EUROPESE COMMISSIE Brussel, 24-I-2006 C (2006) 185 Betreft: Steunmaatregelen van de staten / Nederland Steunmaatregel N 555/2002 Uitstel belasting op verborgen reserves bij stopzetting intensieve veehouderij Geachte heer, De Commissie wenst Nederland mee te delen dat zij, na bestudering van de door de Nederlandse autoriteiten verstrekte gegevens over bovengenoemde steunmaatregel, besloten heeft geen bezwaar te maken tegen deze steunmaatregel, aangezien hij verenigbaar is met het EG-Verdrag. Bij dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de onderstaande overwegingen. 1. PROCEDURE (1) De Nederlandse autoriteiten hebben deze maatregel overeenkomstig artikel 88, lid 3, van het Verdrag bij de Commissie aangemeld bij brief van 27 augustus 2002, geregistreerd op 2 september 2002. (2) Aanvullende informatie is gestuurd in brieven van 10 maart 2004, 13 september 2004, 25 juli 2005 en 14 november 2005, geregistreerd op respectievelijk 13 maart 2004, 16 september 2004, 26 juli 2005 en 18 november 2005. 2. BESCHRIJVING 2.1. Titel (3) Uitstel belasting op verborgen reserves bij stopzetting intensieve veehouderij Zijne Excellentie de Heer Bernard Rudolf Bot Minister van Buitenlandse Zaken Bezuidenhoutseweg 67 Postbus 20061 NL - 2500 - EB Den Haag Wetstraat 200, B-1049 Brussel - België Tel.: centrale 32 (0) 2 299.11.11. Telex: COMEU B 21877. Telegramadres: COMEUR Brussels.
- 2-2.2. Begroting (4) Deze regeling heeft betrekking op een uitstel van belastingbetaling, geen vrijstelling. Het budget van de maatregel bestaat uit gederfde overheidsinkomsten als gevolg van het feit dat de deelnemende agrariërs geen belasting op stille reserves 1 hoeven te betalen op het moment dat zij stoppen met hun intensieve veehouderij, maar zij uiteindelijke stoppen met al hun agrarische activiteiten. Het budget van de maatregel hangt af van het aantal boeren, de waarde van hun stille reserves en van de periode van elk individueel belastinguitstel. 2.3. Duur (5) Onbepaald 2.4. Begunstigden (6) Ca. 65 agrariërs in de intensieve veehouderij. 2.5. Maatregel (7) Artikel 3.64 van de Nederlandse wet inkomstenbelasting 2001 staat onder bepaalde voorwaarden toe dat een belastingclaim op stille reserves van een onderneming die haar activiteiten staakt a.g.v. overheidsingrijpen wordt uitgesteld en doorgeschoven naar een andere onderneming. De genotificeerde maatregel heeft betrekking op de toepassing van dit artikel van de Nederlandse wet inkomstenbelasting 2001 op een eerder goedgekeurde regeling 2 waaronder steun wordt verleend voor de sluiting van capaciteit in de intensieve veehouderij ter beperking van de productie van fosfaathoudende mest en ter herstructurering van de sector. 2.5.1. Belasting op stille reserves (8) In beginsel wordt onder Nederlandse belastingwetgeving belasting geheven op stille reserves zodra de reserves gerealiseerd worden, bijvoorbeeld bij vervreemding of staking van de onderneming. Er bestaat echter een uitzondering op dit beginsel om obstakels voor de voortzetting van het ondernemerschap te verwijderen. (9) De bepalingen van artikel 3.64 van de wet inkomstenbelasting (hierna te noemen wet IB) staan onder bepaalde voorwaarden een doorschuiving toe van stille reserves van een onderneming die haar activiteiten staakt naar een andere (nieuwe of bestaande) onderneming van de betreffende belastbare persoon zonder dat belasting plaatsvindt. 1 Een stille reserve kan zowel uit het verschil bestaan tussen de verkoopwaarde en de boekwaarde van bedrijfsmiddelen als uit financiële reserves. 2 Staatssteunzaak N 177/2000 goedgekeurd bij beslissing SG(2000)D-108833, zoals gewijzigd door staatssteunzaak N 753/2001, goedgekeurd bij beslissing C(2002)1465.
