar (280 personen) een e-mail met de vraag of zij digitaal een vragenlijst
Nadere informatiePROGRAMMABEGROTING 2015-2018
PROGRAMMABEGROTING 2015-2018 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van
Nadere informatieEvaluatieverslag project Groningse gruiten
Evaluatieverslag project Groningse gruiten Samenvatting Evaluatieverslag project Groningse gruiten Dit is de samenvatting van het Evaluatieverslag Project Groningse Gruiten. Het volledige Evaluatieverslag
Nadere informatieAlcohol en jongeren in de gemeente Noordoostpolder Wat is er al en waar liggen kansen?
Alcohol en jongeren in de gemeente Noordoostpolder Wat is er al en waar liggen kansen? Door: GGD Flevoland Aanleiding Alcoholgebruik onder jongeren is al enige jaren een belangrijk thema binnen de gemeente
Nadere informatiePreventieoverzicht alcohol Gezondheidswinst voor Interventie en werkwijze/producten
< 0 ar Voorlichting over de risico's van Zwangeren Voorkomen van alcoholgebruik bij STAP alcoholgebruik rondom de zwangerschap door middel van de brochure 'Zwanger?...en Alcohol?' en website www.alcoholenzwangerschap.nl
Nadere informatie* *
INFORMATIENOTITIE AAN DE RAAD Postregistratienummer *17.0005259* 17.0005259 Opmeer, d.d.: 21-4-2017 Raadsvergadering 8-6-2017 Onderwerp Informatienotitie Raad Rapport: Jongeren over middelengebruik Aanleiding
Nadere informatieResultaten Tevredenheidspeilingen 2011
Resultaten Tevredenheidspeilingen 2011 Leidschendam Algemeen Onlangs hebben de ouders en leerlingen van meegedaan aan een tevredenheidsonderzoek van het bureau Scholen met Succes. 154 ouders/verzorgers
Nadere informatieSamenvatting. Interactie Informatiewaarde Werkrelevantie Totale waardering 8,6 8,7 8,7 8,6
Samenvatting Scores Interactie Informatiewaarde Werkrelevantie Totale waardering 8,6 8,7 8,7 8,6 Uit de opmerkingen van de deelnemers blijkt dat zij de training als leerzaam, interactief en praktijkgericht
Nadere informatieMonitor Klik & Tik in bibliotheken Tussenrapportage: september 2013 februari 2014
Monitor Klik & Tik in bibliotheken Tussenrapportage: september 2013 februari 2014 In opdracht van Contactpersoon : Sectorinstituut Openbare Bibliotheken (SIOB) : Maaike Toonen Inhoud 1. Inleiding... 1
Nadere informatieResultaten Oudertevredenheidspeiling 2010
Resultaten Oudertevredenheidspeiling 2010 Den Haag Antwoorden Percentage Percentage Alle scholen Resultaten tevredenheidspeiling 2010 Algemeen Onlangs hebben de ouders van meegedaan aan een tevredenheidsonderzoek
Nadere informatieCheckTeen 2011: Eet- en beweeggedrag van leerlingen in het voortgezet onderwijs in Zwolle
Onderzoekscentrum Preventie Overgewicht CheckTeen 2011: Eet- en beweeggedrag van leerlingen in het voortgezet onderwijs in ZWOLLE Een onderzoek naar het eet- en beweeggedrag van leerlingen van de 2 e klas
Nadere informatieB&B + Ik hou van mij Jongens Be A Man! Kennisoverdracht Jongeren weten wanneer seksueel gedrag V V V V grensoverschrijdend is en wanneer niet.
Checklist VIMP4Youth Aan de slag met preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag onder jongeren: welke interventie is geschikt? In deze checklist zijn drie interventies opgenomen: de theatervoorstelling
Nadere informatieMonitor Klik & Tik de Bibliotheek [voorbeeld] september 2014 augustus 2015
Monitor Klik & Tik de Bibliotheek [voorbeeld] september 2014 augustus 2015 Inhoud 1. Inleiding... 1 2. Dienstverlening en deelnemers in de Bibliotheek [voorbeeld]... 2 2.1 Dienstverlening... 2 2.2 Deelnemers...
