Gemeenteblad Onderwerp: Inrichtingsplan Havengebied Jaar/Nummer: 2012 / In behandeling bij: Sector Grondgebied / Rein Buren Voorstel Instemmen met het aangepaste Inrichtingsplan Havengebied Terschelling als uitgangspunt voor een op te stellen bestemmingsplan en milieueffectrapportage. Samenvatting De gemeenteraad heeft op 23 juni 2009 ingestemd met het Inrichtingsplan Havengebied Terschelling als uitgangspunt voor een op te stellen bestemmingsplan en milieueffectrapportage. Het college heeft besloten om een aantal aanpassingen in het Inrichtingsplan Havengebied Terschelling aan te brengen. Dit mede naar aanleiding van de behandeling van het inrichtingsplan in de raadscommissievergadering van 1 maart 2011. Toelichting Op grond van de Structuurvisie Havengebied Terschelling en de Reactienota/Actieprogramma Structuurvisie Havengebied Terschelling is door het college een Inrichtingsplan voor het havengebied van Terschelling opgesteld en vastgesteld op 17 maart 2009. De gemeenteraad heeft op 23 juni 2009 ingestemd met het Inrichtingsplan Havengebied Terschelling als uitgangspunt voor een op te stellen bestemmingsplan en milieueffectrapportage. In het Collegeprogramma 2010 2014 staat voor het optimaliseren haven het volgende aangegeven: Het college streeft naar een goed georganiseerde en geordende haven. De middelen daarvoor zijn beperkt. Met dat gegeven in het achterhoofd wil het college een onderscheid maken tussen noodzakelijke maatregelen en opties die meer worden ingegeven door luxe. Op basis van wat haalbaar is, zal de MER worden doorgezet. Dijkring Dit aangepaste herinrichtingsplan bevat geen concrete voorstellen aangaande de zeedefensie van het dorp West-Terschelling. De discussie hieromtrent is in volle gang en nog dermate ongewis qua mogelijke uitkomsten, dat dit onderwerp nu geen deel uit kan maken van dit plan. Wij zijn ons er van bewust dat een en ander tot gevolg kan hebben dat delen van het nu aan de gemeenteraad voorgelegde inrichtingsplan als gevolg hiervan aanpassingen behoeven. De onderstaande voorstellen behoeven in zich zelf wel kaderstelling door de gemeenteraad. Het aangepaste Inrichtingsplan Rekening houdend met bovenstaande uitgangspunten, met uitzondering van de onzekerheden rondom de inpassing van de hoogwaterkering, heeft het college besloten om de volgende aanpassingen in het Inrichtingsplan Havengebied Terschelling aan te brengen:
2 1) Parkeervoorzieningen Het havengebied kent een veelheid aan deelfuncties. Een van deze functies bestaat uit het bieden van parkeergelegenheid van motorvoertuigen. Gezien de optredende knelpunten en de verwachting dat er op afzienbare termijn geen daling van het autobezit en -gebruik optreedt, is het gewenst te streven naar uitbreiding van parkeergelegenheid. Voor de uitbreiding van de parkeervoorzieningen zijn 2 opties uitgewerkt te weten: - Het uitbreiden van de parkeervoorzieningen op het veerhaventerrein door een stalen damwand aan te brengen aan de Noordwest zijde. - Het inrichten van een parkeerplaats op Dellewal. Uitwerking van de twee opties levert op dat investeringen op het veerhaventerrein kostbaar zijn. De kosten per parkeerplaats zijn het tienvoudige ten opzichte van de Dellewal optie. Daarnaast vermindert hiermee het aantal meter beschikbare kade in de Kom. Het voordeel van een langparkeerplaats aan de Dellewal is: - De parkeerdruk in Oud-West en het veerhaventerrein wordt ontlast. - Het veerhaventerrein zou dan ingericht kunnen worden voor halers en brengers, verbetering van de busopstapplaatsen, taxistandplaatsen en opstelplaatsen fietsverhuurders. - Men kan de bussen langs het langparkeerterrein laten rijden en hier de passagiers in laten stappen. Dit is voor het college aanleiding om u voor te stellen de uitbreiding van parkeervoorzieningen niet op het veerhaventerrein aan te brengen maar hiervoor in de plaats een langparkeerplaats aan de Dellewal realiseren. Wil de bedoelde parkeerplaats het dorp en het haventerrein ontlasten, dan zal moeten worden gezorgd voor een goede verwijzing en een bushalte. 