Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 t/m 3, Politiek en Ruimte

Transcriptie

1 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 t/m 3, Politiek en Ruimte Samenvatting door een scholier 1423 woorden 15 november ,2 43 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Atlantis H Een staat is een politiekruimtelijk georganiseerde vorm waarbij een gezaghebbend orgaan basluiten kan nemen en regels en wetten kan maken, die gelden voor het grondgebied van de staat. Een natie is een volk dat soevereine macht heeft over zijn territorium of daarna streeft. Wanneer natie en staat grotendeels samenvallen spreek je van een natiestaat. Etnische minderheden: kleine bevolkingsgroepen die een andere etnische afkomst hebben (koerden) Cultuurminderheden: kleine bevolkinggroepen die een andere cultuur hebben (Friesland) Multinationale staat: verschillende volken waarbij geen enkele een meerderheid van 60% heeft. 1.2 Er zijn verschillende soorten staten en naties. Of staat en natie samen vallen is vaak nog maar de vraag. 2.1 Regionaal bewustzijn is de emotionele band die de inwoners met het territorium hebben waarin ze leven. Dit regionale bewustzijn wordt bepaald door: - de afgrensbaarheid van het gebied. - de exclusiviteit van dat gebied Ook wordt het regionale bewustzijn beïnvloed door: - culturele factoren: dezelfde culturele kenmerken (geschiedenis, taal, ras, geloof) = cultureel bewustzijn. - Economische factoren: eenheid door zelfde economische status - Politieke factoren: bestuursvorm en staatsvorm 2.2 Nationbuilding = bevorderen van onderlinge verbondenheid tussen volk en staat. Door: - dienstplicht > (iconografie= oproepen van nationalistische gevoelens) - landelijke belastingen - onderwijs > ABN - herinrichten vd bestuurlijke organisatie - bevorderen economische eenheid - koloniseren van perifere gebieden - gedwongen migratie van etnische minderheden 3. Pagina 1 van 6

2 Mogelijke oorzaken van territoriale conflicten kun je onderverdelen in: - ruimtelijke kenmerken ( verschillen in absolute en reële ligging) Nigeria hoort op continentaal niveau niet tot de armste landen van Afrika maar BNP per hoofd is erg laag dus daarom is het toch een van de armste landen in Afrika. - bevolkingskenmerken (taal, geloof) In het zuiden van Nigeria leven vooral christenen en in het noorden vooral Moslims - gebiedskenmerken ( grondstoffen, bevolkingsdichtheid) Olie wordt vooral in de Nigeria delta gewonnen de volksstammen die hier leven claimen allemaal de winst hiervan. - relationele kenmerken (relaties met buitenland en binnen het land zelf) Nigeria is lid van de OPEC (d.m.v. Shell) de bevolking vindt dat Shell te weinig in het land zelf investeert en alleen de vruchten plukt. 4.1 De verschillende van zelfbeschikking zijn: - regionalisme; hierbij krijgt een etnische minderheid in de bestaande staat een regio met een aantal eigen bevoegdheden zoals eigen gs onderwijs en taalonderwijs. - irredentisme; hierbij streeft een etnische minderheid naar aansluiting bij een buurland, bijv. omdat het volk tot dezelfde etnische minderheid behoort. - separatisme; de etnische minderheid streeft naar een zelfstandige staat te worden die zich afscheidt vd eigen staat. Een special vorm hiervan is diasporanationalisme (hierbij streeft een volk dat verspreid ligt over verschillende staten naar een eigen staat). Een andere vorm is Pannationalisme (etnische minderheden met een sterke verwantschap die na een eigen staat streven). Factoren voor mogelijkheid van slagen: - de sterkte van de eigen identiteit (duidelijke onderscheiding helpt) - de politieke organisatie van de staat (in een federale staat is het makkelijker) - het economische belang van het grondgebied ( voor eigen bestaan moeten er voldoende natuurlijk en economische hulpbronnen zijn) - de houding van de internationale gemeenschap (zonder internationale steun is het nauwelijks mogelijks dit doel te realiseren) - de omvang en spreiding van een minderheid (een grote en geconcentreerde bevolkingsgroep heeft een grotere kans op slagen) - de omvang en vorm van een staat (omvang en vorm hebben een grote invloed op het bestuur v t land) Hierin worden 5 typen onderscheden: 1. compacte staat; cirkel met hoofdstad in het midden 2. langwerpige staat, uithoeken liggen ver van het centrum 3. Staten met een uitsteeksel 4. geperforeerde staten, omsluiten een andere staat 5. gefragmenteerde staten, hierbij is het grondgebied niet aangrenzend. Manieren om eenheid binnen de staat te houden: - economische afhankelijkheid - 1 grote centrale hoofdstad - Culturele verschillen verminderen door: Pagina 2 van 6

