Handleiding Werkbalk voor Nederlands in Microsoft Word 2000 Informatie over de installatieprocedure en het gebruik van de werkbalk bij de didactische beoordeling van schrijfvaardigheid Auteurs: Leijn Melse en Klaas Schreuder (onderwijskundigen) en Joost Schotten (ictcoördinator), Cito Datum: juli 2005 Digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid De handleiding maakt deel uit van het pakket 'Digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid' op de website Toetswijzer: http://toetswijzer.kennisnet.nl/html/schrijfvaardigheid/home.htm.
LEERLINGENWERK BEOORDELEN DIDACTISCHE BEOORDELING Didactische beoordeling De beoordeling waar het hier om gaat is niet (primair) de afsluitende beoordeling in een schoolexamen, maar de 'didactische beoordeling' ofwel het geven van feedback bij teksten die leerlingen als oefening geschreven hebben. De volgende werkwijze is aan te bevelen: - De leerling levert een diskette met nieuwe tekst in of mailt deze. - U kijkt deze na met behulp van de commentaarfunctie van Word (zie hierna). - De leerling: * verbetert de tekst aan de hand van uw commentaren; * laat deze commentaren staan (voor uw controle); * bewaart de tekst onder dezelfde naam als versie 2 en levert de diskette in of mailt de nieuwe versie. - U geeft een finale beoordeling, eventueel met verbeteringen. - De leerling bewaart alle versies op de diskette. WERKBALK VOOR DIDACTISCHE BEOORDELING Voor het leveren van commentaar heeft Cito een speciale werkbalk gemaakt, waarmee snel standaardformuleringen in het leerlingenwerk kunnen worden ingevoegd. Veel commentaar bij correctie is immers hetzelfde, leerlingen maken nu eenmaal veel fouten van dezelfde soorten. Dit bracht ons op het idee het (tijdrovende) geven van commentaar (m.b.v. de standaardcommentaarfunctie in Word) te vergemakkelijken door in een Word-sjabloon de diverse (correctie)commentaren snel beschikbaar te maken in de vorm van icoontjes die u kunt aanklikken. Er is een werkbalk ontwikkeld voor de moderne vreemde talen en Nederlands en er zijn versies beschikbaar voor gebruik binnen Microsoft Word 2000 en 2003. De werkbalken maken deel uit van het pakket 'Digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid' op de website Toetswijzer, zie: <http://toetswijzer.kennisnet.nl/html/schrijfvaardigheid/home.htm>. Voor docenten die de commentaarfuncties van de werkbalk naar eigen inzicht willen aanpassen, is op Toetswijzer een doe-het-zelf handleiding beschikbaar. De handleiding die voor u ligt, heeft betrekking op de werkbalk voor beoordeling van teksten Nederlands in Word 2000. De werkbalk werkt het beste binnen Word 2000, maar kan desgewenst ook geïnstalleerd worden binnen Word 97. Een aantal toepassingen van de werkbalk werkt niet binnen Word 97; daar waar dit het geval is, wordt dat in deze handleiding vermeld.
INSTALLATIE VAN DE WERKBALK Het programma om de werkbalk - voor Nederlands in Word 2000 - te installeren is te vinden in het dossier 'Digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid' op de internetsite Toetswijzer en kan hier gedownload of direct (vanaf de huidige locatie) gestart worden: <http://toetswijzer.kennisnet.nl/html/schrijfvaardigheid/home.htm>. Het programma plaatst twee sjablonen op uw harde schijf: Het feitelijke commentaar-sjabloon met de uitgebreide knoppenbalk wordt geplaatst in de map C:\Program Files\Citogroep\. Een tweede sjabloon wordt geplaatst in de opstart-directory van Word (voor locatie zie in Word: Extra > Opties > Bestandslocaties: Opstarten). In de opmaakbalk van Microsoft Word verschijnt voortaan een nieuw icoontje: Door hier op te klikken, kunt u het commentaar-sjabloon activeren. Opmerkingen: 1 Voordat u van de nieuwe mogelijkheden gebruik kunt maken, moet u zich er van vergewissen dat de macro-beveiliging van Word op 'laag' staat ingesteld. U kunt dit in Word controleren in het menu Extra > Macro > Beveiliging. De nieuwe instelling is pas van kracht na het afsluiten en opnieuw starten van Word. 2 Via het menu Beeld > Werkbalken kunt u door het uit- of aanzetten van een vinkje voor 'comned-start', 'mvt-commentaren' en 'mvt-commentaren2' bepalen of het icoontje en de werkbalken al dan niet zichtbaar zijn. GEBRUIK VAN DE WERKBALK Teksten van leerlingen koppelen aan het beoordelingssjabloon Wanneer u een leerlingwerkstuk wilt gaan beoordelen, opent u het desbetreffende bestand en klikt vervolgens op het bovengenoemde icoontje. Hierdoor wordt aan het leerlingwerkstuk een Wordsjabloon gekoppeld en bovenin het scherm verschijnen de volgende knoppenbalken: Tip: Als uw beeldscherm groot genoeg is, kunt u deze balken naast elkaar zetten: klik op het witte streepje helemaal links in de korte werkbalk en sleep hem naast de andere werkbalk. Dit sjabloon bevat een groot aantal macro's, die elk met een eigen knop gestart kunnen worden. Allereerst is er een knopje waarmee u uw naam en initialen kunt opgeven. We raden u aan dit te doen, anders vult het systeem daar automatisch iets in. Bij elk commentaar dat u invoegt, worden de door u opgegeven initialen opgenomen met een volgnummer. Tip: U mag in plaats van uw initialen ook elke andere combinatie van letters en cijfers opgeven. Tip: Heeft u dit op een bepaalde pc eenmaal gedaan, dan hoeft u dit niet telkens opnieuw te doen.
