Raadsvoorstel Portefeuillehouder T.M.N. Vugts Begrotingsprogramma 1 Sociaal Domein b en w-vergadering agendapunt bijlage(n) ter inzage 10 november 2015 6 0 rol raad Ter besluitvorming informatieavond 1 december 2015 raadsvergadering 15 december 2015 soort document Raadsvoorstel en -besluit agendapunt agendapunt onderwerp Presikhaaf Bedrijven Begroting 2016. INHOUD VOORSTEL Het college opdragen het gevoelen van de raad over de conceptbegroting 2016 kenbaar te maken aan het Algemeen Bestuur van Presikhaaf Bedrijven. 1 Waartoe is het voorstel gedaan? Het voorstel is gedaan om de raad te informeren over de conceptbegroting 2016 Presikhaaf Bedrijven en hierover haar gevoelen te vragen. 2 Wat is de aanleiding? In de Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorziening Midden-Gelderland is geregeld dat Presikhaaf Bedrijven vóór 1 mei van het jaar voorafgaande aan het begrotingsjaar een conceptbegroting zendt aan de raden van de deelnemende gemeenten. De gemeenten maken op basis van de conceptbegroting hun gevoelen kenbaar, waarna het Algemeen Bestuur van Presikhaaf Bedrijven de conceptbegroting definitief vaststelt. Door besluitvorming in mei en juni van de in de Gemeenschappelijke Regeling deelnemende gemeenteraden om het BReSDO-advies unaniem en integraal over te nemen én de gevolgen die dit heeft voor Presikhaaf Bedrijven vanaf en in 2016 was het niet mogelijk om voor de datum van 1 mei een begroting aan te leveren. De concept- Begroting 2016 met bijbehorende brief zijn uiteindelijk op 29 oktober 2015 ontvangen. Het verzoek hierbij is om het gevoelen over deze conceptbegroting vóór 16 december 2015 schriftelijk kenbaar te maken aan het Algemeen Bestuur van Presikhaaf Bedrijven, zodat definitieve behandeling op 16 december in het Algemeen Bestuur kan plaatsvinden. De bijgaande conceptbegroting is in het Dagelijks Bestuur van Presikhaaf Bedrijven van 22 oktober jl. aan de orde geweest, vervolgens is de begroting doorgeleid naar het Algemeen Bestuur van 28 oktober jl. Deze conceptbegroting ligt nu voor aan de gemeente Rheden om het gevoelen van de gemeenteraad te vernemen. 3 Wat is het bestaand beleid c.q. kader? - Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorziening Midden-Gelderland. - Wet gemeenschappelijke regelingen. - Wet Sociale Werkvoorzieningen. - BReSDO-rapport, zoals 26 mei 2015 door de gemeenteraad aangenomen. - Beleidsplan re-integratie 2014-2017. - Participatiewet. 1 15.111V
4 Wat willen wij bereiken? Wij willen u inzicht geven in: - de conceptbegroting 2016 van Presikhaaf Bedrijven; - de verschillen ten opzichte van de uitgangspunten in het BReSDO-rapport; - de diverse modules uit het BReSDO-rapport; - de risico s en aandachtspunten ingedeeld naar de korte termijn (operationeel/tactisch) en lange termijn (strategisch/tactisch). 5 Wat gaan wij ervoor doen? Strategisch kader De conceptbegroting van Presikhaaf Bedrijven 2016 is de weerslag van het BReSDOrapport dat op 26 mei jl. door uw raad is aangenomen. Daarin zijn financiële kaders voor de toekomstige uitvoering van de Wsw bij Presikhaaf Bedrijven weergegeven. Deze uitgangspunten zijn door gemeenten en PHB vertaald naar een voor Presikhaaf Bedrijven werkbare begroting die binnen de financiële kaders uit het BReSDO-rapport blijft. Daarbij is een uitgebreide toelichting en risicoparagraaf opgesteld om zowel het Algemeen Bestuur als uw raad een zo compleet mogelijk beeld te geven van de financiële situatie in 