Wij zorgen dat het gesmeerd loopt!

Jaarverslag 2014

Wij zorgen dat het gesmeerd loopt! 5 Larcom Jaarverslag 2014

Inhoudsopgave 1. Raad van Commissarissen Stichting Larcom 2 2. Jaarverslag van de directie 5 3. Personeel & Organisatie 7 3.1. ArbeidsToeleiding en Coaching (ATC) 7 3.2. Cijfers Personeel & Organisatie 11 4. Bedrijfsonderdelen 13 5. Larcom Groentechniek 17 6. Centrale ondernemingsraad over 2014 19 7. Geconsolideerde balans per 31 december 2014 22 7.1. Actief 22 7.2. Passief 23 7.3. Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2014 24 Larcom Jaarverslag 2014 1

Verslag 2014 1.Raad van Commissarissen Stichting Larcom In 2014 heeft de aandacht vooral gelegen op de participatiewet en de werkgelegenheid. In de moeilijke economische omstandigheden is het Larcom opnieuw gelukt om een goed activiteiten niveau te behalen en tot een positief resultaat te komen. In het kader van de participatiewet is een stuurgroep ingesteld voor de gemeenten Hardenberg en Ommen, bestaande uit de verantwoordelijke wethouders van beide gemeenten en de voorzitter Raad van Commissarissen van Larcom. Doelstelling is om tot een praktische uitvoering te komen van de genoemde wet, waarbij doublures in de uitvoering worden voorkomen en gestreefd moet worden naar een praktische uitvoering, met zo weinig mogelijk procedurele belemmeringen. Besloten is om al in het najaar van 2014 te starten met een gezamenlijke aanpak, waarbij de uitvoering vanuit zowel de gemeenten, alsook vanuit Larcom, in één organisatie vorm te geven, waarbij de deskundigheid van genoemde organisaties optimaal wordt benut. Hierbij staat de praktische uitvoering voorop en wordt naar bevind van zaken de organisatie en regelgeving ingevuld. Met betrekking tot de gemeenten Dalfsen, Raalte en Twenterand wordt constructief overleg gevoerd en wordt vooralsnog een bestendige gedragslijn gevolgd. In 2014 is sprake geweest van een werkgelegenheid voor gemiddeld 802,2 fte in de Wsw, 86 trajecten betreffende personen uit de WWB, WIW en UWV en gemiddeld 58,4 fte in de staf, begeleiding en ondersteuning. Ook in 2014 zijn wij voor het achtste jaar op rij in staat geweest een positief resultaat te behalen en wel 61.000,-. Gelet op de moeilijke economische situatie een prestatie van formaat. In 2014 zijn er 5 reguliere vergaderingen van de Raad van Commissarissen met de directeur/bestuurder geweest. Daarnaast is er overleg geweest met het college van B&W van de gemeente Ommen, met de stuurgroep werkspoor (uitvoering participatiewet gemeente Hardenberg/Ommen), hebben de commissarissen 2 minisymposia bijgewoond, heeft er een onderlinge evaluatievergadering van de Raad plaatsgevonden en een functioneringsgesprek met de bestuurder. 2 Larcom Jaarverslag 2014

Op 9 april 2014 heeft het jaarlijks overleg met de accountant plaatsgevonden in het kader van de jaarrekening 2013 en de begroting 2014. In dit overleg is ook aandacht besteed aan de managementletter en de ontwikkelingen in de sector sociale werkvoorziening. In de vergadering van de Raad van december 2014 heeft het jaarlijks overleg met de OR plaatsgevonden en is de begroting voor 2015 goedgekeurd en opnieuw wordt uitgegaan van een positief resultaat van 79.000,-. Rest mij, mede namens mijn collegae commissarissen, onze hartelijke dank uit te spreken aan de directie voor het door hem gevoerde beleid, aan de stafleden voor hun deskundigheid en betrokkenheid en aan de OR voor het al jarenlange constructieve overleg, waardoor Larcom mede al zo lang een stabiele koers kan varen. Bovenal onze dank aan alle medewerkers voor al hun inzet, die uiteindelijk sterk bepalend is geweest om dit resultaat te bereiken. Als laatste wil de Raad van Commissarissen de directie, staf, medewerkers en ondernemingsraad bedanken voor het in hun gestelde vertrouwen. Ommen, 24 april 2015 H. Kamps - Voorzitter Larcom Jaarverslag 2014 3

