VERBETERPLAN GROEP 8 December 2015 1
INHOUDSOPGAVE INLEIDING 3 SOCIAAL EMOTIONEEL EN TAAK- WERKHOUDING Beginsituatie 4 Doelen 4 Aanpak 5 BEGRIJPEND LEZEN Beginsituatie 6 Diepte-analyse 6 Doelen 7 Aanpak 8 REKENEN-WISKUNDE Beginsituatie 10 Diepte-analyse 10 Doelen 10 Aanpak 11 2
INLEIDING Dit verbeterplan van groep 8 van bs. Maria is gericht op 3 ontwikkelgebieden: - Sociaal emotioneel en taak- werkhouding - Begrijpend lezen - Rekenen-Wiskunde Na het stellen van een algemene beginsituatie voor Begrijpend lezen en Rekenen-Wiskunde hebben we een diepte-analyse gemaakt. Dit om scherp in beeld te krijgen wat de onderliggend oorzaak is van een3 score die onvoldoende is of een groei die onvoldoende doorgezet heeft. Voor deze diepte-analyse hebben we gebruik gemaakt van toetsresultaten en observaties. Daarnaast hebben we met leerlingen diagnostische gesprekken gevoerd. Bij Begrijpend lezen hebben we hiervoor gebruik gemaakt van het boek Lezen denken begrijpen! van het CPS. De Werkmap, het coöperatief werken en IGDI, zoals beschreven bij sociaal emotioneel en taakwerkhouding, worden bij de vakken Begrijpend lezen en Rekenen-Wiskunde structureel ingezet. De leerlingen van groep 8 worden actief betrokken bij dit plan. Klassikaal bespreekt de leerkracht met de groep onze bevindingen op de 3 ontwikkelgebieden. Hierdoor maken we ze mede-eigenaar in het zoeken naar oplossingen en het zetten van vervolgstappen. Daarnaast worden uiteraard ook ouders betrokken door ze te informeren over de bevindingen en onze aanpak. Hierbij worden suggesties gegeven over hoe zij hun kind thuis kunnen ondersteunen in de lijn die wij als school uitgezet hebben. Dit plan wordt op de volgende wijze geëvalueerd en bijgesteld: - Na de M8-toetsen tijdens de groeps- en leerlingbespreking februari 2016 - Leerlingtevredenheidspeiling vanuit Integraal maart 2016 - (diagnostische) Gesprekken met leerlingen februari 2016 - Observatiegegevens van IB en directie worden tussentijds met de leerkracht besproken - Eindtoets PO mei 2016 (wanneer de uitslag bekend is) Bij de eindevaluatie (directie, IB en leerkracht) aan het einde van het schooljaar worden alle bovengenoemde aspecten meegenomen. 3
SOCIAAL EMOTIONEEL EN TAAK- WERKHOUDING BEGINSITUATIE September 2015 schoolproject Van harte SAMEN Tijdens dit project hebben we de volgende activiteiten gedaan: * Groepsvormende activiteiten * Inzet van klas en teambouwers * Uitwerken van een groepsnaam en teamnamen (kleur, vlag, yell, lied) * Samen staan we sterk piramide * Groepsfoto herfst Hierdoor viel op dat de sociaal autonome leerlingen veel op de voorgrond aanwezig waren. Zij konden lastig afstappen van hun eigen ideeën. Hierdoor hadden zij in het groepsproces een bepalende rol welke moeizaam om te buigen was. September t/m december 2015 Gerichte observaties op betrokkenheid door leerkracht en IB Uit de observaties blijkt dat leerlingen die de leerstof makkelijk aan kunnen een lage betrokkenheid lieten zien. Daarnaast was de betrokkenheid lager op momenten dat door de leerkracht weinig actieve inbreng van de kinderen werd verwacht. Bij de leerlingen is weinig intrinsieke motivatie zichtbaar, er is geen eigenaarschap bij de leerlingen. Er zijn leerlingen die aangeven dat ze hetgeen dat aangeboden wordt al kennen en kunnen. Oktober 2015 ZIEN! leerkrachtvragenlijst en leerlingvragenlijst Impulsbeheersing is het meest opvallend bij de leerkrachtvragenlijst. Er is een groot aantal leerlingen met een lage impulsbeheersing