2016. Met het besluit om uitvoering te geven aan het BReSDO-rapport is besloten om Presikhaaf Bedrijven modulair af te bouwen. Uitgangspunt van 'modulair opbouwen/afbouwen' is dat de bestaande infrastructuur voor Wsw-oud zoveel mogelijk gebundeld wordt met de nieuwe taken in het kader van de Participatiewet. Doel is dat de Wsw-medewerkers geplaatst worden op die plekken waar ze het best tot hun recht komen. De keuze voor de modulaire afbouw heeft consequenties voor Presikhaaf Bedrijven, het Werkgever Service Punt en voor de gemeente zelf. Mensen met een hogere loonwaarde (> 40%) worden in de loop van 2016 bemiddeld via het Werkgevers Service Punt en voor mensen met een lage loonwaarde (< 40%) wordt een activeringsaanbod in de eigen woonomgeving georganiseerd. Binnen Presikhaaf Bedrijven werken vanaf 1 januari 2017 alleen nog mensen die al een arbeidsovereenkomst met Presikhaaf Bedrijven hadden vóór 1 januari 2015 én die een loonwaarde hebben van 25% - 40%. Door deze keuze wordt een optimale inzet van de beschikbare middelen gerealiseerd en frictiekosten geminimaliseerd. Conceptbegroting 2016 De conceptbegroting van 2016 is gebaseerd op het hierboven beschreven strategisch kader. De begroting bestaat uit 9 modules verdeeld over Presikhaaf (als restant van het huidige Presikhaaf Bedrijven), WSP en gemeenten. Het totaal van deze modules vormt de regiobegroting Sociale Werkvoorziening. In lijn met het BReSDO-advies zijn de re-integratie en reactiveringsactiviteiten voor de Wet Werk en Bijstand (WWB, module 9) buiten de begroting gehouden. Dit is een module die een noch positieve noch negatieve invloed op de begroting uitoefent omdat deze op 0 uitkomt. Gemeenten kunnen facultatief gebruikmaken van de diensten van Presikhaaf Bedrijven uit module 9, waar ze dan specifiek voor betalen. Rheden maakt hier geen gebruik van. Om de financiële resultaten uit de begrotingsopstelling vergelijkbaar te houden met de BReSDOoverzichten is deze module daarom niet geconsolideerd in het totaal van de begroting. 2 15.111V
De modules die in de begroting 2016 zijn opgenomen zijn: Module Wie Korte omschrijving en doelstelling 1 Verloningsbureau Presikhaaf 2 Huisvesting Presikhaaf 3 Beschut Werken Presikhaaf 4 Mensen met hoge loonwaarde naar WSP 5a en 5b Individuele en groepsdetacherin gen naar WSP WSP WSP Het voltallige huidige SW-personeel blijft tijdens en na de transitie in dienst van de Gemeenschappelijke Regeling Presikhaaf Bedrijven. Doel: per 1 januari 2016 wordt de volledige personeels- en salarisadministratie uitgevoerd Door het vastgoed te isoleren kunnen zowel ten aanzien van het sociaal beleid als onroerend goed zuivere afwegingen worden gemaakt. Door het opnemen in een aparte module wordt hiervoor een aanzet gemaakt. Doel: per 1 januari 2016 beheren en onderhouden van de huisvesting die benut wordt door de diverse modules Taken die met name gericht zijn op mensen met een loonwaarde onder de 40% waarbij het vooral gaat om interne werkzaamheden en groepsdetacheringen. Doel: per 1 januari 2016 bieden van werk onder beschutte omstandigheden voor de SW doelgroep Mensen met een hoge loonwaarde die nu (2015) intern werken, worden door het WSP geplaatst op werkzaamheden via groeps- en individuele detacheringen. Doel is om door middel van een actieve werkgeversbenadering, begeleiding en coaching deze mensen te detacheren per 1 januari 2016 Regionaal wordt het WSP verantwoordelijk voor het uitvoeren van taken rond individuele dienstverlening, begeleid werken en groepsdetacheringen, die dicht tegen de reguliere arbeidsmarkt aan zitten. Doel is om de individueel gedetacheerde medewerkers en groepsgedetacheerde medewerkers te laten bemiddelen door het WSP per 1 januari 2016 3 15.111V
