RAPPORT Nieuwbouw zwembad De Sypel Gemeente Harderwijk

RAPPORT Nieuwbouw zwembad De Sypel Gemeente Harderwijk Hakgriend 18 3371 KA Hardinxveld-Giessendam T. 0184 616544 www.synarchis.nl info@synarchis.nl

Inhoudsopgave pagina: Inleiding 1 Situatieschets en onderzoeksopdracht 1 Onderzoeksmethode 1 Inventarisatie 2 Behoefte 2 2.1.1 Uitkomsten haalbaarheidsonderzoek 2 Informatie- en verificatie-interviews 2 2.2.1 Zwemvereniging de Woelwaters 2 2.2.2 Duikvereniging Zandhokan 2 2.2.3 Duikvereniging Minke Dive 2 2.2.4 Fysiototaal 3 2.2.5 De ZonZij 3 2.2.6 Landstede 3 2.2.7 Sportschool Iedema 3 Configuratie zwembad 4 Configuratie 575 m² badwater 4 Variant therapeutisch-/medischbad 5 Variant FUN (recreatie) 6 Regionaal wedstrijdbad 7 Bezoekersaantallen varianten 7 Inpassing en fasering 9 Duurzaamheid 12 Investeringsramingen 14 Algemene uitgangspunten 14 Risico s 14 Vergelijking varianten 16 Investeringskostenraming sportcomplex de Sypel 16 Exploitatie 16 Ruimtestaten 19 Stichtingskostenramingen 22 Ramingen Exploitatie 28 Memo duurzaamheid 29