Wij kijken altijd vooruit en toekomstgericht! 4 Larcom Jaarverslag 2014

2. Jaarverslag van de directie Uiteindelijk is in 2015 de participatiewet ingevoerd. Vanaf 2010 tot en met 2013 ben ik het jaarverslag begonnen met een opmerking over het niet tot stand komen van de nieuwe wetgeving. Met die gewoonte kan ik dus nu stoppen. Naast het gewoon uitvoeren van onze dagelijkse activiteiten, heeft 2014 vooral in het teken gestaan van het voorbereiden op de participatiewet. Hierbij is de samenwerking met onze gemeenten cruciaal, deze samenwerking is goed. We erkennen elkaars verantwoordelijkheden en daarbinnen kunnen we de taken goed uitvoeren. De gemeente is verantwoordelijk voor de regie, wij voor een gedeelte van de uitvoering. Daarbij zijn we dienstverlenend aan de gemeente. Die samenwerking verloopt tot op heden goed. De bedrijfsvoering in 2014 is op zich goed verlopen. Voor het 8e jaar op rij halen we een positief resultaat, daar zijn we trots op. Daaruit blijkt dat we een betrouwbare partner zijn voor onze stakeholders. Wij hebben daarbij wel nog te maken gehad met de crisis, of wat men zo noemt. Met name de omzet is moeilijk te voorspellen. Het is minder stabiel dan andere jaren. Ik denk dat dit zo zal blijven en dat we in de toekomst hiermee zullen moeten leren leven. Anticiperend hierop hebben we vroeg in het jaar de fietsenafdeling gesloten. De afronding hiervan is netjes verlopen. De mensen die tot de staf behoren hebben allemaal op een fatsoenlijke manier weer een andere baan gekregen binnen en buiten Larcom. De overige bedrijfsonderdelen, OVB, Groen en de Werkgeversbenadering, hebben goed gepresteerd. Larcom Groen heeft zijn positie goed vast kunnen houden en de Werkgeversbenadering heeft een lichte groei kunnen realiseren. OVB heeft voor 10 gemeenten een nieuwe aanbesteding leerlingenvervoer gedaan en deze is uiteindelijk ook correct afgerond. Veel belangrijker is echter de ontwikkeling die Larcom maakt richting de toekomst. We zijn in 2014 bezig geweest en nog bezig met een strategisch traject. Tegelijkertijd werken we aan een aantal projecten die zeer interessant en ook al een voorsprong nemen op de ontwikkelingen in de toekomst. Met name de projecten die we uitvoeren met de gemeente Dalfsen voor wat betreft de integratie van onze groenafdeling met die van de gemeente en het project, samen met de gemeente Hardenberg en Ommen, voor een gezamenlijke werkgeversbenadering zijn boeiend. Hierbij staat onze doelgroep centraal, zowel voor gemeenten, als voor Larcom, maar we kijken ook naar elkaars belang. Daarbij weten we dat er minder geld beschikbaar is, dus ook het budget heeft de nodige aandacht. Zoals gezegd zijn we in 2014 ook vooral bezig geweest met het ontwikkelen van een strategie die toekomstbestendig is voor Larcom als organisatie. Hierbij kijken we vooral naar de mogelijkheden die we zien, om binnen de statutaire ruimte, het gaat tenslotte om de doelgroep, activiteiten te ontwikkelen die ons versterken. We willen daarbij vooral bedrijven en organisaties die werken met de doelgroep helpen en ondersteunen. Uiteindelijk gaat het erom dat wij mensen met afstand tot arbeidsmarkt dichter naar die arbeidsmarkt brengen. Dat is ons doel. Het gaat tenslotte om de mensen. Ommen, 24 april 2015 Henk Blaauw - Algemeen Directeur Larcom Jaarverslag 2014 5