Module Wie Korte omschrijving en doelstelling 6 Groen en diensten op afstand 7a Schoolmeubelen, Intratuin 7b Kwekerij 8 Personen met lage loonwaarde naar gemeenten Presikhaaf WSP Presikhaaf Gemeenten Onderdelen van Presikhaaf Bedrijven worden geprivatiseerd. Privatisering leidt tot verplaatsing van het ondernemersrisico. De gemeenten blijven verantwoordelijk voor het verloningsresultaat. Operationeel doel is het leveren van diensten aan de markt betreffende schoonmaak, beveiliging, restauratief in samenwerking met derden, aangenomen groenprojecten, groen detachering bij gemeenten en serviceteams en activeringstrajecten. Strategische doel is om een juiste vorm te vinden binnen de kaders om uiterlijk op 1 januari 2017 om de activiteiten te hebben geprivatiseerd Schoolmeubelen zijn verkocht en Intratuin staat in de verkoop. Operationeel doel is het detacheren en of plaatsen van SW medewerkers bij Presikhaaf Schoolmeubelen en in 2016 bij de verbonden partij Intratuin Arnhem via het WSP. Presikhaaf verzorgt in 2016 nog de bedrijfsvoering van Intratuin Arnhem. Strategisch doel is het vinden van een juiste vorm, binnen de gestelde kaders, voor de privatisering van Intratuin Arnhem De Kwekerij wordt als aparte module beschouwd vanwege het grote verschil tussen Schoolmeubelen en Intratuin enerzijds en de Kwekerijen anderzijds. Doel is te komen tot de verkoop van het kwekerijencomplex per 1 januari 2016. Het operationele doel is het bij externe kwekerijen plaatsen van SW-medewerkers en gedeeltelijk in eigen beheer beperkt opkweken van plant- en/of stekmateriaal eveneens per 1 januari 2016 Wsw medewerkers met een loonwaarde onder de 25% gaan in 2017 terug naar de gemeenten die voor deze groepen een plek via zorg en welzijn realiseren. Er is sprake van een gefaseerde overgang waarbij het uitgangspunt is dat per 1 januari 2016 ongeveer 25% van de betreffende medewerkers over gaat. Presikhaaf blijft de verloning en personeelsadministratie uitvoeren. Voor de gemeente Rheden betreft het ongeveer 50 mensen 4 15.111V
Module Wie Korte omschrijving en doelstelling 9 WWB (niet in de begroting opgenomen) 10 Overhead Presikhaaf - Het betreft het aanbieden van reintegratietrajecten voor uitkeringsgerechtigden van gemeenten door het uitvoeren van werkprojecten in eigen beheer. Besloten is dat de gemeenten in Midden Gelderland deze traditionele WWB-taken vooralsnog bij de eigen sociale diensten houden Door het modulair neerzetten van de overhead als een dienstverlening wordt de mogelijkheid geboden om de infrastructuur van Presikhaaf Bedrijven breder in te zetten en te benutten dan uitsluitend voor Presikhaaf. De operationele doelstellingen is dan ook het bieden van Shared Services voor de modules 1 tot en met 9 per 1 januari 2016. Deze Shared Services omvatten de invulling van de directieen management functie, HRM beleidsadvies en inzetmanagement, Diagnose en advies, trainingen en opleidingen, inkoop-, verkoop- en financiële administratie, de control functie, communicatie en secretariaat en ICT 6 Wat gaat het kosten? Kader BReSDO-rapport Presikhaaf Bedrijven kampt al jaren met forse financiële problemen. Om de tekorten terug te dringen (en