- 3-2.5.2. Artikel 3.64 van de Nederlandse wet IB 2001 (10) Wanneer een onderneming wordt gesloten als direct gevolg van overheidsingrijpen, staat paragraaf 1 van artikel 3.64 van de wet IB toe dat de belastingclaim op de stille reserves wordt uitgesteld en doorgeschoven naar een andere onderneming van de betreffende belastbare persoon. Dit uitstel van belastingbetaling wordt uitsluitend verleend wanneer afdoende is aangetoond dat deze stille reserves binnen een periode van 12 maanden zullen worden geherinvesteerd in de desbetreffende andere onderneming. Is dit niet het geval, dan moet belasting worden betaald in overeenstemming met het Nederlandse stelsel van belastingwetgeving. (11) Paragraaf 2 van artikel 3.64 voorziet erin dat de doorgeschoven reserves in mindering worden gebracht op de aanschaffings- of voortbrengingskosten van bedrijfsmiddelen die door de belastingplichtige worden aangeschaft of voortgebracht ten behoeve van de voortzetting van de andere onderneming binnen de periode waar hier boven naar wordt verwezen in paragraaf 10. (12) Als gevolg van deze afschrijving, wordt de resterende afschrijvingscapaciteit van de bedrijfsmiddelen lager en daalt de jaarlijkse afschrijving. De winsten van de andere onderneming worden hierdoor hoger. Er zal dan meer belasting moeten worden betaald over deze hogere winsten. (13) Wanneer ondernemingen die bij een overheidsingrijpen betrokken zijn na dit ingrijpen uiteindelijk hun activiteiten staken of wanneer er sprake is van vervreemding, wordt er belasting geheven op hun stille reserves zoals het geval zou zijn bij elke andere reguliere sluiting van een bedrijf. De betaling van belasting is daarom uitgesteld, niet vrijgesteld. (14) Paragraaf 3 van artikel 3.64 stelt dat de periode van 12 maanden waarin de vrijgekomen reserves moeten worden geherinvesteerd mag worden verlengd indien in verband met de aard van de herinvestering een langere periode nodig is of wanneer de herinvestering door bijzondere omstandigheden is vertraagd. (15) Paragraaf 4 van artikel 3.63 zet uiteen welke vormen van overheidsingrijpen in aanmerking komen voor de hierboven genoemde bepalingen: a) onteigeningen; b) bij algemene maatregel van bestuur aangewezen communautaire of nationale regelgeving die leidt tot herstructurering van een bedrijfstak. 2.5.3. Artikel 3.64(b) van de Nederlandse wet IB 2001 (16) Artikel 3.64(b) van de wet IB 2001 is vooral gericht op het stimuleren van een vereiste herstructurering van ondernemingsactiviteiten aangezien het de mogelijkheid biedt fiscale belemmeringen weg te nemen ten behoeve van de voortzetting van het ondernemerschap wanneer een bedrijf wordt gesloten als gevolg van bepaalde vormen van overheidsingrijpen (welke bij algemene maatregel van bestuur zijn aangewezen). De belemmeringen voor de voortzetting van het ondernemerschap resulteren uit het feit dat in principe belasting moet worden betaald op stille reserves die vrijkomen op het moment dat de onderneming ophoudt te bestaan. (17) Door toepassing van artikel 3.64(4)(b) van de wet IB wordt de belastinclaim door geschoven naar de andere onderneming van dezelfde persoon. Doordat de interventie