die met name tot uiting komt in vrijere situaties en wanneer de vaste leerkracht niet aanwezig is. Betrokkenheid is een factor die aandacht vraagt bij deze groep. Bij de leerlingvragenlijst vallen met name een aantal leerlingen op die over de gehele lijn lage scores laten zien. November 2015 Welbevindingsgesprekken met ouders Hieruit bleek dat leerlingen goed in hun vel zitten. Over het algemeen gaan ze graag naar school. Ouders maken zich geen zorgen over het welbevinden van de leerlingen. DOELEN Succesmaat betrokkenheid en welbevinden: - Tijdens observaties van instructie bij kernvakken werkt 80% van de kinderen met een betrokkenheidsniveau 4 of hoger (Leuvense betrokkenheidsschaal); - In ZIEN! is er een stijging van het groepspercentage bij welbevinden (WB) bij leerkracht van 5 % bij leerlingen van 10 % 4
AANPAK Schoolproject Van harte SAMEN (2 weken begin januari) * Groepsvormende activiteiten dmv klasbouwers: dagelijks een vaste plek in het rooster. Na het schoolproject staat dit structureel 1 keer in de week op het rooster. * Teambouwers: 2 keer in de week gedurende het schoolproject. Na het schoolproject staat dit minimaal 1 keer per week ingepland. Gesprekken met leerlingen In de eerste twee weken na de kerstvakantie worden deze gesprekken door de leerkracht gevoerd. Adhv informatie uit het ZIEN! profiel, vanuit observaties en input van de leerlingen wordt de inhoud van de gesprekken bepaald. Begin februari spreekt de leerkracht alle leerlingen over de M8-toetsen, persoonskenmerken en het tot stand komen van het schooladvies. Tijdens dit gesprek bepaalt de leerling zijn/haar focus voor de periode tot aan de Eindtoets. Werkmap Iedere leerling heeft een map met investeringswerk en werk waarbij ze successen mee opdoen. Deze map wordt gevuld nav doelen die de kinderen voor zichzelf opgesteld hebben. Het werk kan zowel op school als thuis gemaakt worden. Leerlingen worden betrokken bij het samenstellen van de Werkmap, dit om eigenaarschap te creëren. Dagelijks tijdens het zorgblok werken de kinderen vanuit de map. Structureel coöperatief werken als betrokkenheid verhogend middel: * Rondpraat (op tijd) * Tweepraat (op tijd) * Laat zien * Mix en Koppel * Tweetal Coach * Zoek de Valse Interactieve Gedifferentieerde Directe Instructiemodel (IGDI). Er zal met name aandacht zijn voor de evaluatie stap omdat terugblikken op de gestelde doelen leerlingen bewuster maakt van de door hun geleerde leerstof/vaardigheden. Bij de start van de lessen wordt het lesdoel helder aangegeven (wat gaan we leren? en Wat moeten we daarvoor doen?), de leerlingen bekijken samen met de leerkracht wat ze al kennen en kunnen. Leerlingen die vooraf aangeven of hebben laten zien dat hetgeen aangeboden wordt al kennen en kunnen gaan met verdieping/verbreding aan de slag. Ze worden gestimuleerd om zelf eigenaar te worden van hun leerproces. Aan het einde van de les wordt geëvalueerd. Nav de evaluatie bepaalt de leerkracht samen met de leerlingen welke behoeftes er nog zijn voor het vervolg. 5