daarmee middelen voor andere doelgroep beschikbaar te houden), zijn in het kader van het modulair op- en afbouwen de volgende maatregelen voorgesteld: - De personeelskosten bij Presikhaaf Bedrijven worden verlaagd. Doordat het Wsw-bestand via natuurlijk verloop krimpt is ook minder regulier personeel nodig. Daarnaast zullen door een verandering van taken de kosten afnemen. - De overhead bij Presikhaaf Bedrijven wordt op het gemiddelde in de sector gebracht. Hierdoor kan de formatie met 15% omlaag in 2017. - De begeleidingscapaciteit voor de doelgroep in Beschut Werken met 0-25% loonwaarde wordt gereduceerd. - Via het Werkgeversservicepunt worden 200 fte extra Wsw ers met een hoge loonwaarde geplaatst bij reguliere werkgevers. - De huisvestingskosten worden teruggedrongen door uitplaatsing van Wsw-oud (geen huisvesting meer voor nodig), vervreemding of privatisering van bedrijfsonderdelen of de verkoop van huisvesting. - Door Wsw-personeel dichter bij hun eigen woonplaats te laten werken wordt bespaard op vervoerskosten. - Wsw ers met een onoverbrugbare afstand tot de arbeidsmarkt (<25% loonwaarde) worden opgepakt door de gemeenten en in vormen van (arbeidsmatige) dagbesteding of activiteiten in eigen wijk of buurt geplaatst. De bovenstaande maatregelen brengen frictiekosten met zich mee als gevolg van personeelsreductie (herplaatsing, outsourcing), huisvestingskosten en boekwaardeverlies. In het BReSDO-rapport is voorzien in frictiekosten van totaal 4,2 miljoen euro. Deze zijn in de geconsolideerde begroting van het rapport verwerkt en opgenomen in het raadsvoorstel van 28 mei jl. over het BReSDO-advies. 5 15.111V
ConceptBegroting 2016 Presikhaaf Bedrijven Voor het opstellen van de voorliggende conceptbegroting 2016 is de afgelopen maanden intensief samengewerkt met de financieel en beleidsadviseurs van de diverse gemeenten, waaronder Rheden en Arnhem, en Presikhaaf Bedrijven. Daarbij is een uitgebreide toelichting en risicoparagraaf opgesteld om zowel het Algemeen Bestuur als uw raad een zo compleet mogelijk beeld te geven van de financiële situatie in 2016. Momenteel loopt er een proces om een aantal strategische doelen concreet handen en voeten te geven in de uitvoeringspraktijk. Dit maakt het op dit moment moeilijk om over de jaren na 2016 een realistische meerjarenbegroting te kunnen opstellen. Daarom is ervoor gekozen om alleen een begroting op te stellen over jaarschijf 2016 zonder een meerjarenbegroting voor de jaren na 2016. De conceptbegroting 2016 is opgesteld aan de hand van de diverse modules uit het BReSDO-advies. Ondanks dat het BReSDO-rapport uitgaat van een verdeling van taken over gemeenten, Werkgever Service Punt (WSP) en Presikhaaf Bedrijven is het voorliggende begrotingsvoorstel nog steeds in eenzelfde opstelling opgesteld als voorgaande jaren. De reden daarvoor is dat zowel het WSP als de gemeentelijke activiteiten (nog) geen aparte begroting hebben. De belangrijkste verschillen tussen de regiobegroting en het BReSDO-rapport zijn: - het verloningsresultaat is gelijk aan de BReSDO-begroting. Ondanks een afwijkend aantal fte, AJ en personeelsgebonden kosten. De salariskosten per fte zijn iets hoger wat wordt gecompenseerd door lagere Personeelsgebonden kosten SW als gevolg van het afschaffen van maatvervoer; - de netto-opbrengst is 1,8 miljoen lager dan de BReSDO-begroting doordat tarieven over de gehele linie 15% lager liggen voor de SW-ers. Dit komt door een nagenoeg