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 1 Inleiding Situatieschets en onderzoeksopdracht In de gemeente Harderwijk bevindt zich sportcentrum De Sypel. Het sportcentrum bestaat uit een binnenbad, een buitenbad, twee sporthallen en een ondersteunende horecavoorziening. Naast het sportcentrum is een sportschool en onderwijsinstelling Landstede gevestigd. De gemeente Harderwijk is eigenaar en beheerder van het sportcentrum en verpacht de horeca. Een groot gedeelte van het sportcentrum en het buitenbad is circa 10 jaar geleden gerenoveerd of gerealiseerd. Het binnenbad is niet gerenoveerd en is ongeveer 40 jaar oud. Omdat het bad verouderd is en grootschalig onderhoud noodzakelijk is heeft de gemeente ICS Adviseurs in 2017 het toekomstperspectief voor het bad laten onderzoeken. Op basis van de uitkomsten uit dit onderzoek heeft de gemeente besloten het bestaande bad te vervangen door nieuwbouw op de bestaande locatie. Uitgangspunten hierbij zijn: 1. Uitwerking van de keuze nieuwbouw binnenbad; 2. De realisatie van een nieuw zwembad met 575 m² zwemwater ten behoeve van sport, leszwemmen en schoolzwemmen en recreatief zwemmen; 3. Een variant uit te werken met de aanvullende functie medisch/therapeutisch; 4. Een variant uit te werken met de aanvullende functie Fun; 5. De aanvullende functie regionaal wedstrijdbad onderzoeken; 6. Een extra duurzaamheidspakket uit te werken voor alle varianten. Op basis van beschikbare informatie, capaciteitsberekeningen en interviews worden bovenstaande uitgangspunten verder gedefinieerd met verschillende configuraties/opties voor het zwembad. Deze configuraties worden uitgewerkt waarbij inzicht wordt verkregen in de inpassing, eventuele fasering van de realisatie en de benodigde financiële kaders. Onderzoeksmethode Waar mogelijk is gebruik gemaakt van beschikbare informatie en eerder opgestelde onderzoeksrapporten met betrekking tot het sportcentrum. Dit is aangevuld met recente informatie omtrent de inkomsten en uitgaven van De Sypel. Vervolgens zijn er oriënterende interviews afgenomen met gebruikers van sportcentrum De Sypel. Indien het interview niet heeft kunnen plaatsvinden is er schriftelijk informatie gevraagd. Daarnaast heeft er overleg plaatsgevonden met Landstede en sportschool Iedema. Op basis van de inventarisatie en de uitgangspunten uit het rapport van ICS is een gewenste configuratie bepaald, aangevuld met mogelijke uitbreidingsvarianten. Deze zijn inhoudelijk en financieel uitgewerkt, zodat er een duidelijke richting of keuze gemaakt kan worden.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 2 Inventarisatie Het basisuitgangspunt voor het nieuwe zwembad bestaat enerzijds uit de capaciteit van het bestaande sportcomplex en anderzijds uit hetgeen is verwoord in de rapportage Haalbaarheidsonderzoek De Sypel van ICS Adviseurs. In gesprekken met betrokkenen en gebruikers is gelegenheid geboden om een toelichting te geven op het huidige gebruik van het zwembad en wensen in te brengen voor toekomstig gebruik. De gesprekken hebben ertoe geleid dat de invulling van de configuratie zich niet beperkt tot de basiseisen, maar ook rekening houdt met specifieke randvoorwaarden die door de gebruikers als belangrijk worden ervaren. Behoefte 2.1.1 Uitkomsten haalbaarheidsonderzoek In het haalbaarheidsonderzoek van ICS adviseurs is vastgesteld dat de benodigde omvang van het toekomstige zwembad 575 m² dient te bedragen. In de toekomstige configuratie dient minimaal ruimte te zijn voor sport, schoolzwemmen, leszwemmen en beperkt recreatief gebruik. Daarnaast dient het opnemen van voorzieningen voor medisch en therapeutisch zwemmen te worden overwogen. De gemeenteraad heeft tevens aangeven dat ook mogelijkheden voor recreatief zwemmen en een regionaal wedstrijdbad dienen te worden onderzocht. Informatie- en verificatie-interviews 2.2.1 Zwemvereniging de Woelwaters De Woelwaters zijn tevreden met het huidige 25 meter wedstrijdbad met 6 banen. Dit formaat is voor de vereniging voldoende. De vereniging geeft aan dat aandachtspunten voor het nieuwe bad zijn: Voldoende diepte van het bassin bij voorkeur 2,4 meter over de gehele lengte; 200 zitplaatsen voor publiek; Tribune bij voorkeur op begane grond en goed bereikbaar voor publiek; Voldoende bergruimte; Een flexibele configuratie zodat er mogelijk meer ruimte ontstaat in het rooster. De vereniging heeft op dit moment geen behoefte aan een groter bad met 8 banen. Een bad met 6 banen voldoet aan de wensen en behoeften van de vereniging. 2.2.2 Duikvereniging Zandhokan Zandhokan maakt tweewekelijks op zondagochtend gebruik van het zwembad. Het is voor Zahdokan van groot belang dat de baden betreden kunnen worden middels een schuine trap. Tevens is een beweegbare bodem in het wedstrijdbad wenselijk. Ook is een waterdiepte van tenminste 3,1 meter gewenst. 2.2.3 Duikvereniging Minke Dive Duikvereniging Minke Dive maakt één avond in de week gebruik van het wedstrijdbad. Een wens voor de duikvereniging is dat een deel van het bad een diepte heeft van 3,0 tot 3,5 meter. In dit deel van het bad moeten bevestigingspunten voor het plaatsen van attributen zijn opgenomen. Verder is een opslagruimte met een directe toegang vanaf buiten wenselijk.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 3 2.2.4 Fysiototaal Fysiototaal gebruikt het bad voor het geven van fysiotherapeutische behandelingen. Hierbij maakt Fysiototaal één dagdeel gebruik van een beperkt deel van het zwembad. Fysiototaal is tevreden over het huidige zwembad. Mogelijke verbeteringen zijn bijvoorbeeld een multifunctionele ruimte die ook als spreek- of behandelkamer kan worden gebruikt. Verder heeft een bad met een beweegbare bodem meerwaarde en is het van belang dat de watertemperatuur voldoende hoog is. Vanzelfsprekend is het van groot belang dat de accommodatie en de bassins goed toegankelijk zijn voor mindervaliden. 2.2.5 De ZonZij De Zonzij is een Hydrotherapievereniging en geeft in het bad groepstherapie aan mensen met chronische klachten. De Zonzij maakt één ochtend in de week gebruik van het zwembad. Belangrijke aandachtspunten voor het nieuwe bad zijn: Een watertemperatuur van 32 graden; Goede toegankelijkheid van het gebouw en bassins voor mindervaliden; Een comfortabele wachtruimte, met zitgelegenheid in de bassinzaal; Een beweegbare bodem met schuinstand; Stroeve vloeren in natte ruimten; Goede grepen aan de bassin randen. 2.2.6 Landstede Landstede maakt als onderwijsinstelling gebruik van het zwembad. Verder is de opleiding sport en bewegen gevestigd in De Sypel. Landstede geeft aan graag de vestiging aan de Parkweg uit te breiden. Graag worden zij betrokken bij de verdere planontwikkeling om een uitbreiding mogelijk te kunnen maken. 2.2.7 Sportschool Iedema De sportschool heeft geen specifieke wensen ten aanzien van de configuratie van het zwembad. Wel willen ze graag intensiever samenwerken met het sportcentrum om zodoende vaker gezamenlijke activiteiten te ontplooien.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 4 Configuratie zwembad Op basis van de inventarisatie en het capaciteitsonderzoek van ICS zijn diverse varianten voor het toekomstige zwembad mogelijk. Uitgangspunt voor deze varianten is de configuratie van 575 m 2 badwater bestaande uit: Wedstrijdbad; Doelgroepenbad; Peuterbassin. Deze configuratie kan worden uitgebreid met de varianten: Therapeutisch-/medischbad. FUN (recreatieve variant); Regionaal wedstrijdbad; In de onderstaande paragrafen worden de basis configuratie en de varianten ruimtelijk en functioneel omschreven. Configuratie 575 m² badwater De zwemzaal is in twee compartimenten opgedeeld: enerzijds een wedstrijdbad en anderzijds een doelgroepen- en peuterbad. Er is een vaste transparante scheiding tussen de compartimenten. Wedstrijdbad Er is een wedstrijdbassin opgenomen met een lengte van netto 25 meter. De breedte van het bad is 6 banen. Dit komt neer op een totale breedte van 15,4 meter. De perronbreedte bedraagt aan de lange zijden 2,5 meter exclusief gootbreedte, aan de kopzijde start 5 meter en aan de andere kopzijde 2,5 meter. In de zwemzaal is een tribune voor ten minste 200 toeschouwers opgenomen. De tribune is bij voorkeur op de begane grond gesitueerd. Het bassin is over circa de helft van het oppervlak voorzien van een beweegbare bodem. De diepte van het bassin dient netto 2,5 meter te bedragen. De vrije hoogte boven het bassin bedraagt ten minste 4,5 meter. In het bassin zijn voorzieningen aangebracht voor onder andere zwemlessen, zwemtrainingen en waterpolo. Conform het Handboek zwembaden voldoet het zwembad hiermee aan de eisen voor een C-accommodatie, of te wel geschikt voor regionale wedstrijden, georganiseerd vanuit de regio. Multifunctioneel doelgroepenbad Het doelgroepenbad heeft een afmeting van 16 x 10m 1 en een netto diepte van 2,0 m 1 en is volledig voorzien van een beweegbare duo bodem. Rondom het bad is een perron van ten minste 2,5 meter breed aanwezig. Voor de betreding van het bad door ouderen en mindervaliden is een beweegbare hellingbaan met leuning benodigd die naast het doelgroepenbad ligt. De watertemperatuur kan worden gevarieerd maar zal substantieel hoger zijn dan bij het wedstrijdbad het geval is. Met het multifunctionele doelgroepenbad kan verder worden ingespeeld op de trendmatige toename van de behoefte aan begeleide (sportieve) activiteiten. Vanwege de mogelijkheid de waterdiepte naar believen aan te passen, zijn veel verschillende activiteiten mogelijk. Ook voor mensen met een lichamelijke en/of geestelijke beperking en therapiezwemmers is het multifunctionele doelgroepenbad geschikt vanwege de instelbare diepte en de watertemperatuur. Wel zullen voor deze doelgroepen voorzieningen moeten worden aangebracht zodat zij zich op een goede wijze toegang kunnen verschaffen tot het bad. Langs alle vier de zijden dienen grepen te worden aangebracht waar zwemmers zich aan vast kunnen houden. Dit kan in het tegelwerk worden opgenomen.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 5 Peuterbassin Het peuterbassin heeft een oppervlak van circa 30 m 2. Het bad is speels qua vormgeving en is voorzien van speel- en watertoestellen. De diepte van het bassin is maximaal 20 cm. Het peuterbassin moet fysiek worden afgeschermd van het wedstrijd- en doelgroepenbassin zodat de peuters niet tijdens een onbewaakt moment in het verkeerde bassin terecht kunnen komen. Rondom het bad is voldoende zitgelegenheid en toezichtmogelijkheden voor ouders. In de zomermaanden is het ideaal als het peuterbad door middel van een te openen gevel gecombineerd kan worden met het buitenbad. Hierdoor ontstaat een extra grote peutervoorziening. Ruimten aan het peuterbad: Omkleed/verschoonvoorzieningen baby s; Boxen; Kindertoilet + volwassen toilet. In onderstaande tabel zijn de vereiste watertemperaturen van de bassins weergeven: minimaal maximaal Wedstrijdbad 26 C 28 C Doelgroepenbad 29 C 33 C Peuterbad 30 C 33 C Mogelijk kunnen ten behoeve van de recreatie in het wedstrijd- en recreatiebad recreatieve elementen worden toegevoegd. Voorbeelden hiervan zijn kleide glijbaantjes en opblaasbare klimelementen. Bijkomende ruimten Badmeesterspost/EHBO/wedstrijdleiding Ten behoeve van de bassins is grenzend aan de zwemzaal 30 m 2 beschikbaar voor een badmeesterspost, een EHBO-ruimte en een ruimte voor de wedstrijdleiding. Bergingen zwembassins Ten behoeve van de bassins is grenzend aan de zwemzaal 60 m 2 bergruimte beschikbaar. Installatieruimte De installatieruimte dient voldoende groot te zijn en zodanig gesitueerd dat leidingen zo kort mogelijk zijn. Variant therapeutisch-/medischbad In het huidige zwembad vinden reeds therapeutisch-/medische activiteiten plaats. De aanbieders van deze activiteiten geven aan dat het huidige bad voldoende mogelijkheden biedt, maar dat verbeteringen gewenst zijn om het zwembad geschikter te maken. Het doelgroepenbad zoals opgenomen in de configuratie 575 m² in geschikt voor therapieën en revalidatie. Aanvullend op de configuratie 575 m² zijn in de variant therapeutisch-/medischbad onderstaande aanvullingen opgenomen: Een behandelruimte van circa 20 m² waar patiënten kunnen worden behandeld; Een ruimte in de zwemzaal van circa 40 m² waar groepen comfortabel kunnen wachten; Een instelbare variabele waterdiepte van het doelgroepen bad. Bijvoorbeeld door het toepassen van een variabele beweegbare bodem; Hulpmiddelen voor mindervaliden om het doelgroepenbad en het wedstrijdbad te kunnen betreden; De mogelijkheid de watertemperatuur van het wedstrijdbad te verhogen naar ten minste 32 graden, ook voor het wedstrijdbad (in de standaard configuratie is de temperatuur van het doelgroepenbad reeds 33 graden); Voldoende ruimte om mensen te kunnen assisteren bij het aan- en uitkleden.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 6 Variant FUN (recreatie) In de configuratie 575 m² worden jonge gezinnen (met kinderen t/m 7 jaar) en ouderen (vanaf 45 jaar), naast verenigingen, school- en leszwemmen, als grootste doelgroepen gezien. Voor de allerkleinsten zonder diploma is het peuterbad voldoende. De overige doelgroepen kunnen terecht in het wedstrijd- en doelgroepenbad. Voor de oudere kinderen (met zwemdiploma) en de puur recreatieve bezoeker zijn in de deze configuratie onvoldoende voorzieningen opgenomen. Voor kinderen in de bovenbouw van het primair onderwijs en kinderen in de onderbouw van de middelbare school moet het zwembad spanning, uitdaging en sfeer bieden door een breder scala aan recreatieve elementen. Voor spectaculaire en onderscheidende attracties komt deze doelgroep naar het zwembad. In deze variant wordt hier invulling aan gegeven door het realiseren van een interactieve tube glijbaan met wedstrijd- en spelelement en een familieglijbaan. Met een interactieve waterspeelplaats worden de recreatieve mogelijkheden verder uitgebreid. De interactieve waterspeelplaats is een recreatie gebied, speciaal ontworpen voor interactief waterspel. De waterspeelplaats heeft geen bassin met stilstaand water, maar een vlakke vloer waar het water direct wordt afgevoerd. De interactieve waterspeelplaats is voorzien van interactieve spelelementen voor diverse doelgroepen. De inrichting is dusdanig, dat de verschillende doelgroepen hun eigen gebied hebben en elkaar niet in de weg kunnen lopen. De oppervlakte van de interactieve waterspeelplaats is circa 150 m 2. Naast deze extra voorzieningen kunnen ook aan de baden uit de configuratie 575 m² extra recreatieve elementen worden toegevoegd, zoals opblaasbare speeltoestellen, glijbaantjes, enzovoorts. Verder kan het multifunctionele doelgroepenbad geschikt worden gemaakt voor aantrekkelijk recreatief gebruik met moderne multimediale middelen en een flexibele lichtinstallatie, zodat aan doelgroepactiviteiten of discozwemmen extra sfeer kan worden gegeven. Het recreatieve deel kan ook betrokken worden als (semi) buitenbad voorziening door een te openen gevel. Hierbij geldt als aandachtspunt dat de gevel meerdere segmenten heeft zodat de keuze er is een deel te openen en een deel dicht te houden (bijvoorbeeld bij twijfelachtige weersomstandigheden) of dat de gehele gevel open gaat (mooi weer). Aandachtspunt is hierbij is dat in de koudere maanden de gevel geen negatief klimaateffecten (kou) heeft op het doelgroepen- en peuterbad.