Wij houden het voor iedereen leuk! 6 Larcom Jaarverslag 2014

3. Personeel & Organisatie 3.1. ArbeidsToeleiding en Coaching B.V. (ATC B.V.) Het jaar 2014 was een jaar vol nieuwe uitdagingen en kansen die door de medewerkers van de afdeling P&O met beide handen zijn aangepakt. De start van ATC Dienstenbedrijf Eén van de belangrijkste ontwikkelingen in 2014 is het van start gaan van het ATC Dienstenbedrijf geweest, een nauwe samenwerking tussen de gemeenten Ommen- Hardenberg en ATC/Larcom. De Participatiewet beoogt personen met een (grote) afstand tot de arbeidsmarkt uit diverse doelgroepen op basis van één regeling zo veel als mogelijk te (re-)integreren op de reguliere arbeidsmarkt. Het ligt dan ook voor de hand dat organisaties, die zich eerder met één specifieke doelgroep bezig hielden, nu de samenwerking opzoeken om de doelgroepen integraal op te pakken. Met dat doel is het ATC Dienstenbedrijf gevormd. Binnen het ATC Dienstenbedrijf worden nu voornamelijk de voormalige WWB- en SW doelgroepen opgepakt en met een duidelijke visie, de werkgeversbenadering, ingezet op de reguliere arbeidsmarkt. Personeelsleden die zich met deze tak van sport bezig houden van zowel de gemeenten Ommen en Hardenberg, als van Larcom, werken nu samen vanuit het LOC gebouw in Hardenberg. Het komende jaar zal nog veel aandacht voor een verdere doorontwikkeling nodig zijn, maar het begin is er! Arbeidstoeleiding en Coaching (ATC) Het ATC is een gemotiveerd team, dat zich met grote betrokkenheid inzet om de doelgroep inzicht te geven in hun eigen gedrag en basis competenties, waarmee zij op de arbeidsmarkt aan de slag kunnen gaan. Het ATC is gedreven om het steeds beter te doen. Zo heeft ATC stap voor stap een diagnose- en coaching methodiek ontwikkeld om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt (voornamelijk mensen met een bijstandsuitkering) succesvol te kunnen re-integreren op de arbeidsmarkt. Dit ontwikkelen gebeurt werkenderwijs, waardoor een praktisch goed uitvoerbaar instrument tot stand komt. In 2014 is een eerste concept voorgelegd aan experts van de Universiteit van Maastricht. De feedback hierop was zeer positief. Na het nodige fijn slijpen is de methodiek door een onafhankelijk adviesbureau voorgelegd aan een groep werkgevers uit diverse branches. Dat leverde eveneens lovende reacties en een aantal zinvolle aanvullingen op, die uiteraard zijn meegenomen. De diagnose methodiek die nu nog gebruikt wordt om competenties van potentiële werknemers in kaart te brengen, zal in 2015 ook ingezet gaan worden om bij werkgevers de gewenste competenties in kaart te brengen. Op deze wijze kan een goede match tussen vraag en aanbod gemaakt worden. Natuurlijk zal de effectiviteit van de methode goed gemonitord worden en waar nodig bijgesteld. Gedurende de ontwikkeling van de diagnose methodiek werd duidelijk dat naast faal- en succesfactoren die in de werknemer gelegen zijn, er ook faal en succesfactoren bij de werkgever te onderkennen zijn (bv. al dan geen ervaring in het aansturen van de doelgroep). Een tool ontwikkelen, zodat we ook deze factoren goed in kaart kunnen brengen en kunnen oplossen met de werkgever, staat op de agenda voor 2015. Larcom Jaarverslag 2014 7

EVC bij de SW Over het algemeen heeft de SW-doelgroep weinig reguliere scholing genoten. Daardoor is het minder eenvoudig om een goed beeld te krijgen van hun capaciteiten en affiniteit of ambities. Door eerder verworven competenties goed/ systematisch in kaart te brengen, wordt gerichte informatie over de medewerker verzameld en digitaal vastgelegd. Het gaat daarbij niet alleen om competenties die tijdens het werk van belang zijn, maar ook die in de vrije tijd zijn opgedaan. Dat levert soms verrassende en nuttige informatie op, dat wellicht nieuwe kansen biedt om tot een passende werkplek op de reguliere arbeidsmarkt te komen. Aan de andere kant kan ook duidelijk worden dat een reguliere werkplek niet aan de orde is. Alle informatie wordt systematisch, geautomatiseerd vastgelegd. Het proces heeft langer geduurd dan gedacht, maar van de 286 aangemelde medewerkers, hebben 239 medewerkers het EVC traject volledig doorlopen. Ruim 160 personen hebben daarvoor in 2014 een certificaat ontvangen. De overige medewerkers krijgen hun certificaat begin 2015 uitgereikt. Zo houden we het leuk Het belang van het bespreken van (gedrag-) thema s wordt breed in de organisatie onderkent. Het wordt door leidinggevenden als sturingsinstrument ingezet. In 2014 zijn twee nieuwe thema s aan de orde geweest; omgaan met geld (met aandacht voor hoe voorkom ik schulden ) en social media (bewustwording van ongewenste effecten van social media). Beide onderwerpen zijn actueel. In 2014 hebben alle medewerkers toegang gekregen tot het e-learning programma Oefenen.nl/sw van het SBCM. Binnen oefenen.nl komen de meeste onderwerpen van Zo houden we het leuk aan bod en zijn er diverse tools waarmee medewerkers zelf, binnen de privé omgeving, kunnen oefenen. Arbeidsomstandigheden In 2014 hebben twee Arboplatformvergaderingen plaatsgevonden. De belangrijkste onderwerpen waren de (resultaten van de) Pago-onderzoeken, voortgang van de RI&E, incidentenmeldingen, het project Zo houden we het leuk! en de arbo- en milieuronden. Bij de arbo- en milieuronden zijn in 2014 duidelijk minder actiepunten geconstateerd. De actiepunten worden over het algemeen goed en snel opgepakt. Er zijn 4 gevallen van agressie en geweld geregistreerd, 2 minder dan het vorig jaar. Deze gevallen zijn goed en volgens het vastgestelde protocol afgehandeld. Voorts is er aandacht geweest voor incidenten als gevolg van onveilig handelen, of door onveilige situaties. Gelukkig bleef het bij vrij onschuldige incidenten. In vijf gevallen was er sprake van incidenten met verzuim tot gevolg. Zo werd een medewerker op locatie onwel. Bij de andere gevallen was er sprake van even niet opletten, of te snel willen. 8 Larcom Jaarverslag 2014

