VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE STULP BASISSCHOOL DE DRIEMASTER Locatie(s) : : Brinnr. :16FW Plaats :1816 GC Alkmaar Onderzoeksnummer :16061 + 16062 Datum onderzoek :8 december 2011 Datum vaststelling rapport :23 februari 2012 Odin: 126497 Onderzoeksdatum: 8-12-2011 Pagina 1 van 8
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: voorwaarden van VVE ouders kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen ontwikkeling, zorg en begeleiding kwaliteitszorg doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig ze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk ze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen ze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 14, waarvan 5 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 21, waarvan 8 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 21, waarvan 8 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep c: 21, waarvan 8 doelgroepkleuters Odin: 126497 Onderzoeksdatum: 8-12-2011 Pagina 2 van 8
2. HET TOTAALBEELD Peuterspeelzaal de en basisschool zijn gehuisvest in twee aparte gebouwen in het Hoefplan in Alkmaar. Hoewel de school en de peuterspeelzaal heel dicht bij elkaar liggen, gaan de peuters van de peuterspeelzaal toch naar verschillende basisscholen. Ook krijgt de school leerlingen van verschillende peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. samenwerking met verschillende scholen en instanties maakt het lastig om op een aantal punten een doorgaande lijn te creëren. doorgaande lijn is daardoor op een aantal indicatoren niet beoordeeld. peuterspeelzaal werkt met het programma Puk en Ko en alle thema's worden ook uitgevoerd. voorschoolse educatie zoals peuterspeelzaal de realiseert, is over het algemeen van voldoende kwaliteit voor de doelgroepkinderen. Basisschool de werkt wel met het programma Ik en Ko maar voert van het totale programma maar enkele thema`s per jaar uit. inspectie beoordeelt de kwaliteit van het aanbod voor de vroegschoolse educatie dan ook als onvoldoende voor de doelgroepleerlingen. In alle groepen die zijn bezocht is de sfeer plezierig. peuterleidsters werken enthousiast met het programma Puk en Ko. verbeterpunten voor zowel de peuterspeelzaal als de school liggen op het gebied van het aanbod, de zorg en de kwaliteitszorg. Het aanbod school werkt jaarlijks met een paar thema's van het programma Ik en Ko en daarnaast met eigen thema's. school heeft echter geen jaardoelen vastgesteld. Ook benoemt de school geen specifieke doelen bij de thema's. Door het ontbreken van deze jaardoelen en tussendoelen is het onduidelijk wat de school met de leerlingen van groep 1 en 2 wil bereiken. Zowel op de peuterspeelzaal als de school worden de kinderen geobserveerd maar de resultaten van deze observaties zijn niet terug te zien bij de planning van de activiteiten. school is dit jaar gestart met groepsplannen en in een enkele groep is ook een groepsplan gemaakt. doelen en activiteiten uit deze plannen zijn echter niet terug te vinden binnen de thema's. zorg peuterspeelzaal gebruikt het observatiesysteem dat hoort bij het programma Puk en Ko. school heeft een eigen observatielijst en neemt toetsen af. Zowel de peuterspeelzaal als de school analyseren onvoldoende de resultaten van de observaties en de toetsen. school maakt voor de zorgleerlingen handelingsplannen, maar de doelen, activiteiten en de evaluaties zijn in deze plannen niet concreet beschreven. Het is dan ook onduidelijk of de leerlingen die extra zorg behoeven, de juiste hulp geboden krijgen. peuterspeelzaal bespreekt de zorgleerlingen in een werkbespreking, maar legt de extra hulp voor een peuter niet vast. Wanneer de problemen met een peuter te groot zijn dan komt een medewerker van de afdeling pedagogiek van de stichting om een peuter te observeren. ze medewerker bespreekt de bevindingen met de ouders waarna de ouders (indien nodig) zelf hulp zoeken bij een instantie buiten de speelzaal. Het systeem van zorg en begeleiding is daardoor bij de peuterspeelzaal erg op afstand. Kwaliteitszorg Bij de peuterspeelzaal wordt de kwaliteit van VVE op stichtingsniveau geëvalueerd en op locatieniveau wordt de kwaliteit tijdens een werkoverleg met de leidsters besproken. Het systematisch evalueren van de kwaliteit van VVE is echter nog een ontwikkelpunt. Ditzelfde geldt voor het werken aan de verbeteractiviteiten. Op grond van de besprekingen worden er wel activiteiten verbeterd maar een plan van aanpak maken waarin de verbeterpunten worden beschreven, is ook een ontwikkelpunt. resultaten van de peuters worden wel in een observatieverslag vastgelegd maar deze resultaten worden niet nader geanalyseerd. Odin: 126497 Onderzoeksdatum: 8-12-2011 Pagina 3 van 8
school gebruikt wel een instrument om de kwaliteit van het onderwijsleerproces te evalueren. Ook komen de verbeterpunten terug in een plan van aanpak. Een aantal fundamentele verbeterpunten voor VVE ontbreken echter in het plan van aanpak. school brengt de resultaten van de leerlingen wel in kaart, maar stelt geen eigen doelen waardoor een referentiepunt voor het evalueren van de resultaten ontbreekt. Odin: 126497 Onderzoeksdatum: 8-12-2011 Pagina 4 van 8
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente : Alkmaar : Alkmaar A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 - A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie 3 - getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) psz : Puk en Ko rkbs : Ik en Ko A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? A2 groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 - A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor psz : 2,5 jaar VVE? A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het vveprogramma) 4 3 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3 2 A3 Op school is voor anderhalve dag een RT. leerkracht aangesteld die met name de VVE leerlingen begeleid. leerkrachten van de groepen 1-2 zijn daarnaast in staat om naast de grote kring met kleine groepjes te werken. A5.5 Geen van de leerkrachten heeft het certificaat voor VVE en er is geen opleidingsplan voor VVE. