Noord-Nederlandse gewesten. Smeekschift

Transcriptie

1 Habsburgs gezag Vanaf dat moment stonden de zuidelijke Nederlanden onder Habsburgs gezag. Noord-Nederlandse gewesten Door vererving en verovering vielen vanaf dat moment ook alle Noord- Nederlandse gewesten onder het gezag van de Habsburgse vorst Karel V. Filips II Karel V wordt in zijn Spaanse en Nederlandse bezittingen opgevolgd door zijn zoon Filips II. Reformatie Discussies over het ware en zuivere geloof en de situatie in de Katholieke Kerk leidden in het begin van de 16e eeuw tot een breuk in het christendom tussen katholieken en protestanten. Smeekschift Om de rust in hun gewesten te herstellen probeerden edelen via een smeekschrift Filips II over te halen de kettervervolgingen te matigen. Deze poging had weinig resultaat. Beeldenstorm Door de Beeldenstorm werd de kloof tussen de edelen en de landsheer Filips II vergroot. Hertog van Alva Filips II wilde de verantwoordelijken voor de Beeldenstorm straffen en stuurde daartoe de hertog van Alva naar de Nederlanden. De vervolging van de protestanten verhevigde. Karel V Karel V wordt in dat jaar heer der Nederlanden. Willem van Oranje Onder leiding van Willem van Oranje verspreidde de opstand tegen Filips II zich over de Nederlanden.

2 b 1566 a a

3 Pacificatie van Gent De gewesten probeerden samen een oplossing voor de burgeroorlog en de godsdienstige tegenstellingen te vinden. Dit leidde tot de Pacificatie van Gent. Unie van Atrecht Maar nadat een aantal gewesten zich achter Filips II schaarde, raakten de Nederlanden verdeeld. De zuidelijke gewesten verenigden zich in de Unie van Atrecht en de noordelijke gewesten in de Unie van Utrecht. Unie van Utrecht Maar nadat een aantal gewesten zich achter Filips II schaarde, raakten de Nederlanden verdeeld. De zuidelijke gewesten verenigden zich in de Unie van Atrecht en de noordelijke gewesten in de Unie van Utrecht. Oranje vogelvrij verklaard De breuk tussen de vorst en de opstandige gewesten werd een feit vanaf het moment dat Filips II Willem van Oranje vogelvrij verklaarde. Plakkaat van Verlatinge De noordelijke gewesten namen formeel afscheid van Filips II met het Plakkaat van Verlatinghe en gingen op zoek naar een nieuwe. Hertog van Anjou De noordelijke gewesten namen formeel afscheid van Filips II met het Plakkaat van Verlatinghe en gingen op zoek naar een nieuwe. Kandidaten uit Frankrijk, de hertog van Anjou, en Engeland, de graaf van Leicester, bleken niet geschikt. WIC De WIC wordt opgericht, mede om de Spaanse zilvervloten aan te vallen. Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden In dat jaar besloten de gewesten zonder koning verder te gaan; de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden ontstond. Raad van State Met de oprichting van onder meer de Raad van State centraliseert Karel V het bestuur over de Nederlanden.

4 1579 b 1579 a b 1581 a a 1621

5 Vaste belastingen Vanaf het aantreden van Filips II stond de economie van de noordelijke Nederlanden in dienst van het Spaanse rijk. De opbrengsten van de vaste belastingen werden vooral gebruikt om de vele oorlogen te bekostigen Handelsblokkades De opbrengsten van de vaste belastingen werden vooral gebruikt om de vele oorlogen te bekostigen. Samen met de gevolgen van handelsblokkades door de oorlog met Frankrijk, waarin Filips tot dit jaar verwikkeld was, versterkte dit het verzet tegen zijn centralisatiepolitiek. Tiende Penning Het voornemen van Alva om nieuwe vaste belastingen, zoals de Tiende Penning, in te voeren voedde de afkeer van het Spaans gezag. stedelijke en regionale economieën De Republiek bestond rond dit jaar uit vele stedelijke en regionale economieën die van elkaar gescheiden werden door onder andere tolbarrières en gewestelijke handelsbeperkingen. Val van Antwerpen Na de val van Antwerpen in 1585 groeide Holland en in het bijzonder Amsterdam uit tot het centrum van de Europese handel. De kooplieden en ambachtslieden die naar Holland trokken, versterkten met hun kennis en kapitaal deze ontwikkeling. Ondergang Armada De jonge Republiek hield stand tegen Spanje, geholpen door de uitputting van de Spaanse financiën na de ondergang van de Armada en de voortdurende oorlog tussen Spanje en Frankrijk. Stadhouder Maurits Stadhouder Maurits van Oranje en landsadvocaat van Holland Johan van Oldenbarnevelt zetten zich in om de militaire macht respectievelijk de handelspositie van de Republiek te versterken. Deductie van Vracnken In de Republiek lag de soevereiniteit sinds de Deductie van Vrancken bij de Staten. De Republiek werd een statenbond waarin het gewest Holland de boventoon voerde als belangrijkste financier van de defensie-uitgaven. Twaafjarig Bestand In dit jaar begon het Twaalfjarig Bestand.

