Waterplan Gemeente Moerdijk 2009-2015 Hoofdrapport Beleid en ambities Gemeente Moerdijk Waterschap Brabantse Delta november 2008 definitief
Waterplan Gemeente Moerdijk 2009-2015 Hoofdrapport Beleid en ambities dossier : verseon 99611 versie : 2 Gemeente Moerdijk Waterschap Brabantse Delta november 2008 definitief
- 1 -
VOORWOORD Het waterschap en de gemeente hebben samenwerken hoog in het vaandel staan. Op het gebied van het beheersen van water, kunnen en moeten we elkaar namelijk goed aanvullen. De gemeente heeft veel kennis van water in het stedelijk gebied. Het waterschap is van oudsher thuis met het water in het landelijk gebied. Water houdt namelijk niet op met stromen als het bebouwd gebied bereikt en het stedelijk water vindt meestal een uitweg door het landelijk gebied. Het inrichten en beheren van het watersysteem is een gezamenlijke taak van de gemeente en het waterschap. Beide partijen hebben daarin hun verantwoordelijkheid, waarbij afstemming tussen de partijen essentieel is. Een ander belangrijk gezamenlijk thema is waterkwaliteit. Een gezond milieu bereiken we alleen als zowel het stedelijk als landelijk gebied schoon water voort brengen. In dit waterplan is in beeld gebracht hoe we de samenwerking kunnen optimaliseren en welke maatregelen de komende jaren nodig zijn om een kwalitatief hoogstaand en veilig watersysteem kunnen creëren. Het waterplan is de kapstok voor alle relevante waterthema s binnen de gemeente, zowel binnen als buiten stedelijk gebied. Het waterplan is een middel geworden om gezamenlijk afgewogen keuzes in prioriteiten en planningen te maken. We hoeven niet alles tegelijk te doen. We hebben de tijd tot 2015. Als we onze projecten op elkaar afstemmen, maken we werk met werk en dat bespaart de burger geld. J.A.M. Vos Dijkgraaf waterschap Brabantse Delta L. M. Koevoets Wethouder gemeente Moerdijk - 2 -
- 1 -
INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 2 SAMENVATTING 4 INLEIDING 8 2 BELEIDSKADER 12 2.1 PLANVORMING OP VERSCHILLENDE NIVEAUS 12 2.2 RELEVANTE BELEIDSPLANNEN VOOR HET WATER IN MOERDIJK 12 2.3 TAKEN, BEVOEGDHEDEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN 14 2.4 ONTWIKKELINGEN EN TOEKOMSTIG BELEID 15 3 VISIE OP HET TOEKOMSTIGE WATERSYSTEEM 20 4 THEMATISCHE UITWERKING 22 4.1 COMMUNICATIE EN ORGANISATIE 22 4.1A DE GEMEENTE IS IN STAAT OM DE WATERTAKEN UIT TE VOEREN. (M.U.M. 1) 23 4.1B DE COMMUNICATIE BINNEN EN TUSSEN GEMEENTE EN WATERSCHAP IS OPTIMAAL. (M.U.M. 2) 23 4.1C 1 WATERLOKET VOOR BURGERS EN BEDRIJVEN (M.U.M. 3) 24 4.1D EEN PRO-ACTIEF VOORLICHTINGSBELEID 25 4.2 WATERKWANTITEIT 25 4.2A VOLDOEN AAN INUNDATIENORMEN NBW (M.U.M. 4) 27 4.2B GEEN AFWENTELING VAN WATERPROBLEMEN 28 4.3 WATERKWALITEIT 29 4.3A VOLDOEN AAN KRW (M.U.M. 5) 31 4.3B DOORLOPEN WATERKWALITEITSSPOOR EN VOLDOEN AAN DE BASISINSPANNING (M.U.M. 6) 33 4.4 WATER IN DE BEBOUWDE LEEFOMGEVING 36 4.4A WATER ZICHTBAAR EN VEILIG (M.U.M. 7) 37 4.4B WATER (MEDE)BEPALEND VOOR RUIMTELIJKE ORDENING 38 4.4C VASTGESTELDE WATERSTRUCTUUR (M.U.M. 6) 39 4.5 STEDELIJK GRONDWATER 40 4.5A GRONDWATERSYSTEEM IN BEELD (M.U.M. 8) 41 4.5B 1 WATERLOKET VOOR BURGERS EN BEDRIJVEN, OOK VOOR GRONDWATERVRAGEN 42-2 -
4.6 BEHEER EN ONDERHOUD 42 4.6A OPTIMALISATIE VAN BEHEER EN ONDERHOUD 43 4.6B BEHEERBEWUSTE PLANVORMING 44 4.7 WATER EN RECREATIE 45 5 UITVOERINGSPROGRAMMA 48 5.1 PRIORITERING IN DE MAATREGELEN 48 5.2 MEEST URGENTE MAATREGELEN 48 5.2.1 BESCHIKBAAR STELLEN VOLDOENDE PERSONELE CAPACITEIT 49 5.2.2 WATERPANEL NIEUW LEVEN INBLAZEN 49 5.2.3 1 WATERLOKET VOOR BURGERS EN BEDRIJVEN 51 5.2.4 IN BEELD BRENGEN STEDELIJKE WATEROPGAVE 52 5.2.5 AANLEGGEN NATTE ECOLOGISCHE VERBINDINGSZONES 53 5.2.6 OPSTELLEN VAN EEN AFKOPPELKANSENKAART EN WATERSTRUCTUURKAART 55 5.2.7 BLAUWE VISIE ROODE VAART 56 5.2.8 OPZETTEN MEETNET GRONDWATER 57 BIJLAGEN 1 BEGRIPPENLIJST 2 THEMAKAARTEN 3 UITVOERINGSPROGRAMMA 4 VERSLAG BEELDVORMENDE VERGADERING 5 SCHRIFTELIJKE REACTIE ZLTO - 3 -
SAMENVATTING De aandacht voor water neemt toe. Niet alleen neemt de intensiteit van de regenbuien toe als gevolg van klimaatsveranderingen, ook verbetering van de ecologische en chemische kwaliteit van het oppervlaktewater staat onder de aandacht. De inrichting en beheer van het water systeem is een gezamenlijke taak van gemeente en waterschap. Beide partijen hebben daarin hun eigen verantwoordelijkheid, maar afstemming tussen de partijen ligt voor de hand. Het waterplan verwoordt de gezamenlijke visie voor de rol van water binnen de gemeentelijke ontwikkelingen. een robuust watersysteem van voldoende kwaliteit en veiligheid dat aansluit bij de natuurlijke omstandigheden op en om het Moerdijkse grondgebied en dat nu en in de toekomst voldoet aan de wettelijke verplichtingen en beleidsregels. Het waterplan heeft geen wettelijke status, het is een afsprakenkader tussen de gemeente en waterschap. Beide partijen stellen het plan bestuurlijk vast, waardoor het waterplan wel degelijk status krijgt. In het waterplan is een concreet maatregelenprogramma opgenomen voor de komende vijf jaar met een doorkijk tot 2027, de peildatum van de Kaderrichtlijn Water (KRW). In voorliggend waterplan is het vigerend beleid van zowel Rijk, Provincie, waterschap als gemeente beschreven. Hoofdstuk 2 