volledige afbouw van logistieke diensten waardoor de werkzaamheden op een lager niveau komen te liggen (handverpakken, Look o Look). Het tarief in module 4 (groep van 200 personen) is gelijk aan het BReSDO-rapport; - de overige opbrengsten van 1,1 miljoen komen niet voor in het BReSDO-rapport. Deze post komt vooral door doorbelasting van huisvestingskosten aan Presikhaaf Schoolmeubelen B.V. en Intratuin Arnhem, extra bijdrage ID-banen en doorbelasting overheadkosten aan module 9; - de salariskosten regulier personeel vallen hoger uit dan begroot doordat de datum van boventalligheid niet 1 januari 2016 is maar 1 september 2016 vanwege de noodzakelijke voorbereidingen met OR, vakbonden, Georganiseerd Overleg en het regulier personeel; - de posten overige personeelskosten en financiële baten en lasten zijn conform het BReSDOrapport; - de post afschrijvingen is veel lager doordat in het BReSDO-rapport is uitgegaan van een percentage van de boekwaarde in plaats van te kijken naar de opbouw; - de overige bedrijfskosten vallen hoger uit dan begroot doordat hier ook kosten in zijn opgenomen die worden doorbelast aan Presikhaaf Schoolmeubelen B.V. en Intratuin Arnhem; - het operationeel resultaat is lager door het verschil in de netto-opbrengst; - de incidentele lasten vallen lager uit doordat de datum van boventalligheid is verschoven van 1 januari 2016 naar 1 september 2016 en is uitgegaan van veel minder personen. In de incidentele lasten zijn ook kosten begrepen in verband met leegstand van huisvesting. Per saldo bedraagt het exploitatieresultaat voor autonome effecten uit de voorliggende begroting 12.000,00 positiever dan in de BReSDO-begroting. 6 15.111V
Na het raadsbesluit in mei, naar aanleiding van het BReSDO-rapport, zijn er op 1 juli 2015 wijzigingen doorgevoerd in de Wet werk en zekerheid (Wwz). Die gaan vooral over de nieuwe ketenbepaling en de transitievergoeding. In de voorliggende begroting is deze autonome ontwikkeling meegenomen. Het financiële effect wordt ingeschat op gemiddeld 325.000,00 per jaar als gevolg van wettelijke verplichtingen voor vergoedingen aan medewerkers die ontslagen worden (bijvoorbeeld bij arbeidsongeschiktheid) en die een dienstverband van minstens twee jaar hebben. Het exploitatieresultaat op totaalniveau in de voorliggende begroting 2016 komt, met name dus door de autonome ontwikkelingen als gevolg van de wijzigingen in de Wwz 313.000,00 lager uit. De meeste verschillen hebben een structureel karakter, waarbij de salariskosten na 2016 lager zullen uitvallen doordat de besparing dan het gehele jaar meetelt. Door middel van het opstellen van een bedrijfsplan zullen risicobeheersmaatregelen worden getroffen. Resumerend betekent dit voor de gemeente Rheden het volgende: In de meerjarenbegroting 2016-2019 bedraagt de: - gemeentelijke SW-bijdrage voor 2016 6,8 miljoen; en - de exploitatiebijdrage 2016 1.379.965,00 verlaagd met de bezuinigingstaakstelling van 575.000,00 (per saldo: 804.965,00). Dit is in lijn met het besluit Participatiewet en Presikhaaf Bedrijven in de raadsvergadering van 26 mei 2015. De verlaging van het exploitatieresultaat van Presikhaaf Bedrijven 2016, van per saldo 313.000,00, komt naar rato van deelname van Rheden in de gemeenschappelijke regeling (11,34%) voor rekening van de gemeente Rheden. Dit komt neer op circa 35.500,00. Wij stellen voor om deze hogere kosten voor 2016 te verwerken in de voorjaarsnota van 2016. Op basis van het voorgaande stellen wij uw raad voor het volgende gevoelen over de conceptbegroting 2016 van Presikhaaf Bedrijven uit te spreken: De raad ziet de conceptbegroting 2016 van Presikhaaf Bedrijven als een reële invulling van de kaders die vanuit de gemeenteraad (via het BReSDO-advies) over de uitvoering van de Participatiewet zijn meegegeven. De raad vraagt daarnaast aandacht voor een zorgvuldige aanpak met oog voor de doelgroep. 