BEGRIJPEND LEZEN BEGINSITUATIE 1 leerling heeft een OPP met een eigen leerlijn voor begrijpend lezen. Februari 2015 CITO begrijpend lezen M7 Minimale vaardigheidsscore M7 volgens inspectiekader is 45. 21 leerlingen: gemiddelde vaardigheidsscore van 43,6. Waarvan 9 leerlingen een vaardigheidsscore boven de minimale vaardigheidsscore van het inspectiekader hadden en 12 leerlingen er onder. Mei 2015 CITO Entree onderdeel Begrijpend lezen 11 leerlingen hebben een score boven het gemiddelde en 10 leerlingen er onder. November 2015 CITO Begrijpend lezen M7 Minimale vaardigheidsscore volgens inspectiekader: M7 45 en M8 55. 20 leerlingen: gemiddelde vaardigheidsscore van 51. Waarvan 14 leerlingen een vaardigheidsscore boven de minimale vaardigheidsscore van 45 hebben en 6 leerlingen er onder. Waarvan 8 leerlingen een vaardigheidsscore boven de minimale vaardigheidsscore van 55 hebben en 12 leerlingen er onder. Oktober 2015 Nieuwsbegrip strategietoets B1 20 leerlingen: Gemiddelde toetsscore van 11. Waarvan 12 leerlingen een toetsscore op of boven minimale toetsscore voor een voldoende hadden en 8 er onder. 6 leerlingen vallen uit op strategie voorspellen. 1 leerling valt uit op strategie vragen stellen. 5 leerlingen vallen uit op strategie samenvatten. 7 leerlingen vallen uit op strategie verwijswoorden. 6 leerlingen vallen uit op strategie ophelderen van onduidelijkheden. In totaal zijn er 15 leerlingen die uitvallen op 1 of meer strategieën. Conclusie beginsituatie: De leerlingen hebben van februari tot mei een groei laten zien. Van mei naar november is er groei doorgezet, deze groei is niet voldoende van wat je van de periode mag verwachten. Om duidelijk in beeld te krijgen wat het probleem is maken we een diepte analyse. In de diepte-analyse nemen we kennis mee welke de lezer beïnvloedt bij het begrijpen van teksten: kennis van de wereld, woordenschat, technische leesvaardigheid. DIEPTE-ANALYSE November 2015 Analyse Woordenschat 6 leerlingen hebben de CITO Woordenschat E7 op voldoende niveau gemaakt. 13 leerlingen hebben deze onvoldoende gemaakt. De woordenschat is gemiddeld in deze groep onvoldoende. 6
November 2015 Analyse Technisch lezen 20 leerlingen hebben een goede technisch leesbeheersing. 1 leerling heeft een onvoldoende beheersing, waarbij dyslexie is gediagnosticeerd. November 2015 Analyse Wereldoriëntatie 9 leerlingen hebben voldoende of goede kennis van de wereld. Uit de toetsen en observaties blijkt dat 12 leerlingen onvoldoende kennis van de wereld hebben. December 2015 Klassikale vragenlijst Reading Strategy Use (Steenbrugge, Keer, & Valcke) De uitkomst van de vragenlijst geeft een beeld van wat de kinderen zelf aangeven over hun strategiegebruik. - 11 leerlingen zitten op één lijn qua strategiegebruik. Zij geven aan gemiddeld weinig gebruik van strategieën te maken. - 5 leerlingen scoren onder het groepsgemiddelde, zij geven aan zelden strategieën te gebruiken. - 4 leerlingen scoren boven het groepsgemiddelde, zij geven aan regelmatig (niet structureel) gebruik te maken van strategieën. December 2015 Diagnostisch onderzoek (Handboek Lezen Denken Begrijpen! van het CPS) 12 leerlingen afgenomen in groepjes 4 leerlingen. De leerlingen geven aan dat ze niet gewend zijn om een tekst grondig door te lezen. Tijdens het onderzoek leest de leerkracht eerst de tekst voor en daarna lezen de leerlingen deze nogmaals. Hierdoor zijn de leerlingen al direct bewust met de tekst bezig. Deze manier is nieuw voor hen. De leerlingen geven aan dat ze niet voorspellen. 3 leerlingen hebben aangegeven dat ze voorkennis hadden over de tekst. De kinderen gaven in algemene zin aan dat ze er tegen aan liepen dat de moeilijke woorden vaak de moeilijkheid waren. Wanneer ze wel voorkennis hadden is dit regelmatig een struikelblok. 