uit het bijlagenrapport geeft een overzicht van de verschillende beleidslijnen en wetgeving. Belangrijk daarbij is de verantwoordelijkheid van de gemeente voor de ontwatering van het stedelijk gebied en de taak van het waterschap om het af te voeren regen- en afvalwater te ontvangen. Het verbeteren van de waterkwaliteit is een gezamenlijke missie. Verdeeld over een aantal thema s is in dit waterplan de visie op het toekomstig watersysteem in Moerdijk uitgewerkt. Belangrijke uitgangspunten daarbij zijn dat: water geen gevaar oplevert; het watersysteem geschikt is voor de functies die het moet vervullen; alle elementen van het watersysteem in samenhang worden beschouwd; water een grotere rol krijgt in ruimtelijke ontwikkelingen; iedereen zijn steentje bijdraagt. Per thema is een toekomstbeeld geformuleerd. Organisatie en communicatie Water moet een plek tussen de oren krijgen. Om water te integreren in de dagelijkse gang van zaken wordt het belang van water en de rol die de verschillende participerende partijen, en specifiek ook de burgers, ten aanzien hiervan spelen breed uitgedragen. Waterkwantiteit Het beschermingsniveau tegen wateroverlast in de gemeente Moerdijk wordt opgehoogd om ook in de toekomst beschermd te zijn tegen (mogelijk) wateroverlast waarbij rekening gehouden wordt met klimaatsenario s (temperatuurstijging, drogere zomers afgewisseld met extreme hoosbuien, beduidend nattere winters en zeespiegelstijging) - 4 -
Waterkwaliteit In 2015 moet, volgens de Europese Unie, het (grond- en oppervlakte)watersysteem voldoen aan de Kaderrichtlijn Water en in een goede ecologische en chemische toestand zijn en blijven. Daarbij moet bijvoorbeeld aan de basisinspanning voldaan worden en een waterkwaliteitsspoor zijn gevolgd. Water in de bebouwde leefomgeving Bij ruimtelijke veranderingen wordt water als mede ordenend principe meegenomen. Door water te combineren met groen wordt de natuur in de stad versterkt en vormt een verbinding met het landelijk gebied. De afvoer van regenwater uit het stedelijk gebied vindt plaats via een vaste waterstructuur. Ruimtelijke ontwikkelingen in het stedelijk gebied worden beschouwd als kansen om de waterstructuur te optimaliseren, te versterken of te realiseren. Stedelijk grondwater Het inzicht in het functioneren van het grondwatersysteem wordt verhoogd door het opstellen van een (inter)gemeentelijk meetsysteem. Bovendien wordt gezamenlijk het initiatief genomen om grondwateroverlastlocaties op te sporen en te verhelpen. Er komt een centraal aanspreekpunt voor grondwaterproblemen. Beheer en onderhoud Het beheer en onderhoud van het watersysteem en bijbehorende infrastructuur wordt geoptimaliseerd en afgestemd op de gebruiksfunctie. Taken en bevoegdheden van gemeente en waterschap zijn op elkaar afgestemd. Bij het ontwerp van nieuwe voorzieningen vindt in een zo vroeg mogelijk stadium afstemming plaats (beheerbewuste planvorming). Om het toekomstbeeld te bereiken is een scala aan maatregelen nodig. In bijlage 3 van dit rapport zijn de diverse maatregelen benoemd voorzien van onder andere een kostenindicatie, uitvoeringsperiode en de verantwoordelijk trekker. De belangrijkste, meest urgente maatregelen zoals uitvoerig zijn beschreven in hoofdstuk 5 zijn: Om te kunnen voldoen aan alle (water)verplichtingen vanuit de wetgeving zorgt de gemeente Moerdijk voor voldoende personele capaciteit en kennis. Een centraal loket zorgt ervoor dat (niet projectgebonden) watervragen en klachten zo snel mogelijk bij de juiste behandelende persoon terechtkomen en tijdig afgehandeld worden. Maatregelen om de kans op wateroverlast verder terug te dringen bestaan uit het afkoppelen van verhard oppervlak, het vergroten van riolen en het aanpakken van negatieve overstorten. Om de waterkwaliteit te verbeteren wordt de basisinspanning afgerond en leveren gemeente, waterschap en havenschap een inhoudelijke bijdrage aan de op te stellen OAS voor Nieuwveer, Bath, Willemstad en Dinteloord. Daarnaast worden ecologische verbindingszones aangelegd. De gemeente en het waterschap zetten zich hiervoor beide maximaal in. Tot slot wordt aandacht besteed aan bronmaatregelen, zoals het beperken van chemische onkruidbestrijding en het naleven van het convenant duurzaambouwen. Om water in bebouwde leefomgeving vorm te geven wordt niet alleen de verplichte watertoets gevolgd, maar wordt tevens de handhaving hiervan verbeterd. Om hemelwater gestructureerd uit stedelijk gebied af te voeren wordt een waterstructuurkaart opgesteld. Afkoppelen van verhard oppervlak blijft hierin een aandachtspunt. Daar waar kansen zich voordoen wordt meegelift met ruimtelijke ingrepen. Daarnaast biedt het ontkluizen van watergangen (bijv. de Roode Vaart) mogelijkheden om regenwater in te zamelen en af te voeren. Om de kansen voor afkoppelen inzichtelijk te maken wordt een afkoppelkansenkaart opgesteld. - 5 -
Stedelijk grondwater krijgt meer aandacht door het in beeld brengen van grondwateroverlastlocaties, het formuleren van maatregelen, het instellen van een grondwatermeetnet en een grondwaterloket als onderdeel van het centrale loket. Beheer en onderhoud tot slot is van belang om de infrastructuur op het gewenste peil te houden. Het toepassen van nieuwe methoden (afkoppelen van verhard oppervlak en ontkluizen van watergangen) maakt het noodzakelijk een beheerstructuur en een onderhoudsplan op te stellen voor de kernen van de gemeente Moerdijk, waarin ook de samenwerking tussen gemeente en waterschap wordt geoptimaliseerd. - 6 -