2) De Kom Het streven is de Terschellinger beroepsvaart te accommoderen in de Kom. De huidige installaties dienen bij vervanging/onderhoud, waar gewenst en financieel mogelijk, kwalitatief op peil gebracht. Uitbreidingsmogelijkheden van de havenvoorzieningen ter plaatse, zijn in eerste instantie voorzien aan de WB-kade zijde van de Kom. In een MER wordt de Kom in zijn geheel in ogenschouw genomen, teneinde inzicht te verkrijgen in de uitbreidingsalternatieven. 3) Aanlandinrichting veerdiensten en veerhaventerrein Er wordt veel waarde gehecht om de bereikbaarheid van Terschelling in het kader van de veiligheid en continuïteit te garanderen. Er zijn twee bruggen voorzien voor de aanleg van de passagiers/autoboten en een dubbele aanlegplaats voor de snelboten. Als deze aanlandinstallaties aldus gerealiseerd zijn, kunnen zij als nachtligplaats gebruikt worden. Hiermee wordt elders in de haven ruimte gewonnen Bij de uitwerking van dit voorstel wordt er ook gekeken naar het herinrichten van de verkeersstromen van de bussen, taxi s, halers en brengers en fiets- /voetgangers bij de Terminal. Tevens moet overwogen worden om de terminal hierop aan te passen. Allerlei service verlenende bedrijven, zoals bussen, taxi s,
3 een NS-ticket automaat en fietsenverhuur, zouden er een plaats moeten vinden. Ook de twee standplaatsen voor de verkoop van vis en snacks zouden er een plaats moeten krijgen. De inrichting van het haventerrein is mede geënt op de passagiers- en autocapaciteit van de schepen die de veerdienst onderhouden. Spreiding van de bedoelde stromen door verhoging van het aantal afvaarten met kleinere eenheden zal hierop van invloed zijn. Het is van belang dat de gemeente, alvorens tot herinrichting te gaan, inzicht verkrijgt en mee stuurt in de ontwikkeling van een lange termijnvisie over dit onderwerp. Het college neemt het advies van de commissie over om de realisatie van de twee bruggen voor de aanleg van de passagiers/autoboten aan te brengen en een dubbele aanlegplaats voor de snelboten hoge prioriteit toe te kennen. 4) Willem Barentszkade De primaire functie van de aanleginrichtingen aan de WB-kade ten noordoosten van het veerhaven terrein is het faciliteren van de bruine vloot. Ook andere havengebruikers nemen hier, al dan niet permanent, plek in. Zoals roeisloepen en grote recreatievaartuigen. Het streven is het vervangen van de bestaande steigers door drijvende steigers. De voordelen hiervan zijn: - Altijd zelfde vrijboord voor op- en afstappen van schepen - Veiliger voor bemanning en passagiers. - Met oog op toekomstige ontwikkelingen gemakkelijk te herschikken en uit te breiden. - Gemakkelijk bij schade aanvaring te vervangen (denk aan elementen). - Minder kapitaalsvernietiging op de lange termijn. 5) Loskade Dellewal De loskade heeft momenteel de volgende functies: - De kade fungeert als loskade van schepen met bulkmateriaal en het schip van Waddentransport. - Daarnaast is de kade uitwijkplaats voor de bruine vloot. Behoudens met het schip van rederij Waddentransport, is het momenteel niet mogelijk RoRo vrachtvervoer af te wikkelen in dit deel van de haven. Het ontlasten van het veerhaventerrein van specifiek RoRo vrachtvervoer door de aanleg van een brug aan de loskade is voor het college een onderwerp van nadere studie. Op advies van de raadscommissie d.d. 1 maart 2011 zal voor deze aangegeven mogelijkheid om de aanvoer van al het vrachtvervoer aan de loskade Dellewal te laten plaatsvinden nog een nadere onderbouwing worden gemaakt. In deze onderbouwing zullen conform het aangenomen amendement de voor- en nadelen (voorzien van het nodige cijfermateriaal) van een RoRo vrachtvoorziening worden uitgewerkt. Ook zal hierbij worden gekeken naar de gevolgen van de veiligheid op het water. Onderhoud De betonnen deksloof van de damwand langs de loskade dient dit jaar te worden vervangen. Afgelopen jaar hebben wij gekeken of het verantwoord is om deze reparaties uit te voeren t.o.v. de restlevensduur van de bestaande damwand.
