Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 Samenvatting door P woorden 14 maart keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks 4.1 Hoe onstond het absolutisme? Feodale samenleving Standensameleving De benaming voor de maatschappij structuur van de middeleeuwse samenleving. Samenleving waarin de bevolking in verschillende groepen of standen is opgedeeld die elk hun eigen rechten en plichten hebben (Zie standen en standen vertegenwoordiging) ( Soms aangeduid met Staten Generaal of Parlement ). Een vertegenwoordiging van Standenvertegenwoordiging de drie standen. Bede Privileges Centralisme Absolutisme Plechtig maar dringend verzoek door de koning aan zijn onderdanen om geld. Een recht dat aan een persoon, groep personen of een organisatie is toegekend. Manier van besturen waarbij koningen hun rijk steeds meer vanuit één punt regeren. Manier van bestuur waarbij de vorst álle macht in handen heeft omdat God hem die macht zou hebben gegeven Hendrik IV ( ) kwam op de troon van Frankrijk In de middeleeuwen bezaten vorsten vaak een te groot gebied om alleen te besturen è vorsten gaven stukken land te leen aan hoge edelen, deze moesten hier goed besturen en recht spreken. De vorst Hoge edelen Leenheer Beloofde bescherming aan leenmannen Leenmannen Vaak graven / hertogen Stonden de leenheer bij met een leger Inden belastingen voor de vorst Wederzijdse afhankelijkheid De maatschappij was niet alleen een feodale samenleving er was ook sprake van een standensamenleving. Pagina 1 van 5

2 Geestelijkheid Edelen Burgerij Bisschoppen, priesters Koning, hertogen en graven Boeren en stedelingen De koning riep deze standen bijeen om over bestuurlijke zaken te praten, om toestemming te krijgen voor oorlogvoeringen en om belastingen (bede) te vragen. è in ruil voor deze diensten vroegen de standen om privileges. Zij deden aan zielzorg en onderwijs à waren erin geslaagd om privileges te krijgen à betaalden geen of Geestelijkheid nauwelijks belastingen. Edelen Burgerij Moesten hun levens wagen in de vele oorlogen à waren er wel in geslaagd om privileges te krijgen à betaalde dus niet of nauwelijks belasting. Zij betaalden de belastingen. Centralisme De hoge adel was vaak onbetrouwbaar. - Hertogen en graven kwamen niet opdagen. - Wilde hun gebied zonder controle van de koning regeren. à Lodewijk XI nam ten tijde van de Honderdjarige Oorlog, huursoldaten in dienst. è Nu was hij niet meer van de Adel afhankelijk. è Hij ging centraliseren è centralisme è Wetgeving werd voor heel het land hetzelfde en er werd centraal geregeld belasting geïnd. è Veel ambtenaren nodig, hiervoor werd nu gekozen voor goed opgeleide burgers in plaats van de Edelen. Werktuig van god De koningen beweerde in deze tijd dat zij de macht om te regeren van God hadden gekregen. Bijna iedereen geloofde in God, dus ook in de koningen. è Koningen namen hun taak heel serieus. Absolute macht In de zestiende eeuw leidden tegenstellingen tussen katholieken en protestanten (hugenoten) herhaaldelijk tot binnenlandse oorlogen. Bovendien bestreden groepen Edelen elkaar om meer macht te krijgen. Veel Fransen wilde dat de rust en orde terug zou keren. De centralisatie van bestuur en rechtspraak werd steeds verder doorgevoerd. Als iemand de absolute macht heeft en aan niemand behalve God verantwoording hoeft af te leggen, dan noemen we dat absolutisme. 4.2 Twee absolute vorsten Karel I koning van Engeland Lodewijk XIV koning van Frankrijk Machtige kardinalen Na Hendrik IV è kwam Lodewijk XIII (zoon) aan de macht. Lodewijk XIII kreeg te maken met Pagina 2 van 5

3 veel tegenwerking van Adel en Stad. Maar kardinaal Richelieu stelde orde op zaken. Uiteindelijk werd zelfs de Staten Generaal ontbonden. Lodewijk XIII overlijdt in è Kardinaal Mazarin stond de piepjonge Lodewijk XIV bij. Van waren er steeds opstanden en binnenlandse oorlogen. è Lodewijk en zijn moeder werden zelf ontvoerd. Door interne strijd en oorlogen zijn de belastingen erg opgelopen. De oorlogsmoeheid en de zware belastingen maakten Frankrijk rijp voor een koning die het land krachtig zou besturen en de eenheid zou herstellen. Lodewijk XIV als absolute vorst Mazarin overlijdt in è Lodewijk XIV trekt alle macht naar zich toe. è alle ministers werden persoonlijke adviseurs. De Adel moest bij Lodewijk gaan wonen, hier mocht de Adel feest vieren en soms advies geven. Lodewijk had in alles het laatste woord. En hij was koning van Frankrijk. è maakte Lodewijk absoluut heerser van het grootste en machtigste land van Europa. Oorlogen zouden Frankrijk gebiedsuitbreiding en rijkdom brengen. Karel 1, koning van Engeland, in 1649 onthoofd 4.4 Met een wetenschappelijke blik ExperimenterenHet doen van proefjes om te testen of dat wat je waarneemt ook klopt. Redeneren Een logisch verban leggen tussen jouw bewezen waarnemingen en jouw theorie. Natuurwet Een algemeen geldenede regel die in de natuur steeds terug komt, zoals de zwaartekracht. Observeren Het nauwkeurig waarnemen van dingen Isaac Newton 1677 De Microscoop van Van Leeuwenhoek René Descartes De familie Descartes was een echte Franse bourgeoisiefamilie van advocaten en artsen. Zelf was Descartes wiskundige, hij reisde door heel Europa. Descartes verdiepte zich ook in de Filosofie. Hij wilde een nieuwe manier van filosoferen ontwikkelen. Volgens hem keken mensen allemaal met andere ogen naar dingen. Je kon beter aan alles twijfelen, vond Descartes. Eén ding was zeker, hij twijfelde wel aan alles. Vanuit de grondige twijfel moet je opzoek gaan naar bewijzen. Descartes leefde en publiceerde vooral in Frankrijk, maar woonde ook jarenlang in de republiek. Daar voelde hij zich vrij en ontving hij minder felle kritiek dan in Frankrijk. Twijfel is als startpunt van denken en het zoeken naar bewijzen zijn tegenwoordig beginselen van het wetenschappelijk denken. Ik denk, dus ik ben! Observeren, experimenteren en redeneren economisch groei stelde welgestelde burgers in de Nederlanden in staat zichzelf te ontwikkelen. De Nieuwe universiteiten. Wetenschappelijk onderzoek werd populair Anthonie van Leeuwenhoek is een beroemd voorbeeld van het nieuwe denken. Wat hij zag onder z n microscoop, Pagina 3 van 5