Larcom Jaarverslag 2014 9

In totaal hebben 98 medewerkers de cursus LRH volbracht. In 2014 hebben alle BHV-ers de training Levensreddend handelen gevolgd. Hierbij wordt reanimatie en het verbinden van wonden geoefend. 164 naar werksoort, geslacht en leeftijd geselecteerde medewerkers hebben meegedaan aan een Periodiek Arbeid Gezondheidskundig Onderzoek (PAGO). De opkomst voor dit onderzoek was, dankzij de goede begeleiding vanuit het arboteam, zeer hoog. Met dit onderzoek willen we bewaken dat gezondheidsaspecten die door werkzaamheden binnen Larcom worden beïnvloed, zich niet negatief ontwikkelen in de loop van de tijd. Uit de evaluatie van het onderzoek, dat is verricht door de Arbo Unie, kwam naar voren dat er geen aanleiding is tot beleidsaanpassingen. Bij een aantal medewerkers met een overgevoelige huid zijn maatregelen genomen, zoals het verstrekken van werkhandschoenen. Het ziekteverzuim van de SW-medewerkers binnen Larcom ligt de laatste 4 jaar stabiel, iets onder 13%. Liet het gemiddelde verzuimpercentage van de niet-sw medewerkers de afgelopen jaren een daling zien; in 2014 is helaas sprake van een stijging van 2% in 2013 naar 5,7% in 2014. De stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door enkele langdurig zieke medewerkers. Met ingang van 2014 is een andere vorm van verzuimbegeleiding geïntroduceerd. Nadrukkelijker dan voorheen krijgt de leidinggevende de rol van casemanager. Naast de bedrijfsarts voor de typisch medische gevallen, is via de Arbo Unie een verzuimcoach aangesteld. Deze coach ondersteunt, samen met de afdeling P&O, de leidinggevende in zijn rol. Er vinden meer dan voorheen gezamenlijke gesprekken plaats tussen leiding, medewerker en ondersteuning, waarbij ieder zijn eigen verantwoordelijkheid in het re-integratie proces moet oppakken. Insteek is nadrukkelijk wat de medewerker nog wél kan. Hoewel de resultaten jammer genoeg nog niet uit de verzuimcijfers blijken, wordt deze manier van werken als effectief en positief ervaren. Cijfers Personeel en Organisatie Over het geheel bezien loopt de populatie SW-medewerkers terug van bijna 830 fte. in 2013, naar iets meer dan 794 fte in 2014. Dat is een logisch gevolg van een teruglopende taakstelling. Het is dan ook goed om te zien dat het aantal personen in begeleid werken en de aantallen gedetacheerde medewerkers bij een teruglopend bestand aan medewerkers, stabiel blijft. Het aantal WWB en UWV- trajecten dat in 2014 is uitgevoerd is iets, maar niet significant lager. 10 Larcom Jaarverslag 2014

3.2. Cijfers Personeel & Organisatie Aantal (beschikbare) personen op de wachtlijst Gemeente 31/12/12 31/12/13 31/12/14 Ommen 16 16 19 Hardenberg 77 65 64 Twenterand nvt nvt nvt Raalte nvt nvt nvt Dalfsen nvt nvt nvt Larcom Totaal 93 81 83 Aantal personen in begeleid werken Gemeente 31/12/12 31/12/13 31/12/14 Ommen 2 2 2 Hardenberg 11 12 14 Twenterand 2 2 1 Raalte 0 0 0 Dalfsen 1 1 1 Larcom Totaal 16 18 18 Aantal gedetacheerden (personen) Gemeente 31/12/12 31/12/13 31/12/14 Ommen 29 23 19 Hardenberg 79 84 89 Twenterand 27 28 31 Raalte 22 20 17 Dalfsen 11 10 9 Overige 2 1 2 Larcom Totaal 170 166 167 Wsw dienstbetrekkingen (in FTE) Gemeente 31/12/12 31/12/13 31/12/14 Ommen 149.1 147.8 137.7 Hardenberg 401.0 402.1 388.6 Twenterand 140.1 137.8 133.0 Raalte 70.8 65.1 62.2 Dalfsen 70.7 69.2 66.1 Overige 11.8 7.8 6.8 Larcom Totaal 843.5 829.8 794.4 Trajecten WWB (incl. WIW, UWV en overigen) Gemeente 31/12/12 31/12/13 31/12/14 Ommen 9 15 12 Hardenberg 54 51 51 Twenterand 16 12 8 Raalte 2 5 6 Dalfsen 7 8 8 Overige 1 0 1 Larcom Jaarverslag Totaal 2014 89 91 86 11

