Themarapport. Voeding en bewegen

Transcriptie

1 Themarapport Voeding en bewegen Inleiding In het najaar van 2011 heeft de GGD Hollands Noorden de Kindermonitor 0-12 jaar uitgevoerd. Het doel van de Kindermonitor is om de gemeente, de GGD en andere belanghebbenden inzicht te geven in de gezondheid en leefstijl van kinderen van 0-12 jaar in de regio Noord-Holland Noord. In Noord-Holland Noord wonen ongeveer kinderen van 0-12 jaar. Via een willekeurige steekproef uit het GBA (Gemeentelijke Basisadministratie) zijn ouders geselecteerd en gevraagd een vragenlijst over hun kind in te vullen via internet. Hiervan vulden.089 ouders de vragenlijst over hun kind in, een respons van 56. Dit themarapport gaat over voeding en bewegen. In dit themarapport wordt gekeken of er verschillen zijn tussen jongens en meisjes, leeftijd en opleidingsniveau van de ouders. Daarnaast worden resultaten, waar mogelijk, vergeleken met eerder onderzoek van de GGDHN 1. Soms is een onderwerp alleen van toepassing op een bepaalde leeftijdsgroep, dit wordt aangegeven in de tekst. N Eenoudergezin Allochtoon Gezinsopleiding laag Inkomen beneden modaal jaar ,4 6,3 8, ,3 6,4 22 Noord-Holland Noord ,4 1 In 2007 is de kindermonitor 0-12 jaar uitgevoerd in de KNH en WF. In NK zijn alleen kinderen van 0-4 jaar benaderd. 2 Inkomen beneden modaal < 1801 Inkomen boven modaal 1801 of meer

2 Themarapport voeding en bewegen Vrijwel alle kinderen ontbijten dagelijks Hoewel bijna 100 van de kinderen dagelijks ontbijt, eet iets meer dan de helft dagelijks fruit en een derde dagelijks groente. De voedingsgewoonten van kinderen worden slechter naarmate de leeftijd van de kinderen toeneemt. Ook als het opleidingsniveau van de ouders afneemt worden de voedingsgewoonten van kinderen slechter. In de kindermonitor zijn vragen gesteld over het ontbijtgedrag en de groente- en fruitconsumptie. Het ontbijt is belangrijk; kinderen kunnen zich na een ontbijt beter concentreren. Gelukkig ontbijten bijna alle kinderen minstens 5 keer per week. Tussen jongens en meisjes en de regio s zijn geen verschillen. Onvoldoende ontbijten komt vaker voor bij kinderen met laag opgeleide ouders, ouders met een beneden modaal inkomen, eenoudergezinnen en allochtonen. Vergeleken met de resultaten van het de vorige kindermonitor in 2007 in de Kop van Noord-Holland (KNH) en West-Friesland (WF) en Noord Kennemerland (NK) slaan evenveel kinderen het ontbijt over. Dagelijks fruit Dagelijks groente 0-4 jaar Kinderen van laagopgeleide ouders eten minder groenten en fruit Groente en fruit zijn belangrijke bronnen van vitamines, zoals vitamine C en foliumzuur, vezels en mineralen. 45 van de kinderen eet niet elke dag fruit en 64 van de kinderen eet niet elke dag groente. Jongere kinderen eten vaker dagelijks fruit en/of groenten dan de oudere kinderen. Ook kinderen met hoog opgeleide ouders eten vaker groente en fruit dan kinderen met laag opgeleide ouders. en meisjes eten even vaak fruit en groente. Gezinssamenstelling en inkomen hebben geen invloed op het eten van fruit en groente. Allochtone kinderen eten vaker groente en fruit dan autochtone kinderen. In de KNH wordt minder vaak fruit gegeten dan in WF en NK. In WF wordt minder vaak groente gegeten. Vergeleken met de resultaten van het vorige onderzoek onder ouders van kinderen van 0 tot 12 in de Kop van Noord-Holland en West-Friesland eten kinderen minder vaak dagelijks groente. De vragen over fruit zijn niet vergelijkbaar met eerder onderzoek. Gegevens over NK gaan over kinderen van 0-4 jaar en zijn vergelijkbaar. allochtoon autochtoon boven modaal inkomen beneden modaal inkomen hoog opleidingsniveau dagelijks groente dagelijks fruit midden opleidingsniveau laag opleidingsniveau geen eenoudergezin eenoudergezin