- 7 -
INLEIDING Waarom een waterplan voor Moerdijk? De gemeente Moerdijk en Waterschap Brabantse Delta hebben ieder vanuit hun eigen verantwoordelijkheid voor het beheersen van de waterkwantiteit en kwaliteit gezamenlijk dit waterplan opgesteld. Het waterplan geeft (beleidsmatige) invulling aan wettelijke verplichtingen waaronder de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) en het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) (zie ook hoofdstuk 2). Ook zijn de waterhuishoudkundige omstandigheden binnen de gemeente Moerdijk, reeds nu maar zeker in de toekomst, zodanig dat het van groot belang is over een integraal plan te beschikken. De veranderende neerslagintensiteiten belast het watersysteem steeds zwaarder belast. Daarnaast neemt de belasting toe doordat er steeds meer verhard oppervlak bijkomt, zonder dat altijd hydrologisch neutraal bouwen wordt toegepast. De kwetsbaarheid van het watersysteem in Moerdijk is in het verleden al merkbaar geweest en zal enkel toenemen als er geen maatregelen getroffen worden. In dit waterplan worden kansen en knelpunten in samenhang beschouwd en worden passende maatregelen geformuleerd. Hierbij is het van groot belang om de verschillende beleidsterreinen (water, milieu en RO) op de verschillende niveaus (nationaal, provinciaal, regionaal/waterschap en lokaal/gemeente) goed op elkaar af te stemmen. Plangebied Het waterplan heeft betrekking op: al het oppervlaktewater, beken, vennen, kreken, enz. de waterkeringen 1 al de afval- en hemelwaterstromen en het oppervlakkige grondwater 2 binnen de primaire waterkeringen op het grondgebied van de gemeente Moerdijk inclusief het terrein van het havenschap. Voor het terrein van het havenschap Moerdijk is het waterplan een aanvulling op het Uitvoeringsplan 2007-2008 voor Bedrijvenkring Industrieterrein Moerdijk en het document Haalbaarheid gedeelde voorzieningen en sociale verduurzaming haven- en industrieterrein Moerdijk. [1,2]. Het waterplan vormt de aanleiding en het afsprakenkader voor het aanleveren van technische gegevens door het havenschap om de doelstellingen ervan het kunnen halen. 1 Het Hollands Diep maakt geen onderdeel uit van het Waterplan, hier is rijksbeleid leidend. De gemeente Moerdijk wordt wel betrokken bij het opstellen van nieuw rijksbeleid en het uitwerken daarvan. Voorbeelden zijn ruimte voor de rivier en het opzetten van het waterpeil in het Volkerak, de zoetzoutdiscussie en de gevolgen van de mogelijke verzilting van het Volkerak. Zie voor verder beschrijving van het watersysteem hoofdstuk 3 van het bijlagenrapport 2 Het diepe grondwater valt onder provinciaal beleid. Voor het slaan van putten en bronnen, voor (drink)waterontrekkingen is de provincie verantwoordelijk en vergunning verlener. In de nieuwe waterwet wordt geregeld dat het waterschap een groot deel van de grondwaterbeheertaken op zich krijgen. Het gaat dan met name om het passieve beheer (vergunningverlening). Uitgezonderd zijn de hele grote industriele onttrekkingen (>150.000 m3/jaar), de drinkwaterwinningen en de koude/warmte-opslag. - 8 -
Doel van het waterplan Het waterplan Gemeente Moerdijk geeft de toekomstvisie van het waterschap Brabantse Delta en de gemeente Moerdijk op het watersysteeem in de gemeente Moerdijk. Die visie bepaalt de richting die gemeente en waterschap de komende decennia in slaan zodat, met behulp van diverse maatregelen in o.a. de openbare ruimte en aanpassingen in het dagelijks beheer en onderhoud van het watersysteem, een duurzaam watersysteem ontstaat. Het waterplan draagt bij aan een optimalisatie van deze maatregelen en de kosten. Door samenwerking kunnen maatregelen efficiënter en de maatschappelijke kosten lager worden. In het waterplan staan heldere afspraken over taken en verantwoordelijkheden en de benodigde personele capaciteit. Wat vervolgens is vastgelegd in een ruimtelijk en financieel haalbaar uitvoeringsprogramma. Het waterplan is de impuls om van een meer sectorale/thematische benadering naar een integrale benadering te komen. Het waterplan stelt het watersysteem centraal, integreert en geeft nieuwe impulsen aan sectorale plannen (natuur, waterhuishouding, riolering) en stelt randvoorwaarden aan beleidsterreinen als recreatie, ruimtelijke ordening, riolering etc. Het waterplan dient als kader bij nieuw op te stellen beleid zoals het landschapsbeleidsplan en als toetsingskader voor diverse lopende projecten en processen binnen het gemeentelijke grondgebied. Voor nieuw te ontwikkelen woonwijken en bedrijventerreinen en het bestaand stedelijk gebied in de gemeente maar zeker ook voor het buitengebied is het waterplan richtinggevend voor de invulling van het (toekomstige) watersysteem. Zo zijn in het plan bijvoorbeeld maatregelen opgenomen voor de aanleg van ecologische verbindingszones (EVZ). Status van het waterplan Het waterplan is een plan zonder wettelijke status. Het is primair een overeenkomst tussen de gemeente en het waterschap, zij