OBC ELST Stedenbouwkundige visie voor inpassing middelbare school 17 augustus 2018 Gemeente Overbetuwe
OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 2
Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Situering 7 3. Ruimtelijke inpassing 9 4. Groenstructuur 11 5. Buitenruimte 13 6. Gebouw (massa) 15 7. Uitstraling (architectuur) 17 8. Mobiliteit 19 OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 3
Stedenbouwkundige visie OBC Elst OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 4
1. Inleiding De huidige locaties van het OBC Elst voldoen, ondanks de aanwezigheid van moderne onderwijskundige voorzieningen, niet meer aan de eisen van moderne onderwijshuisvesting. Daarnaast is door de gestage groei van de school in de afgelopen jaren meer onderwijsruimte nodig. De huidige gebouwen bieden onvoldoende ruimte aan het aantal leerlingen dat de huidige stabiele prognose laat zien. Ook de huisvesting in twee gebouwen die op 800 meter van elkaar liggen is niet ideaal. Het OBC is daarom in overleg met de gemeente Overbetuwe over de huisvesting met als doel het in stand houden van een divers onderwijsaanbod in voldoende ruime, adequate en toekomstbestendige schoolgebouwen, met een kwalitatief goede leer- en ontwikkelomgeving. Daarom heeft de gemeente in overleg met het OBC gekozen voor één nieuw gebouw op een nieuwe locatie. Uiteindelijk is dit de locatie aan de zuidrand van Elst geworden. Aangezien dit gebied momenteel een agrarische functie heeft, zal de directe omgeving ook getransformeerd moeten worden om het OBC ruimtelijk in te kunnen passen. Een studie hiernaar is verwerkt in een stedenbouwkundige visie voor de directe omgeving met ruimtelijke uitgangspunten voor de school, buitenruimte en landschap. Doel In dit document wordt de stedenbouwkundige visie toegelicht aan de hand van enkele ruimtelijke thema s. De visie is beschreven als een verzameling ruimtelijke uitgangspunten geordend per thema. Dit geeft een ontwerpkader voor de massastudie en de uiteindelijke ontwikkeling van het OBC. Het ontwerp van gebouw en buitenruimte wordt hier dus aan getoetst. Hierbij is het essentieel dat het ontwerp van de bebouwing goed wordt afgestemd met de buitenruimte (positionering schoolplein, Kiss&Ride, parkeren en laden/lossen etc.). Uiteindelijk zorgt dit ervoor dat landschap, inrichting buitenruimte en gebouw elkaar versterken. Opzet document De stedenbouwkundige visie is in beeld en tekst uitgelegd in verschillende onderdelen, te weten: groenstructuur, buitenruimte, gebouw (massa), uitstraling (architectuur) en als laatste mobiliteit. Waar de groenstructuur vooral betrekking heeft op de directe omgeving, geeft buitenruimte duidelijke uitgangspunten voor het schoolterrein zelf. De kaarten zijn bedoeld als principe en nadrukkelijk niet als ontwerp. OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 5
Situering OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 6
2. Situering Het plangebied is bekend als de locatie Vinkenhof en is gelegen aan de zuidwestrand van Elst, nabij woonwijk De Wuurde. De locatie ligt net buiten de dorpskern op de overgang van het open en weidse agrarische landschap waar ook de Elsterveldsche Zeeg is gelegen. Aan deze kant van Elst vormt de ontsluitingsweg Bussel de heldere en harde grens tussen dorp en buitengebied. De vrijstaande en geschakelde woningen aan de parallel lopende Volger vormen dorpsrand. Door de vrije ligging aan het landschap hebben deze woningen een weids uitzicht. Aan de noordzijde van de locatie vormen de achtertuinen van de woningen aan de Papenkamp en Kraaiekamp de grens tussen dorp en landschap. Hier ontbreekt een fatsoenlijke dorpsrand waardoor er geen goede overgang naar het landschap aanwezig is. Ter hoogte van het plangebied wordt de bestaande entree van Elst gemarkeerd door de grotere volumes van basisschool t Startblok en het sportcentrum, die beide dicht tegen de Bussel staan. OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 7