Nadere informatieRapportage. Nieuwe schooltijden in het basisonderwijs. Utrecht, juni 2015. DUO Onderwijsonderzoek drs. Vincent van Grinsven drs.
Rapportage Nieuwe schooltijden in het basisonderwijs Utrecht, juni 2015 DUO Onderwijsonderzoek drs. Vincent van Grinsven drs. Tanya Beliaeva Postbus 681 3500 AR Utrecht telefoon: 030 263 1080 e-mail: info@duo-onderwijsonderzoek.nl
Nadere informatieOInleiding1c Psychische ongezondheid Psychische problemen Ervaren gezondheid Eenzaamheid
OInleiding 1 c Depressie is één van de belangrijkste psychische stoornissen waar met preventie gezondheidswinst is te behalen. Depressie is daarom als landelijk speerpunt gekozen. In deze factsheet zal
Nadere informatieOnderzoek Ouderbetrokkenheid in het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en het mbo
factsheet Onderzoek Ouderbetrokkenheid in het, het en het mbo Het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft in 2012 een enquête over ouderbetrokkenheid gehouden onder ouders in het, het en het middelbaar beroepsonderwijs.
Nadere informatieOVEREENKOMST
OVEREENKOMST 2007-2008 Tussen DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES En DE COLLEGES VAN DE WEST FRIESE GEMEENTEN VAN DE REGIO NOORD-HOLLAND NOORD (Overeenkomst Afspraken Rijk gemeenten)
Nadere informatieTips voor Ouders van niet-drinkende pubers
Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers 1. Bepaal uw standpunt. Eenduidigheid over de regels bij beide ouders is cruciaal. Tips: Kies als ouders samen regels voor het gezin. Bepaal als ouders vooraf
Nadere informatieR a p p o r t. Draagvlakonderzoek alcohol en jongeren. Digitaal onderzoek onder ouders en jongeren 2016
R a p p o r t Draagvlakonderzoek alcohol en jongeren Digitaal onderzoek onder ouders en jongeren 2016 In opdracht van Laat ze niet (ver)zuipen! Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zeeland Juni 2016 Jeroen
Nadere informatieGebruik ICT binnen Content and Language Integrated Learning
Evaluatierapport Gebruik ICT binnen Content and Language Integrated Learning Bevindingen van leraren en leerlingen Drs. Gerard Baars Inleiding In de tweede helft van 2008 is op zes basisscholen in Rotterdam
Nadere informatieThemarapport. Voeding en bewegen
Themarapport Voeding en bewegen Inleiding In het najaar van 2011 heeft de GGD Hollands Noorden de Kindermonitor 0-12 jaar uitgevoerd. Het doel van de Kindermonitor is om de gemeente, de GGD en andere belanghebbenden
Nadere informatieOppasoma s en opa s. Resultaten GGD Gezondheidspanel
Oppasoma s en opa s Resultaten GGD Gezondheidspanel Waarom een onderzoek over oppasoma s en opa s? Tegenwoordig doen ouders vaak een beroep op oma en opa als het gaat om opvang van de kleinkinderen. De
Nadere informatieNieuwe schooltijden in het basisonderwijs
Rapportage Nieuwe schooltijden in het basisonderwijs Utrecht, december 2016 DUO Onderwijsonderzoek drs. Liesbeth van der Woud drs. Vincent van Grinsven Postbus 681 3500 AR Utrecht telefoon: 0302631080
Nadere informatieOpinies en attitudes jeugd & alcohol in noordelijk Noord-Holland. Programmabureau Integrale Veiligheid Noord-Holland Noord Juni 2012
Opinies en attitudes jeugd & alcohol in noordelijk Noord-Holland Programmabureau Integrale Veiligheid Noord-Holland Noord Juni 2012 Colofon Uitgave : I&O Research BV Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.