4 beschreef hij heel nauwkeurig. Hij probeerden z n ontdekkingen zo op te schrijven dat iedereen die er over las, overtuigd zou zijn van de waarheid. Hij zocht dus naar harde bewijzen. Wat van Leeuwenhoek deed was om twee redenen nieuw: Hij observeerde wat hij onderzocht zelf in plaats van het doorlezen van de al geschreven boeken. Van zijn waarnemingen maakte hij uitvoerige beschrijvingen. Door middel van de beschrijvingen van Van Leeuwenhoek konden anderen zijn experimenten herhalen of aanpassen. Door te berekenen en te beredeneren kom je tot bewijzen. Isaac Newton Isaac Newton ontwikkelde de nieuwe wetenschap verder. Waar Galilei was gestopt ging Newton verder. Galilei had onder andere onderzoek gedaan naar de planeten van ons zonnestelsel. Via Newtons wiskundige berekening kwam Newton erachter waarom een appel wel van een boom afvalt, maar de maan niet op de aarde. Daarmee had Newton ontdekt dat er ook buiten de aarde zwaartekracht bestond. è Stelde een algemeen geldende natuurwet op. Hij deed dit door de baan van de maan en de val van de appel te observeren. 4.5 Denken over God en samenleving De atheïst Droit Devin Natuurrechten Iemand die niet gelooft in het bestaan van God. Het recht dat de koning van God heeft gekregen om als leider van het volk op te treden. Rechten die ieder mens van nature heeft vanaf het moment dat hij of zij geboren is. Manier van besturen waarbij de koning rekening houdt met de nieuwe ideeën uit de Verlichting Verlicht absolutisme bij het besturen van een land. De Verlichting Periode van ongeveer , waarin ene verandering van denken plaats vond in grote delen van Europa Baruch Spinoza John Locke Baruch Spinoza Twijfel is de basis voor onderzoek. Waarnemen is ook waanzinnig belangrijk. Maar iedereen neemt anders waar. Dit komt volgens Spinoza door je gevoel. Spinoza dacht ook dat iemands waarneming van God werd beïnvloed door zijn gevoel. è Velen dachten ten onrechte dat hij een atheïst was. Maar hij geloofde alleen niet in God als persoon. Samen met John Locke wilde Spinoza dat mensen toleranter zouden zijn tegenover mensen met een andere godsdienst of afwijkende opvattingen. John Locke John Locke was een geleerde uit Oxford. Door ontdekkingsreizen en contact met andere landen veranderde de samenleving en gingen geleerden hun samenleving anders bekijken. Sommige geleerden vonden dat vorsten een goddelijk recht hadden om te regeren. Locke was het daarmee oneens. è Iedereen had gelijke rechten. è Iedereen Pagina 4 van 5

5 was vrij en gelijk. è Natuurrechten. Iedere staat heeft een vorst of regering, dat is een soort afspraak è Komt er op neer dat wij de vorst of regering de opdracht geven om het land te besturen. è Wij gehoorzamen de wetten. Als een vorst of regering het niet goed doet hebben wij het recht om in opstand te komen. è Basis voor een kritische kijk op de vorsten. è Vorsten probeerden daarna het absolutisme en ideeën over de natuurrechten en volksinvloed te combineren. De vorst had nog wel alle macht, maar hij nam zich voor goed naar de wil van het volk te luisteren: alles voor het volk, niets door het volk! Dit noemen we verlicht absolutisme. De verspreiding van nieuwe ideeën De wetenschappelijk revolutie kon veel mensen bereiken door de uitvinding van de boekdrukkunst. è Nieuwe ideeën konden sneller worden verspreid. Door de drukpers konden boeken in grotere aantallen en voordeling worden geproduceerd è Gewone burgers met voldoende geld konden boeken kopen. Zij zagen in dat wetenschap vooruitgang kon brengen. Wetenschappers kregen steeds meer aanzien. è Newton werd aan het eind van z n leven door de Engelse koningin in de Adel stand verheven. Men ging ook steeds meer nadenken over het bestuur van het land, over rechten en over godsdienst en de macht van de Kerk. è De Verlichting Pagina 5 van 5