4 Uit de uitgevoerde damwandinspecties (diktemetingen) is gebleken dat deze reparatie kan worden uitgevoerd. Ook zullen tijdens deze werkzaamheden de faciliteiten zoals elektra en water worden opgewaardeerd. 6) Passantenhaven De passantenhaven van Terschelling heeft sinds de aanleg in de jaren tachtig geen wezenlijke veranderingen ondergaan. De passantenhaven wordt door de jaren heen goed bezocht en gewaardeerd door de bezoekers. Het bestuur van de passantenhaven beheert de faciliteiten en waakt over de kwaliteit van het gebodene. Kwaliteitsverbetering is op korte termijn binnen de huidige begrenzing gewenst en tot op zekere hoogte realiseerbaar. Het op slot zetten van uitbreidingsmogelijkheden zal op korte termijn geen zichtbare en voelbare aantasting van het toeristisch product passantenhaven tot gevolg hebben. Besturen vraagt meer dan op de winkel passen. Het vraagt visie. Dan gaat het niet alleen over het eilandbelang, maar ook het belang in samenhang met het regionale toeristische product. Basis voor de uitbreiding van de Passantenhaven is het rapport Havenvisie Wadden van Oranjewoud, opgesteld in het kader van het convenant vaarrecreatie. Hierin staat aangegeven dat de passantenhaven moet worden heringericht / uitgebreid zodat de veiligheid en comfort voor de recreant aanmerkelijk wordt verbeterd t.o.v. het aanbod schepen dat wordt verwacht. Dit komt neer op de bestaande capaciteit van: o Passantenplaatsen 345 o Eilander ligplaatsen 150 De uitbreiding Passantenhaven in oostelijke richting is na de bestudering van landwaartse uitbreidingsalternatieven en het ter plaatse gewenst doelmatig ruimtegebruik als realistisch en wenselijk uit de bus gekomen. Het verplaatsen van de havendam in oostelijke richting gaat maximaal tot fietspad richting Stay Okay. Uitvoerbaarheid plannen Ter voorbereiding van besluitvorming in de gemeenteraad is het wenselijk dat er inzicht verschaft wordt in de economische uitvoerbaarheid van de uitbreiding van de Passantenhaven. Hiervoor hebben wij het Stichtingsbestuur gevraagd ons te informeren omtrent de volgende vragen: 1. Is de stichting bereid om zich voor een periode van 25 jaar garant te stellen voor de betaling van de uit de investering voortvloeiende verhoging van de jaarlijkse huursom? 2. Is de stichting in staat deze verhoging van de jaarlijkse huursom in haar exploitatie te dekken? Dit dient te worden onderbouwd door een meerjarenraming van de exploitatie waarin deze verhoging is verdisconteerd en waarin op een gedegen wijze wordt ingegaan op een onderbouwing van de te verwachten meeropbrengsten en waarbij rekening wordt gehouden met in de komende jaren wellicht optredende onderhoudslasten en vervangingsinvesteringen van het nu bestaande deel van de passantenhaven. Op grond van het voorgaande, heeft het stichtingsbestuur aangegeven dat de stichting bereid is om voor een periode van 25 jaar garant te staan voor de
5 betaling van de uit de investering voortvloeiende verhoging van de jaarlijkse huursom. Alternatieven binnen huidige havenkom Indien aan de uitgangspunten van het Convenant Vaarrecreatie geen gehoor wordt gegeven en er alleen wordt ingezet op verbetering van de veiligheid en kwaliteit binnen de huidige havenkom van de Passantenhaven kan er een maximale capaciteit van 322 lig- en passantenplaatsen worden gerealiseerd. Op deze wijze wordt stapelen overbodig. Het effect van deze beslissing is dat er 150 vaste ligplaatsen en slechts 172 passantenplaatsen over zullen blijven. Dit betekent dat de maatgevende capaciteit, zoals opgenomen in de Havenvisie Wadden (307 veilige en kwalitatief goede passantenplaatsen) niet kan worden gehaald. Om dit te realiseren is er een kleine aanpassing voor het havenkantoor nodig (kosten geraamd op 330.000,-) en moeten er vingerpieren worden aangebracht (kosten geraamd op 381.000,-). Aan de hand van het aantal schepen dat de jachthaven aandoet kunnen de gevolgen voor deze aanpassing veiligheid en economie in beeld worden gebracht. Gekozen is om hiervoor de effecten door te rekenen gebaseerd op de cijfers van het jaar 2010. Met een aantal van 29.297 scheepsovernachtingen kan dit jaar worden beschouwd als een jaar met een gemiddeld bezoek. Uitgaande van de bezoekersaantallen van 2010 zal in de nieuwe havenopzet op jaarbasis aan totaal 6.885 schepen geen ligplaats meer kunnen worden aangeboden.deze moeten derhalve elders een plek zoeken in onze haven of moeten de zee weer op. Uit het TROM-onderzoek valt af te leiden dat de jachthaven goed is voor een gemiddelde besteding per scheepovernachting van afgerond 120,-. Voor de 6.885 schepen komt dit afgerond neer op 