6 1567 b b

7 Dreiging burgeroorlog Op politiek gebied ontstond er tussen Maurits en Van Oldenbarnevelt een machtsstrijd met op de achtergrond de belangen van de gewesten tegenover die van de Republiek dan wel van het gewest Holland tegenover die van de andere gewesten. Onthoofding Van Oldenbarneveld De machtstrijd tussen stadhouder en landsadvocaat eindigde met de onthoofding van Van Oldenbarnevelt op het Binnenhof. Dit bevestigde de positie van Maurits en de Staten-Generaal Einde Twaalfjarig Bestand De onthoofding van Van Oldenbarneveld bevestigde de positie van Maurits en de Staten-Generaal en overeenkomstig hun wens werd vervolgens de strijd tegen Spanje hervat. Frederik Hendrik Frederik Hendrik van Oranje volgde Maurits na diens dood op en hij versterkte de positie van de stadhouder en de Republiek verder. Generaliteitslanden Frederik Hendrik veroverde strategische gebieden in wat later de Generaliteitslanden gingen heten. Zo kwamen de (Meierij van) s Hertogenbosch en (de Baronie) van Breda, evenals Maastricht in Staatse handen. VOC Als opvolgers van de private voorcompagnieën werden bijna tegelijkertijd in Engeland en de Republiek door de overheid publiekprivate organisaties als de East India Company en de Verenigde Oost- Indische Compagnie opgericht. Drievoudig Verbond Internationaal gezien had de Republiek het tij mee. Engeland en Frankrijk hadden de soevereiniteit van de Republiek al erkend door het Drievoudig Verbond tegen Spanje te tekenen. Hendrik IV sluit vrede De Franse koning Hendrik IV zag zich twee jaar later, door de blijvende onrust in het eigen land, gedwongen een vrede met Spanje te sluiten. De Republiek staat er weer alleen voor..? Edit van Nantes De Franse koning Hendrik IV vaardigde het Edict van Nantes uit om een einde te maken aan de godsdienstoorlogen in zijn land en om verder verzet tegen zijn centralisatiepolitiek te voorkomen.

8 b 1598 a 1596

9 Dertigjarige Oorlog Met een conflict tussen katholieken en protestanten begon in de Duitse gebieden van het Habsburgse rijk in dat jaar de Dertigjarige Oorlog. Spanje koos partij voor de katholieken. Frankrijk, beducht voor de invloed van Spanje, steunde de protestanten. Reformatie Discussies over het ware en zuivere geloof en de situatie in de Katholieke Kerk leidden in het begin van de 16e eeuw tot een breuk in het christendom tussen katholieken en protestanten. Huwelijk Willem II De Engelse koning Karel I Hij wilde met steun van de Republiek zijn zelfstandigheid behouden. Karels dochter Maria Stuart huwde met Willem II. De verbintenis met het koningshuis Stuart verhoogde het aanzien van de Oranjes. Staatkundige eenheid Karel V brengt alle Nederlanden onder 1 staatkundige eenheid. Boekverbranding In aanwezigheid van Karel V in Antwerpen worden honderden lutherse boeken verbrand. Vertrek naar Madrid Filips II vertrekt naar Madrid. Calvinisme Vanaf dit jaar dringt het calvinisme vanuit Frankrijk de Nederlanden binnen. Geuzen Willem van Oranje weet met hulp van de geuzen het grootste deel van Holland en Zeeland in handen te krijgen. Spaanse Furie In het Spaanse leger braken grote muiterijen uit.

10

11 Vroeger of later De Opstand: oorzaken, verloop en einde Vragenblad 1. Geef een omschrijving van het begrip De Opstand aan de hand van twee voorbeelden. 1a. 1b. 2. Noem drie keerpunten in de geschiedenis van De Opstand. Leg uit waarom je die gebeurtenis als een keerpunt beschouwt. 2a. 2b. 2c. 3. Volgens veel historici liggen de wortels van De Opstand in de onvrede over de centralisatie politiek van Karel V en Filips II. Noem drie gebeurtenissen die deze onvrede gevoed hebben. 3a. 3b. 3c.

12 4. Leiders hebben grote invloed gehad op het verloop van De Opstand. Leg dit uit aan de hand van het optreden van Alva De Opstand is niet een op zichzelf staand conflict geweest. Het verloop van De Opstand werd mede beïnvloed door andere historische ontwikkelingen. Noem een historische ontwikkelingen uit Engeland en/of Frankrijk en leg uit hoe deze historische ontwikkelingen van invloed is geweest op De Opstand. 5a. 5b.