- 4 - van de overheid ertoe leidt dat de onderneming elders wordt voortgezet, lijkt het erop alsof een nieuwe economische entiteit is gecreëerd. Dit is echter alleen ogenschijnlijk het geval. Het overheidsingrijpen leidt enkel tot een technische liquidatie van de onderneming op haar huidige locatie en de voortzetting van dezelfde economische entiteit op een andere plek. 2.5.4. Toepassing van Artikel 3.64(b) van de wet IB 2001 op de regeling ter sluiting van intensieve veehouderij (N177/00) (18) Op 10 september 1999 hebben de ministers van landbouw, voedselkwaliteit en natuurbeheer, en van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en milieu in een brief aan het parlement een integrale benadering aangekondigd ter oplossing van het mestprobleem in Nederland. De Commissie heeft een kopie van deze brief ontvangen in antwoord op haar opinie van 3 augustus 1999 (ref. SG(99)D/6046), aangaande inbreukprocedure Nr. 98/676/EEG van 12 december 1991 aangaande de bescherming van water tegen vervuiling veroorzaakt door nitraten van agrarische bronnen 3. (19) De nodige middelen werden vrijgemaakt om sociaal onacceptabele gevolgen te vermijden en boeren kregen de mogelijkheid hun onderneming of één of meerdere van hun intensieve veehouderij activiteiten te staken (conform staatssteunzaak N177/2000, zoals gewijzigd door staatssteunzaak N753/2001). (20) In het licht van het hiervoor beschrevene, kan het ingrijpen dat leidt tot de sluiting van intensieve veehouderij in Nederland worden gezien als overheidsingrijpen dat vergelijkbaar in zijn effecten is met het ingrijpen genoemd in artikel 3.64(4)(b) van de wet IB. Daarnaast betreft deze herstructurering van de intensieve veehouderij, zoals goedgekeurd door de Commissie in beslissingen N177/2000 en N753/2001 regelgeving die bij algemene maatregel van bestuur is aangewezen. (21) Onder de nu genotificeerde maatregel wordt een toepassing met terugwerkende kracht beginnend op 1 januari 2001 voorgesteld van artikel 3.64(4)(b) op de regeling voor de sluiting van intensieve veehouderij. Dit maakt uitstel mogelijk van belastingbetaling op stille reserves die zijn vrijgekomen door de sluiting van de deelnemende bedrijven waardoor deze vrijgekomen middelen kunnen worden gebruikt voor de voortzetting van het ondernemerschap. Waar de intensieve veehouderij ophoudt te bestaan in overeenstemming met de regeling voor de sluiting van intensieve veehouderij mogen andere activiteiten binnen dezelfde onderneming worden voortgezet. Een agrariër kan bijvoorbeeld zijn agrarische activiteiten staken en zijn onderneming omvormen tot een kampeerboerderij. (22) Toepassing van artikel 3.64 van de wet IB op de regeling van staatssteunzaken N177/2000 en N753/2001 voorkomt een aantasting door belasting van de 100% steunintensiteit die is toegestaan in de hierboven genoemde staatssteunregelingen. (23) Daarnaast zou de toepassing van artikel 3.64 van de wet IB de effectiviteit van de regeling voor de sluiting van intensieve veehouderij verhogen en daardoor de herstructurering van de Nederlandse intensieve veehouderij stimuleren. 3 PB L 375, 31.12.1991.