3 Bewegen In dit onderzoek is gevraagd naar lichamelijke activiteiten zoals sporten, buiten spelen, schoolsport en lopen of fietsen naar school. Al deze waarden zijn bij elkaar opgeteld. Als een kind zeven uur of meer per week beweegt, wordt dit als voldoende beweging gezien. De Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) is wat strenger en gaat uit van dagelijks één uur bewegen. Voldoende bewegen Lid sportvereniging Helft peuters zwemt, gymt of beweegt op muziek Om inzicht te krijgen in de mate van bewegen bij 2-4 jarigen is gevraagd hoeveel dagen in de week 2-4 jarigen zwemmen, gymmen of bewegen op muziek. De helft (51) van de 2-4 jarigen zwemt, gymt of beweegt één keer per week. Er is geen verschil tussen jongens en meisjes, tussen opleidingsniveaus of inkomen van de ouders. Autochtone kinderen zwemmen of gymmen vaker of bewegen vaker op muziek dan allochtone kinderen. Het percentage kinderen uit een eenoudergezin dat één keer per week zwemt, gymt of beweegt op muziek is veel lager dan het percentage kinderen uit een gezin met twee ouders. Tussen de regio s is geen verschil in deelname aan beweegactiviteiten van 2-4 jarigen. In 2007 was het percentage kinderen in de KNH en WF dat één keer per week zwemt, gymt of beweegt op muziek lager. In NK is deze vraag niet gesteld. Driekwart 4-12 jarigen beweegt voldoende Driekwart van de kinderen beweegt voldoende. bewegen vaker dan meisjes en 8-12 jarigen bewegen vaker dan 4-8 jarigen. Kinderen waarvan de ouders hoog opgeleid zijn bewegen iets minder vaak dan kinderen met laag opgeleide ouders. Kinderen van ouders met een boven modaal inkomen bewegen vaker dan kinderen van ouders met een beneden modaal inkomen. Allochtone kinderen en kinderen uit een eenoudergezin bewegen minder vaak dan autochtone kinderen en kinderen uit een gezin met twee ouders. Tussen de regio s is geen verschil in voldoende bewegen. In 2007 werd door kinderen in de KNH en WF meer bewogen. Voldoende bewegen Lid sportvereniging Eenoudergezin Geen eenoudergezin Laag opleidingsniveau Midden opleidingsniveau Hoog opleidingsniveau Beneden modaal inkomen Boven modaal inkomen Autochtoon Allochtoon Meer dan de helft van de kinderen gaat fietsend of lopend naar school Meer dan de helft (56) van de kinderen tussen 4 en 12 jaar in NHN gaat elke dag zelf lopend of op de fiets naar school. In Nederland gaat 58 elke dag lopend of fietsend naar school 3. Kinderen tussen de 4-8 jaar gaan minder vaak dagelijks zelf lopend of fietsend naar school dan kinderen tussen de 8 en 12 jaar. gaan iets vaker dagelijks zelf lopend of op de fiets naar school dan meisjes. Kinderen van hoog opgeleide ouders en van ouders met een boven modaal inkomen gaan minder vaak dagelijks zelf lopend of fietsend naar school dan kinderen van laag opgeleide ouders en van ouders met een beneden modaal inkomen. Autochtone kinderen en kinderen uit een gezin met twee ouders gaan iets vaker dagelijks zelf lopend of op de fiets naar school dan allochtone kinderen en kinderen uit een eenoudergezin. In de KNH gaan iets minder kinderen dagelijks zelf lopend of fietsend naar school dan in NK of WF. In 2007 ging 58 van de kinderen in de KNH en 64 van de kinderen in WF dagelijks zelf lopend of fietsend naar school