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 3 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd B3 Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal B1. Het ouderbeleid is summier beschreven maar alle ouders weten wel dat de school een aanbod heeft voor VVE. peuterspeelzaal daarentegen heeft op locatieniveau het VVE beleid niet beschreven. B2 Alle ouders zijn op het consultatiebureau geïnformeerd over de peuterspeelzalen die een VVE programma aanbieden. peuterspeelzaal informeert de ouders over de scholen die het VVE programma aanbeiden. Ook staat er een stukje in de schoolgids van de school. B5- B6 ouders vinden dat zij goed geïnformeerd worden over het programma en de activiteiten die zij thuis kunnen doen. Ook vinden zij dat zij goed geïnformeerd worden over de ontwikkeling van hun eigen kind. leidsters en leerkrachten zijn tijdens de breng- en haalmomenten kort te spreken. Daarnaast is er voor ouders altijd de mogelijkheid om een afspraak te maken voor een gesprek. Odin: 126497 Onderzoeksdatum: 8-12-2011 Pagina 5 van 8
C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 3 2 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 3 2 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 2 2 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen 2 2 C1-2 school werkt met enkele thema's van Ik en Ko, aangevuld met eigen thema's. Zij heeft echter geen jaardoelen en tussendoelen beschreven, waardoor het onduidelijk is of het programma alle ontwikkelingsgebieden voldoende dekt. C1-3 Hoewel de school geen overzichtelijke planning heeft gemaakt van thema's die dat schooljaar worden gedaan plant zij wel taalactiviteiten en werkt zij ook met het taalprogramma Met woorden in de weer. C1-4 en C3.7 peuterspeelzaal werkt met het programma Puk en Ko. leidsters differentiëren wel op grond van hun observaties, maar leggen het verschil in ontwikkeling en aanbod tussen de verschillende peuters nergens vast. Op school zijn de leerlijnen en de geplande activiteiten in de kleuterbouw onvoldoende beschreven. leerkrachten differentiëren wel, maar of de leerlingen een passend aanbod krijgen is onduidelijk. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep 2 2 en het individuele kind D1.3 evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 3 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden Odin: 126497 Onderzoeksdatum: 8-12-2011 Pagina 6 van 8
D1.2- D1.3 observaties van de peuters en de toetsen en observaties van de leerlingen in groep 1-2 worden onvoldoende geanalyseerd. In de handelingsplannen zijn de doelen, activiteiten en evaluaties niet concreet beschreven. Het is onduidelijk of de leerlingen die extra zorg behoeven ook die zorg geboden krijgen die past bij hun zorgbehoefte. D1.4 handelingsplannen voor de zorgleerlingen zijn onvoldoende concreet. Het is onduidelijk of de voor doelgroepleerlingen voor VVE voldoende aandacht wordt besteed aan de taalontwikkeling. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 2 E3 voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen 2 2 E4 voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties 2 3 verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie 2 2 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken - 3 E2. kwaliteit van VVE wordt met de peuterleidsters tijdens een werkoverleg besproken. kwaliteit wordt echter niet op locatieniveau systematisch geëvalueerd. school evalueert daarentegen wel de kwaliteit van het onderwijs. Gezien de ontwikkelpunten van de school is het de vraag of deze evaluatie voldoende gericht is op de kwaliteit van VVE. E3. observaties van de peuters en de observaties en toetsen van de leerlingen in groep 1-2 worden wel in kaart gebracht maar niet nader geanalyseerd. E5. peuterleidsters worden jaarlijks geobserveerd door middel van video interactie begeleiding. overkoepelende stichting zorgt hiermee dat kwaliteit van het pedagogisch handelen van de leidsters van voldoende kwaliteit is. Hiermee borgt de leiding van de peuterspeelzaal echter niet specifiek de kwaliteit van het VVE programma. directie van de school gaat wel op klassenbezoek en kijkt met een kijkwijzer naar de leerkrachten. ze is echter onvoldoende specifiek om hiermee de kwaliteit van VVE te borgen. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool F3 voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht 2 2 F4 Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd 3 2 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en - - vroegschool is op elkaar afgestemd F6 manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is - - op elkaar afgestemd F7 interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar afgestemd - - F2. peuters stromen door naar verschillende scholen die werken met een programma voor VVE. F3. Voor alle leerlingen uit de doelgroep VVE wordt het observatieformulier van Puk en Ko ingevuld en dit formulier gaat naar de basisschool waar de peuter is aangemeld. Er is echter geen sprake van een warme overdracht. F4. school werkt maar voor een deel met het programma Ik en Ko. lijn die ingezet is op de peuterspeelzaal wordt in de basisschool maar ten dele voortgezet. F5-F7. inspectie onthoudt zich van een oordeel over deze indicatoren van de doorgaande lijn. peuterspeelzaal en de school kunnen niet gericht samenwerken met elkaar omdat de peuters naar de verschillende scholen gaan en de school leerlingen krijgt van verschillende dagverblijven en peuterspeelzalen. inspectie raadt het bestuur van de SAKS en de SKOA aan om op stichtingsniveau afspraken te maken over de samenwerking tussen de peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en de scholen. Odin: 126497 Onderzoeksdatum: 8-12-2011 Pagina 7 van 8
G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 resultaten worden gemeten conform de afspraken - - G2 resultaten zijn van voldoende niveau - - G3 Verlengde kleuterperiode - 3 Op gemeentelijk niveau zijn er geen afspraken gemaakt over de resultaten voor VVE, de inspectie onthoudt zich daarom op dit punt van een oordeel 4. VERVOLGAFSPRAKEN. Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Odin: 126497 Onderzoeksdatum: 8-12-2011 Pagina 8 van 8