Nadere informatieSamenvatting. In hoofdstuk 1 wordt een algemene introductie gegeven over de onderwerpen die in dit proefschrift worden behandeld.
155 Sport- en spelactiviteiten bevorderen over het algemeen de gezondheid. Deze fysieke activiteiten kunnen echter ook leiden tot blessures. Het proefschrift beschrijft de ontwikkeling en evaluatie van
Nadere informatieVignet Gezonde School. Congres Gezondrondom 15 mei 2013
Vignet Gezonde School Congres Gezondrondom 15 mei 2013 Inhoud Wat is een Gezonde School? Wat is het vignet Gezonde School? Wat is de meerwaarde van het vignet? Certificaten Het vignet aanvragen Implementatie
Nadere informatieEnquête Telefonische dienstverlening
Enquête Telefonische dienstverlening Enquête Telefonische dienstverlening Colofon Titel:Enquête Enquete Telefonische dienstverlening Opdrachtgever: Gemeente Velsen Opdrachtnemer: Marieke Galesloot Datum:
Nadere informatieIs jouw maand ook altijd iets te lang? Onderzoek Jongerenpanel Tilburg
Is jouw maand ook altijd iets te lang? Onderzoek Jongerenpanel Tilburg Onderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Tilburg DIMENSUS beleidsonderzoek December 2012 Projectnummer 507 Inhoudsopgave Samenvatting
Nadere informatieMonitor Klik & Tik in bibliotheken
Monitor Klik & Tik in bibliotheken 3 e meting tussenrapportage: september 2014 februari 2015 In opdracht van Contactpersoon KB : De Koninklijke Bibliotheek (KB) : Maaike Toonen Inhoud 1. Inleiding... 1
Nadere informatieBS De Vlierboom Den Haag. Samenvatting Tevredenheidspeiling 2011
BS De Vlierboom Den Haag Samenvatting Tevredenheidspeiling 2011 Antwoorden BS De Vlierboom Percentage BS De Vlierboom Percentage Alle scholen Algemeen Onlangs hebben de ouders van BS De Vlierboom meegedaan
Nadere informatieBijeenkomst Moedige Moeders 28 november 2015
Bijeenkomst Moedige Moeders 28 november 2015 Doelstelling vandaag Wat is Preventie? Welke plannen heeft de overheid? Hoe wil de staatssecretaris ouders helpen? Welke rol spelen: Moedige Moeders? Huisartsen?
Nadere informatieVragenlijst Ervaringen met het preventieve gezondheidsonderzoek 1
Vragenlijst Ervaringen met het preventieve gezondheidsonderzoek 1 Het basisontwerp van de CQI meetinstrumenten is ontwikkeld door het NIVEL, in samenwerking met de afdeling Sociale Geneeskunde van het
Nadere informatieMenukaart Gezonde School basisonderwijs: Roken & Alcohol
Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Roken & Alcohol School: Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan
Nadere informatiePCBS De Vlieger Den Haag. Samenvatting Tevredenheidspeiling 2011
PCBS De Vlieger Den Haag Samenvatting Tevredenheidspeiling 2011 Antwoorden PCBS De Vlieger Percentage PCBS De Vlieger Percentage Alle scholen PCBS De Vlieger Resultaten tevredenheidspeiling 2011 Algemeen
Nadere informatiePreventie. Nieuwsbrief. Voorjaar 2014. Informatie en advies over alcohol, drugs, opvoeding en puberteit. In deze nieuwsbrief
Nieuwsbrief Preventie Wij houden u graag op de hoogte Informatie en advies over alcohol, drugs, opvoeding en puberteit In deze nieuwsbrief Veel vragen over NIX18 Fabels en feiten De Buitenhof is een landelijk
Nadere informatieDe kwaliteit van educatieve activiteiten meten. Universiteitsmuseum Utrecht