11 leerlingen gaven aan dat wanneer ze een tekst lezen ze beelden van de tekst in hun hoofd zien. De leerlingen gaven aan dat ze tijdens of na het lezen van de tekst zelf geen vragen stellen over de inhoud van de tekst. Ze lezen de tekst niet actief. CONCLUSIE DIEPTE-ANALYSE - Gemiddeld groepsniveau Woordenschat: onvoldoende. - Gemiddeld groepsniveau Technisch lezen: goed. - Gemiddeld groepsniveau Wereldoriëntatie: matig. - Gemiddeld groepsniveau strategiegebruik: onvoldoende. DOELEN - De tussenopbrengst van CITO Begrijpend lezen M8 is gemiddeld een minimale vaardigheidsscore van 55. - De eindopbrengsten zijn van een gemiddeld voldoende niveau (=binnen de marges van de schoolgroep). 7
AANPAK Wekelijks structureel op het rooster * Basisles Nieuwsbegrip (45 minuten) * Extra tekstsoort Nieuwsbegrip (30 minuten) * CITO hulpboek groep 8 (30 minuten) * Woordenschatles Taalactief 4 volgens methodiek Verhallen (60 minuten) * Wereldoriëntatie (75 minuten) Structureel wekelijks meer tijd in het rooster * Strategiegebruik inzetten bij de teksten van Wereldoriëntatie (30 minuten) * Vrij lezen (30 minuten) * Studievaardigheden (45 minuten) * Jeugdjournaal (25 minuten) * Oefeningen voor woordenschatuitbreiding (30 minuten) * Individuele ondersteuning tijdens het zorgblok (15 minuten) Inzetten leesstrategieën bij zaakvakken Tijdens de zaakvakken wordt de tekst bewuster gelezen, de belangrijkste zaken worden geaccentueerd. De leesstrategie van de week wordt in de les geïntegreerd. Iedere les begint met voorspellen en voorkennis ophalen. Het gaat hier met nadruk alleen om het lezen van de teksten, niet om de gehele lessen van Wereldoriëntatie. Dit lezen gebeurt coöperatief, waarbij de leerkracht rekening houdt met de niveauverschillen. De leerlingen met een voldoende/goed begrijpend leesniveau worden door de leerkracht los gelaten. Het IGDI-model speelt een belangrijke rol in 2 verschillende contexten: begrijpend leesniveau en kennis van de wereld. Vrij lezen De leerlingen worden gemotiveerd om zoveel mogelijk leeskilometers te maken. Leesbeleving staat centraal. Daarnaast wordt hierdoor de woordenschat uitgebreid. Woordenschatoefeningen Leerlingen met een onvoldoende woordenschatontwikkeling maken wekelijks extra opdrachten gericht op de uitbreiding van de woordenschat, zoals: opdrachten woordenschat van Nieuwsbegrip, draaitaal, woordenboek opdrachten. Studievaardigheden Leerlingen leren hoe ze nieuwe kennis eigen kunnen maken en welke bronnen ze kunnen gebruiken om hun eigen kennis te vergroten. De leerlingen worden hierbij op niveau begeleidt. Dit betekent dat leerlingen die beschikken over voldoende studievaardigheden los gelaten worden door de leerkracht. Het IGDI-model speelt een belangrijke rol om de leerlingen op hun al reeds ontwikkelende vaardigheden te benaderen. 8
Jeugdjournaal Na het klassikaal kijken wordt hier in de groep over gesproken. Dit om de kennis te vergroten over de wereld om hun heen en leerlingen te activeren hun kennis over te dragen. Individuele ondersteuning tijdens het zorgblok Leerlingen worden individueel en in groepjes door de leerkracht begeleid, zij krijgen instructie op het toepassen van de strategieën. 9