Wij halen het beste uit iedereen! 12 Larcom Jaarverslag 2014

4. Bedrijfsonderdelen Vestigingen (Ommen, Hardenberg, Raalte) Vlak voor het einde van 2013 hebben wij door het verdwijnen van de fietsenproductie een organisatiewijziging in gang gezet. We zijn van 5 productieafdelingen in Ommen, terug gegaan naar 4. Dit betekende dat wij fysiek ook de ruimte hebben aangepast en effectief met een productiehal minder zijn gaan werken. Dit had ook tot gevolg dat dezelfde groep mensen over een kleinere ruimte verdeeld moest worden. Het bleek duidelijk dat de mensen begin 2014 erg moesten wennen aan de nieuwe indeling en hun werkplekken. Achteraf kunnen wij zeggen dat met inzet van alle betrokkenen, alle veranderingen, na wat gewenning, goed zijn verlopen. Voor de mensen van de vroegere fietsenafdeling hebben wij een nieuwe klant, die een doorstart na een faillissement maakte met de fietsendragers, weten binnen te halen. Voor deze klant hebben wij nieuwe dragers geproduceerd en oude gerepareerd. In het voorjaar zijn wij hier heel druk mee geweest en hebben we de mensen aan de nieuwe montagelijnen toch mooi een vervangend product voor de fietsen kunnen bieden. Wij hebben deze nieuwe klant goed tevreden kunnen stellen en hopen met dit mooie en interessante product en deze klant, voor de komende jaren een goed en gedegen samenwerkingsverband op te kunnen bouwen. Dit nu lijkt ook nodig, want het lijkt er op dat in 2014, ook verdeeld over de vestigingen, bij onze andere grote klanten de crisis heeft toegeslagen. Zij bevestigen over het algemeen ook dat het nu moeilijke tijden zijn en dat de omzet onder druk staat. Enerzijds krijgen wij van deze klanten steeds minder opdrachten, anderzijds staan de prijzen erg onder druk en worden wij met andere leveranciers tegen elkaar uitgespeeld. Dit had tot resultaat, dat bij één van onze grootste klanten, voor welke wij logistieke services verrichten, de omzet bij ons effectief met meer dan 40% terugliep. Omdat het regulier werk uit bleef, hebben wij ons nog meer moeten richten op vul werk. Dit is in de regel werk met een lage toegevoegde waarde. Het enige voordeel hiervan is dat onze mensen aan het werk kunnen blijven en zoals iedereen weet, is dat goed voor de moraal en de ontwikkeling. Deze problematiek heeft wel tot gevolg gehad dat wij in Ommen en Hardenberg de begrote omzet niet hebben te weten te realiseren. Alleen Raalte is in staat geweest het oorspronkelijke plan waar te maken. Larcom Jaarverslag 2014 13

Voor Vestigingen totaal bleef de omzet ongeveer 10% achter op de begroting. De netto toegevoegde waarde bleef zelfs ongeveer 15% achter op de begroting. De invloed van een teruglopende omzet bij een grote logistieke klant is hier goed voelbaar. We zijn er wel in geslaagd de mensen die door minder werk vrij kwamen te detacheren bij klanten buiten de deur. Hier hebben wij de begrote omzet, waarbij een groei van 12,5% ten opzichte van de realisatie 2013 was begroot, bijna gehaald. Eind 2014 hadden wij hier in de markt gelukkig met een groeiende vraag te maken. Een mogelijk effect van het einde van de crisis in het geval van detacheren lijkt hier duidelijk wel waarneembaar. In het 3e en 4e kwartaal kwam het project van beschut werken voor de Gemeenten Oldenzaal en Losser in zicht. Door te schuiven met de vestigingsmanagers en een open gevallen plaats in te vullen met een manager uit het groen, zijn wij in staat dit project binnen de huidige organisatie setting op te vangen. Goed is om vast te stellen dat wij hiermee op groeiambities bij een aantal managers hebben kunnen inspelen en hen een nieuwe uitdaging hebben kunnen bieden. Ziekteverzuim Ook 2014 zat, net als 2013, weer vol veranderingen en wisselingen (denk aan herindelingen van de afdeling). Ondanks dat, hebben wij door een andere methode van verzuimbegeleiding, waarin de afdelingschefs verantwoordelijk zijn voor de verzuimopvolging, met behulp van een verzuimbegeleider (arbodienst), een daling van het verzuim in de eerste 3 kwartalen van het jaar gerealiseerd. Helaas liep het verzuim in het laatste kwartaal van het jaar weer op naar het oude niveau. Desondanks zijn wij over het gemiddelde verzuim gedurende het jaar tevreden, en daardoor ook optimistisch gestemd over het mogelijk resultaat in de toekomst. Het uiteindelijke resultaat is (exclusief detachering): Begrote omzet over 2014 : 2.600.000,- Werkelijke omzet over 2014 : 2.349.000,- Begrote Toegevoegde Waarde 2014 : 1.950.000,- Werkelijke Toegevoegde Waarde 2014 : 1.657.000,- 14 Larcom Jaarverslag 2014