ruimtelijke inpassing OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 8
3. Ruimtelijke inpassing Om het nieuwe schoolgebouw op een goede manier in te passen in de omgeving is een ruimtelijke analyse gemaakt van de locatie en de omgeving. Hieruit komt naar voren dat het niet wenselijk is dat middels de nieuwe bebouwing het bebouwde gebied van Elst wordt uitgebreid maar dat de bebouwing wordt opgenomen in het landschap. Het is hierbij de bedoeling dat een landschappelijke overgang tussen kern en buitengebied ontstaat waarin de school wordt opgenomen. Om dit te bewerkstellingen komt het toekomstige schoolgebouw op afstand van zowel de Bussel als de bestaande zuidelijke bebouwingsrand te liggen. Deze ruime afstand tot de overige bebouwing is bewust gekozen om niet het dorp uit te breiden maar de landschappelijke overgangszone te versterken. Op deze manier kan een groene, aantrekkelijke schoolomgeving worden gemaakt in een stevige landschappelijke structuur, waarmee enerzijds de uitstraling van de dorpsrand van Elst wordt verbeterd en anderzijds het landschap wordt versterkt. Door die ruime afstand tussen het nieuwe gebouw en de Bussel, ontstaat geen poort van grotere gebouwen dicht aan de Bussel, maar een groene, gedifferentieerde dorpsrand. Een kwalitatieve dorpsentree passend bij het karakter van Elst en de Betuwe. Het volume van de school kan qua maat aansluiten bij de reeds bestaande grotere volumes, die reeds langs de Bussel staan. Door de inpassing in een stevige landschappelijke structuur wordt deze maat opgevangen en het gebouw ingepast. OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 9
groenstructuur OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 10
4. Groen- en landschapsstructuur De bouw van het OBC kan het landschappelijk karakter van Elst versterken. Dit door een overgangszone te vormen tussen de kern Elst en het buitengebied. Daarin kunnen recreatieve mogelijkheden (bijvoorbeeld wandelen en spelen) en natuurontwikkeling, bijdragen aan een aantrekkelijke woonomgeving. Daarbij zijn de volgende punten van belang: Versterken relatie Elst en landschap - Respecteren van de bestaande kavelstructuur en deze met beplanting en water zichtbaar maken en versterken. - Het creëren van zichtlijnen om de overgang tussen de kern Elst en het buitengebied zichtbaar en voelbaar te maken. - De landschappelijke drager van het gebied, de Elsterveldsche Zeeg, krijgt een natuurvriendelijke oever, een halfverhard wandelpad en begeleidende beplanting. - Rondom het schoolterrein komt water als natuurlijke afscheiding tussen het schoolterrein en het omliggende landschap. - Ten noorden en ten westen van het schoolterrein komt opgaande beplanting met een afschermende functie. - Ten noordoosten komt een buurtboomgaard om het oorspronkelijk gebruik van de grond te laten zien en als groene rand van de wijk. - Inrichting Bussel als parkway (maakt onderdeel uit van hoofdgroenstructuur), met verspreid staande groepen of solitaire bomen met gras en water. Ontwikkelen van recreatie en natuurontwikkeling - Het gebied tussen het schoolterrein en woonwijk De Wuurde krijgt een landschappelijke inpassing met functies voor de buurt. De functie en inrichting van dit groengebied worden afgestemd op de behoeftes uit de buurt. - Het gebied ten zuiden en oosten van het schoolterrein wordt ingericht als uitloopgebied voor de wijk en scholieren met behoud van het open karakter. - Natuurvriendelijke oevers, aanplant van riet en bloemrijk grasland verbeteren de flora en fauna en verstevigen de overgang met het aangrenzende agrarische gebied. OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 11