4 Themarapport voeding en bewegen Ruim driekwart van de leerlingen heeft twee of meer keer per week gym op school. Oudere kinderen hebben vaker twee of meer keer schoolgym dan jongere kinderen. In 2007 had 86 van de kinderen in de KNH gym op school en 89 van de kinderen in WF. Sporten bij een vereniging Driekwart van de 4-12 jarigen is lid van een sportvereniging. Jongere kinderen zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan oudere kinderen. zijn vaker lid van een sportvereniging dan jongens. Kinderen met ouders die laag opgeleid zijn, zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan kinderen met hoog opgeleide ouders. Kinderen uit een gezin met een boven modaal inkomen en kinderen uit een gezin met twee ouders zijn vaker lid van een sportvereniging dan kinderen uit een gezin met een beneden modaal inkomen en kinderen uit een eenoudergezin. Autochtone kinderen zijn vaker lid van een sportvereniging dan allochtone kinderen. Tussen de regio s zijn geen verschillen. Ook in 2007 was driekwart van de 4-12 jarigen in de KNH en WF lid van een sportvereniging. Buitenspelen Een derde van de kinderen speelt minder dan een half Weinig buitenspelen Veel buitenspelen uur per dag buiten. Bij het ouder worden spelen kinderen 2-4 jaar 26 6,4 steeds minder buiten. Van de kinderen die wel eens 39 5,9 buitenspelen speelt 41 een half tot één uur per dag buiten en 39 speelt één tot twee uur buiten. en kinderen met laag opgeleide ouders en ouders met een beneden modaal inkomen spelen vaker buiten dan ,1 8,5 5,3 meisjes, kinderen van hoog opgeleide ouders en kinderen van ouders met een boven modaal inkomen. Tussen kinderen uit een eenoudergezin of kinderen uit een gezin met twee ouders zijn geen verschillen. Allochtone kinderen spelen meer buiten dan autochtone kinderen. Kinderen in de KNH spelen meer buiten dan kinderen in WF en NK. Ook in 2007 speelde een derde van de 4-12 jarigen in de KNH en WF weinig buiten. Zwemvaardigheid Leren zwemmen is blijkbaar niet voor iedereen in Nederland vanzelfsprekend. In Nederland zijn in 2012, 11 kinderen jonger dan jaar verdronken. Meer jongens dan meisjes verdrinken 4. Als gevolg van een verdrinkingsongeval worden jaarlijks ongeveer 135 behandelingen op de afdeling voor spoedeisende hulp (SEH) verricht en worden 90 kinderen (0-12 jaar) in het ziekenhuis opgenomen. Onder de slachtoffers zijn er meer jongens dan meisjes. Verdrinkingsongevallen gebeuren vooral bij kinderen jonger dan 5 jaar. Binnen deze leeftijdsgroep is verdrinking de belangrijkste doodsoorzaak bij ongevallen. Verdrinkingen < jaar Nederland Schoolzwemmen In 83 is schoolzwemmen als verplicht onderdeel binnen het onderwijsprogramma van het primair onderwijs komen te vervallen. Daardoor is de verantwoordelijkheid voor het leren zwemmen bij de lokale overheid en de ouders komen te liggen. Sindsdien is het aan de gemeenten vrij om het schoolzwemmen al dan niet aan te bieden. De verantwoordelijkheid voor het leren zwemmen ligt in eerste instantie bij de ouders. In NHN werd in 2012 in zeven van de gemeenten nog schoolzwemmen gegeven, in twee gemeenten wordt niet op alle scholen schoolzwemmen gegeven. Kinderen in de KNH krijgen vaker schoolzwemmen dan kinderen in WF en NK

5 Zwemdiploma Zwemles Schoolzwemmen ,4 2,0 1, ,9 1,4 Zwemles Een vijfde van de kinderen tussen 4 en 12 jaar in NHN krijgt zwemles, dit zijn vooral de kinderen tussen (40). krijgen vaker zwemles dan meisjes. Kinderen van hoog opgeleide ouders krijgen vaker zwemles dan kinderen met laag opgeleide ouders. Het inkomen van de ouders, de gezinssamenstelling of de etniciteit heeft geen invloed op het krijgen van zwemles. Kinderen in de KNH krijgen iets vaker zwemles dan kinderen in NK en in WF. Zwemdiploma Van de kinderen in NHN tussen 4 en 12 jaar heeft tweederde een zwemdiploma; 35 van de kinderen van en 97 van de kinderen van. Meer meisjes dan jongens hebben een zwemdiploma. Kinderen met hoog opgeleide ouders hebben minder vaak een zwemdiploma dan kinderen met laag opgeleide ouders. Kinderen van ouders met een boven of gelijk aan modaal inkomen hebben vaker een zwemdiploma dan kinderen met ouders met een beneden modaal inkomen. Autochtone kinderen hebben vaker een zwemdiploma dan allochtone kinderen. Tussen kinderen uit een eenoudergezin of uit een gezin met twee ouders is geen verschil. Van de 4-12 jarigen in WF heeft 69 een zwemdiploma, in de KNH 66 en in NK 65. In 2007 had 63 van de 8-12 jarigen in de KNH en 66 van 8-12 jarigen in WF een zwemdiploma. Zwemdiploma Zwemles Schoolzwemmen Eenoudergezin Geen eenoudergezin ,6 1,4 Laag opleidingsniveau Midden opleidingsniveau Hoog opleidingsniveau ,1 1,0 1,2 Beneden modaal inkomen Boven modaal inkomen ,4 1,0 Autochtoon Allochtoon ,2 4,5 5

