Samenvatting Nederlands Hoofdstuk 2 en 3 Samenvatting door een scholier 711 woorden 12 december 2004 7,5 37 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Laagland H2 Literatuur uit de16e en 17e eeuw 2.1 Politieke achtergronden 1517 Maarten Luther en Johannes Calvijn -> hervormers Zij waren tegen de misstanden in de Rooms-katholieke kerk. Geestelijken hadden volgens hen te veel macht. Centralisatie: Karel V wilde alle Nederlandse gewesten verenigen tot één staat met één centraal gezag met één geloof. Geloofsvervolging: Karel V vermoordde mensen die calvinist of aanhanger van Luther waren. Opvolger Karel V = Filips II Leider verzet = Willem van Oranje (na zijn dood: zonen Maurits en Frederik) 1566 beeldenstorm -> aanleiding voor Nederlandse opstand; Tachtigjarige opstand 1581: Filips II werd afgezworen 1609-1621 -> 12-jarig bestand 1648: Vrede van Münster -> einde 80-jarige oorlog Noord = vrij, Zuid= onder Spaans bewind P.C, Hooft schreef over opstand tegen Spaanse koning. 2.2 Sociaal-economische achtergronden 1585: Antwerpen is in Spaanse handen gevallen. Veel calvinisten vluchten naar Amsterdam. Amsterdam neemt Europese handelsfunctie over van Antwerpen. https://www.scholieren.com/verslag/samenvatting-nederlands-hoofdstuk-2-en-3 Pagina 1 van 6
Republiek werd stedelijke cultuur. Kunst en Literatuur was voor en door burgers. Stedelijke gedragscode: Boers Stedelijk Ongewenst Gewenst Onbeschaafd Beschaafd (G.A. Brederode) In Amsterdam genoten veel jongeren van de welvaart van vorige generaties. Ze huwden relatief laat en hadden geld genoeg voor vermaak. 2.3 Culturele achtergronden Schilderkunst in 16e en 17e eeuw was beroemd. (Rembrand, Vermeer, Frans Hals, Jan Steen) Gouden Eeuw 2.3.1 De Rederijkers Dichters in verenigingen. Iedere grote stad had een rederijkerskamer. Opiniërende rol 2.3.2 De Renaissance (= wedergeboorte) Doel: Klassieke oudheid doen herleven en navolgen Architecten, schilders. Literatuur: hernieuwde aandacht voor klassieke genres: komedie, tragedie, epigram (puntdicht) Schrijvers: vertalen (translatio) -> nabootsen (imitatio) -> overtreffen (aemulatio) Renaissanceliteratuur was voor een geschoold publiek 2.3.3 Humanisme Menswetenschappen Grammatica, retorica, ethiek, poëzie, geschiedenis Menselijke waardigheid en verdraagzaamheid (ook op godsdienstig terrein) Humanisme -> herleving stoïcisme Alles kalm beleven Natuurwetenschappen maken ook sprongen voorwaarts. Succes is grotendeels te danken aan de uitvinding van de boekdrukkunst. Idealen werden hierdoor snel verspreid. 2.3.4 Functie van schilderkunst en literatuur Opdrachten werden niet gegeven door mecenas maar door stedelijke burgerij. https://www.scholieren.com/verslag/samenvatting-nederlands-hoofdstuk-2-en-3 Pagina 2 van 6
Ze wilden wel nog steeds: beleren, wijze lessen geven, inzicht geven, oproepen en kritiek leveren. Funeraire poëzie= poëzie n.a.v. een sterfgeval 16e en 17e eeuw: nuttige (utile) en aangename (dulce) Lering en vermaak Schijnrealisme= elementen uit de werkelijkheid worden gebruikt om naar iets anders (een morele les) te verwijzen. 2.4 Literatuur in de volkstaal Holland was in het noorden het belangrijkste gewest. Andere gewesten ging hun taal richten op de taal van Holland -> Standaardtaal Statenvertaling= vertaling van de Bijbel in standaardtaal 2.5 Literatuur uit de 16e en 17e eeuw - Strijdliteratuur - Renaissance en Humanisme 2.5.1 Strijdliteratuur Verzet van geuzen wordt geprezen en ondergang van Spaanse politiek wordt beschreven Strijdliederen (o.a. Wilhelmus) 2.5.2 Humanistische-renaissancistische literatuur 1. Emblematiek Motto (opschrift) Pictura (afbeelding) Subscriptio (uitleg) Analogiedenken = alles heeft een door God gewilde plaats en betekenis. 2. Lyriek, liederen Liefde + Platonische liefde -> ideaal beeld (bv van geestelijken, adel) - Lichamelijke liefde Petrarkisme (v. Petrarca) Platonische liefdesopvatting. (tegenstellingen en paradoxen, bv. hij is vuur, zij ijs) Literair spel voor literaire elite 3. Sonnet https://www.scholieren.com/verslag/samenvatting-nederlands-hoofdstuk-2-en-3 Pagina 3 van 6