3 culturele minderheden onderdrukken of elimineren culturele aspecten als geloof en taal verkleinen federale staat vormen met elke deelstaat zijn eigen kenmerken heeft. H fasen van verstedelijking: - urbanisatie (naar de stad) > agglomeraties (cityvorming) Groep: iedereen > werk ( in de stad lag de industrie) - suburbanisatie (naar omliggende gemeenten) > ruimtelijke complementariteit Groep: gezinnen en bedrijven > overlast, stank, stad te duur en lastig bereikbaar - desurbanisatie (naar landelijk gebied) Groep: rijkere mensen d.m.v. hogere welvaart en autobezit - re-urbanisatie (weer terug naar de stad)> compacte stad beleid Groep: studenten, jongeren > hoger voorzieningenniveau + geen last van files, dichter bij werk 2.2 Draagvlak: potentiële klantenkring Drempelwaarde: Het minimum aantal klanten om rendabel te zijn. Reikwijdte: Maximale afstand die mensen willen afleggen voor een voorziening. Verzorgingsgebied: Gebied waar mensen wonen die gebruik maken van bepaalde voorzieningen. Centrale plaats: Plaats waar goederen of diensten worden aangeboden aan mensen die in de omgeving daarvan wonen. Christaller ontwikkelde een centrale plaatsen theorie, zo ver mogelijk van elkaar af 2.4 vestigingsgedrag van bedrijven: - goede infrastructuur (bereikbaarheid) 3.1 Politiek ruimtelijke structuur in Nederland bestaat uit drie lagen; Het rijk, de provincies en de gemeenten. (misschien binnenkort stadsprovincie) Annexatie: grenswijzigingen waarbij een gedeelte van een andere gemeente wordt toegevoegd Gemeentelijke herindeling: Gemeenten kunnen samengevoegd worden tot een nieuwe grotere gemeente. Redenen voor gemeentelijke herindeling: - te weinig kandidaten voor verkiezingen - ruimtegebrek door urbanisatie (Den haag) - Decentralisatie van overheidstaken (niet genoeg gespecialiseerd personeel voor) - Ruimtelijke knelpunten door veranderd ruimtelijk gedrag (knelpunten rondom de steden en verandering van voorzieningengebruik) - De dreiging van de stadsprovincies (Gemeentelijke herindeling doordat ze anders door grotere stedelijke gemeenten worden opgeslokt en anders moeten ze bevoegdheden afstaan. 3.3 Vorming van grotere gemeenten: - Vergroten van de kwaliteit van het bestuur - Gemeenten krijgen steeds meer taken - Oplossen van ruimtelijke knelpunten Pagina 3 van 6

4 - Onzekerheid over voortbestaan van gemeenten 3.4 Geld voor herinrichten van de gemeente door: - inkomsten uit het gemeentefonds ( van het rijk) - eigen inkomsten (belastingen bijv. Hondenbelasting) -specifieke uitkeringen (voor speciale doeleinden, van het rijk) -subsidies van uit het grotestedenbeleid (bijv. voor criminaliteit) 4.1 Stedelijke netwerken: - nationaal (Europese knooppunten) - regionaal (economische impuls voor regio) H Verdrag Rome EEG (economisch) Verdrag Maastricht EU (ec+politiek/monetair) Verdrag Schengen (afschaffing grenscontroles) check bron 3! Argumenten voor (economische) samenwerking: - economisch herstel van de 2e wereldoorlog - vrede en veiligheid (tegen een nieuwe wereldoorlog) - betere onderhandelingspositie (tegenover VS en Japan) - Schaalvergroting (afschaffing handelsbelemmeringen zoals grenscontroles) - Regionale specialisatie (producten maken of diensten verlenen waar het economisch het meest gunstig is (comparatieve voordelen)) - Minder welvaartsverschillen binnen Europa 1.3 Het verschil tussen Europese samenwerking en Europese intergratie is: Bij samenwerking gaat het over afspraken op Europees niveau en bij Intergratie worden de beslissingsbevoegdheden van afzonderlijke lidstaten overgedragen aan een organisatie op Europees niveau. 1.5 Moelanden zijn landen uit midden- en oosteuropa. Het zijn: Cyprus, Malta, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Polen, Slovenië, Tsjechië en Slowakije (Bulgarije, Roemenie & Turkije). Hiermee werden in 2000 associatie verdragen gesloten (Europa-akkoorden) waar onder andere de opheffing van invoerbelemmeringen in stond. 2.1 Triade: Europa, Japan, VS 2.2 liberalisering: vrijere wereldhandel Internationalisering: toename van internationale samenwerking tussen bedrijven, organisaties en regeringen. Globalisering: De wereld wordt een Global Village, landsgrenzen vervagen, toename van internationalisering Joint ventures: samenwerkingsverband tussen ondernemingen of instellingen uit verschillende landen gericht op het combineren van kennis van de lokale situatie met buitenlands kapitaal en kennis. 2.3 Nederland handelt veel met Duitsland, België en Lux, VK & Frankrijk. Pagina 4 van 6