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 7 Voorbeeld te openen gevel doelgroepenbad Regionaal wedstrijdbad De basis configuratie 575 m² voldoet aan de normen zoals gesteld door de KNZB voor een C-accommodatie. Een C-accommodatie is geschikt voor het organiseren van regionale wedstrijden. Zwemvereniging de Woelwaters geeft aan dat dit voldoende is en dat er geen behoefte is aan een bad voor het organiseren van wedstrijden en trainingen op nationaal niveau. Deze variant is in deze rapportage dus niet verder uitgewerkt. In onderstaande tabel zijn de belangrijkste basis eisen voor C- accommodatie wedstrijdzwemmen en waterpolo weergeven: Omschrijving C- accommodatie Lengte bassin 25 m Diepte bassin >1,8 m Breedte bassin 15,4 m Aantal banen 6 Vrije hoogte Perron startzijde Perrons overige zijden 4,5m >4m >2,5m Aantal mensen in de zwemzaal >= 200 personen Voorstartruimte Ca. 20 personen Bezoekersaantallen varianten De drie onderscheiden varianten hebben verschillende gebruiksmogelijkheden en zullen daarom ook verschillende aantallen bezoekers trekken. In het volgende overzicht is een prognose opgenomen voor de verschillende varianten en zijn, voor de vergelijking, de huidige bezoekersaantallen weergegeven.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 8 Toelichting: Het recreatief zwemmen buiten neemt toe als de aantrekkelijkheid van De Sypel wordt vergroot door het kunnen betrekken van het binnenbad met een te openen gevel. De beschreven recreatieve voorzieningen in de FUN (recreatie) variant zorgen voor een groei van het recreatief zwemmen binnen. Ten opzichte van de huidige situatie moet daarentegen rekening worden gehouden met een daling van het aantal recreatieve binnenbad bezoekers in de configuratie 575 m 2 en de therapeutisch/medische variant omdat dan sprake is van een versobering van de recreatieve voorzieningen. Door het bad geschikt te maken voor therapeutisch/medisch zwemmen neemt in dit segment het aantal deelnemers aan doelgroepactiviteiten toe. Uitgangspunt is dat ook in de FUN (recreatie) variant het bad voor deze activiteiten wordt aangepast. In de huidige situatie worden deelnemers aan schoolzwemmen en verenigingsactiviteiten niet geregistreerd. Ongeacht de variantkeuze zullen voor deze gebruikers de mogelijkheden gelijk blijven. Met de geprognotiseerde bezoekersaantallen zal het rooster binnen de huidige openingstijden goed gevuld zijn. Een beperkte groei, aanvullend op de geprognotiseerde groei, is beperkt mogelijk. Dit kan mogelijk worden gerealiseerd door het verruimen van openingstijden of het aanpassen van het rooster. Bij de uitwerking van de plannen moet hier verder invulling aan worden geven.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 9 Inpassing en fasering Het is mogelijk de nieuwbouw op de huidige locatie te realiseren. Het bruto vloeroppervlak is aanzienlijk kleiner dan van het bestaande bad. Op onderstaande tekeningen zijn schetsen weergeven hoe de basis configuratie en de verschillende varianten kunnen worden ingepast op de huidige locatie: Op bovenstaande plattegrond is er voor gekozen om de bassins te verplaatsen richting het buiten bad. Dit geeft de mogelijkheid het binnen bad in combinatie met het buitenbad open te stellen. Met name bij de FUN variant heeft dit voordelen. Zo kunnen de glijbanen en het doelgroepenbad ook worden gebruikt door bezoekers van het buitenbad. Nadeel van deze positionering is de afstand tot de bestaande horeca. Directe uitgifte vanuit de horeca naar het bassin is niet meer mogelijk. Mogelijk kan dit worden opgelost door het realiseren van een horeca voorziening in het nieuwe bad. Deze horeca voorzienig kan tevens worden gebruikt voor het buitenbad. In het vervolgtraject zal worden onderzocht wat de optimale invulling voor de horeca voorziening is. Ook de tribune van het wedstrijdbad is niet langer direct bereikbaar vanuit de entree. Hiervoor zal een extra looproute en mogelijk een toegang vanaf buiten moeten worden gerealiseerd. Door het zwembad te verplaatsen richting het buitenbad heeft als bijkomend voordeel dat een gefaseerde realisatie mogelijk is. Hierdoor wordt een langdurige sluiting van het gehele zwembad voorkomen. Deze fasering ziet er als volgt uit.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 10 Fase 1 bestaat uit het slopen van het instructiebad. Zodat op de locatie van het instructiebad het nieuwe zwembad kan worden gerealiseerd. Nadat het instructiebad is gesloopt zal het bouwterrein worden ingericht en kan worden gestart met de bouwwerkzaamheden. Tijdens de bouwwerkzaamheden (fase 2) blijven het wedstrijdbad en het recreatiebassin geopend. Dit is mogelijk omdat de kleedruimte, douches en techniekruimten gehandhaafd blijven.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 11 Na de ingebruikname van het nieuwe zwembad kan worden gestart met de sloop van het oude wedstrijdbad en recreatiebassin. Op het vrijkomende terrein kunnen eventueel nieuwe voorzieningen worden gerealiseerd. In de vervolgfase kan worden onderzocht wat mogelijke voorzieningen zijn.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 12 Duurzaamheid Algemeen De Gemeente Harderwijk geeft sinds 2010 structureel vorm aan haar klimaatbeleid. De ambities liegen er niet om. Samen met de relevante stakeholders binnen de gemeente is De Energieke Stad ontwikkeld: De routekaart naar klimaatneutraal Harderwijk. Hierin is de ambitie opgenomen om in de periode 2013 2031 een CO2 reductie van 45% te behalen ten opzichte van Kyoto. Omdat het zwembad de grootste energiegebruiker is van het gemeentelijk vastgoed, is via een motie vastgelegd dat de nieuwbouw van het zwembad energieneutraal moet worden uitgevoerd. Definities rondom duurzaamheid zijn vaak multi-interpretabel. Dit hoofdstuk geeft inzicht op welk wijze deze definitie praktisch vertaald moet worden naar eisen voor het zwembad. Definities Conform de eisen van RVO wordt de definitie enerieneutraliteit vertaald als het totaal van het energiegebruik op jaarbasis zonder netto CO2-uitstoot. Dit wordt in drie stappen bereikt conform de Trias Energetica: 1. Zoveel mogelijk energie besparen (isolatie en energie-efficiente installaties) 2. Restenergie zoveel mogelijk hergebruiken (warmteterugwinning) 3. Resterend energiegebruik duurzaam opwekken Doelstellingen nieuwbouw Voor de realisatie van het zwembad zijn twee ambitie niveau s ten aanzien van het energieverbruik uitgewerkt. 1) Energie neutraal gebouw met een EPC van 0,0 (gebouwgebonden energie zoals verwarming en verlichting op jaarbasis 0) 2) Nul Op de Meter (op jaarbasis evenveel energiegebruik als energieopwekking) In onderstaande tabellen is weergeven wat de meerkosten van deze ambities zijn afgezet tegen realisatie conform het bouwbesluit. De variant medisch- therapeutisch is niet opgenomen in de tabellen, deze wijkt nauwelijks af van de variant 575m². 1)Tabel vergelijking bouwbesluit v.s. energie neutraal gebouw Meerkosten t.o.v. Variant bouwbesluit Configuratie 575m² 503.000,- Medisch- therapeutisch + FUN 575.000,- De opgenomen bedragen betreffen de totale extra investeringskosten. Deze zijn daarom hoger dan de in de bijlage 4 opgenomen netto bedragen 2)Tabel vergelijking bouwbesluit v.s. Nul Op de Meter (NOM) Meerkosten t.o.v. Variant bouwbesluit Configuratie 575m² 1.136.000,- Medisch- therapeutisch + FUN 1.523.000,- De opgenomen bedragen betreffen de totale extra investeringskosten. Deze zijn daarom hoger dan de in de bijlage 4 opgenomen netto bedragen Het is waarschijnlijk niet mogelijk bij NOM alle energie compensatie op de locatie van De Sypel te realiseren. Hiervoor is het beschikbare dakoppervlak voor het plaatsen van PV-panelen onvoldoende. Naar verwachting zal bij de configuratie 575m² 539 kwp verwogen elders moeten worden gerealiseerd. De kosten hiervoor bedragen naar verwachting 700.000,- Bij de plus variant Medisch- therapeutisch + FUN is dit 612 kwp vermogen wat elders moeten worden geplaatst. De kosten hiervoor bedragen naar verwachting 795.000,-. De genoemde bedragen betreffen een globale inschatting van de totale investeringskosten voor het PVpanelen. Deze kosten zijn niet opgenomen in de investeringsramingen zoals beschreven in hoofstukken 6 en 7.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 13 Uitwerking In de vervolgfase dient invulling te worden geven aan de praktische invulling van bovenstaande maatregelen. Hierbij wordt bepaald met welke technieken de energievraag kan worden gereduceerd en de resterende vraag kan worden gecompenseerd. Uitgangspunt is dat hierbij gebruik wordt gemaakt van technieken welke bewezen effectief zijn.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 14 Investeringsramingen Voor de basisconfiguratie en varianten zijn de stichtingskosten geraamd. In onderstaande paragrafen zijn de uitgangspunten voor deze raming omschreven. Algemene uitgangspunten Voor het opstellen van de investeringsramingen is, op basis van de beschreven programma s, een indicatieve ruimtestaat opgesteld (zie bijlage 1). Voor onvoorziene ontwikkelingen is rekening gehouden met een post onvoorzien van 10%. De prijzen in de bouwsector laten de laatste jaren een grote stijging zien. In de investeringsramingen is rekening gehouden met een gemiddelde prijsstijging van 3,5 % per jaar. Ten slotte zijn de onderstaande randvoorwaarden van toepassing: Er is geen rekening gehouden met specifieke locatie gebonden aspecten, waaronder kosten ten gevolge van planschade, bodemverontreiniging, archeologie, infrastructurele ontsluitingen buiten terrein, kosten voor omleggen kabels en leidingen, uitbreiding water t.g.v. watertoets, explosieven, etc; Er zijn geen bouwrentekosten berekend; Realisatie sportcentrum op bestaande locatie, met een gefaseerde realisatie; Sloopkosten zijn exclusief asbestsaneringen; Ramingen zijn exclusief parkeervoorzieningen/ inrichting openbare ruimte; De bouwplaats inrichting is binnen het bouwperceel en er wordt gebruik gemaakt van de bestaande infrastructuur; Inclusief zoutelektrolyse; Inclusief vaste inrichting; Inclusief sporttechnische inrichting. De gemeentelijke kosten bestaan onder andere uit advies-, projectmanagement en aansluitkosten. De kosten marktpartij bestaat uit: directe bouwkundige kosten; directe kosten installaties; honoraria; kosten afwerking terrein (infra); bijkomende kosten; te verwachte prijsstijgingen; reservering marktwerking. Risico s Marktwerking Al enige jaren is sprake van een constante stijging van de bouwkosten. De aanbestedingsindex (marktwerking) stijgt momenteel zeer sterk. Op welke wijze deze trend zich zal voortzetten is erg onzeker. Asbest en milieubelastende stoffen Tot begin jaren 90 was het toegestaan om asbest in gebouwen toe te passen. Het bestaande zwembad is voor deze periode gebouwd. Mogelijk worden tijdens de sloop nu nog onbekende asbestbronnen ontdekt. Fasering De realisatie van de scenario s in deze rapportage zijn uitgewerkt met als uitgangspunt dat de realisatie in twee fases kan plaatsvinden. Dit om de overlast voor de gebruikers te beperken en een sluiting van het gehele binnenbad te voorkomen. Of deze fasering daadwerkelijk kan worden gerealiseerd kan worden bepaald indien er meer duidelijkheid is over de definitieve ruimtestaat in combinatie met de relaties van de ruimten en de stedenbouwkundige randvoorwaarden.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 15 Bouwplaatsvoorzieningen Het nieuwe zwembad wordt gerealiseerd op de huidige locatie. Naast en om het bouwvlak dient voldoende ruimte te zijn voor transport en opslag. Mogelijk zijn hiervoor aanpassingen nodig aan de openbare ruimte of is gebruik van omliggend terrein tijdelijk gewenst. In bijlage 2 zijn de investeringskosten ramingen van de varianten opgenomen. BTW Met ingang van 2019 valt de niet winst-beogende exploitatie van sportaccommodaties niet langer onder de btw-plicht. Als gevolg hiervan komt de btw (grotendeels 21%) op de investerings- en exploitatiekosten niet voor teruggaaf in aanmerking en is over de inkomsten geen (6%) btw meer verschuldigd. Vanwege dit tariefverschil en het feit dat de kosten groter zijn dan de baten is de nieuwe regelgeving zeer nadelig voor de gemeente. Met ingang van 2019 is voor gemeenten een subsidieregeling (SPUK) van kracht die dit nadeel (deels) wegneemt. Het landelijk beschikbare bedrag kent een uitkeringsplafond ad 152.000.000. De aanvraag voor de subsidie dient jaarlijks op basis van de begroting voor 1 december te worden aangevraagd. In het lopende jaar worden voorschotten uitgekeerd. Als alle gemeenten in totaal een hoger aanvraag doen dan het uitkeringsplafond, vindt een procentuele korting plaats. Na afloop van het kalenderjaar dient de aanvraag te worden onderbouwd op basis van de werkelijke kosten en wordt de SPUK definitief vastgesteld. De regeling eindigt 1 januari 2024. Bij het indienen van de aanvraag voor de SPUK bestaat onzekerheid over het uiteindelijk te ontvangen bedrag. Dit is afhankelijk van het totale bedrag dat alle gemeenten definitief declareren. Een inschatting van een eventueel nadeel is op dit moment niet te geven.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 16 Vergelijking varianten Investeringskostenraming nieuwbouw binnenzwembad in sportcomplex de Sypel In de onderstaande tabellen zijn de verschillen in investeringskosten weergeven tussen de varianten weergegeven. Zowel voor de duurzaamheidsamitie energie neutraal gebouw als Nul op de Meter zijn de verschillen weergegeven: Variant Stichtingskosten raming Verschil t.o.v. 575 m² Configuratie 575 m² 7.421.000,- n.v.t. Variant Medisch/therapeutisch 7.649.000,- 228.000,- Variant FUN + Medisch/therapeutisch 9.530.000,- 2.109.000,- Tabel: Vergelijking Nul op de meter Variant Stichtingskosten raming Verschil t.o.v. 575 m² Configuratie 575 m² 7.583.000,- n.v.t. Variant Medisch/therapeutisch 7.812.000,- 229.000,- Variant FUN + Medisch/therapeutisch 9.684.000,- 2.101.000,- De investeringskosten zijn exclusief de kosten voor de elders te realiseren PV- panelen. Exploitatie Sportcomplex de Sypek Onderstaande tabel geeft de kosten en baten weer van de diverse varianten afgezet tegen de huidige exploitatie van het gehele sportcentrum. Zowel voor de duurzaamheidsamitie energie neutraal gebouw als Nul op de Meter zijn de exploitatie weergegeven: Tabel: Vergelijking exploitatie energieneutraal gebouw Exploitatie sportcomplex De Sypel (Energie neutraal) Zwembad Zwembad Zwembad Zwembad (exclusief BTW) Huidig 575 m2 Medisch Fun/ Medisch Opbrengsten obv begroting 2018 zwembad 844.000 801.500 816.500 917.500 sporthal 304.500 304.500 304.500 304.500 sportcafe 22.500 22.500 22.500 22.500 multifunctionele ruimte 10.000 10.000 10.000 10.000 totaal: 1.181.000 1.138.500 1.153.500 1.254.500 Kosten personeel- en organisatiekosten 930.000 930.000 940.000 980.000 overige 77.000 77.000 77.000 77.000 energie 197.000 112.000 112.000 118.000 schoonmaak en onderhoud 293.000 133.000 134.000 144.000 totaal: 1.497.000 1.252.000 1.263.000 1.319.000 saldo: -316.000-113.500-109.500-64.500 Kapitaallasten bestaand 469.888 469.888 469.888 469.888 Kapitaallasten nieuw 266.000 273.000 339.000 Jaarlast 785.888 849.388 852.388 873.388 Planmatig onderhoud sporthallen en overige ruimten 70.000 70.000 70.000 70.000 Planmatig onderhoud binnen- en buitenzwembad (niet begroting 2018) 326.000 100.000 101.500 117.500 Jaarlast inclusief planmatig onderhoud 1.181.888 1.019.388 1.023.888 1.060.888