Larcom Jaarverslag 2014 15

Wij doen het samen, dat belonen wij graag! 16 Larcom Jaarverslag 2014

5. Larcom Groentechniek Veel aandacht en energie is in 2014 uitgegaan naar: Het behalen van het budget. De medewerkers van de gemeente Dalfsen. Implementatie van het nieuwe ziekteverzuim beleid. Samenwerken met de bestuursdienst Ommen-Hardenberg. Het behalen van het budget Bezuinigingen op openbaar groen bij de opdrachtgevers is continu aan de orde. De omzet van Groentechniek komt hierdoor onder druk te staan. Bij bestaande, vooral gemeentelijke klanten, wordt veelal gekozen voor een lager onderhoudsniveau, ingegeven door een bezuinigingsdoelstelling. Om deze omzetdaling te compenseren wordt er continu gezocht naar nieuwe klanten en/of activiteiten die aansluiten bij het werk wat onze medewerkers kunnen uitvoeren. Afgelopen jaar is voor het eerst het beheer en het groot onderhoud van de aanwezige grassportvelden in de gemeente Twenterand ter hand genomen. Het werk is specialistisch en niet volledig geschikt om door onze medewerkers uit te voeren. Er is gekozen om gezamenlijk met een marktpartij de klus te klaren. Dit werk is bijzonder goed verlopen, de klant is tevreden en het heeft uiteindelijk een positief resultaat opgeleverd. De geraamde omzet voor 2014 was hoger dan begroot, maar de marge staat onder druk, want ook de kosten omzet waren hoger dan geraamd. Toch is het Groentechniek gelukt 2014 af te sluiten met een operationeel resultaat dat 53.000,- hoger lag dan geraamd. Groentechniek kan daarmee terugkijken op een goed resultaat over 2014. Medewerkers van de gemeente Dalfsen Het besluit van de gemeenteraad van de gemeente Dalfsen om de medewerkers van Larcom Groentechniek per 1-1-2015 in hun eigen dienst op te nemen, heeft een belangrijke invloed gehad op de werkwijze van Groentechniek in 2014. Voorop stond dat de overgang voor de medewerkers soepel moest verlopen. Om dit te bewerkstelligen is het werk van de gemeente Dalfsen in 2014 binnen een zogenaamde pilot uitgevoerd. Hierbij zijn de werkzaamheden apart van de rest van de organisatie gerealiseerd. Gezamenlijk met de gemeente zijn meerdere malen bijeenkomsten gehouden om voor de medewerkers de drempel naar de gemeente Dalfsen zo laag mogelijk te maken. Dankzij de positieve inbreng van de leiding van Groentechniek, de afdeling P&O van Larcom en de medewerkers van de gemeente Dalfsen, is de overgang soepel verlopen en hebben er zich nagenoeg geen calamiteiten voor gedaan tijdens het proces. Implementatie van het nieuwe ziekteverzuim beleid De ziekteverzuimbegeleiding kende in 2014 een nieuwe aanpak. Er werd in 2014 voor het eerst gewerkt met een verzuimcoach. De achterliggende gedachte bij deze aanpak is, dat de communicatie tussen medewerker en Larcom Jaarverslag 2014 17

leidinggevende fundamenteel is voor de medewerkers om niet ziek te zijn en om gewoon op het werk te komen. De verzuimcoach geeft tips en adviezen aan de leidinggevenden hoe middels een concrete aanpak de medewerkers gezond kunnen blijven, of om zo weinig mogelijk ziek te zijn. De eerste resultaten waren enorm goed, het ziekteverzuim was gedurende het eerste deel van het jaar namelijk fors lager dan de afgelopen jaren. Het vooraf gestelde doel om een ziektepercentage < 10% te halen is uiteindelijk niet gelukt en is blijven steken bij 11,4%. Dit resultaat is wel ruim 1% beter dan in 2013 en lager dan het gemiddelde ziektepercentage van Larcom. Samenwerking met de bestuursdienst Ommen - Hardenberg De samenwerking met de afdeling Beheer Openbaar Gebied van de gemeente Ommen-Hardenberg wordt steeds intensiever. In 2013 werd het beheer in de woonwijk Baalder/Baalderveld in Hardenberg al integraal uitgevoerd. Dit was een succes en om die reden is in de loop van 2014 besloten om ook voor deze werkwijze te kiezen in een woonwijk in Dedemsvaart. Ook dit werd een succes. Deze positieve resultaten hebben er toe bijgedragen dat er nogmaals een uitbreiding gepland staat in 2015. Het is de bedoeling om het gehele openbaar gebied in Dedemsvaart in 2015 door medewerkers van de gemeente, gezamenlijk met medewerkers van Larcom Groentechniek, te gaan onderhouden. In 2015 zal verdergaande samenwerking met de bestuursdienst Ommen-Hardenberg nader vorm moeten krijgen. 18 Larcom Jaarverslag 2014

