Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn"

Arthur van Doorn
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Filips II In 1566, meer dan vierhonderd jaar geleden, zijn veel mensen boos. Er is onrust in de Nederlanden.

In 1566 is Filips II koning van Spanje. Zijn rijk is groot. Hij heerst over half Europa. Hij is ook heer over de Nederlanden. Zelf woont hij in Spanje.

1 Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Filips II In 1566, meer dan vierhonderd jaar geleden, zijn veel mensen boos. Er is onrust in de Nederlanden. Er zijn spanningen over het geloof, veel mensen zijn werkloos en veel mensen hebben honger. En dan komt het plotseling tot een grote razernij tegen de kerken. Wat gebeurde er precies? In 1566 is Filips II koning van Spanje. Zijn rijk is groot. Hij heerst over half Europa. Hij is ook heer over de Nederlanden. Zelf woont hij in Spanje. Daarom stelt hij een plaatsvervanger aan, een landvoogd, Margaretha van Parma. Vraag 1a Wie is er koning over de Nederlanden? Vraag 1b. Over welke landen is hij nog mee koning?. Vraag 1c. Waar woont Filips ll?. Vraag 1d. Wie is er daarom landvoogd over de Nederlanden? Egmont, Hoorne en Oranje Margaretha wordt bij haar bestuur geholpen door Nederlandse edelen als Egmont, Hoorne en Oranje. Maar de edelen worden steeds ontevredener. Ze merken dat ze steeds minder te doen krijgen. Steeds vaker nemen Spanjaarden hun taken over. pagina 1 van 6

2 Koning Filips wil dat zo, maar de Nederlandse edelen bevalt dat helemaal niet. Bovendien vinden ze het erg dat de protestanten zo zwaar worden gestraft. Ze krijgen daarover steeds meer ruzie met Margaretha, de landvoogdes. In de zomer van het jaar 1566 gaat een groep edelen naar Margaretha. Ze vragen haar om de straffen voor de protestanten minder zwaar te maken. Margaretha luistert en zegt dat zij dit met koning Filips zal bespreken. Vraag 2. Waarover zijn de edelen en Filips ll het niet met elkaar eens?. Armoede en werkeloosheid De gewone Nederlanders, bijvoorbeeld de ambachtslieden en boeren, hebben heel andere problemen. Ze zijn werkloos en arm. De laatste winter is koud geweest, de graanoogst is mislukt, dus het brood is heel duur. De mensen hebben honger. En ze worden door niemand geholpen. Niet door de stadsbestuurders, niet door de edelen, niet door Margaretha van Parma en ook niet door de kerk. En de kerk was in die tijd heel rijk. Vraag 3. Waarom zijn de gewone burgers ontevreden? Kritiek op de kerk In de zestiende eeuw ontstond er veel kritiek op de rijkdom van de kerk. De mensen die kritiek hebben worden protestanten of calvinisten genoemd. Ze vonden dat de priesters en pastoors goed voor zichzelf zorgden, maar niet voor de arme mensen die wel wat hulp konden gebruiken. In de bijbel stond toch dat Jezus de mensen leert om voor de armen te zorgen? De kerk gaf dus niet het goede voorbeeld, die zorgde alleen maar voor zichzelf. pagina 2 van 6

Ze vragen haar om de straffen voor de protestanten minder zwaar te maken. Margaretha luistert en zegt dat zij dit met koning Filips zal bespreken. Vraag 2.

3 Maarten Luther Maarten Luther protesteerde tegen de bestaande kerk. Hij was een Duitse monnik. In zijn tijd zeiden de geestelijken dat je een plaats in de hemel kon verdienen door goede werken te doen of geld aan de kerk te schenken. Luther was het daar niet mee eens. Alleen door in Jezus te geloven kon dat. Luther vond ook dat de geestelijken veel te weinig van de bijbel af wisten. Hoe konden ze dan goede leraren zijn voor de gelovigen? Over zijn ideeën schreef hij veel boeken. Die werden gedrukt en verspreid over heel Duitsland. Maar ook de paus (de leider van de kerk) en de Duitse keizer lazen Luthers boeken. Zij vonden dat hij onrust zaaide onder de bevolking en de gelovigen. Daarom werd Luther uit de kerk gezet en in de ban gedaan. Vraag 4. Welke kritiek had Luther op de Rooms Katholieke kerk?.... Hagenpreken Door de uitvinding van de boekdrukkunst hoefde de bijbel niet meer met de hand geschreven te worden, maar kon hij worden gedrukt. Daardoor werden de Bijbels goedkoper en konden steeds meer mensen zelf een Bijbel kopen en in hun eigen taal lezen. De geestelijken in die tijd waren daar niet blij mee. Wie zou er nu nog naar hen luisteren? De protestanten kwamen in het geheim bij elkaar. Zij volgden de leer van Luther. In schuren of ergens buiten, want de kerkgebouwen mochten ze niet gebruiken. Hagenpreken werden deze bijeenkomsten genoemd, een kerkdienst van protestanten, gewoon in de openlucht. Geen pastoor preekte zoals in de Rooms-katholieke kerk, maar een dominee. pagina 3 van 6

Alleen door in Jezus te geloven kon dat. Luther vond ook dat de geestelijken veel te weinig van de bijbel af wisten. Hoe konden ze dan goede leraren zijn voor de gelovigen?