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 17 Tabel: Vergelijking exploitatie Nul Op de Meter Exploitatie sportcomplex De Sypel (NOM) Zwembad Zwembad Zwembad Zwembad (exclusief BTW) Huidig 575 m2 Medisch Fun/ Medisch Opbrengsten obv begroting 2018 zwembad 844.000 801.500 816.500 917.500 sporthal 304.500 304.500 304.500 304.500 sportcafe 22.500 22.500 22.500 22.500 multifunctionele ruimte 10.000 10.000 10.000 10.000 totaal: 1.181.000 1.138.500 1.153.500 1.254.500 Kosten personeel- en organisatiekosten 930.000 930.000 940.000 980.000 overige 77.000 77.000 77.000 77.000 energie 197.000 80.000 80.000 82.000 schoonmaak en onderhoud 293.000 148.000 149.000 159.000 totaal: 1.497.000 1.235.000 1.246.000 1.298.000 saldo: -316.000-96.500-92.500-43.500 Totaal Totaal Totaal Totaal Basis Basis Medisch FUN/Medisch Kapitaallasten bestaand 469.888 469.888 469.888 469.888 Kapitaallasten nieuw 274.000 282.000 347.000 Jaarlast 785.888 840.388 844.388 860.388 Planmatig onderhoud sporthallen en overige ruimten 70.000 70.000 70.000 70.000 Planmatig onderhoud binnen- en buitenzwembad (niet begroting 2018) 326.000 110.000 110.500 127.500 Jaarlast inclusief planmatig onderhoud 1.181.888 1.020.388 1.024.888 1.057.888 Investeringskostenraming (exclusief BTW) 7.582.665 7.811.838 9.683.699 In bijlage 3 zijn de exploitatieramingen volledig weergegeven. Bij de exploitatie van het huidige sportcentrum De Sypel kunnen de volgende opmerkingen/kanttekeningen worden geplaatst: De totale opbrengsten schommelen de afgelopen jaren rond de 1,1 miljoen. Ook de opbrengsten zwembad zijn redelijk stabiel. Veel baden in Nederland hebben de afgelopen jaren te kampen met teruglopende opbrengsten. Uit de administratie blijkt een grote fluctuatie in personeel- en organisatiekosten in de periode 2015-2018. Met een geraamde post van 930.000 in 2018 bedragen de personeel- en organisatiekosten 84% van de totale opbrengsten. Dit duidt op een efficiënte inzet van personeel. Het negatief exploitatiesaldo van 361.000 (exclusief kapitaallasten en planmatig onderhoud) is vergelijkbaar met veel andere, vergelijkbare sportcentra in Nederland. Bij de exploitatieramingen voor de drie varianten geldt de volgende toelichting: De opbrengsten zijn geraamd op basis van de bezoekersaantallen zoals in paragraaf 4.5 weergegeven. Gerekend is met gelijkblijvende opbrengsten per bezoeker (lees: gelijkblijvende tarieven). Uitgangspunt is dat de personeelsinzet in de verschillende varianten nagenoeg gelijk blijf, met uitzondering van de FUN (recreatie) variant waarbij is gerekend met een uitbreiding van 1 tot 1,5 fte. De toename in recreatief bezoek rechtvaardigt deze uitbreiding. De overige kosten hebben betrekking op belastingen, verzekeringen en overige goederen en diensten en wijzigen niet bij de verschillende varianten. Op basis van kengetallen en referentiegegevens is wel gerekend met een substantiële besparing op de energiekosten ten opzichte van de bestaande situatie. Voor het nieuwe zwembad zijn de kosten voor onderhoud afgeleid van de bouwkosten (ongeveer 0,5% en 1,0% van de bouwkosten voor respectievelijk het dagelijks onderhoud en een dotatie voor het planmatig onderhoud). Exclusief kapitaallasten resulteren de drie varianten in een positiever exploitatieresultaat dan instandhouding van het huidige sportcentrum. De verschillen zijn gering, maar de verwachting is dat de FUN (recreatie) variant tot het beste resultaat leidt. Met betrekking tot het huidige gebruik van het zwembad en de mogelijkheden om de gebruikers te kunnen huisvesten in de diverse varianten gelden de volgende inzichten: De configuratie 575 m 2 en de beide andere varianten bieden in algemene zin voldoende mogelijkheden om alle huidige zwembadbezoekers een plek te bieden in een nieuw zwembad. Dit wordt onderbouwd door een rooster dat door medewerkers van De Sypel is opgesteld. In dit rooster is sprake van een herkenbare, horizontale programmering met een logische indeling van activiteiten