De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht Claudia de Graauw Bo Broers Januari 2015 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieThe Daily Mile. Jorien Slot-Heijs Amika Singh. Februari Mulier Instituut. The Daily Mile
Jorien Slot-Heijs Amika Singh Februari 2019 Mulier Instituut Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding en methode 3 2. 5 2.1 Bekendheid en deelname 6 2.2 Deelnemende scholen 7 2.3 Scholen in overweging 9 2.4 Gestopte
Nadere informatieALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN. Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29
ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29 ALCOHOL EN OPVOEDING Als kinderen naar het voortgezet
Nadere informatie7 Effectevaluatie: effecten van het project
7 Effectevaluatie: effecten van het project In het effectonderzoek is onderzocht of de kennis, de houding en het gedrag van de bevolking van Zuidoost-Drenthe veranderd is ten aanzien van de leefstijlfactoren
Nadere informatieR a p p o r t. Draagvlakonderzoek alcohol en jongeren
R a p p o r t Draagvlakonderzoek alcohol en jongeren Telefonisch onderzoek onder ouders en jongeren 2013 In opdracht van Laat ze niet (ver)zuipen Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zeeland november 2013,
Nadere informatieDe rol van financiële educatie in het basisonderwijs
De rol van financiële educatie in het basisonderwijs De rol van financiële educatie in het basisonderwijs / 2 De rol van financiële educatie in het basisonderwijs 3 / De rol van financiële educatie in
Nadere informatieOudertevredenheidsonderzoek 2013 Eindrapportage De Vrijheit
Oudertevredenheidsonderzoek 2013 Eindrapportage De Vrijheit Baken Adviesgroep Mei 2013 Ir. Laurens van Graafeiland 1 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanpak 3 1.2 Onderzoeksverantwoording 4 1.3 Toelichting grafieken
Nadere informatieverslavingspreventie binnen het onderwijs
verslavingspreventie binnen het onderwijs In dit overzicht is per type onderwijs en de verschillende leeftijdsfasen te zien welke preventieve interventies er ingezet kunnen worden. De richtlijnen geven
Nadere informatieWerkt Gedragswerk? Evaluatie project Gedragswerk Juni 2009
Werkt Gedragswerk? Evaluatie project Gedragswerk Juni 29 Evaluatieonderzoek Gedragswerk, juni 29 1 Inleiding Met het Ministerie van OCW is afgesproken dat in het schooljaar 28 29 een evaluatie zou worden
Nadere informatieEvaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers
Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers nderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Goirle DIMENSUS beleidsonderzoek April 2012 Projectnummer 488 Het onderzoek De gemeente Goirle is eind april 2010
Nadere informatieOnderzoek naar patiënttevredenheid
Onderzoek naar patiënttevredenheid Uitslag patiënten enquête 2012 Dermatologisch Centrum Amstel & Vechtstreek Oktober 2012 Introductie In dit rapport vindt u de resultaten van het onderzoek naar de tevredenheid
Nadere informatie31 januari 2018 Resultaten enquête onder brugklasleerlingen en hun ouders
1 januari 2018 Resultaten enquête onder brugklasleerlingen en hun ouders Wat zeggen leerlingen? Waarom heb je voor het Carmelcollege gekozen? (geef de belangrijkste redenen) Reden Percentage Aantal Omdat
Nadere informatieRotterdam Lekker Fit! Gezinsaanpak draagt bij aan vermindering consumptie gezoete dranken door kinderen.