826.000,-. Terschelling mist dus ruim 0,8 miljoen euro omzet. Dit is inclusief het liggeld van de haven en de inning van toeristenbelasting. De afname inkomsten jachthaven aan liggeld bedraagt afgerond 207.000,-. De afname inkomsten aan toeristenbelasting bedraagt afgerond 22.000,-. Verder biedt deze variant geen ruimte om tegemoet te komen aan de eilander wachtlijst voor een vaste ligplaats. Tot slot heeft deze variant nog de volgende nadelen: - De autonome groei van de waterrecreatie die binnen het cluster wordt verwacht kan niet worden geaccommodeerd. - Door de beperking van de capaciteit zal de druk op de havens van Vlieland en Texel toenemen. - Naar verwachting zal door plaatsgebrek meer worden drooggevallen en/of geankerd buiten de havens van Vlieland en Terschelling. Aan de uitgangspunten van het Convenant Vaarrecreatie Waddenzee (CVW) wordt uiteraard ook niet voldaan indien zou worden besloten om de Passantenhaven in zijn huidige vorm te laten voortbestaan. ( stapelen van boten te handhaven). Onderstaand volgt een nadere toelichting van mogelijke gevolgen indien de Passantenhaven in zijn huidige vorm laat voortbestaan.
6 Het Convenant Vaarrecreatie Waddenzee (CVW) is op 3 december 2007 door 27 partijen ondertekend. Door de convenantpartners wordt beoogd om het aanbod van passanten, nu en in de toekomst, onder alle omstandigheden op een veilige en verantwoorde manier te kunnen opvangen. Het gaat daarbij om een combinatie van passantenplaatsen in boxen ten behoeve van de maatgevende capaciteit, langsteigers voor de opvang van buffercapaciteit en noodopvang om bij grote drukte de schepen op een verantwoorde wijze te kunnen faciliteren. Afgesproken is dat zal worden nagegaan hoe de opvang en verwachte groei van passanten kan worden geaccommodeerd. Daarbij is aangegeven dat uitbreiding noodzakelijk kan zijn als binnen de bestaande havenkom onvoldoende mogelijkheden zijn. Binnen elk aangewezen cluster zal door afstemming van de plannen naar een optimaal resultaat worden gestreefd om de doelstellingen te halen. In de Havenvisie Wadden en de bijbehorende Oplegnotitie is door Stuurgroep Uitvoering Convenant voorgesteld dat o.a. Terschelling en Harlingen haveninrichtingsplannen opstellen met de nadruk op kwaliteit en veiligheid voor de korte termijn (2010-2015) en de opvang van de autonome groei en uitbreiding van de capaciteit op lange termijn (2015-2025). Het Regionaal College Waddenzee (RCW) heeft kennis genomen van de Havenvisie en ingestemd met de verdere uitwerking zoals verwoord in de Oplegnotitie. De haveninrichtingsplannen zijn daarmee in feite onderdeel geworden van de convenantafspraken. Dubbeldoelstelling van het CVW is het beheersbaar maken en houden van recreatie en toerisme op de Waddenzee door het tegengaan van verstoring van natuurwaarden en de ontwikkeling van veilige en duurzame jachthavens. Als er niets verandert, mislukt deze dubbeldoelstelling en zal in de PKB voor de Waddenzee het capaciteitsbeleid voor jachthavens herleven. Dit beleid was jarenlang een grote doorn in het oog van de betrokken overheden. De maatgevende capaciteit in de Passantenhaven voor veilige en kwalitatief goede passantenplaatsen is 307 plaatsen (volgens de Havenvisie Wadden, Verantwoord varen op het Wad). De Passantenhaven biedt in zijn huidige vorm 345 passantenplaatsen door boten naast elkaar te stapelen. Hoewel de haven op dit moment in aantal voldoet aan de maatgevende capaciteit, heeft een besluit om de bestaande situatie te laten voortbestaan, de volgende gevolgen: - De passantenhaven voldoet niet aan de afspraken die door de Convenantpartners gemaakt zijn ten aanzien van veiligheid en kwaliteit: o Door de CVW-partners is afgesproken dat gestreefd moet worden naar het bieden van veilige en kwalitatief goede passantenplaatsen in boxen ( maatgevende capaciteit ). De passantenhaven voldoet hier niet aan, aangezien alleen stapelplaatsen beschikbaar zijn met beperkte manoeuvreerruimte bij volledige bezetting. o Bij calamiteiten, zoals brand aan boord kan de betreffende boot niet gemakkelijk worden bereikt of geïsoleerd om schade te beperken of verdere schade te voorkomen. o Een overvolle haven leidt tot droogvallen op het Wad buiten de haven voor het Groene Strand, in het Oosterom of in de geul onder de Richel in afwachting van een plaats in de haven. Dit is ongewenst vanwege de kwetsbare natuurwaarden op het Wad en kan bovendien bij verslechterende weersomstandigheden leiden tot onveilige situaties. o Door de autonome groei die verwacht wordt binnen het Cluster Centrale Wad zal gebrek aan veiligheid en kwaliteit toenemen, zowel binnen als buiten de haven.