stellen het bestuurlijk vrijwillig vast op basis van het Nationaal Bestuursakkoord Water. Daarmee krijgt het voor de gemeente en het waterschap wel degelijk status. Het plan is aansluitend op en richtinggevend aan andere relevante plannen op gemeentelijk niveau, zoals het gemeentelijk rioleringsplan (GRP), milieubeleidsplan, structuurvisie, bestemmingsplannen, etc. Het waterplan geeft een totaaloverzicht van alle relevante waterthema s in Moerdijk. Om de status te bekrachtigen sluiten: Waterschap, gemeente Moerdijk en het Havenschap na vaststelling van het gemeentelijke waterplan een convenant waarin de partijen zich committeren aan het uitvoeren van maatregelen en het behalen van de geschetste doelen en streefbeelden. Leeswijzer Het waterplan is opgebouwd uit een hoofdrapportage en een bijlagenrapport. In hoofdstuk 2 van het waterplan is kort het beleidskader weergegeven. Hierin is een beschrijving gegeven van het vigerende beleid, taken en bevoegdheden ten aanzien van het bestaande water- en afvalwatersysteem in Moerdijk. Ook de aan respectievelijk het waterschap en de gemeente toegekende functies zijn aangegeven. Uitgebreidere informatie hierover is te vinden in hoofdstuk 2 van het bijlagenrapport. In hoofdstuk 3 van het bijlagenrapport is een beschrijving gegeven van het huidige watersysteem van Moerdijk. Hoofdstuk 3 van het hoofdrapport beschrijft de visie op het toekomstige watersysteem, zoals die gezamenlijk opgesteld is voor het watersysteem in Moerdijk. - 9 -
In hoofdstuk 4 is de visie uitgewerkt op basis van 6 thema s, per thema is een streefbeeld geformuleerd, zijn de kansen, knelpunten en risico s opgenomen en zijn oplossingsrichtingen aangedragen. In de knelpuntenanalyse is de huidige situatie van het watersysteem afgezet tegen het streefbeeld. Dit levert knelpunten op. Om de oorzaken daarvan in beeld te krijgen, is een gerichte analyse van het watersysteem gemaakt. Om de knelpunten weg te nemen, moeten maatregelen getroffen worden. Hoofdstuk 5 presenteert het uitvoeringsprogramma. De oplossingsrichtingen zijn, waar mogelijk, geconcretiseerd tot maatregelen. Het uitvoeringsprogramma bevat concrete projecten, die in de planperiode worden uitgevoerd om stappen te zetten in de richting van het toekomstbeeld. In de planperiode uitvoeren van alle noodzakelijke maatregelen is niet mogelijk. Daarom zijn keuzes gemaakt, de 8 meest urgente maatregelen zijn uitgewerkt. Met de uitvoering van deze maatregelen zal na de vaststelling van het waterplan direct worden begonnen. In bijlage 3 zijn voor alle in dit rapport genoemde maatregelen, in dien dit mogelijk was het uitvoeringsjaar, de kosten en de trekker van het project weergegeven. - 10 -
- 11 -
2 BELEIDSKADER 2.1 Planvorming op verschillende niveaus Zowel provincie, waterschap als de gemeente stellen veel verschillende beleidsplannen op. Het waterplan biedt de mogelijkheid om de afstemming tussen de beleidsvelden ruimtelijke ordening, water, natuur, beheer & onderhoud en milieu op lokaal niveau te verbeteren. In afbeelding 1 zijn hiervoor schematisch de relaties weer tussen een gemeentelijk waterplan en andere beleids- en operationele plannen weergegeven. Strategisch (regionaal en landelijk) beleid Het strategisch beleid voor de beleidsvelden ruimte, water en milieu wordt vooral door het Rijk (nationaal) en de provincie (regionaal) bepaald. Hun nota s en plannen zijn richtinggevend voor de regionale en lokale overheid (waterschappen en gemeenten). Vooral op provinciaal niveau vindt afstemming van de drie beleidsvelden plaats. Tactisch (regionaal en lokaal) beleid Het tactisch beleid wordt door het waterschap en gemeenten vastgelegd in verschillende documenten: het waterbeheersplan, stroomgebiedsvisies, de (regionale) structuurvisie, het gemeentelijk landschapsbeleidsplan, het gemeentelijk rioleringsplan en dit waterplan. In het waterplan vindt implementatie en afstemming van het tactische beleid van het waterschap en de gemeente plaats. De beleidsdocumenten van het waterschap zijn gericht op de kwantiteit en kwaliteit van het watersysteem en zuiveringsbeheer. De plannen van de gemeente zijn gericht op de ruimtelijke structuur en water (inclusief riolering) is daarvan een onderdeel. Gezamenlijk omvatten deze plannen het regionaal/lokaal omgevingsbeleid. Operationele uitwerking De operationele uitwerking vindt plaats in (her)inrichtings- en beheerplannen, bestemmingsplannen, beheerplannen openbare ruimte, uitvoeringsprogramma s en milieuprogramma s (gemeente). 2.2 Relevante beleidsplannen voor het water in Moerdijk Voor het waterplan van Moerdijk is het geformuleerd beleid van de Europese Unie, Rijk, provincie Noord- Brabant, waterschap Brabantse Delta en de gemeente van belang. Een uitgebreide samenvatting van deze beleidsplannen is opgenomen in hoofdstuk 2 van het bijlagenrapport. - 12 -