Gedicht met 14 versregels Octaaf -> eerste 8 regels Wending, val, chute, volta Sextet -> laatste 6 regels Dichter laat zien dat hij literaire conventies kent. Liefdesklacht 4. Toneel Stedelijke functie: Opiniërende functie. Grote toneelproductie in Amsterdam. Functie: ethisch-didactisch (spiegel voorhouden) Tragedie: Hooggeplaatste personen, ondergang van hoofdpersoon, taal verheven - retorisch- didactische tragedie - Aristotelische tragedie (handelingsstructuur met een eenheid van tijd, plaats en handeling) Toneel - Komedie/ Blijspel Lagere klassen Spreektaal Happy End - Klucht Korter Grappig Primaire levensdriften (eten, zuipen, vrijen) Proza - Kunstenaarsbiografie - Populair proza (pamfletten, novellebundels, prozaromans) -> voor lagergeplaatst publiek. H3 Literatuur uit de 18e eeuw 3.1 Politieke achtergronden Middelstand had geen politieke macht maar was wel van groot economisch en sociaal belang. Tweede helft 18e eeuw: Republiek raakte verdeeld: https://www.scholieren.com/verslag/samenvatting-nederlands-hoofdstuk-2-en-3 Pagina 4 van 6
- Oranje-gezinden (adel, leger, strenge predikanten, volk _ - Patriotten: tegen oranje als stadhouder Patriotten: - Aristocratische patriotten -> regentheerschappij - Democratische patriotten -> gegoede burgerij aan de macht Frankrijk 1789: Franse Revolutie Burgerij tegen Adel, geestelijken, vorst Lodewijk XVI wordt vermoord 1795: Den Haag in handen van de Fransen Napoleon Bonaparte aan de macht in Frankrijk Bataafse Republiek 19e eeuw: val Napoleon, Nederland vrij 3.2 Sociaal-economische achtergronden 18e eeuw, Republiek = standenmaatschappij Regenten Burgerij (zet zich af van regenten en armen) Boeren, arbeiders, armen 3.3 Culturele achtergronden 1700: interesse voor theoretische geschriften (Klassieke) Frans- Klassicisme Literatuur gericht op klassieke regels en normen (dichtgenootschappen) 18e eeuw = niet op klassieken gebaseerde literatuur - Rationalisme en Empirisme René Descartes Rede, ratio(nalisme) Zintuiglijke is bron van kennis (John Locke) = empirisme Rationalisme en Empirisme -> Verlichting Verlichting: Tolerantie, redelijkheid, gelijkheid, vrijheid https://www.scholieren.com/verslag/samenvatting-nederlands-hoofdstuk-2-en-3 Pagina 5 van 6
Aantrekkelijke vormen voor Verlichting: Romans, essays, imaginaire reisverhalen Opvoeding, vriendschap, gevoel 18e eeuw: Sentimentalisme = gevoelsmatig 2e helft 18e eeuw: Frans Klassicisme werd losgelaten. Meer aandacht voor de beleving. 3.4 Literatuur uit de 18e eeuw 3.4.1 Frans-Klassicisme Geïnspireerd op Horatius en Boileau Klassicistische tragedie (waarschijnlijk, eenheid van tijd en plaats) Klassicistisch blijspel (5 bedrijven, wijze les) 3.4.2 Spectatoriale tijdschriften - belangrijke problemen werden op luchtige en eenvoudige manier besproken - ingezonden brieven (spectator is inzender van brief, vaak de auteur zelf) - idealen van Verlichting 3.4.3 Kinderliteratuur (voor kinderen geschreven) Belangstelling voor pedagogie Ontwikkelingsfasen bepaalden soort verhaal 3.4.4 Imaginaire reisverhalen Nadruk op handelingsverloop Bv. Robinson Crusoe en Gulliver s Travels Doel = maatschappijkritiek leveren Bv. utopische (=betere) wereld, metafoor 3.4.5 Opvoedkundige zedenroman Vormende opvoedkundige waarde - Briefroman (verlichtingsideaal) Lezer kwam via ontwikkeling van personage tot inzicht) 3.4.6 Sentimentalisme Gevoelsverfijningen Emotionele effectwerking https://www.scholieren.com/verslag/samenvatting-nederlands-hoofdstuk-2-en-3 Pagina 6 van 6