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 18 die is toegesneden op de te realiseren bezoekersaantallen en waarbij de consequenties voor de medewerkers nihil zijn. Voor enkele doelgroepactiviteiten en voor een enkele georganiseerde gebruiker zijn knelpunten gesignaleerd (huidige uren zijn mogelijk niet meer beschikbaar in de nieuwe situatie). De verwachting is gerechtvaardigd dat hier in goed overleg oplossingen voor gevonden kunnen worden.

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 19 Configuratie 575 m² Ruimtestaten RUIMTESTAAT Initiatieffase : Ruimte omschrijving benodigde aantal totaal m2 ruimten m2 nvo Bassins binnenbad lengte breedte diepte inhoud wedstrijdbad 25,0 15,4 385 1 385 2,6 1.001 perron lange zijde tribune 25,0 5,5 138 1 138 perron lange zijde overkant 25,0 2,5 63 1 63 perron korte zijde start 23,4 5,0 117 1 117 perron korte zijde overkant 23,4 2,5 59 1 59 toeschouwersruimte 0,6 200 1,0 120 doelgroepenbad 16,0 10,0 160 1,0 160 2,4 384 perron lange zijde 21,0 2,5 53 1 53 perron lange zijde overkant 21,0 2,5 53 1 53 perron korte zijde 10,0 2,5 25 1 25 perron korte zijde overkant 10,0 2,5 25 1 25 peuterbassin 10,0 3,0 30 1,0 30 0,4 12 perrons peuterbassin 70 1 70 Badmeesterspost /ehbo/wedstrijdleiding 30 1 30 Bergingen baden 30 2 60 1.386 Totaal netto vloeroppervlakte (NVO) 1.386 Oppervlakte verkeersruimte 166 12,0% van NVO Ontwerpverlies 42 3,0% van NVO Oppervlakte constructie 97 7,0% van NVO Bruto vloeroppervlakte (BVO) 1.690