6 Themarapport voeding en bewegen Risicogroepen De risicogroepen die op diverse punten ongunstige uitkomsten geven zijn: kinderen in gezinnen met laag opgeleide ouders kinderen in gezinnen met een beneden modaal inkomen kinderen die opgroeien in éénoudergezinnen allochtone kinderen Kinderen in gezinnen met laag opgeleide ouders Eén op de vijf kinderen (,4) groeit op in een gezin waarvan de ouders laag zijn opgeleid. Bij deze kinderen zijn de volgende ongunstige uitkomsten te zien. slaan vaker het ontbijt over (ontbijt niet dagelijks 3,4) eten minder vaak groente en fruit (niet dagelijks groente 71, niet dagelijks fruit 51) zijn minder vaak lid van sportvereniging (geen lid 32) gaan minder vaak te voet of zelf per fiets naar school (niet dagelijks 42) hebben minder vaak zwemles (geen zwemles ) Kinderen in gezinnen met een beneden modaal inkomen Bijna één op de vijf kinderen (18,8) in NHN groeit op in een gezin waar het inkomen beneden modaal is. Bij deze kinderen zijn de volgende ongunstige uitkomsten te zien. slaan vaker het ontbijt over (ontbijt niet dagelijks 4,6) bewegen vaker onvoldoende (beweegt onvoldoende 29) zijn minder vaak lid van een sportvereniging (geen lid 35) hebben minder vaak een zwemdiploma (geen zwemdiploma 39) Kinderen uit een éénoudergezin In NHN groeit 6,4 van de kinderen op in een éénoudergezin. Bij deze kinderen zijn de volgende ongunstige uitkomsten te zien. slaan vaker het ontbijt over (ontbijt niet dagelijks 3,5) bewegen vaker onvoldoende (beweegt onvoldoende 29) peuters bewegen minder vaak (beweegt niet wekelijks 62) zijn minder vaak lid van sportvereniging (geen lid 30) Allochtone kinderen 14,6 van de kinderen in NHN is allochtoon. Het beeld van deze kinderen is wat divers. Dat heeft mede te maken met het feit dat de groep niet-nederlandse kinderen ook divers is qua etniciteit. De ongunstige punten zijn: bewegen minder (beweegt onvoldoende 31) peuters bewegen minder vaak (beweegt niet wekelijks 54) zijn minder lid van sportvereniging (geen lid 37) spelen minder vaak buiten (weinig buiten 38) hebben minder vaak een zwemdiploma (geen diploma 44) Aanbevelingen Blijvende aandacht is nodig voor het aanleren van gezonde gewoonten rondom het eten van groente en fruit, dat begint al op jonge leeftijd. Het is belangrijk dat groente en fruitgewoonten worden volgehouden. Daarnaast is winst te behalen bij het stimuleren van dagelijks bewegen en buiten spelen. Een effectieve manier daarvoor is fietsend of lopend naar school gaan. Hierbij zijn veilige routes naar school en een veilige speelomgeving essentiële voorwaarden. Colofon Uitgave: GGD Hollands Noorden, Postbus 324, 1740 AH Schagen Auteur: Bettina de Leeuw den Bouter Datum: oktober 2013 Kenmerk: KPGV EPI Voor vragen of meer informatie over een bepaald onderwerp kunt u contact opnemen via of epi@ggdhn.nl. Het rapport is te downloaden via 6