Beleidsplannen Operationeel Regionaal en landelijk Lokaal Rijk 4 e Nota Waterhuishouding 5 e nota Ruimtelijke Ordening Wet Milieubeheer Kaderrichtlijn water Waterbeheer 21 e eeuw Nationaal Bestuursakkoord Water Planologische kernbeslissing Nationaal Milieubeleidsplan Wet gemeentelijke watertaken Nieuwe waterwet Gemeente Moerdijk Structuurvisie Moerdijk Woonvisie Landschapsbeleids-plan Gemeentelijk Rioleringsplan Nota duurzaam bouwen Afkoppelplan Baggerplan Gemeente Moerdijk Bestemmingsplannen Basis rioleringsplan Beheerplan openbare ruimte Milieujaarprogramma Waterschap Brabantse Delta Strategienota Integraal Waterbeheerplan StroomGebiedsBeheerPlan (= SGBP) Beleidsvisie waterplannen Waterkansenkaart Keur Hemelwaterbeleidsplan Deel-SGBP TKV tussen Hollands-Diep en de Mark Waterplan Moerdijk Gemeenschappelijke visie Breed ondersteund uitvoeringsprogramma Waterschap Brabantse Delta Integrale gebiedsanalyses (IGA) Inrichtings- en uitvoeringsprogramma s Provincie Waterhuishoudingsplan Streekplan Milieubeleidsplan Natuurgebiedsplan Deelstroomgebiedsvisie Brabantse Delta Handreiking milieukwaliteit in de leefomgeving Leidraad water en milieu Gebiedsplan Brabantse Delta RWS Ruimte voor de rivier Waterleidingbedrijf Niet van toepassing Afbeelding 1 Schema met de relevante planvormen rond het waterplan - 13 -
2.3 Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden De verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden over de verschillende bij het waterbeheer betrokken organisaties is vastgelegd in een breed wettelijk kader 3. Tabel 1 geeft een overzicht van de organisaties die in het plangebied van het waterplan Moerdijk betrokken zijn bij het waterbeheer in juridische zin. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen het watersysteem en de waterketen. Het watersysteem is het geheel van grond-, oppervlakte- en hemelwater. De waterketen is gedefinieerd als de keten van onttrekking en bereiding van drinkwater, het gebruik van drinkwater, de inzameling, transport en zuivering van afvalwater en de lozing van het (gezuiverde) water op het oppervlaktewater. Hemelwater dat via het rioolstelsel afgevoerd wordt naar de zuivering maakt onderdeel uit van de waterketen. Hemelwater dat in de bodem infiltreert, komt in het watersysteem terecht. In hoofdstuk 1 van het bijlagenrapport zijn de diverse taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de verschillende betrokken organisaties nader omschreven. Vooral in het stedelijk gebied is water een belangrijk element van de openbare ruimte. Het is vaak beeld- en sfeerbepalend. Een uitgekiende inrichting en passend beheer en onderhoud van het oppervlaktewater kunnen daarom bijdragen aan het verhogen van de belevingswaarde. Het beheer van de openbare ruimte is de verantwoordelijkheid van de gemeente. Tabel 1: Overzicht van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden in relatie tot water in Moerdijk watersysteem waterketen Openbare ruimte Grondwaterbeheer Waterkwaliteitsbeheer Waterkwantiteitsbeheer Watervoorzieningsbeheer Regenwaterbeheer Rioleringsbeheer Zuiveringsbeheer Gemeente Moerdijk In stad 1 Waterschap Brabantse Delta regionaal 2 Provincie Noord-Brabant Waterleidingbedrijf RWS 1 conform Wet Gemeentelijke watertaken 2 voorstel Beleidsbrief Regenwater en riolering Grote winningen winning toezic ht 3 Grondwet, Provinciewet, Grondwaterwet, Wet op de waterhuishouding, Wet gemeentelijke watertaken, Wet milieubeheer, Woningwet/Bouwbesluit, Wet op de Ruimtelijke Ordening, Waterschapswet, Wabo, Waterwet, provinciale verordeningen en de reglementen van waterschappen en gemeenten. - 14 -
In afbeelding 2 staat weergegeven welke instantie verantwoordelijk is voor de verschillende onderdelen uit de waterkringloop. Afbeelding 2 Verantwoordelijkheden met betrekking tot het (stedelijk) waterbeheer 2.4 Ontwikkelingen en toekomstig beleid Onderstaande waterontwikkelingen en toekomstig beleid, geordend van Europa naar lokaal, spelen binnen de gemeente Moerdijk. Per ontwikkeling, beleidsstuk is aangegeven in hoeverre hiermee in het waterplan rekening is gehouden. Kaderrichtlijn water (KRW) In de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) zijn doelen geformuleerd over hoe we de komende jaren om moeten gaan met water, met name in kwalitatieve zin. De kaderrichtlijn richt zich op het beschermen van het water binnen de grenzen van Europa en stelt zich tot doel dat alle Europese wateren (dus ook de grensoverschrijdende) in het jaar 2015 een goede (chemische en ecologische) toestand hebben bereikt. Dit wil zij onder meer bereiken door lozingen op het oppervlaktewater aan te pakken en watersystemen natuurlijker in te richten. Daarnaast is het de bedoeling het duurzaam gebruik van water te bevorderen en de verontreiniging van grondwater aanzienlijk te verminderen. In de richtlijn is de stroomgebiedbenadering als uitgangspunt genomen. Voor het internationale stroomgebieddistrict van de Maas (waar de gemeente Moerdijk in valt) zal uiteindelijk één stroomgebiedbeheersplan (SGBP) moet worden opgesteld. Het SGBP zal worden gevoed door deelstroomgebiedsplannen. Gemeente Moerdijk ligt zowel in het deelstroomgebied Mark en Vliet als in het deelstroomgebied Hollands Diep en Amer. Dit plan, dat wordt opgesteld door het waterschap, moet in 2008 in concept gereed te zijn. Het SGBP is procedureel gekoppeld aan het nationale waterplan dat in december 2009 vastgesteld wordt. Alle Brabantse overheden maken in 2009 bindende afspraken over hun bijdrage aan het bereiken van de gestelde doelen, de benodigde, uit te werken maatregelen zijn in het waterplan - 15 -