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 20 Variant Medisch- therapeutisch RUIMTESTAAT Initiatieffase : Ruimte omschrijving benodigde aantal totaal m2 ruimten m2 nvo Bassins binnenbad lengte breedte diepte inhoud wedstrijdbad 25,0 15,4 385 1 385 2,6 1.001 perron lange zijde tribune 25,0 5,5 138 1 138 perron lange zijde overkant 25,0 2,5 63 1 63 perron korte zijde start 23,4 5,0 117 1 117 perron korte zijde overkant 23,4 2,5 59 1 59 toeschouwersruimte 0,6 200 1,0 120 doelgroepenbad 16,0 10,0 160 1,0 160 2,4 384 perron lange zijde 21,0 4,5 95 1 95 perron lange zijde overkant 21,0 2,5 53 1 53 perron korte zijde 10,0 2,5 25 1 25 perron korte zijde overkant 10,0 2,5 25 1 25 peuterbassin 10,0 3,0 30 1,0 30 0,4 12 perrons peuterbassin 70 1 70 Badmeesterspost /ehbo/wedstrijdleiding 30 1 30 Behandelruimte 30 1 30 Bergingen baden 30 2 60 1.458 Totaal netto vloeroppervlakte (NVO) 1.458 Oppervlakte verkeersruimte 175 12,0% van NVO Ontwerpverlies 44 3,0% van NVO Oppervlakte constructie 102 7,0% van NVO Bruto vloeroppervlakte (BVO) 1.778

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 21 Variant medisch/therapeutisch + FUN RUIMTESTAAT Initiatieffase : Ruimte omschrijving benodigde aantal totaal m2 ruimten m2 nvo Bassins binnenbad lengte breedte diepte inhoud wedstrijdbad 25,0 15,4 385 1 385 2,6 1.001 perron lange zijde tribune 25,0 5,5 138 1 138 perron lange zijde overkant 25,0 2,5 63 1 63 perron korte zijde start 23,4 5,0 117 1 117 perron korte zijde overkant 23,4 2,5 59 1 59 toeschouwersruimte 0,6 200 1,0 120 doelgroepenbad 16,0 10,0 160 1,0 160 2,4 384 perron lange zijde 21,0 4,5 95 1 95 perron lange zijde overkant 21,0 2,5 53 1 53 perron korte zijde 10,0 2,5 25 1 25 perron korte zijde overkant 10,0 2,5 25 1 25 peuterbassin 10,0 3,0 30 1,0 30 0,2 6 perrons peuterbassin 70 1 70 glijbanen 200 1 200 Glijbanen skimout 10,0 6,0 60 1,0 60 0,4 24 perrons fun 100 1 100 Inter. Speeltuin 150 1 150 Badmeesterspost /ehbo/wedstrijdleiding 30 1 30 behandelruimte 30 1 30 Bergingen baden 30 2 60 1.968 Totaal netto vloeroppervlakte (NVO) 1.968 Oppervlakte verkeersruimte 236 12,0% van NVO Ontwerpverlies 59 3,0% van NVO Oppervlakte constructie 138 7,0% van NVO Bruto vloeroppervlakte (BVO) 2.400

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 22 Configuratie 575 m² Energie neutraal gebouw Stichtingskostenramingen opdrachtgever: gemeente Harderwijk projectnaam: Zwembad plaats: Hardewijk projectfase: Initiatieffase : versie: 1.1 datum: 4-okt-18 opgesteld door: ing. E. van der Heijden HOEVEELHEIDSGEGEVENS grondoppervlakte perceel 10.000 m2 bruto vloeroppervlakte sportcentrum 1.690 m² bruto vloeroppervlakte parkeervoorziening pm m² bebouwd vloeroppervlakte 1.548 m² aantal toeschouwers 200 st FINANCIELE UITGANGSPUNTEN kapitaalrente excl. per jr bouwkostenstijging 3,00% per jr grondprijs pm euro/m2 reservering onvoorzien 10,00% LOOPTIJD looptijd besluitvorming variant looptijd opstellen aanbestedingsstukken en PvE looptijd aanbesteding looptijd ontwerpfase looptijd uitvoeringsfase totale looptijd project oplevering 5 mnd 6 mnd 4 mnd 6 mnd 12 mnd 33 mnd apr-21 Stichtingskosten excl. BTW Kosten gemeente 100 Grondkosten 0 200 Projectbegeleiding 234.950 300 Renten 0 400 Bijkomende kosten 10.000 500 Interieur 12.960 Totaal Kosten gemeente 257.910 Kosten marktpartij 1100 Bouwkosten 5.284.288 1200 Honoraria 447.386 1300 Infra 150.000 1400 Bijkomende kosten 105.686 1500 Prijsstijgingen 251.000 1600 Marktwerking 249.534 Totaal Kosten marktpartij 6.487.894 ONVOORZIEN 2000 onvoorzien 10,00% van 100 t/m 1900 675.000 Totaal Stichtingskosten excl. BTW 7.420.804 BTW 21% pm

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 23 Configuratie 575 m² Nul Op de Meter opdrachtgever: gemeente Harderwijk projectnaam: Zwembad plaats: Hardewijk projectfase: Initiatieffase : versie: 1.1 datum: 4-okt-18 opgesteld door: ing. E. van der Heijden HOEVEELHEIDSGEGEVENS grondoppervlakte perceel 10.000 m2 bruto vloeroppervlakte sportcentrum 1.690 m² bruto vloeroppervlakte parkeervoorziening pm m² bebouwd vloeroppervlakte 1.548 m² aantal toeschouwers 200 st FINANCIELE UITGANGSPUNTEN kapitaalrente excl. per jr bouwkostenstijging 3,00% per jr grondprijs pm euro/m2 reservering onvoorzien 10,00% LOOPTIJD looptijd besluitvorming variant looptijd opstellen aanbestedingsstukken en PvE looptijd aanbesteding looptijd ontwerpfase looptijd uitvoeringsfase totale looptijd project oplevering 5 mnd 6 mnd 4 mnd 6 mnd 12 mnd 33 mnd apr-21 Stichtingskosten excl. BTW Kosten gemeente 100 Grondkosten 0 200 Projectbegeleiding 239.040 300 Renten 0 400 Bijkomende kosten 10.000 500 Interieur 12.960 Totaal Kosten gemeente 262.000 Kosten marktpartij 1100 Bouwkosten 5.401.134 1200 Honoraria 460.444 1300 Infra 150.000 1400 Bijkomende kosten 108.023 1500 Prijsstijgingen 257.000 1600 Marktwerking 255.064 Totaal Kosten marktpartij 6.631.665 ONVOORZIEN 2000 onvoorzien 10,00% van 100 t/m 1900 689.000 Totaal Stichtingskosten excl. BTW 7.582.665 BTW 21% pm

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 24 Variant medisch/therapeutisch Energie neutraal gebouw opdrachtgever: gemeente Harderwijk projectnaam: Zwembad plaats: Hardewijk projectfase: Initiatieffase : versie: 1.1 datum: 5-okt-18 opgesteld door: ing. E. van der Heijden HOEVEELHEIDSGEGEVENS grondoppervlakte perceel m2 bruto vloeroppervlakte sportcentrum 1.778 m² bruto vloeroppervlakte parkeervoorziening pm m² bebouwd vloeroppervlakte 1.635 m² aantal toeschouwers 200 st FINANCIELE UITGANGSPUNTEN kapitaalrente excl. per jr bouwkostenstijging 3,00% per jr grondprijs pm euro/m2 reservering onvoorzien 10,00% LOOPTIJD looptijd besluitvorming variant looptijd opstellen aanbestedingsstukken en PvE looptijd aanbesteding looptijd ontwerpfase looptijd uitvoeringsfase totale looptijd project oplevering 5 mnd 6 mnd 4 mnd 6 mnd 12 mnd 33 mnd apr-21 Stichtingskosten excl. BTW Kosten gemeente 100 Grondkosten 0 200 Projectbegeleiding 240.917 300 Renten 0 400 Bijkomende kosten 10.000 500 Interieur 12.960 Totaal Kosten gemeente 263.877 Kosten marktpartij 1100 Bouwkosten 5.454.759 1200 Honoraria 459.935 1300 Infra 150.000 1400 Bijkomende kosten 109.095 1500 Prijsstijgingen 259.000 1600 Marktwerking 257.312 Totaal Kosten marktpartij 6.690.101 ONVOORZIEN 2000 onvoorzien 10,00% van 100 t/m 1900 695.000 Totaal Stichtingskosten excl. BTW 7.648.977 schatting niet verrekenbare BTW pm