buitenruimte OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 12
5. Buitenruimte De buitenruimte rondom de school is van groot belang voor het functioneren van het gebouw. Het dient als verblijfsruimte voor de scholieren maar dient ook het parkeren van de auto s en de fietsen op een goede manier te herbergen. Daarom is het van groot belang dat gekeken wordt hoe al de functie op een logische wijze gepositioneerd worden waarbij een hoge verblijfskwaliteit altijd leidend is. Daarnaast maakt het buitenterrein van de school ook de overgang tussen buitengebied en het gebouw zelf. Door op het schoolterrein aansluiting te zoeken bij de landschappelijke inrichting van de omgeving wordt bijgedragen aan een kwalitatieve inpassing van de school op deze plek. De volgende elementen zijn hierbij van belang: De buitenruimte op het schoolterrein krijgt een open en groen karakter; Bebouwing en de inrichting van de openbare ruimte versterken elkaar; Het schoolgebouw ligt minimaal op 50 meter afstand van de achtertuinen van de woningen aan de straat Papekamp; Het parkachtige karakter van het gebied tussen de school en de Bussel wordt doorgezet op het schoolterrein, waardoor er een vloeiende overgang ontstaat naar de omgeving. Het parkeren wordt opgenomen in het totale inrichting van het schoolterrein met een voorkeur voor de zuid-westzijde; Aan de noordzijde vormt opgaande beplanting een stevige begrenzing tussen het schoolterrein en woonwijk De Wuurde. Op enkele bepalende plekken zijn er hierin doorzichten van en naar de omgeving; De functies parkeren, Kiss&Ride, bevoorrading, de fietsenstalling en het schoolplein worden zorgvuldig ingepast aan de zuidzijde van het schoolgebouw ( Ontmoeting ). De verschillende verkeersstromen op het schoolterrein conflicteren niet met elkaar, maar kennen een logische routing; De fietsenstalling (in totaal 625 fietsenstallingen, ca. 890m 2 ) wordt landschappelijk ingepast in het groene, open gebied ten zuiden van het schoolgebouw en/of geïntegreerd in het gebouw. Op het schoolterrein dient 40 m 2 gereserveerd te worden voor een plek voor containers en buitenberging. De gymzaal kan in de avonduren en het weekend gebruikt worden door externe partijen. Dit betekent dat de parkeerplaatsen dan ook bereikbaar dienen te zijn. OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 13
relatie met omgeving OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 14
6. Gebouw (massa) Voor de inpassing van het gebouw geldt dat er een goede wisselwerking dient te ontstaan tussen het verticale en horizontale vlak. Hiermee wordt bedoeld dat bebouwing en buitenruimte goed op elkaar afgestemd dienen te worden. Dit kan onder andere door aan te sluiten op de maat en schaal van de bebouwing in de omgeving. Positionering, hoogte en oriëntatie zijn hierbij van essentieel belang. Voor de massa-opbouw gelden de volgende uitgangspunten: Het schoolgebouw zoekt middels een duidelijke vormentaal aansluiting bij de maat- en schaal van de omgeving; Het schoolgebouw staat op meer dan 50m afstand van de achtertuinen van de woningen aan de straat Papekamp; Het schoolgebouw vormt een buffer tussen het schoolplein en de achtertuinen van de woningen aan de straat Papekamp of woonwijk De Wuurde; Bebouwing ligt binnen het bebouwingsvlak zoals aangegeven op de tekening; Het schoolgebouw bestaat uit 3 bouwlagen; De schoolbebouwing reageert op de richtingsveranderingen in het landschap (stippellijnen); Het schoolgebouw is alzijdig, maar kent de meest duidelijke voorkant aan de oost- en zuidzijde. Hier wordt ook de hoofdentree gerealiseerd. De locatie hiervan ligt niet exact vast, maar kan geschoven worden. Aan alle zijden wordt relatie gezocht met de omgeving met geregisseerde zichten op accenten in bebouwing. De precieze locaties van deze accenten kunnen worden bepaald gedurende het ontwerpproces. OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 15