7 - Terschelling heeft door ondertekening van het CVW de kans om de kwaliteit en veiligheid te verbeteren. Daarnaast kan de haven toekomstbestendig gemaakt worden door ruimte te creëren voor autonome groei van de recreatievaart op de Waddenzee. In de Havenvisie, die als uitgangspunt is bedoeld voor de haveninrichtingsplannen, heeft Terschelling destijds haar wensen kenbaar gemaakt. Door vast te houden aan de bestaande situatie wordt een integrale oplossing en kwaliteitsslag binnen het Cluster Centrale Wad onmogelijk gemaakt. Bovendien worden afspraken genegeerd, die met de convenantpartners zijn gemaakt, waardoor het risico toeneemt dat het CVW mislukt. Indien het Rijk daardoor het capaciteitsbeleid voor jachthavens zou laten herleven, wordt uitbreiding (toekomstbestendig maken) van jachthavens in de gehele Waddenzee opnieuw onmogelijk. Door te besluiten niets te doen laat de gemeente dus niet alleen een kans voor zichzelf liggen, maar kan ook afbreuk worden gedaan aan uitbreiding- of aanpassingsmogelijkheden van havens van de convenantpartners. Als die situatie zich voordoet komt het behalen van de dubbeldoelstelling voor de recreatievaart en de natuur in de Waddenzee in gevaar. - Als de bestaande situatie wordt gehandhaafd zal als gevolg van autonome groei van de recreatievaart, het risico van droogvallen buiten havens door plaatsgebrek in de toekomst toenemen. Het is denkbaar dat dit tot nieuwe vaarbeperkingen voor de recreatievaart zal gaan leiden. Hierdoor zal de recreatieve waarde van de Waddenzee afnemen en daarmee de waarde van Terschelling als vaardoel en toeristische bestemming. Uit bovenstaande blijkt dat het handhaven van de bestaande situatie niet alleen voor Terschelling gevolgen kan hebben. 8) Natuurcompensatie Indien de uitbreiding van de Passantenhaven, gezien de regelgeving voor natuur, doorgang kan vinden moet het verlies aan natuur worden gecompenseerd. Natuurcompensatie is mogelijk ook vereist om De Plaat op diepte te houden. Ook uitbreiding van de havenfaciliteiten in de Kom zal dienen te worden beoordeeld op milieueffecten. Als mogelijkheid om natuur te compenseren wordt door Dienst Landelijk Gebied onderzoek gedaan naar natuurontwikkeling op en in de omgeving van het Kleidepot aan de noordoostzijde van de Plaat. Communicatie/interactiviteit Voorafgaand aan de definitieve besluitvorming over het bestemmingsplan en de milieueffectrapportage zal zoals gebruikelijk inspraak en overleg worden gevoerd. Een definitieve planning hiervoor wordt t.z.t. ter kennisname aan de gemeenteraad voorgelegd. Advies van de raadscommissie Ter inzage liggende stukken - Inrichtingsplan Havengebied Terschelling 2009. - Rapport Havenvisie Wadden 2010. - Oplegnotitie bij Havenvisie Wadden 2010. - Concept Oplegnotitie Haveninrichtingsplannen Cluster Centrale Wad. - Reactie Passantenhaven op voorgestelde financiering uitbreiding.
8 - Notitie economische gevolgen aanbrengen vingerpieren in Passantenhaven. - Concept Inrichtingsplan Vml. Kleidepot bij Dellewal. Datum behandeling in B&W + ondertekening Terschelling, 24 januari 2012. Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Terschelling, W.R.H. van Schoonhoven, loco-secretaris mr. J.M. Visser, burgemeester