- 5-2.6 Juridische basis (24) Artikel 3.64 van de Nederlandse wet IB uit 2001. III ASSESSMENT (25) Om artikel 87, lid 1, van het Verdrag van toepassing te laten zijn, moeten de maatregelen een economisch voordeel aan een onderneming bieden dat het niet ontvangen zou hebben bij de normale uitoefening van haar bedrijf, moet de steun worden verleend aan bepaalde ondernemingen, moet het voordeel worden verstrekt door een lidstaat of via overheidsmiddelen en moet de steun het handelsverkeer tussen lidstaten zichtbaar kunnen beïnvloeden. (26) De aangemelde maatregel biedt een economisch voordeel aangezien deelnemende boeren niet zoals onder normale omstandigheden het geval zou zijn belasting hoeven te betalen op stille reserves op het moment van sluiting van hun bedrijf 4. Daarnaast is de toepassing van dit belastinguitstel selectief omdat zij is beperkt tot bedrijven in de intensieve veehouderij. Het voordeel wordt tot slot geboden door een lidstaat en rekening houdend met de Nederlandse productie van intensieve veehouderij producten 5, kan de maatregelen worden verondersteld de handel tussen lidstaten te beïnvloeden. Artikel 87(1) van het Verdrag is daarom van toepassing (27) Echter, de bepalingen van artikel 87(2) en (3) staan uitzonderingen toe op het verbod op staatssteun uit Artikel 87(1). Gezien de kenmerken van deze maatregel is de enige hier denkbare uitzondering die van artikel 87(3)(c), welke luidt dat steun verenigbaar kan worden geacht met de gemeenschappelijke markt indien hij de ontwikkeling van bepaalde vormen van economische bedrijvigheid of van bepaalde regionale economieën vergemakkelijkt, mits de voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt daardoor niet zodanig worden veranderd dat het gemeenschappelijk belang wordt geschaad. (28) Om voor deze uitzondering in aanmerking te komen, moet de aangemelde steunmaatregel aan de voorwaarden voldoen uit de Richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector 6 (hierna te noemen de richtsnoeren). (29) De aangemelde maatregel betreft een wijziging van maatregel N177/2000 (regeling beëindiging veehouderijtakken), zoals gewijzigd door maatregel N753/2001. Deze wijziging bestaat uit een uitstel van belasting op stille reserves van agrarische ondernemingen die deelnemen aan de beëindigingsregeling intensieve veehouderij wanneer deze ondernemingen hun intensieve veehouderijproductie stopzetten en verdergaan op een andere locatie of met andere activiteiten. Aangezien deze wijziging 4 Er wordt verwezen naar staatssteunzaak N797/2000 aangaande verhoogde kapitaalvergoedingen in het VK, waarbij belastinguitstel eveneens als een voordeel wordt beschreven. 5 In 2003 was Nederland bijvoorbeeld de zesde producent van varkensvlees in de EU-25. Bron: Landbouw in de EU, Statistische en Economische Informatie 2004. 6 PB C28, 01.02.2000, p 2
- 6 - niet de aard van de beëindigingsregeling verandert, wordt voor alle andere aspecten die niet worden gewijzigd door de introductie van het belastinguitstel verwezen naar de beoordeling zoals gemaakt in beslissingen N177/2000 en N753/2001. (30) Het belastinguitstel zelf, dat de herstructurering van de intensieve veehouderijsector vergemakkelijkt en bijdraagt aan een schoner milieu, kan worden beschouwd in overeenstemming te zijn met punt 9 van de richtsnoeren inzake steun voor de sluiting van productie, verwerkings- en afzetcapaciteit. Punt 9.1 noemt hiervoor de volgende voorwaarden. (31) De steun moet in het algemeen belang van de betrokken sector zijn. Dit lijkt het geval te zijn voor het belastinguitstel. Het belastinguitstel neemt een onmiddellijke belasting weg die gegeven de specifieke situatie een belemmering kan vormen voor de voortzetting van het ondernemerschap. Dit bevordert een grotere deelname aan de regeling een lagere productie van fosfaathoudende mest, wat in het algemeen belang van de intensieve veehouderij is. (32) De begunstigde moet een tegenprestatie leveren. Voor deze