Februari 2013 Rotterdam Lekker Fit! Gezinsaanpak draagt bij aan vermindering consumptie gezoete dranken door kinderen. In Rotterdam heeft een kwart van de basisschoolkinderen overgewicht, met alle gezondheidsrisico
Nadere informatieEvaluatie alcoholcontract 2010
Evaluatie alcoholcontract 2010 Gemeente Alphen-Chaam Auteur: Renate Martens & Monique de Beer DMS: 86164 Titel: Evaluatie alcoholcontract 2010 Versie: 3 Datum: december 2011 GGD West-Brabant Voorwoord
Nadere informatieEvaluatie van het Smaaklessen groentemenu onderzoek. 12 maart 2015
Evaluatie van het Smaaklessen groentemenu onderzoek 12 maart 2015 Opbouw presentatie Waarom onderzoek Voorgaand onderzoek naar Smaaklessen Resultaten van het Smaaklessen groentemenu onderzoek Waarom effectonderzoek?
Nadere informatieEnquête stichting Parentes Zoetermeer
Enquête stichting Parentes Zoetermeer In de afgelopen weken hebt u de mogelijkheid gehad om d.m.v. onze enquête uw stem te laten horen over diverse punten die spelen binnen onze stichting Parentes. In
Nadere informatieBehoefteonderzoek opvang kinderen basisschoolleeftijd
Behoefteonderzoek opvang kinderen basisschoolleeftijd Totaal alle deelnemers Project: Dagarrangementen en Combinatiefuncties In opdracht van: DMO Weesperstraat 79 Postbus 658 1018 VN Amsterdam 1000 AR
Nadere informatieOnderzoek Alcohol en Zwangerschap
Pagina 1 Onderzoek Alcohol en Zwangerschap Juni 2011 - Nieuwsbrief Nr 3 Beste verloskundige en assistente, Dit is de derde nieuwsbrief over het onderzoek Alcohol en Zwangerschap van het Nederlands Instituut
Nadere informatiePROGRAMMABEGROTING
PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van
Nadere informatie2016 Gemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd
2016 Gemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd Gemeente Kaag en Braassem is een werkwijze van Gemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd 2016 Gemeente Kaag en Braassem Verantwoordingsperiode
Nadere informatieWaar staat je gemeente. Gemeente Enschede
Waar staat je gemeente Gemeente Enschede Inhoudsopgave Sheetnummer Samenvatting 3 Burgerpeiling Waar staat je gemeente & respons 4 Woon & leefomgeving Waardering & sociale samenhang 5 Veiligheid en overlast
Nadere informatieDe Cultuur Loper vier jaar in beweging Samenvatting eindevaluatie
De Cultuur Loper vier jaar in beweging Samenvatting eindevaluatie 2013-2016 In Noord-Brabant hebben de afgelopen vier jaar 185 in 27 gemeenten gewerkt met De Cultuur Loper. Wat heeft dit opgeleverd? In
Nadere informatieCollectief aanbod Jeugd Houten
Collectief aanbod Jeugd Houten Groepsmaatschappelijk werk Santé Partners in Houten 2018-2019 1 Inhoud Blz. Training Sterk staan 9-12.... 3 Zomertraining Plezier op School (aankomende brugklassers). 4 Assertiviteitstraining
Nadere informatieErvaringen en trainingsbehoefte professionals jeugdzorg
Ervaringen en trainingsbehoefte professionals jeugdzorg transformatie jeugdzorg FoodValley INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding... 2 1.1. Aanleiding... 2 1.2. Doel- en probleemstelling... 2 1.3. Methode... 2 1.4.