verwerkt. Vanaf 2015 legt de KRW een resultaatverplichting op voor de realisatie van de geplande maatregelen uit de stroomgebiedbeheersplannen. Een schematisch overzicht van de checklist KRW-maatregelen is opgenomen in hoofdstuk 5 van het bijlagenrapport. Ruimte voor de rivier: ontwikkelingen Volkerak Zoommeer Het project Ruimte voor de Rivier zoekt naar diverse mogelijkheden om de grote rivieren in Nederland meer ruimte te geven. Die ruimte is nodig om een toenemende hoeveelheid water af te voeren. Een mogelijke maatregel is het rivierwater meer ruimte geven en het, bij uitzonderlijk hoge afvoeren tijdelijk te bergen op het Volkerak-Zoommeer. Deze waterberging maakt het overbodig om de dijken langs onder meer het Hollandsch Diep en het Haringvliet extra te verhogen. Voor deze tijdelijke berging zijn aanpassingen nodig aan de kunstwerken langs het Volkerak-Zoommeer. Tevens wordt bekeken of deze aanpassingen, doorlaatmiddelen te combineren zijn met de nodige aanpassingen voor het waterkwaliteitsprobleem (blauwalgenprobleem). Dat geldt vooral voor een doorlaatmiddel naar de Oosterschelde. Het (tijdelijk) opzetten van het waterpeil heeft wel effect op het regionale watersysteem. Zo kan het mogelijk zijn dat de afwatering van de Brabantse rivieren tijdelijk stagneert, van afwentelen kan echter ook hier geen sprake zijn. Deze, verder autonome, studie is nog in ontwikkeling, waardoor hier in het waterplan verder geen rekening mee is gehouden. Klimaatsontwikkeling en Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) De voorspellingen over de ontwikkeling van ons klimaat worden steeds nauwkeuriger en betrouwbaarder en alles wijst erop dat de aard en omvang van de neerslag in de komende decennia merkbaar gaat veranderen. De buien worden heviger waardoor de kans op wateroverlast, zowel in stedelijk als landelijk gebied, toeneemt als geen adequate maatregelen worden getroffen. Het Nationaal Bestuursakkoord Water speelt op deze ontwikkeling in. In het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) is afgesproken dat alle watersystemen in 2015 op orde zijn en dat vervolgens blijven. Voorafgaande aan het op orde brengen van het systeem dient het huidige systeem te worden verkend, zodat de huidige en toekomstige knelpunten in beeld komen en er maatregelen worden benoemd. Deze verkenning wordt gedaan met de IGA s. Tot 2015 worden de maatregelen uitgevoerd, indien er zich kansen voordoen dienen deze benut te worden. De maatregelen voortvloeiend uit dit waterplan zijn mede op deze ontwikkeling gebaseerd. Het NBW is daarom als richtinggevend meegenomen in dit plan. Blauwalgenproblematiek Volkerak Zoommeer Het verbeteren van de waterkwaliteit van het Volkerak-Zoommeer is een onderwerp van studie in een traject dat buiten de reikwijdte van dit waterplan loopt. In 2002/2003 heeft Rijkswaterstaat een verkenning uitgevoerd, waaruit blijkt dat voor de middellange termijn (tot ca. 2015) twee oplossingsrichtingen effectief kunnen zijn om de blauwalgengroei tegen te gaan: doorstroming met zoet water of zout water: In de eerste variant wordt onderzocht of doorspoeling met grote hoeveelheden zoet water kan zorgen voor een minimalisering van de blauwalgenproblematiek. Bij deze variant wordt rivierwater uit het Hollandsch Diep door het Volkerak-Zoommeer gespoeld en uiteindelijk via de sluizen bij Bath gespuid op de Ooster- en Westerschelde. De tweede variant gaat ervan uit dat zout water het gebied in- en uitstroomt, blauwalg overleeft dat zoute klimaat niet. Een van de aspecten die hierbij van belang is, is de watervoorziening voor de landbouw. Indien wordt gekozen voor deze zoute variant, heeft dit effect op het aanbod van zoet water voor o.a. de landbouw. Aanvoer van zoet water vanuit het Hollands Diep via de Roode Vaart als tegenstroom is aangedragen als mogelijke oplossing. Dit is meegenomen in 5.2.7. - 16 -
Momenteel wordt door het bestuurlijk overleg Krammer Volkerak (BOKV) een MER opgesteld waarin de mogelijke effecten van het bestrijden van blauwalg in het Volkerak-Zoommeer worden berekend. Op basis van de uitkomsten van deze MER zal er gekozen wordt voor de zoete of de zoute variant. De MER zal pas in de loop van 2008 worden afgerond, waarna de Staatssecretaris in 2009 een besluit zal nemen. Hierdoor wordt in het waterplan nog rekening gehouden met beide varianten. Wel worden tussenconclusies meegenomen als aanvullende randvoorwaarden. Integrale waterwet Met de intreding van de nieuwe Waterwet, waarschijnlijk medio 2009, verandert de verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de bij het waterbeheer betrokken organisaties. Deze nieuwe taken en eruit voortkomende maatregelen zijn in het waterplan verwerkt. De belangrijkste veranderingen betreffen: Operationele watertaken die nu nog aan de provincie zijn toebedeeld, zoals het grondwaterbeheer, worden zoveel mogelijk overgedragen aan de waterschappen. Uitzondering wordt gemaakt voor de vergunningverlening voor bepaalde categorieën van grondwateronttrekkingen (diep grondwater) en infiltraties (drinkwaterwinning, grote industriële onttrekkingen en koude-warmte opslag). De zorgplicht voor overtollig hemelwater en grondwater in het stedelijk gebied die aan de gemeente wordt overgedragen. Daarnaast