7 Wat zijn de risico s? De afgelopen maanden is niet alleen de conceptbegroting opgesteld, maar is ook een risicoanalyse gemaakt waarbij een onderscheid is benoemd tussen operationeel/tactische risico s (de operationele transitie) en strategisch/tactische risico s voor 2017 en later. De operationeel/tactische risico s zijn te verdelen in grofweg drie deelgebieden: 1 Presikhaaf Bedrijven als latende partij ; 2 de transitie van activiteiten en mensen; 3 WSP als ontvangende partij. De risico s voor wat betreft de governance, regionale samenwerking en de aan iedere transitie verbonden (financiële) effecten zijn nader uitgewerkt in het door uw raad aangenomen BReSDO-rapport. De beheersmaatregelen van deze risico s worden in een nog nader op te stellen governanceplan en het nader op te stellen transitie- c.q. bedrijfsplan van zowel Presikhaaf Bedrijven als het WSP i.o. opgenomen. 7 15.111V
De strategisch/tactische risico s waarbij het nieuwe WSP als entiteit staat en Presikhaaf Bedrijven is afgebouwd tot een kleine voorziening voor Beschut Werken bestaan uit de volgende hoofdrisico s: 1 Presikhaaf Bedrijven is te ver afgebouwd; 2 gemeenten willen op een verschillende en eigen wijze diensten afnemen van het WSP en invulling geven aan Beschut Werk; 3 juridische kaders. De voornoemde operationeel/tactische en strategisch tactische risico s worden in de toelichting bij de bijgevoegde conceptbegroting nader omschreven en toegelicht. Bedrijfsplan Als uitvloeisel van deze begroting heeft het Dagelijks Bestuur van Presikhaaf Bedrijven aan de directie van Presikhaaf Bedrijven opdracht gegeven om in goed overleg, samen met een brede ambtelijke ondersteuningsgroep en het WSP i.o., een bedrijfsplan op te stellen. Dit bedrijfsplan: - is gebaseerd op de begroting Presikhaaf Bedrijven 2016; - stelt de lange termijn en de strategische doelen uit het BReSDO-rapport centraal; - biedt het Algemeen Bestuur inzicht in de korte en lange termijn risico's van het mogelijk niet synchroon lopen van de uitvoering van de strategische BReSDO-doelen; - biedt het Algemeen Bestuur zicht op verschillende, realistische uitvoeringsscenario s voor deze doelen; - komt met integrale uitvoeringsscenario's waarlangs kosten zo laag mogelijk kunnen blijven, risico's zijn beperkt en de resultaten zo optimaal mogelijk aansluiten bij de BReSDO-doelen; - biedt het Algemeen Bestuur een uitgewerkte keuzematrix met betrekking tot de mogelijke uitvoeringsscenario's; - is 16 december 2015 gereed voor bespreking in het Algemeen Bestuur. 8 Wat is het draagvlak voor dit voorstel? Niet van toepassing. 9 Hoe en met wie wordt er gecommuniceerd? Er worden op 17 en 19 november 2015 raadsinformatiebijeenkomsten georganiseerd waarbij de ontwikkelingen in het sociale domein worden besproken naar aanleiding van het BReDSO-rapport. 10 Wordt er een evaluatie uitgevoerd? Niet van toepassing. De Steeg, 10 november 2015 Burgemeester en wethouders van Rheden, P.M. van Wingerden-Boers, burgemeester. J.W. Kettelerij, secretaris. 8 15.111V