Samenvatting Aardrijkskunde Domein politiek r Samenvatting door een scholier 1261 woorden 14 jaar geleden 5,1 33 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Terra Hoofdstuk 1: Conflicten om rlijke indeling Paragraaf 1: Wat zijn territoriale conflicten? A. Wat is een territorium? -er is altijd sprake van een spanningsveld tussen nationale overheid en verschillende regio s. -een territorium betekent voor mensen afgrensbaarheid, identiteit en exclusiviteit. -afgrensbaarheid: een gebied heeft grenzen waarmee ze zich afscheiden van anderen. Mensen willen dat die grenzen door andere geaccepteerd worden. -identiteit van een gebied wordt bepaald door de cultuur van hen die het gebied bewonen. Men voelt zich verbonden met dat gebied. -exclusiviteit of zeggenschap: men vindt dat ze het alleenrecht hebben op dat gebied, met wetten kunnen zij de regels vaststellen voor wat wel en niet mag binnen het territorium. -territoriale conflicten ontstaan doorat bevolkingsgroepen elkaars territorium niet respecteren. -territoriaal conflict op mondiaal niveau: tussen groepen van landen (koude oorlog, tussen NAVO en Warschaupact) -internationaal niveau: tussen twee landen. -regionaal niveau: tussen een land en zijn regio s -lokaal niveau: tussen gebieden binnen een regio. B. Welke typen territoriale conflicten zijn er? -Regionalisme: een bevolkingsgroep binnen een bepaald land wil meer zelfstandigheid of autonomie. -> als autonomie wordt toegekend door nationale overheid, kan bevolkingsgroep bep. Zaken zelf regelen (onderwijs, eigen taal) -Separatisme: een bevolkingsgroep binnen een land wil zich afscheiden van dat land. En een eigen en onafhankelijke staat vormen -> uiteenvallen van het land. -Irredentisme: een bevolkingsgroep van een land wil zich aansluiten bij zelfde bevolkingsgroep in een ander land -> afscheiding van het ene land en aansluiting bij andere. Pagina 1 van 5
Paragraaf 2: Waardoor ontstaan territoriale conflicten? A. Wanneer is het regionaal bewustzijn sterk? -Regionaal bewustzijn is de verbondenheid en de identificatie van mensen met een bepaald gebied of territorium. -volgenden factoren spelen een rol bij het ontstaan en de instandhouding van regionaal bewustzijn van een groep: *sociaal-culturele factoren -> bevolkingsgroep, taal, cultuur *economische factoren -> bestaanswijze bijv. landbouw *politieke factoren -> organisatie van samenleving - regionaal bewustzijn kan sterk of minder sterk zijn, hangt af van hoe groot de verschillen zijn tussen de kenmerken van een gebied en de kenmerken van de samenleving, waar dat gebied toe behoort. Hoe minder de volgende 4 kenmerken van een gebied overeenkomen met die van de nationale samenleving, hoe sterker het regionaal bewustzijn zal zijn en hoe groter de kans op conflicten. *rlijke kenmerken -> ligging en situatie (centrum, periferie) *relationele kenmerken -> relaties binnen en tussen gebieden (arm, rijk) *bevolkingskenmerken -> taal,religie, politiek systeem, welvaart, etniciteit *gebiedskenmerken -> bestaansbronnen, bevolkingsdichtheid, bevolkingsspreiding (regionaal bewustzijn is verbondenheid van een groep mensen met een gebied. Het ontstaat door sociaalculturele, economische, en politieke factoren. Het wordt versterkt door verschillen in rlijke, relationele, bevolkings- en gebiedskenmerken) B. Wanneer is de politiekrlijke organisatie sterk? -Politiek rlijke eenheden zijn regio s, op verschillende schaalniveaus,die onder eenzelfde bestuur vallen. -Staatsvorm: geeft verhouding weet tussen het centraal bestuur van een land en het bestuur in de verschillende delen. -1 -> bondsstaat (federatie bijv Duitsland, VS) hebben besturen van de deelstaten een grote zelfstandigheid en het recht om een aantal zaken zelf te regelen. Ze zijn vertegenwoordigd in nationaal parlement. -2 -> eenheidsstaat (Nederland) zijn de besturen van de deelstaten of provincies ondergeschikt aan het centrale bestuur. -Bestuursvorm: geeft manier weer waarop een land bestuurd wordt. -1 -> democratisch: macht ligt bij het volk vertegenwoordigd in een parlement. -2 -> dictatuur: macht ligt bij 1 persoon of groep die alles bepaalt zonder overleg. -De politiek rlijke organisatie heeft de sterkste invloed als alle macht bij het centrum ligt en als de bestuursvorm een dictatuur is. C. Hoe kun je territoriale conflicten verklaren? -Territoriale conflicten ontstaan als: Pagina 2 van 5