6. Centrale ondernemingsraad over 2014 Voor 2014 was een positief resultaat begroot, hierin was de sluiting van LFP meegenomen. Het feit dat de gemeente Dalfsen de medewerkers wil onderbrengen in haar eigen gemeentelijke dienst heeft in 2014 geen effect op het financieel resultaat. In 2014 is een nieuwe werkwijze afgesproken met de Arbo Unie. In zijn algemeenheid spreekt deze werkwijze de OR aan. Er zijn ook punten van aandacht die door de OR gevolgd worden. In de nieuwe werkwijze zal de verzuimcoach samen met de leidinggevende van de medewerker de verzuimcase bespreken. In het beleidsstuk wordt aangegeven dat de medewerkers een eigen verantwoordelijkheid hebben bij hun re-integratieproces. De OR is van mening dat ook bij Larcom een grote verantwoordelijkheid ligt. Het is een voorwaarde dat de werkgever op de hoogte moet zijn van eventuele beperkingen van de medewerker en dat hier rekening mee wordt gehouden bij het re-integratietraject. Mochten er andere factoren een rol spelen bij het verzuim, dan kan P&O worden betrokken. De OR heeft signalen opgevangen dat leidinggevenden het soms lastig vinden de verzuimbegeleiding op een goede manier uit te voeren. De OR wil weten op welke manier ze zullen worden gecoacht. In eerste instantie ligt deze taak bij de verzuimcoach. Wanneer blijkt dat dit niet voldoende is, wordt de mogelijkheid voor aanvullende trainingen onderzocht. wordt verder opgevoerd en budgets staan onder druk. Op 11 februari was er nog een manifestatie op het Lange Voorhout in Den Haag georganiseerd door de bonden. Ongeveer 100 medewerkers van Larcom hebben samen met 7500 WSW-ers uit het hele land actie gevoerd tegen de plannen van het kabinet. In februari kondigde de gemeente Dalfsen aan de medewerkers van Groentechniek op te nemen in hun eigen gemeentelijke dienst. De gemeente heeft hiervoor een projectgroep opgericht waar Larcom ook deel aan neemt. De doelstelling was dat dit per 1 januari 2015 gerealiseerd zou zijn. De OR volgt dit proces kritisch en stelt dat de rechten en plichten van de medewerkers van Dalfsen gewaarborgd moeten zijn. Ook zaken als omgang met het persoonsdossier, de CAO, verlof, werk- en pauzetijden en andere regelingen moeten gewaarborgd worden. De gemeente Twenterand zal haar activiteiten in 2015 blijven uitbesteden bij Larcom. Bij de gemeente Raalte wil men 2015 gebruiken als kijkrichtingsjaar. Per 1 januari 2015 is de participatiewet in werking getreden. Larcom probeert op alle fronten samen op te trekken met de gemeenten. De OR vindt dit een goede ontwikkeling om op deze wijze een stabiele structuur te vormen. De OR zal bij dit proces de vinger aan de pols houden. De druk op mensen met een arbeidsbeperking om te gaan werken buiten de sociale werkvoorziening, dus op de reguliere arbeidsmarkt, Ten aanzien van de Persoonlijk Ontwikkeling Impuls (POI) zijn de laatste certificaten uitgereikt. Er was nog een tweede sessie georganiseerd, zodat een aantal medewerkers alsnog de gelegenheid kreeg om het certificaat te behalen. De OR vindt dat POI veel informatie heeft opgeleverd en dat het bijdraagt aan het beter kunnen aanbieden van een passende werkplek voor de medewerker. Larcom Jaarverslag 2014 19

De werkkostenregeling vervangt in 2015 een groot aantal regelingen rondom vergoedingen en verstrekkingen. Hoewel de ondernemingsraad geen invloed heeft op de invoering van de werkkostenregeling, is er nog voldoende ruimte om invloed uit te oefenen op de invulling van de werkkostenregeling. Aangezien dit onderwerp in 2014 niet tot een compromis heeft geleid zal het in 2015 op de agenda staan. Larcom heeft ingeschreven op een aanbesteding van de gemeenten Oldenzaal en Losser. De gemeenten hebben de opdracht aan Larcom gegund. Deze aanbesteding past goed binnen de strategische visie van Larcom. Het is een project van 3 jaar, met daarna drie keer de mogelijkheid tot verlenging van 1 jaar. Het betreft geen overname van het bedrijf Top Craft. Door de nieuwe Participatiewet is er geen nieuwe instroom meer in de SW. Dit betekent dat Larcom op den duur steeds minder medewerkers zal hebben. Met deze opdracht kan Larcom haar schaalgrootte behouden, omdat wij voor deze nieuwe groep o.a. beschut werk aanbieden en daarnaast taken op het gebied van HRM en administratie uitvoeren voor de gehele groep. De medewerkers hebben een overeenkomst met de gemeente, ze komen dus niet in dienst bij Larcom. Het is een positieve ontwikkeling voor Larcom. De kans bestaat dat meer gemeenten zo zullen gaan werken en Larcom kan met haar kenniscentrum een voorbeeld zijn. De OR meldt het echter te betreuren dat zij hierin niet zijn gekend. Qua opbouw van de structuur zal de OR nauw betrokken worden. Op 23 en 24 oktober is de OR op cursus geweest. Onderstaande onderwerpen zijn o.a. besproken: Evaluatie van de meningsvorming, het optreden en de inhoudelijke afwegingen van de OR van Top Craft (enkele OR-leden van Top Craft waren aanwezig). De Participatiewet met ingang van 1 januari 2015. Actieve en effectieve medezeggenschap. Beïnvloedingsmogelijkheden van de ondernemingsraad. OR-verkiezingen in april 2015. Op 19 december heeft de OR haar jaarlijks overleg met de Raad van Commissarissen gehad. Agendapunten waren o.a.: De Participatiewet. De betrekking met de gemeenten Ommen/Hardenberg. De gang van zaken met betrekking tot Oldenzaal en Losser. In 2014 heeft de ondernemingsraad de volgende Adviesof Instemmingaanvragen behandeld: Instemming: verzoek voor Instemming voorzetting samenwerking d.d. 26 februari 2014 Arbo met ingang 01-01-2014 Instemming: vernieuwde Instemming verzuimbegeleidings-aanpak d.d. 26 februari 2014 Instemming: Reglement PBM Instemming d.d. 02 juli 2014 Advies: Invulling functie Akkoord Ambtelijk secretaris d.d. 02 juli 2014 Instemming: Instemming Werktijdenregeling 2015 d.d. 29 oktober 2014 Namens de OR, Jan Holtmaat, Voorzitter. 20 Larcom Jaarverslag 2014