wordt de gemeente belast met de ruimtelijke inpassingen van maatregelen gericht op waterkwantiteit en het uitvoeren van milieumaatregelen in het stedelijk gebied ten behoeve van de Kaderrichtlijn Water. De bevoegdheid voor het nemen van deze maatregelen is echter niet vastgelegd in de Waterwet maar in de Wet ruimtelijke ordening (Wro)en de Wet milieubeheer. De aansturing van de maatregelen volgt wel uit de Waterwet. Wet Gemeentelijke Watertaken De Wet Gemeentelijke Watertaken is per 1 januari 2008 in werking en regelt een aantal nieuwe zaken, met name op het gebied van het regenwaterbeleid en grondwater. De hoofdpunten uit de wet worden gevormd door de splitsing van de zorgplicht uit de huidige Wet Milieubeheer voor de inzameling en transport van afvalwater in drie afzonderlijke zorgplichten, te weten de zorgplicht voor: Afvalwater In hoofdzaak overeenkomend met de oude zorgplicht. Nieuwe verbrede zorgplicht voor buitengebied. Hemelwater Doelmatigheidsafweging met betrekking tot afkoppelen door gemeente, belangrijke primaire verantwoordelijkheid bij perceeleigenaar. Grondwater De Gemeente is verantwoordelijk voor de goede ontwatering van het openbaar gebied, inzameling en transport overtollig grondwater van particuliere terreinen en instellen loketfunctie voor klachten burgers. Het waterschap heeft ontvangstplicht. Om alle taken en verantwoordelijkheden te kunnen bekostigen krijgt de gemeente de mogelijkheid om een brede rioolheffing in te voeren, waarmee kosten kunnen worden gedekt voor collectieve maatregelen die noodzakelijk zijn voor een doelmatig werkende riolering en gemeentelijke maatregelen ten aanzien van hemelwater en grondwater). De Wet gemeentelijke watertaken wordt te zijner tijd in de Waterwet opgenomen. - 17 -
Wabo De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) heeft als kern de invoering van de omgevingsvergunning met als hoofddoel de administratieve lasten te verminderen én de dienstverlening aan burgers en bedrijven te verbeteren. Met de omgevingsvergunning worden een aantal toestemmingstelsels, vergunningen voor plaatsgebonden projecten die van invloed zijn op de fysieke leefomgeving gebundeld. De invoering van de Wabo, en daarmee de omgevingsvergunning loopt parallel aan het implementeren van andere (nieuwe) wet- en regelgeving, zoals de Integrale Waterwet. De Wabo heeft geen directie invloed op de uitvoering van het waterplan en wordt daarom als een autonomen ontwikkeling gezien. Optimalisatie afvalwatersystemen (OAS) Waterschap Brabantse Delta voert momenteel samen met de gemeenten studies uit naar optimalisatie van afvalwatersystemen (OAS), met als voornaamste doelstelling: inzicht in de inzameling, het transport en de duurzaamheid van de zuivering van afvalwater, het milieurendement en het verkrijgen van inzicht in de maatregelen die in de nabije toekomst mogelijk op beide partijen afkomen om dit systeem te optimaliseren en hoe dit alles kan tegen de laagst maatschappelijke uitvoeringskosten [3]. In een Afvalwaterakkoord, waarin de AOS resulteert maken de gemeenten en het waterschap gezamenlijk afspraken over de operationele en financiële maatregelen die nodig zijn om de gewenste, de benodige optimalisatie te bereiken. Integrale gebiedsanalyses (IGA) Tijdens het opstellen van het waterplan worden er vanuit Brabantse Delta integrale gebiedsanalyses (IGA s) opgesteld van alle (deel)stroomgebieden binnen hun beheersgebied. Het doel van een integrale gebiedsanalyse is een gebiedsbrede, hydrologisch onderbouwde en integrale visie op de inrichting en functioneren van het watersysteem. Een IGA is gericht op een watersysteem dat optimaal is afgestemd op de verschillende (grondgebruik)functies die aan het gebied zijn toegekend. Op basis van een integrale analyse wordt voor alle waterthema s inzicht gegeven in de te behalen doelen, de maatregelen die hiertoe uitgevoerd moeten worden en de te verwachte effecten. In de visie wordt het (haalbare en betaalbare) maatregelenpakket beschreven dat hiervoor nodig is. Het definitief maatregelenpakket wordt meegenomen in het vervolgtraject van de analyses en de uitwerking van het waterplan. Drie integrale gebiedsanalyses (IGA s) vallen (deels) binnen de grenzen van gemeente Moerdijk: Tonnekreek-Keenehaven. Gat van de Ham. Niervaart-Bloemendaal. Tijdens het opstellen van het waterplan (voorjaar 2008) was enkel de IGA Tonnenkreek- Keenehaven als definitief concept gereed. De IGA Gat van de Ham was in ontwikkeling en de IGA Niervaart-Bloemendaal was pas gestart. Enkel conclusies uit de IGA Tonnekreek- Keenehaven zijn meegenomen in dit waterplan. Wel is opgenomen dat de maatregelen die volgen uit de nog af te ronden IGA s uitgevoerd zullen worden. Zo is opgenomen dat gemeente en waterschap zich maximaal zullen inzetten voor de realisering van de 3 ecologische verbindingszones binnen de gemeente. Deze worden aangelegd op basis van de afgeronde IGA s. - 18 -
- 19 -