Nadere informatieFactsheet Veilig Uitgaan = Veilig thuiskomen
Factsheet Veilig Uitgaan = Veilig thuiskomen Achtergrond Veilig uitgaan = Veilig thuiskomen Onderzoeksdoel en onderzoeksopzet Steekproef Resultaten werkelijk gebruik Resultaten gebruik in verkeer Resultaten
Nadere informatieOnderzoek lokpubers. Publicatiedatum: 24 juni 2013
Onderzoek lokpubers Publicatiedatum: 24 juni 2013 Over dit onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 5 tot 18 oktober 2012, deden 1714 jongeren mee (onder wie 496 middelbare scholieren). De uitslag
Nadere informatieJongeren en alcohol. peiling Leids JongerenPanel. Colofon. Serie Statistiek 2011 / 17
Jongeren en alcohol peiling Leids JongerenPanel Colofon Serie Statistiek 2011 / 17 Gemeente Leiden Afdeling Strategie en Onderzoek, BOA Sociaal en Economisch Beleid, SEB Postbus 9100, 2300 PC Leiden E-mail:
Nadere informatieBijlagen. Tevredenheid van potentiële werknemers
Bijlagen Tevredenheid van potentiële werknemers Evaluatie Pastiel Bijlagen Tevredenheid van potentiële werknemers Pastiel Drs. Jan Dirk Gardenier MBA Erik Geerlink, MSc Lotte Piekema, MSc Februari 2014
Nadere informatieTevredenheid van familieleden en mantelzorgers met casemanagement bij dementie
Tevredenheid van familieleden en mantelzorgers met casemanagement bij dementie (in te vullen door mantelzorgers) Codering tevredenheidsonderzoek : _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Datum verzending : _ _ - _ _ - _
Nadere informatieTaaltaske. Uitkomsten eerste vervolgonderzoek
Taaltaske Uitkomsten eerste vervolgonderzoek 2014 vervolgonderzoek 2014 Taaltaske Uitkomsten eerste vervolgonderzoek 2014 4 vervolgonderzoek 2014 Inhoudsopgave 1. Toelichting/methodiek 6 2. Samenvatting
Nadere informatieALCOHOLGEBRUIK VAN JONGEREN IN DE REGIO IJSSEL-VECHT. Gezondheidsmonitor jongeren jaar
ALCOHOLGEBRUIK VAN JONGEREN IN DE REGIO IJSSEL-VECHT Gezondheidsmonitor jongeren 12-24 jaar INHOUD factsheet alcoholgebruik 1 inleiding 2 het gebruik van alcohol 3 hoeveelheid drank 4 welke dranken 5 waar
Nadere informatieWelkom op de informatie-avond!
Welkom op de informatie-avond! Programma: Presentatie over de uitslag van de tevredenheidsonderzoeken, de verbeterplannen en de resultaten van vorig schooljaar. Interactief met elkaar van gedachten wisselen
Nadere informatieOuderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs
Ouderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs Een goede relatie tussen ouders en school komt het leerresultaat ten goede en dat is wat we allemaal willen! Convenant Impuls Kwaliteitsverbetering Onderwijs
Nadere informatieFactsheet alcohol. Think Before You Drink
Factsheet alcohol Think Before You Drink Jongeren drinken te vroeg, te veel en te vaak. Ook in West-Brabant is dit het geval. Bovendien tolereren veel ouders dat hun kinderen onder de 16 jaar alcohol drinken.
Nadere informatieOnderzoek naar het gebruik van ICT in het basis- en voortgezet onderwijs in het schooljaar
Onderzoek naar het gebruik van ICT in het basis- en voortgezet onderwijs in het schooljaar 2006-2007 Technisch Rapport Versie 0.1-7 maart 2007 Interne notitie Inspectie van het onderwijs Afdeling Kennis
Nadere informatieDe effectiviteit van preventieve. voorlichting aan migrantenouders in. Rotterdam over ggz problematiek en. licht verstandelijke beperking
Nuray Dogan Nadia el Gharnati Erasmus Universiteit 19-11-2015 De effectiviteit van preventieve voorlichting aan migrantenouders in Rotterdam over ggz problematiek en licht verstandelijke beperking De Rotterdamse