REKENEN-WISKUNDE BEGINSITUATIE 1 leerling heeft een OPP met een eigen leerlijn voor Rekenen-Wiskunde. Mei 2015 CITO Entree onderdeel Rekenen-Wiskunde 10 leerlingen hebben een score onder het gemiddelde en 11 leerlingen erboven. Juni 2015 CITO Rekenen-Wiskunde E7 Minimale vaardigheidsscore E7 volgens inspectiekader is 102. 21 leerlingen: gemiddelde vaardigheidsscore van 108. Waarvan 12 leerlingen een vaardigheidsscore boven de minimale vaardigheidsscore van het inspectiekader hadden en 9 leerlingen er onder. DIEPTE-ANALYSE November 2015 TTR 5 leerlingen scoren onder de minimale vaardigheidsscore. Dit zijn leerlingen die bij CITO Rekenen- Wiskunde ook onder de ondergrens scoren. November 2015 CITO Rekenen-Wiskunde E7 Minimale vaardigheidsscore volgens het inspectiekader: E7 102 en M8 110. 20 leerlingen: gemiddelde vaardigheidsscore van 109. Waarvan 13 leerlingen een vaardigheidsscore boven de minimale vaardigheidsscore van 102 hadden en 7 leerlingen er onder. Waarvan 9 leerlingen een vaardigheidsscore boven de minimale vaardigheidsscore van 110 hadden en 11 er onder. Pluspunt methodetoetsen Uit analyse van de methodetoetsen en observaties uit de groep blijkt dat de leerlingen geen hiaten hebben in de basisbewerkingen. De strategieën die zij bij een toets onvoldoende hebben, beheersen zij in een volgende toets voldoende. Veelal worden fouten gemaakt in het onvoldoende getraind te hebben van de bewerkingen en in het niet secuur omgaan met de bewerking. DOELEN - De tussenopbrengst van CITO Rekenen-Wiskunde M8 is gemiddeld een minimale vaardigheidsscore van 110. - De eindopbrengsten zijn van een gemiddeld voldoende niveau (=binnen de marges van de schoolgroep) 10
AANPAK Automatiseren De leerlingen die onder niveau scoren op de TTR krijgen extra oefeningen voor het automatiseren. Deze wordt gericht op de individuele hiaten die deze leerlingen hebben. 1 keer in de week komen deze leerlingen bij de leerkracht aan de instructietafel tijdens het zorgblok om instructie te krijgen. Bij de start van iedere rekenles wordt er klassikaal geautomatiseerd om deze vaardigheid vlot onder de knie te houden. De leerkracht kiest per les een passende oefening en zorgt dat alle leerlingen actief betrokken zijn. Hierbij komen + - : x aan bod, waarbij de focus op de keersommen wordt gelegd. Zorgblok De leerkracht geeft gerichte instructie aan de leerlingen die hiaten opgelopen hebben in een eerder blok. Dit wordt aangeboden in veelal betekenisvolle contexten. Dit betreft de leerlingen die onderdelen uit vorige blokken onvoldoende beheersten of die de leerkracht gesignaleerd heeft tijdens de lessen. Rekensprint Voor leerlingen met een ernstige achterstand bij automatiseren wordt het materiaal Rekensprint ingezet. De leerlingen oefenen we een aantal keer per week gericht op het snel oplossen van rekensommen middels flitskaartjes. Dit gebeurt 1 keer in de week op school zodat aandacht kan worden besteed aan strategiegebruik en drie keer thuis met ouders. Voortoetsen Bij de start van het blok wordt de toets van dat blok alvast gemaakt. N.a.v. deze toets plant de leerkracht de lessen van het komend blok in. Hierbij worden instructies en in oefening afgestemd op de behoeftes van de leerlingen. Daarnaast krijgen de leerlingen een overzicht van hun resultaten op deze toets in een duidelijk overzicht zodat ze weten bij welke onderdelen ze extra oefening nodig hebben. Zodoende zorgen we voor eigenaarschap bij de leerlingen. Lesdoel en evaluatie Bij iedere les wordt de focus op het lesdoel en de evaluatie gelegd. Voor de leerlingen is het helder wat ze gaan leren en blikken ze hier op terug. Leerlingen die aangeven hetgeen aangeboden gaat worden al te beheersen hebben verdiepingswerk. Feedback De leerlingen krijgen tijdens de inoefening gerichte feedback van de leerkracht. Hierbij wordt de focus gelegd op secuur werken. De leerkracht geeft de leerlingen feedback op het proces. 11