uitstraling OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 16
7. Uitstraling (architectuur) Een goede uitstraling van het gebouw is belangrijk voor zowel de omgeving als de gebruikers. De architectuur verdient daarom ook bijzondere aandacht. Het gebouw is gesitueerd in een groene setting en heeft een vrije ligging. Dit betekent niet dat er geen rekening gehouden hoeft te worden met de omgeving. Wat betreft de vormgeving dient het gebouw een heldere opbouw te hebben die ook leesbaar is in de uitstraling van de gevels. Hierbij heeft het een duidelijke meerwaarde wanneer de duurzaamheidsambitie ook zichtbaar is in het uiterlijk van het gebouw. De uitgangspunten voor de architectuur zijn echter nog indicatief en globaal. Deze worden nader beschreven in een beeldkwaliteitplan naar aanleiding van de nog uit te werken massastudie. Met de volgende uitgangspunten dient rekening gehouden te worden: Het terrein en het gebouw hebben duidelijk een rustige kant en een kant die staat voor ontmoeting. Dit gebruik dient ook in de verschijningsvorm herkenbaar te zijn. Duurzaamheidsmaatregelen vormen onderdeel van het architectonisch ontwerp; De verschillende doorzichten vanuit de omgeving vormen een ontwerpaanleiding voor het accenten in het gebouw; De school past qua beeld en materialen op de plek en in de omgeving. Er is sprake van een rustige kleurstelling, passend in het landschap en in goede afstemming met de gebouwde omgeving; De entree van het schoolgebouw vormt een architectonisch accent, dat onlosmakelijk onderdeel uitmaakt van het gebouw. De andere twee accenten betekenen een verbijzondering in het gevelbeeld. OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 17
mobiliteit OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 18
8. Mobiliteit Een goede, logische en veilige bereikbaarheid van de school is essentieel voor een goed functioneren. Daarom wordt specifieke aandacht gevraagd voor de ontsluiting voor auto-, fiets- en voetgangersverkeer. Deze ontsluiting zal vanaf de zuidkant gebeuren waar een nieuwe aansluiting wordt gemaakt op de Bussel. Vervolgens worden alle vervoerstromen op een logische, veilige en conflictvrije manier richting de school geleid. Dit geldt ook voor de verkeersafhandeling op het terrein zelf waar ruimte wordt gerealiseerd voor het parkeren van auto, fiets en bromfiets. Hiervoor gelden de volgende uitgangspunten: De school wordt voor alle verkeer ontsloten vanaf één enkele zuidoostelijke entree vanaf de Bussel; In de visieschets wordt het fietspad en indien mogelijk ook een separaat trottoir doorgetrokken vanaf de Ganzewei richting de entreeweg van de school; Het indicatief ingetekende wandelpad vanuit de Wuurde loopt langs het schoolterrein, maar is hier absoluut niet direct mee verbonden; De verschillende bezoekersstromen (parkeren van auto s, bevoorrading, calamiteiten, kiss&ride, fietsers en voetgangers) kennen een vanzelfsprekende routing over het schoolterrein naar de hoofdentree en evt. sub-entrees. Hierbij is het te verwachten dat de parkeerplaats ten zuidwesten van het gebouw zal worden gesitueerd; Er wordt voldoende parkeerruimte voor auto s en fietsers gerealiseerd (conform Nota parkeernormen gemeente Overbetuwe 2016). Dit zijn in totaal 625 fietsparkeerplaatsen (ca. 890m 2 ), 25 bromfietsen/scooters (ca. 50m 2 ), 40 fietsparkeerplaatsen voor personeel (ca. 48 m 2 ) en 37 autoparkeerplaatsen (1100-1500 m 2 ); Naast parkeren voor personeel wordt ook een (parkeer)oplossing geboden voor brengende en halende ouders en piekbelasting tijdens ouderbijeenkomsten e.d. De ruimte die hiervoor is gereserveerd ligt aan de zuidzijde, buiten het schoolterrein. OBC Elst - stedenbouwkundige visie 17 augustus 2018 19