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 25 Variant medisch/therapeutisch Nul Op de Meter opdrachtgever: gemeente Harderwijk projectnaam: Zwembad plaats: Hardewijk projectfase: Initiatieffase : versie: 1.1 datum: 4-okt-18 opgesteld door: ing. E. van der Heijden HOEVEELHEIDSGEGEVENS grondoppervlakte perceel m2 bruto vloeroppervlakte sportcentrum 1.778 m² bruto vloeroppervlakte parkeervoorziening pm m² bebouwd vloeroppervlakte 1.635 m² aantal toeschouwers 200 st FINANCIELE UITGANGSPUNTEN kapitaalrente excl. per jr bouwkostenstijging 3,00% per jr grondprijs pm euro/m2 reservering onvoorzien 10,00% LOOPTIJD looptijd besluitvorming variant looptijd opstellen aanbestedingsstukken en PvE looptijd aanbesteding looptijd ontwerpfase looptijd uitvoeringsfase totale looptijd project oplevering 5 mnd 6 mnd 4 mnd 6 mnd 12 mnd 33 mnd apr-21 Stichtingskosten excl. BTW Kosten gemeente 100 Grondkosten 0 200 Projectbegeleiding 245.006 300 Renten 0 400 Bijkomende kosten 10.000 500 Interieur 12.960 Totaal Kosten gemeente 267.966 Kosten marktpartij 1100 Bouwkosten 5.571.605 1200 Honoraria 472.994 1300 Infra 150.000 1400 Bijkomende kosten 111.432 1500 Prijsstijgingen 265.000 1600 Marktwerking 262.841 Totaal Kosten marktpartij 6.833.872 ONVOORZIEN 2000 onvoorzien 10,00% van 100 t/m 1900 710.000 Totaal Stichtingskosten excl. BTW 7.811.838 schatting niet verrekenbare BTW pm

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 26 Variant medisch/therapeutisch en FUN Energie neutraal gebouw opdrachtgever: gemeente Harderwijk projectnaam: Zwembad plaats: Hardewijk projectfase: Initiatieffase : versie: 1.1 datum: 4-okt-18 opgesteld door: ing. E. van der Heijden HOEVEELHEIDSGEGEVENS grondoppervlakte perceel m2 bruto vloeroppervlakte zwembad 2.402 m² bruto vloeroppervlakte parkeervoorziening pm m² bebouwd vloeroppervlakte 2.259 m² aantal toeschouwers 200 st FINANCIELE UITGANGSPUNTEN kapitaalrente excl. per jr bouwkostenstijging 3,00% per jr grondprijs pm euro/m2 reservering onvoorzien 10,00% LOOPTIJD looptijd besluitvorming variant looptijd opstellen aanbestedingsstukken en PvE looptijd aanbesteding looptijd ontwerpfase looptijd uitvoeringsfase totale looptijd project oplevering 5 mnd 6 mnd 4 mnd 6 mnd 12 mnd 33 mnd apr-21 Stichtingskosten excl. BTW Kosten gemeente 100 Grondkosten 0 200 Projectbegeleiding 286.607 300 Renten 0 400 Bijkomende kosten 10.000 500 Interieur 12.960 Totaal Kosten gemeente 309.567 Kosten marktpartij 1100 Bouwkosten 6.760.194 1200 Honoraria 566.869 1300 Infra 250.000 1400 Bijkomende kosten 135.204 1500 Prijsstijgingen 321.000 1600 Marktwerking 321.331 Totaal Kosten marktpartij 8.354.598 ONVOORZIEN 2000 onvoorzien 10,00% van 100 t/m 1900 866.000 Totaal Stichtingskosten excl. BTW 9.530.164 schatting niet verrekenbare BTW pm

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 27 Variant medisch/therapeutisch en FUN Nul Op de Meter opdrachtgever: gemeente Harderwijk projectnaam: Zwembad plaats: Hardewijk projectfase: Initiatieffase : versie: 1.1 datum: 4-okt-18 opgesteld door: ing. E. van der Heijden HOEVEELHEIDSGEGEVENS grondoppervlakte perceel m2 bruto vloeroppervlakte zwembad 2.402 m² bruto vloeroppervlakte parkeervoorziening pm m² bebouwd vloeroppervlakte 2.259 m² aantal toeschouwers 200 st FINANCIELE UITGANGSPUNTEN kapitaalrente excl. per jr bouwkostenstijging 3,00% per jr grondprijs pm euro/m2 reservering onvoorzien 10,00% LOOPTIJD looptijd besluitvorming variant looptijd opstellen aanbestedingsstukken en PvE looptijd aanbesteding looptijd ontwerpfase looptijd uitvoeringsfase totale looptijd project oplevering 5 mnd 6 mnd 4 mnd 6 mnd 12 mnd 33 mnd apr-21 Stichtingskosten excl. BTW Kosten gemeente 100 Grondkosten 0 200 Projectbegeleiding 290.456 300 Renten 0 400 Bijkomende kosten 10.000 500 Interieur 12.960 Totaal Kosten gemeente 313.416 Kosten marktpartij 1100 Bouwkosten 6.870.167 1200 Honoraria 579.159 1300 Infra 250.000 1400 Bijkomende kosten 137.403 1500 Prijsstijgingen 327.000 1600 Marktwerking 326.549 Totaal Kosten marktpartij 8.490.279 ONVOORZIEN 2000 onvoorzien 10,00% van 100 t/m 1900 880.000 Totaal Stichtingskosten excl. BTW 9.683.694 schatting niet verrekenbare BTW pm

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 28 Ramingen Exploitatie Exploitatie sportcomplex De Sypel (energie neutraal gebouw) Zwembad Zwembad Zwembad Zwembad (exclusief BTW) Huidig 575 m2 Medisch Fun/ Medisch Opbrengsten obv begroting 2018 zwembad - recreatief zwemmen buiten 47.000 47.000 47.000 71.000 - recreatief zwemmen binnen 216.500 174.000 174.000 251.000 - leszwemmen 245.000 245.000 245.000 245.000 - doelgroepen 72.000 72.000 87.000 87.000 - schoolzwemmen 21.500 21.500 21.500 21.500 - verenigingen 64.000 64.000 64.000 64.000 - doorberekening sport 159.000 159.000 159.000 159.000 - overige opbrengsten 19.000 19.000 19.000 19.000 sporthal - onderwijs 165.000 165.000 165.000 165.000 - sport 114.500 114.500 114.500 114.500 - doorberekening sport 25.000 25.000 25.000 25.000 sportcafe - verhuur 22.500 22.500 22.500 22.500 multifunctionele ruimte - verhuur 10.000 10.000 10.000 10.000 totaal: 1.181.000 1.138.500 1.153.500 1.254.500 Kosten - personeel- en organisatiekosten 930.000 930.000 940.000 980.000 - belastingen en verzekeringen 72.000 72.000 72.000 72.000 - overige goederen en diensten 5.000 5.000 5.000 5.000 - gas en elektra binnenbad 52.000 52.000 58.000 197.000 - gas en elektra buitenbad en sporthallen 60.000 60.000 60.000 - schoonmaak 13.000 13.000 13.000 15.000 - dagelijks onderhoud binnenbad 40.000 41.000 49.000 280.000 - dagelijks onderhoud buitenbad en sporthallen 80.000 80.000 80.000 totaal: 1.497.000 1.252.000 1.263.000 1.319.000 saldo: -316.000-113.500-109.500-64.500 Kapitaallasten bestaand 469.888 469.888 469.888 469.888 Kapitaallasten nieuw 266.000 273.000 339.000 Jaarlast 785.888 849.388 852.388 873.388 Planmatig onderhoud sporthallen en overig 70.000 70.000 70.000 70.000 Planmatig onderhoud binnen en butenzwembad (niet opgenomen in begroting 2018) 326.000 100.000 101.500 117.500 Jaarlast inclusief planmatig onderhoud 1.181.888 1.019.388 1.023.888 1.060.888 Investeringskostenraming (exclusief BTW) 7.421.000 7.648.977 9.530.164 Exploitatie sportcomplex De Sypel (Nul Op de Meter) Zwembad Zwembad Zwembad Zwembad (exclusief BTW) Huidig 575 m2 Medisch Fun/ Medisch Opbrengsten obv begroting 2018 zwembad - recreatief zwemmen buiten 47.000 47.000 47.000 71.000 - recreatief zwemmen binnen 216.500 174.000 174.000 251.000 - leszwemmen 245.000 245.000 245.000 245.000 - doelgroepen 72.000 72.000 87.000 87.000 - schoolzwemmen 21.500 21.500 21.500 21.500 - verenigingen 64.000 64.000 64.000 64.000 - doorberekening sport 159.000 159.000 159.000 159.000 - overige opbrengsten 19.000 19.000 19.000 19.000 sporthal - onderwijs 165.000 165.000 165.000 165.000 - sport 114.500 114.500 114.500 114.500 - doorberekening sport 25.000 25.000 25.000 25.000 Sportcafe - verhuur 22.500 22.500 22.500 22.500 multifunctionele ruimte - verhuur 10.000 10.000 10.000 10.000 totaal: 1.181.000 1.138.500 1.153.500 1.254.500 Kosten - personeel- en organisatiekosten 930.000 930.000 940.000 980.000 - belastingen en verzekeringen 72.000 72.000 72.000 72.000 - overige goederen en diensten 5.000 5.000 5.000 5.000 - elektra binnenbad 20.000 20.000 22.000 197.000 - gas en elektra buitenbad en sporthallen 60.000 60.000 60.000 - schoonmaak 13.000 13.000 13.000 15.000 - dagelijks onderhoud binnenbad 55.000 56.000 64.000 280.000 - dagelijks onderhoud buitenbad en sporthallen 80.000 80.000 80.000 totaal: 1.497.000 1.235.000 1.246.000 1.298.000 saldo: -316.000-96.500-92.500-43.500 Kapitaallasten bestaand 469.888 469.888 469.888 469.888 Kapitaallasten nieuw 274.000 282.000 347.000 Jaarlast 785.888 840.388 844.388 860.388 Planmatig onderhoud sporthallen en overig 70.000 70.000 70.000 70.000 Planmatig onderhoud binnen en butenzwembad (niet opgenomen in begroting 2018) 326.000 110.000 110.500 127.500 Jaarlast inclusief planmatig onderhoud 1.181.888 1.020.388 1.024.888 1.057.888 Investeringskostenraming (exclusief BTW) 7.582.665 7.811.838 9.683.699