voorwaarde wordt verwezen naar de beoordeling gemaakt in beslissingen N177/2000 en N753/2001; deelnemers moeten hun mestproductierechten opgeven en moeten hun bedrijfsgebouwen slopen. Daarnaast moeten zij om zich te kwalificeren voor het belastinguitstel hun stille reserves herinvesteren in het desbetreffende andere bedrijf binnen een periode van 12 maanden.. (33) De mogelijkheid dat het steun betreft voor redding en herstructurering van bedrijven in moeilijkheden, moet worden uitgesloten. Zoals gemeld in beslissingen N177/2000 en N753/2001 wordt de steun, hoewel verwacht kan worden dat deze in het bijzonder gebruikt zal worden door boeren die geen lange termijn perspectief zien in de voortzetting van hun activiteiten, niet uitgekeerd op basis van vroegere of huidige bedrijfsmatige problemen, maar is de steun beschikbaar voor alle intensieve veehouders. (34) De verliezen van kapitaalwaarde en aan toekomstige inkomsten mogen niet worden overgecompenseerd. Onder de nu genotificeerde maatregel zou overcompensatie voorkomen als het voordeel dat ontvangen werd onder de oorspronkelijke regeling voor de stopzetting van de veehouderij samen met het voordeel van het belastinguitstel meer zou zijn dan de daadwerkelijke kosten van de aan de regeling deelnemende agrariër. Zoals beschreven in beslissingen N177/2000 en N753/2001 bestond er in de oorspronkelijke regeling voor de stopzetting van de veehouderij geen overcompensatie van de kosten aangezien uitsluitend een vergoeding werd verleend voor de nietgrondgebonden varkens- of mestproductierechten. Daarnaast werd slechts 40% van de geschatte vervangingswaarde van de bedrijfsgebouwen vergoed, en de sloopkosten. (35) Gegeven het feit dat de steunintensiteit van maatregelen N177/200 en 753/2001 aanzienlijk lager is dan 100% (zoals paragraaf 34 hierboven uitwijst), lijkt het voordeel van het belastinguitstel niet tot overcompensatie te leiden voor de gewijzigde maatregel als geheel. De Nederlands autoriteiten hebben zich in ieder geval verplicht de nodige stappen te ondernemen om eventuele overcompensatie te voorkomen. (36) Wat betreft de overige voorwaarden uit punt 9 van de richtsnoeren, zij opgemerkt dat de steunregeling (en daarmee het belastinguitstel) van een beperkte duur is (een voorwaarde uit punt 9.2 van de richtsnoeren). Het belastinguitstel verstoort de
- 7 - gemeenschappelijke marktordeningen niet (punt 9.3). En tot slot is geen bijdrage van de sector zelf aan de steun vereist aangezien de capaciteit wordt gesloten om milieuredenen (punt 9.7). (37) In het licht van het hiervoor gaande concludeert de Commissie dat de maatregel in overeenstemming kan worden beschouwd met de gemeenschappelijke markt onder artikel 87(3)(c) van het EG Verdrag. 3. CONCLUSIE (38) Na beoordeling van de aangemelde maatregel in het licht van de geldende staatssteunregels, concludeert de Commissie dat alle relevante voorwaarden voor de toepassing van artikel 87(3)(c) van het EG Verdrag zijn vervuld. In het licht hiervan heb ik de eer u ervan op de hoogte te stellen dat de Commissie heeft besloten geen bezwaar te maken tegen de aangemelde steunmaatregel. (39) Mocht deze brief vertrouwelijke gegevens bevatten die niet aan derden mogen worden bekendgemaakt, dan wordt u verzocht de Commissie daarvan uiterlijk 15 werkdagen na de ontvangst ervan in kennis te stellen. Als de Commissie binnen de gestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek ontvangt, neemt zij aan dat u instemt met mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van deze brief in de authentieke taal op de volgende internetsite: http://europa.eu.int/comm/sg/sgb/state_aids/. Dit verzoek dient per aangetekend schrijven of per fax te worden gericht aan: Europese Commissie Directoraat-generaal Landbouw en plattelandsontwikkeling Directoraat Landbouwwetgeving Kamer: L 130 5/128 B-1049 Brussel (fax (+322) 296 76 72). Met de meeste hoogachting, Voor de Commissie Mariann Fischer Boel Lid van de Commissie