5 3 grootste Nederlandse importproducten zijn: 1. Machines en transportmiddelen 2. Overige eindproducten 3. Halffabrikaten 3 grootste Nlse uitvoerproducten zijn: 1. Machines en transportmiddelen 2. Voeding- en landbouwproducten 3. Chemische producten 3.1 GLB = gemeenschappelijk landbouwbeleid kwam op voor de boeren. Deed dit d.m.v. garantieprijzen en drempelprijzen, hierdoor gingen boeren heel veel produceren en zo ontstonden er overschotten> Dit werd tegen gegaan door het dalen c/d garantieprijzen en quotering, superheffing als je deze overtrad. 3.3 Nederland in dienst van Europa > Trans-Europese netwerken, mainports. 4.1 Het verschil tussen regionale ongelijkheid en differentiatie is dat bij differentiatie het gaat om verschillen tussen gebieden en bij ongelijkheid is het dat deze verschillen zo groot dat ze onrechtvaardig zijn. Nuts- gebieden hen je op 3 verschillende schalen 1. Regio s 2.Provincies 3. Om ruimtelijke ongelijkheid te meten gebruik je het BRP. Waarom wilt men ruimtelijke ongelijkheid bestrijden: - solidariteit met de bewoners - politieke stabiliteit binnen Europa - preventie van te grote migratiestromen - hoge inkomens in alle regio s vergroten afzetmogelijkheden voor Europese bedrijven - grote loonverschillen trekken in de armere delen bedrijven met weinig toegevoegde waarde - te lage inkomens kunnen de waarde van de Euro ondermijnen. Welke gebieden hebben recht op subsidies: - doelstelling 1 regio s = gebieden met een algemene ontwikkelingsachterstand - doelstelling 2 regio s = gebieden met oude stagnerende industrieën - doelstelling 3,4 &5a = oplossing van werkloosheid en problemen in landbouw en visserij - doelstelling 5b= plattelandsgebieden waar een groot deel van de beroepsbevolking een laag inkomen heeft en afhankelijk is van landbouw - doelstelling 6= zeer dunbevolkte regio s Deze maatregelen kunnen in 2 groepen worden ingedeeld - regionale investeringen, komen ten goed aan alle economische sectoren in dat gebied - regionale stimuleringen, doel is bepaalde bedrijfstakken aantrekken in minder ontwikkelde regio s 6.1 Verticale agglomeratie = de grondstoffen tot het uiteindelijke product zo dicht mogelijk bij elkaar houden. Dus geconcentreerd Horizontale agglomeratie= Onderdelen plaatsen waar het beste comparatieve voordeel is. Pagina 5 van 6

6 Meetregelen protectionisme zijn: - tariefmuren - contingentering, voor bepaalde importproducten word een quote ingesteld - technische handelsbelemmeringen, allerlei voorschriften op gebied van veiligheid - overige handelsbelemmeringen, zoals vaststellen van de douane waarde EFTA landen zijn: Zwitserland, Liechtenstein, Noorwegen en IJsland, met deze landen is de Europese Vrijhandels Associatie afgesproken. 6.3 NAFTA is een organisatie die gericht is op samenwerking tussen Mexico, VS, en Canada. ACP landen zijn landen in Afrika, het Caribische gebied en de Pacific, om de 5 tot 10 jaar worden hier Lome akkoorden mee gemaakt over handel en ontwikkelingssteun. Pagina 6 van 6