4 Johannes Calvijn protesteerde ook tegen de kerk. Hij kreeg in de Nederlanden veel aanhangers, nog meer dan Luther. Zijn aanhangers werden Calvinisten genoemd. Ze gingen fel tekeer tegen de paus, tegen geestelijken die te weinig van de bijbel af wisten en tegen de beelden die in de kerken stonden. In het geheim kwamen de Calvinisten bij elkaar om de boeken van Luther en Calvijn te bestuderen. Hierin leerden ze dat alleen het bloed van Jezus verlossing kon brengen en niet het geldstuk waarmee je een aflaat kon kopen, of een stuk van de tand van Johannes de Doper Tijdens de bijeenkomsten werden vaak psalmen gezongen. Vraag 5a. Wat betekent dat Calvinisten geloven dat ze alleen door het bloed van Jezus zalig kunnen worden? Vraag 5b. Wat heeft dat te maken met de Beeldenstorm? Het luisteren naar hagenpreken en andere bijenkomsten van de ketters waren streng verboden, daarom waren er altijd mannen die de wacht hielden. Uit veiligheid. De Beeldenstorm Op 10 augustus 1566 begon de Beeldenstorm in Steenvoorde. Kerken en kloosters werden vernield. In Gent werd de grootste schade aangericht. Hier vernielden de beeldenstormers in één dag acht kerken, 15 kloosters, 10 ziekenhuizen waarin nonnen werkten en zeven kapellen. Tijdens een hagenpreek riep een dominee op tot het vernielen van de kerken. "Broeders en zusters. God wil niet dat wij beelden vereren. En de kerken staan er vol mee! De bijbel vertelt pagina 4 van 6

In het geheim kwamen de Calvinisten bij elkaar om de boeken van Luther en Calvijn te bestuderen.

5 ons hoe wij als christenen moeten leven. Een goed christen helpt de armen. En wat doet de kerk? Die verrijkt alleen zichzelf." De gebrandschilderde ramen, de beelden, de schilderijen, alles werd geplunderd en vernield. Het begon in het zuiden van de Nederlanden, maar de storm verspreidde zich al snel richting het noorden. Vraag 6a. Wat gebeurt er tijdens de Beeldenstorm?.. Vraag 6b. Is het volgens de Bijbel inderdaad terecht dat dit is gebeurd? Waarom wel/niet. Alva Toen Filips van de Beeldenstorm hoorde, werd hij woedend. Filips was Rooms-katholiek en hij wilde dat iedereen in zijn rijk ook Rooms-katholiek was. Protestanten waren voor hem ketters, afvalligen van het ware geloof. Hij stuurde zijn leger naar de Nederlanden om orde op zaken te stellen. Zijn beste generaal kreeg de leiding: Alva! Hij moest Margaretha helpen. Vraag 7a. Wie moest de ketters vanaf nu gaan aanpakken namens Filips ll? pagina 5 van 6

Vraag 6a. Wat gebeurt er tijdens de Beeldenstorm?.. Vraag 6b. Is het volgens de Bijbel inderdaad terecht dat dit is gebeurd? Waarom wel/niet.

6 Straffen Alva strafte de protestanten zwaar. Sommigen werden zelfs gedood. Veel Nederlanders vluchtten weg voor het geweld van Alva. Willem van Oranje vluchtte naar Duitsland. Hij was zijn leven hier niet zeker. Andere edelen als Egmont en Hoorne met wie Willem van Oranje samenwerkte, vluchtten niet. Ze werden door Alva gevangen genomen en onthoofd. Vraag 7b. Waarom strafte Alva de Protestanten zo zwaar? Slag bij Heiligerlee Willem van Oranje bereidde vanuit Duitsland een aanval voor. Hij verzamelde geld, kocht kanonnen, huurde soldaten en stelde officieren aan. In 1568 viel hij aan. Deze eerste aanval werd bekend onder de naam "Slag bij Heiligerlee". Het was het begin van een opstand tegen de koning van Spanje die tachtig jaar zou gaan duren. Vraag 8. Wat heeft men bereikt met de 80-jarige oorlog of De Nederlandse Opstand?.... pagina 6 van 6

Waarom strafte Alva de Protestanten zo zwaar? Slag bij Heiligerlee Willem van Oranje bereidde vanuit Duitsland een aanval voor.

Vergelijkbare documenten

De nieuwe tijd. Gemaakt door: Imke, Guusje en Miika. In de tijd van de ontdekkers en hervormers 1500 tot 1600.

De nieuwe tijd. Gemaakt door: Imke, Guusje en Miika. In de tijd van de ontdekkers en hervormers 1500 tot 1600. Les 1: Miika. De tijd van Maarten Luther. Eeuwenlang kenden mensen in West-Europa alleen de