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 29 Notitie Memo duurzaamheid referentie 181023 datum behandelaar P. Braaksma uw kenmerk - Bijlage(n) - Voor de nieuwbouw van De Sypel worden een aantal varianten overwogen, benoemd als Configuratie 575 m2 en configuratie Fun. In de 575 configuratie wordt uitgegaan van een wedstrijdbad van 385 m3, een doelgroepenbad van 16 m3 en een peuterbad van 30 m2. In de configuratie Fun wordt een uitbreiding met 150 m2 splashpark en glijbanen voorzien. Om inzicht te krijgen in de EPC waardes is gebruikt gemaakt van het ontwerp van het nieuw te bouwen Zwembad de Zandstuve in Vriezenveen, waarvan de configuratie nagenoeg gelijk is aan de configuratie 575 m2. De EPC waarde betreft uitsluitend het energieverbruik van het gebouw en niet het energieverbruik van de waterbehandeling installaties. De waterbehandeling installaties zijn verantwoordelijk voor verweg het grootste deel van het energieverbruik (60 70%) De EPC is vanaf 2019 niet meer het enige wettelijke beoordelingscriterium, naast de EPC gelden dan ook de BENG eisen. 1- Energiebehoefte kwh/m2.jr 25 2- Primair fossiel energiegebruik kwh/m2.jr 25 3- Aandeel hernieuwbare energie % 50 Om te bepalen welke voorzieningen nodig zijn om van een gebouw dat voldoet aan de wettelijke eisen te komen naar een gebouw met EPC=0, zijn de volgende waardes afgeleid van het referentieproject. 575 Wettelijk basis EPC BENG PV kwp Meerkosten warmtepomp Meerkosten WP + PV Gasgestookt 0,02 voldoet 115 0 126.500 All E 0,3 voldoet 65 65.000 136.500 EPC = 0 EPC BENG PV kwp Meerkosten warmtepomp Meerkosten WP + PV Gasgestookt 0 voldoet 120 0 132.000 All E 0 voldoet 100 65.000 175.000 FUN Wettelijk basis EPC BENG PV kwp Meerkosten warmtepomp Meerkosten WP + PV Gasgestookt 0,02 voldoet 138 0 151.800 All E 0,3 voldoet 78 80.000 165.800

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 30 EPC = 0 EPC BENG PV kwp Meerkosten warmtepomp Meerkosten WP + PV Gasgestookt 0 voldoet 144 0 158.400 All E 0 voldoet 120 80.000 212.000 Zoals te zien lopen de kosten voor een gasloos gebouw (All Electric) en een gasgestookt gebouw voor het behalen van de wettelijke BENG en EPC eisen niet ver uiteen. In beide gevallen zijn PV panelen nodig om aan de wettelijke eisen te voldoen. Om een EPC = 0 te bereiken, worden de verschillen groter. Voor het gasgestookte gebouw is maar een beperkt extra PV vermogen nodig, terwijl in de All Electric variant het PV vermogen aanzienlijk moet worden verhoogd. Dit verschil wordt veroorzaakt door de rekenmethodiek achter de EPC berekening. Bij een gasgestookte installatie is bij EPC=0 het aandeel hernieuwbare energie 63% omdat het gasverbruik voor de EPC anders telt dan voor de BENG indicatoren. Dit komt doordat het deel van het PV opbrengst die aan het net wordt terug geleverd, wordt omgerekend naar primair energieverbruik (= energieverbruik van een gemiddelde fossiele centrale) en zo het gasverbruik compenseert. Gerekend naar fossiel energieverbruik is dan het verbruik gelijk aan 0. Bij een All Electric installatie wordt allen elektriciteit verbruikt en is bij EPC=0 het aandeel hernieuwbare energie 100%. De verklaring is complex, maar het verschil is onontkoombaar in de rekenmethodiek. Als we het gehele zwembad beschouwen, dus inclusief het energieverbruik van de waterbehandeling, dan zijn de verbruiken en energiekosten als volgt. 575 Totaal verbruik EPC = 0 Gas m3 Elektra kwh PV kwp Meerkosten warmtepomp Meerkosten WP + PV Energie kosten Gasgestookt 125.000 335.000 120 0 132.000 90.740 All E 0 615.000 100 180.000 290.000 48.550 FUN verbruik Totaal EPC = 0 Gas m3 Elektra kwh PV kwp Meerkosten warmtepomp Meerkosten WP + PV Energie kosten Gasgestookt 135.000 400.000 144 0 158.400 100.458 All E 0 690.000 120 200.000 332.000 53.940 Voor een situatie met Nul op de Meter (NOM) zijn de cijfers als volgt: 575 Totaal verbruik NOM Gas m3 Elektra kwh PV kwp Meerkosten warmtepomp Meerkosten WP + PV Energie kosten Gasgestookt 125.000 335.000 761 0 837.451 60.073 All E 0 615.000 724 180.000 975.882 18.450 FUN verbruik Totaal NOM Gas m3 Elektra kwh PV kwp Meerkosten warmtepomp Meerkosten WP + PV Energie kosten Gasgestookt 135.000 400.000 867 0 953.882 66.025 All E 0 690.000 812 200.000 1.092.941 20.700

Rapport Onderzoek nieuw zwembad gemeente Harderwijk 31 Dat er in een situatie met Nul op de Meter toch energiekosten zijn, komt door het verschil in tarieven voor terug levering van elektriciteit aan het net en de tarieven van gas- en elektralevering uit het net. Netto op jaarbasis is het energieverbruik wel = 0, maar in de zomer en overdag wordt een overschot aan elektriciteit opgewekt en tegen laag tarief aan het net terug geleverd, terwijl in de winter en s nachts te weinig wordt opgewekt en dus tegen hoog tarief uit het net moet worden afgenomen. De PV panelen voor de situatie NOM zullen niet op het dak van de nieuwbouw passen, ook niet als het nog beschikbare oppervlak bestaand dak van 300 m2 wordt benut. De verdeling lokaal te plaatsen en elders te plaatsen PV vermogen is als volgt 575 Totaal verbruik NOM PV kwp Lokaal te plaatsen Elders te plaatsen Lokaal te plaatsen Lokaal te plaatsen Gasgestookt 761 185 576 203.500 633.951 All E 724 185 539 203.500 592.382 FUN Totaal verbruik NOM PV kwp Lokaal te plaatsen Elders te plaatsen Kosten lokaal Kosten elders Gasgestookt 867 200 667 220.000 733.882 All E 812 200 612 220.000 672.941 NB! voor de energiekosten is gerekend met 0,55 voor gas en 0,09 voor elektra. Vaste kosten zijn niet gerekend.

Rapport Onderwerp Gemeente 1