Het regionaal bewustzijn en politiek rlijke organisatie niet met elkaar samenvallen. Het regionaal bewustzijn sterk is en ook de politiek rlijke organisatie een sterke invloed heeft. Paragraaf 3: Hoe worden territoriale conflicten opgelost? A. Het regionaal bewustzijn aanpassen? -Gedwongen migratie: mensen van een bepaalde groepering worden verplaatst naar een gebied waar ze minder invloed zullen hebben op de bevolking. In grote steden verdwijnen ze in de massa -> etnische zuivering. -Tegenovergestelde: in een bep. Gebied nog veel landbouwgrond te bewerken, wordt migratie van bep groeperingen (het overheersende deel van de bevolking) bevorderd. Hierdoor raakt oorspronkelijke groepering in een gebied in de minderheid, haar eisen voor meer vrijheid zijn dan niet meer gerechtvaardigd. -Cultuur van een groep verbieden of onderdrukken, groep zal identiteit kwijt raken en uiteindelijk opgaan in overheersende groep. B. De politiek rlijke structuur aanpassen (aan regionaal bewustzijn)? -Kan als er nieuwe grenzen binnen of buiten een regio worden bepaald, deze aanpassing zijn aan 2 voorwaarden verbonden: -1 -> nieuwe grenzen samenvallen met het regionaal bewustzijn van de bewoners, zodat er geen nieuwe minderheden ontstaan. -2 -> nieuwe territorium moet economisch levensvatbaar zijn. (niet te klein of geen grondstoffen) C. Decentralisatie en zelfbeschikking -Decentralisatie: gaat uit van een gebied en houdt in dat in dat gebied rechten worden toegekend aan 1 bevolkingsgroep. (hun taal wordt officiële taal, politieke rechten, zelfbestuur) als er verschillende groepen in het gebied leven komen zij in het gedrang, kan ook niet een gebied versnipperen, is niet levensvatbaar. -Zelfbeschikking: gaat uit van de bevolking. Niet een gebied krijgt bepaalde rechten, maar een bevolkingsgroep. Zo kunnen verschillende bevolkingsgroepen in een gebied wonen en hun onderwijs en cultuur zelf regelen. -Door deze 2 verschijnselen neemt de zelfstandigheid toe en worden de rechten van minderheden gegarandeerd. Hoofdstuk 3: Economie, politiek en r Paragraaf 1: Welke rol speelt de EU in Nederland A. Hoe hangt de Nederlandse economie samen met de EU? -Nederlandse economie is in sterke mate afhankelijk van de EU, blijkt uit percentage export en import. Dit blijkt ook uit sterke toename van de handel met de EU landen ten opzichte van de overige landen. Zonder het bestaan van de EU had de productie niet zo veel kunnen toenemen. Pagina 3 van 5
B. Waar ontstaat regionale specialisatie in de EU? -door de EU is vrije markt ontstaan, geen handelsbelemmeringen meer, producten kunnen makkelijk worden aangeboden op de markt. Bedrijven kunnen productie uitbreiden. -regionale specialisatie: als er in een bepaald gebied een product meer geproduceerd wordt dan in een ander gebied. -het ontstaat als er relatief voordeel opeen bepaald terrein bestaat ten opzichte van andere gebieden binnen de EU (lagere transportkosten, gunstige ligging, betere know-how, lagere lonen, beter landschap) C. Hoe verlopen de handelsstromen tussen Nederland en de EU? -Nederland is doorvoer en distributieland, goede transportfaciliteiten, import export. -meeste goederenstromen lopen tussen Nederland, Duitsland, België, Frankrijk en GB. Paragraaf 2: Gaan samenwerking en tegenwerking hand in hand? A. Waarom werken de landen in de EU samen? -afschaffing grenzen -> kortere wachttijden bij douane ->lagere kosten transportbedrijven -transportbedrijf maakt meer winst ->meer transport ->groei economie -doorberekening aan de klant ->klant maakt meer winst ->toename productie ->groei economie B. Waarom werken de EU landen samen met andere landen? -stijging vd vraag binnen EU zal stijgen, in de EU niet meer voldoende om verdere economische groei te garanderen. Exporteurs moeten zich buiten EU landen gaan richten. C. Waarom beschermt de EU de markt? -exclusieve economische zone, waarbinnen lidstaten van de vrijhandel profiteren. Niet lidstaten moeten betalen om binnen te komen -protectionisme: worden producten die in het buitenland goedkoper zijn, belast zodat ze even duur of zelfs duurder worden dan eigen producten., als ze dit niet zouden doen zouden verschillende producenten het in de EU moeilijk krijgen (failliet gaan) en zou werkgelegenheid verloren gaan. Paragraaf 3; Wat zijn de gevolgen van de samenwerking? A. Is verdere integratie van Oost-Europa gewenst? -door de grote samenwerking tussen de EU landen kunnen de landen in het midden en oost europa rekenen op meer steun, aanpassing aan de EU is dan gemakkelijker. -positieve gevolgen nauwere samenwerking voor midden en oost europa: *minder afhankelijk van Rusland, ze krijgen bescherming en financiële steun van de EU, toegang tot enorme vrije markt. -negatieve gevolgen nauwere samenwerking voor midden en oost europa *zwakke onderhandelingspositie door EU-machtsblok, zwakke concurrentiepositie van midden en oost Europese producten op de EU-markt. Pagina 4 van 5
B. Welke banden heeft de EU met Japan en de NAFTA? -de samenwerking in de EU heeft zowel positieve als negatieve gevolgen voor de relaties met de NAFTA en Japan. De NAFTA en Japan hebben echter een gunstige onderhandelingspositie, waardoor de negatieve gevolgen voor hen beperkt blijven. Pagina 5 van 5