De volgende serie knoppen is geheel bedoeld voor het invoegen van commentaar. We hebben geprobeerd door middel van codes (afkortingen) duidelijk te maken hoe het bijbehorende commentaar luidt. Hieronder vindt u de volledige lijst met betekenissen. De soorten feedback vallen uiteen in een aantal categorieën. Allereerst de hoofdcategorieën: inhoud, opbouw, grammatica, spelling, stijl/register, conventies en communicatieve strekking. Dan het overige commentaar: enkele mogelijkheden voor positieve feedback. Klikt u bij anders op het laatste icoontje ('And'), dan kunt u zelf een commentaar schrijven. Inhoud irr irrelevante opmerking sam samenhang ontbreekt of is onjuist log logische volgorde is onjuist herh storende herhaling Opbouw ali alinea-indeling is onjuist kop tussenkopje ontbreekt Grammatica zins zinsbouw is incorrect volg woordvolgorde is onjuist Spelling werk fout in de werkwoordspelling spel spelfout leest fout in interpunctie, leestekens Stijl/Register pass geen passend woordgebruik Conventies aanh aanhef ontbreekt of is onjuist inl inleidende zinnen ontbreken afs afsluitende zinnen ontbreken ond ondertekening / naam is onjuist zorg geen verzorgde indruk dagt dagtekening ontbreekt of is onjuist adres juiste adressering ontbreekt wit witregel na aanhef ontbreekt slot slotformule ontbreekt bijl vermelding bijlage ontbreekt leng tekst is te kort of te lang rev revisie niet gerealiseerd Communicatieve strekking type tekst is geen betoog of beschrijving doel schrijfdoel is niet gerealiseerd Overig form formulering prima leuk leuke vondst goed goed gedaan Anders and ander commentaar Signaleert u bijvoorbeeld een spelfout, dan plaatst u de cursor op het desbetreffende woord en klikt u op het icoontje Spel. De leerling kan nu zien wat er verbeterd moet worden. Bij 'ander commentaar' blijft het venster voor het invoeren van opmerkingen openstaan, zodat u de gelegenheid krijgt om eigen tekst in te voeren. Als u klaar bent, klikt u op het knopje Sluiten. Tip: Wilt u 'ander commentaar' bewerken, dan kunt u de tekst snel bereiken door met de rechtermuisknop op de commentaarcode te klikken en te kiezen voor Opmerking bewerken.
Commentaren printen Het kan (voor leerlingen) handig zijn om de commentaren (= verborgen tekst) te printen. Dit feedbackinstrument is daarom zodanig ingericht dat met het printen van een leerlingtekst onderaan automatisch de commentaren van de docent geprint worden. Ga naar Extra > Opties en selecteer het tabblad Afdrukken. Dit tabblad dient als volgt ingesteld te zijn: Commentaarcodes verwijderen Een commentaarcode kan als volgt verwijderd worden: plaats de cursor op de te verwijderen opmerking, klik vervolgens op de rechter muisknop en klik op Opmerking verwijderen. Wanneer de leerling het document gaat aanpassen op basis van het commentaar, kan het handig zijn eerst alle oude commentaren te verwijderen. Daarvoor is deze knop bedoeld: Er wordt eerst een bevestiging gevraagd ('Wilt u echt alle opmerkingen wissen?'). Let op: Zijn alle commentaarcodes (met behulp van bovenstaande knop) verwijderd - en wilt u opnieuw de commentaarfunctie gebruiken - dan dient het document eerst opgeslagen te worden alvorens opnieuw op correcte wijze met de commentaarfunctie gewerkt kan worden. Aftrekpunten en bonuspunten toekennen Sommige docenten zijn gewend om een cijfer te geven op basis van gemaakte fouten (en eventuele positieve aspecten van een tekst). Ook dat kan nu heel gemakkelijk. Let op: onderstaande toepassingen werken niet binnen Word 97. Behalve het commentaar geven, kunt u waar gewenst ook meteen positieve of negatieve scorepunten invoegen. U plaatst de cursor achter een fout en klikt, net als bij de commentaren, op het icoontje met het gewenste aftrekpunt. Negatieve scores worden in rood weergegeven, positieve scores in groen. [-2] [-1] [-0,5] [-0,25] [1] [2] De rechte haken die om de scores staan, gebruikt de macro om de uiteindelijke score te berekenen. U moet deze dus laten staan. De macro voor het berekenen van de score activeert u met de volgende knop:
Het resultaat wordt in een scherm als hieronder weergegeven: U kunt in dit scherm een maximumscore opgeven, bijvoorbeeld 50, of wat dan ook. Kiest u voor Annuleren dan vindt geen verrekening plaats. Tot slot wordt nog een keuze voorgelegd: Kiest u voor Ja, dan wordt onderaan het leerlingwerkstuk een tekst als deze afgedrukt: De behaalde score is: 99.25 Beoordeeld door [naam docent] op [datum] Toegekende scores verwijderen Wanneer de leerling het document gaat aanpassen op basis van het commentaar, is het handig als behalve het oude commentaar ook eerst de plus- en min-punten verwijderd worden. Daarvoor is deze knop bedoeld: Er wordt eerst een bevestiging gevraagd ('Wilt u echt alle scores wissen?').