Wij houden graag alles in balans! Larcom Jaarverslag 2014 21

7. Geconsolideerde balans per 31 december 2014 Voor resultaatbestemming 31.12.2014 31.12.2013 0 0 7.1. Actief A. Vaste activa Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en terreinen 203 216 Machines en installaties 351 478 Andere vaste bedrijfsmiddelen 503 589 Materiële vaste bedrijfsactiva in uitvoering en vooruitbetalingen 59 16 1.116 1.299 B. Vlottende activa I. Voorraden 1.196 Grond- en hulpstoffen 45 65 Onderhanden werk 23 151 Gereed product en handelsgoederen 1 2 69 218 II. Vorderingen Vorderingen op handelsdebiteuren 2.071 2.744 Overige vorderingen 57 27 Overlopende activa 154 210 2.282 2.981 III. Liquide middelen 3.026 2.984 Totaal 6.493 7.482 22 Larcom Jaarverslag 2014

31.12.2014 31.12.2013 0 0 7.2. Passief C. Groepsvermogen I. Stichtingskapitaal 0 0 II. Overige reserves -298-401 III. Resultaat boekjaar 16 103 Eigen vermogen -282-298 Bijzonder achtergestelde lening 1.538 1.538 Risico Vermogen 1.256 1.240 D. Voorzieningen 1.529 1.164 I. Voorziening reorganisatie 88 337 II. Voorziening jubileum uitkeringen 293 294 III. Overige voorzieningen 60 35 441 666 E. Langlopende schulden I. Langlopende leningen 164 232 164 232 F. Kortlopende schulden I. Aflossingsverplichtingen 68 68 II. Schulden aan leveranciers en handelskredieten 2.195 2.686 III. Belastingen en premies sociale verzekeringen 605 603 IV. BTW-verplichtingen 126 244 V. Overige schulden 1.638 1.743 4.632 5.344 Totaal 6.493 7.482 Larcom Jaarverslag 2014 23

7.3. Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2014 2014 2013 0 0 Netto omzet 16.413 18.004 Wijzigingen in voorraden gereed product en goederen in bewerking 0 0 Overige bedrijfsopbrengsten 0 0 G. Som der bedrijfsopbrengsten (a) 16.413 18.004 Kosten van grond- en hulpstoffen 8.701 9.848 Kosten van uitbesteed werk en andere externe kosten 0 0 Totaal kostprijs omzet (b) 8.701 9.848 Brutomarge (c = a b) 7.712 8.156 Lonen en salarissen niet-wsw 2.576 2.772 Sociale lasten niet-wsw 371 373 Pensioenlasten niet-wsw 383 431 Overige personeelskosten niet-wsw 134 89 H. Totaal personeelskosten niet-wsw (d) 3.464 3.665 Afschrijvingen materiële vaste activa 347 403 Afschrijving Goodwill -6-6 Overige bedrijfskosten 2.726 2.681 I. Overige operationele lasten (e) 3.067 3.078 Operationeel resultaat (f = c d e) 1.181 1.413 J. Rijksbijdrage/kosten Wsw Kosten personeel Wsw 24.439 25.070 Inleenkosten 798 799 Rijksbijdrage -24.046-24.520 Kosten/opbrengsten Wsw (g) 1.191 1.349 Bedrijfsresultaat (h = f - g) -10 64 K. Financiële baten en lasten (i) 26 39 Netto resultaat (j = h+ i) 16 103 24 Larcom Jaarverslag 2014

Wij steken graag onze nek uit! Larcom Jaarverslag 2014 25

Larcom Postbus 48 7730 AA Ommen T 0529 408080 F 0529 408008 info@larcom.nl Onderneem t www@larcom.nl met Larcom