Nadere informatieLEERLINGENVERVOER 2013
LEERLINGENVERVOER 2013 2 Leerlingenvervoer 2013 September 2013 3 In opdracht van: Afdeling Werk en Welzijn Uitgevoerd door: Team Beleidsonderzoek & Informatiemanagement Jolanda Rozemeijer september 2013
Nadere informatieMEMO. Aan : Gemeenteraad Afdeling : Van : Het college van B&W Afdeling :
MEMO Aan : Gemeenteraad Afdeling : Van : Het college van B&W Afdeling : Datum : 9 november Onderwerp : Preventie- en Handhaving alcoholgebruik onder jongeren Geachte raad, In deze memo ontvangt u ter kennisname
Nadere informatieOnderzoek Inwonerspanel: Geinbeat (Cityplaza) Festival
1 (12) Onderzoek Inwonerspanel: Auteur Tineke Brouwers Respons onderzoek Op 26 maart kregen de panelleden van 18 jaar en ouder (1.155 personen) een e-mail met de vraag of zij digitaal een vragenlijst over
Nadere informatieResultaten Oudertevredenheidspeiling 2010
Resultaten Oudertevredenheidspeiling 2010 Montessorischool Algemeen Onlangs hebben de ouders van Montessorischool meegedaan aan een tevredenheidsonderzoek van het bureau Scholen met Succes. 58 ouders/verzorgers
Nadere informatieSamenvatting tevredenheidsmeting ouders
Samenvatting tevredenheidsmeting ouders Hierbij ontvangt u van mij een samenvatting van de uitkomsten van de tevredenheidsmeting, die begin november is afgenomen. We hebben deze in het team en met de MR
Nadere informatieFactsheet Rookvrije scholen 2011 Beroepsonderwijs Hoe is het gesteld met het Rookverbod? Handhaving rookverbod Bijna alle scholen in het beroepsonderwijs geven aan medewerkers (96%) en leerlingen (98%)
Nadere informatieNOG TIJD ZAT voor een enquête
13/11/2014 NOG TIJD ZATvoor een enquête Waarom? Wie? Voorstelling resultaten enquêtes en geplande acties NOG TIJD ZAT voor een enquête Enquête jongeren - algemeen 1668 jongeren 62% van 12 tot 15 jaar 29%
Nadere informatieSoa/hiv-preventie voor en door asielzoekers: de ASERAGmethode. Samenvatting van een onderzoek naar de waardering en effectiviteit
Soa/hiv-preventie voor en door asielzoekers: de ASERAGmethode Samenvatting van een onderzoek naar de waardering en effectiviteit Inhoudsopgave Voorwoord 1 Wat is de ASERAG-methode? 2 Hoe en waarom van
Nadere informatieProject Alcohol 2014
Project Alcohol 2014 Naam: Jong geleerd is oud gedaan!!!! Laat je niet Naam: F L s E s E N Klas:!!! 1 Inleiding De carnaval komt eraan. Een feest dat gevierd moet worden. Maar is het feestje van plezier
Nadere informatieTerugkoppeling monitor subsidieregeling Versterking samenwerking lerarenopleidingen en scholen 2013-2016
Terugkoppeling monitor subsidieregeling Versterking samenwerking lerarenopleidingen en scholen 2013-2016 Tussenmeting 2015 Portret samenwerkingsverband P029 Opdrachtgever: ministerie van OCW Utrecht, oktober
Nadere informatieHoofdstuk 8 Kenmerken van de thuisomgeving
Hoofdstuk 8 Kenmerken van de thuisomgeving De relatie tussen leesvaardigheid en de ervaringen die een kind thuis opdoet is in eerder wetenschappelijk onderzoek aangetoond: ouders hebben een grote invloed
Nadere informatieEen ervaringsdeskundige voor de klas: werkt het? Mail Bas voor het rapport
Een ervaringsdeskundige voor de klas: werkt het? Mail Bas voor het rapport Bas van den Putte (s.j.h.m.vandenputte@uva.nl) Tessa Rutten Anneke de Graaf Gert-Jan de Bruijn Een ervaringsdeskundige voor de
Nadere informatieDraagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen?
Draagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen? Effectiviteitsonderzoek naar lesmateriaal Wijzer in geldzaken voor groep 7 www.wijzeringeldzaken.nl Inleiding:
Nadere informatie