3 VISIE OP HET TOEKOMSTIGE WATERSYSTEEM In dit plan wordt door de gemeente en het waterschap Brabantse Delta aangegeven hoe het watersysteem van Moerdijk er over 20 jaar moet uitzien. Hiervoor is concreet een maatregelenprogramma voor de komende vijf jaar opgesteld met een doorkijk tot 2027, de uiterlijke realisatietermijn van de Europese Kaderrichtlijn Water. Samen zal datgene ondernomen worden om de maatregelen die nodig zijn uit te voeren. Door voor het watersysteem van Moerdijk een visie op te stellen wordt duidelijk wat de gemeente en het waterschap willen bereiken met het watersysteem. De gezamenlijke lange termijn visie voor het watersysteem van de gemeente Moerdijk is: een robuust watersysteem van voldoende kwaliteit en veiligheid dat aansluit bij de natuurlijke omstandigheden op en om het Moerdijkse grondgebied en dat nu en in de toekomst voldoet aan de wettelijke verplichtingen en beleidsregels. Natuurlijk bepalen de aan de watergangen toegekende functies eisen waaraan het watersysteem moet voldoen. Voor een natuurlijk watersysteem worden namelijk andere eisen gesteld aan de inrichting en waterkwaliteit dan aan stadswater of zwemwater. De visie op het watersysteem en de waterketen van de gemeente Moerdijk en het waterschap hangt daarom nauw samen met het vigerende beleid, de ontwikkelingen daarin en de kansen en potenties van het gebied. Op dit moment is en wordt er (inter)nationaal veel nieuw beleid en wet- en regelgeving op het gebied van water ontwikkeld. Water is een belangrijk beleidsveld geworden. Vandaar ook de wens voor een nieuw gemeentelijk waterplan. Om invulling te geven aan en om in te kunnen spelen op de nieuwe wettelijke aspecten maar zeker ook op nieuwe waarden zoals ecologie en het informeren van burgers en bedrijven over water is de visie opgedeeld in zes overkoepelende thema s. In het volgende hoofdstuk zijn de thema s verder uitgewerkt met een concrete beschrijving van de knelpunten en de kansen met een concluderend streefbeeld en te nemen maatregelen. 1. Organisatie en communicatie Water moet een plek tussen de oren krijgen. Om water te integreren in de dagelijkse gang van zaken wordt het belang van water en de rol die de verschillende participerende partijen, en specifiek ook de burgers, ten aanzien hiervan spelen breed uitgedragen. 2. Waterkwantiteit Het beschermingsniveau tegen wateroverlast in de gemeente Moerdijk wordt opgehoogd om ook in de toekomst voldoende beschermd te zijn tegen (mogelijk) wateroverlast waarbij rekening gehouden wordt met klimaatsenario s (temperatuurstijging, drogere zomers afgewisseld met extreme hoosbuien, beduidend nattere winters en zeespiegelstijging) 3. Waterkwaliteit In 2015 moet, volgens de Europese Unie, het (grond- en oppervlakte)watersysteem voldoen aan de Kaderrichtlijn Water en in een goede ecologische en chemische toestand zijn en blijven. Daarbij moet bijvoorbeeld aan de basisinspanning voldaan worden en invulling worden gegeven aan het waterkwaliteitspoor - 20 -
4. Water in de bebouwde leefomgeving Bij ruimtelijke veranderingen wordt water als mede ordenend principe meegenomen. Door water te combineren met groen wordt de natuur in de stad versterkt en vormt een verbinding met het landelijk gebied. De afvoer van regenwater uit het stedelijk gebied vindt plaats via een vastgestelde waterstructuur en mag het landelijk niet belasten. Ruimtelijke ontwikkelingen in het stedelijk gebied worden beschouwd als kansen om de waterstructuur te optimaliseren, te versterken of te realiseren. 5. Stedelijk grondwater Het inzicht in het functioneren van het grondwatersysteem wordt verhoogd door het opstellen van een meetsysteem. Bovendien wordt gezamenlijk het initiatief genomen om grondwateroverlastlocaties op te sporen en te verhelpen. Er komt een centraal aanspreekpunt voor grondwaterproblemen. 6. Beheer en onderhoud Het beheer en onderhoud van het watersysteem en bijbehorende infrastructuur wordt geoptimaliseerd en afgestemd op de gebruiksfunctie. Taken en bevoegdheden van gemeente en waterschap zijn op elkaar afgestemd. Bij het ontwerp van nieuwe voorzieningen vindt in een zo vroeg mogelijk stadium afstemming plaats (beheerbewuste planvorming). Plannen worden getoetst aan de onderhoudsuitgangspunten van het waterschap, zoals beschreven in de beleidsregel Waterlopen op orde [4]. Uitgangspunt voor de realisering en uitvoering van alle maatregelen is dat de lange termijn visie richtinggevend is voor de ontwikkelingen op de korte termijn. Projecten die niet bijdragen aan het bereiken van de lange termijn visie krijgen geen prioriteit of worden helemaal niet uitgevoerd. Hiermee worden onnodige kapitaaluitgaven op korte termijn voorkomen. Afbeelding 3 Gemeentehuis Moerdijk - 21 -
4 THEMATISCHE UITWERKING In dit hoofdstuk worden de verschillende visiethema s in aparte paragrafen uitgewerkt met behulp van een analyse, waarbij de belangrijkste knelpunten binnen het watersysteem en waterketen van de gemeente Moerdijk zijn weergegeven met een concluderend streefbeeld van de gewenste toekomstige situatie en te nemen maatregelen. De knelpunten zijn ontleend aan: Een inventarisatie van knelpunten in de huidige situatie, onder meer met behulp van de projectgroep. Een analyse van de verschillen tussen de huidige situatie en de gewenste toekomstige situatie. De mogelijke oplossingsrichtingen en te nemen maatregelen zijn in dit hoofdstuk enigszins algemeen en globaal beschreven. In deze planperiode uitvoeren van alle noodzakelijke maatregelen is niet mogelijk, ze zijn wel allen opgenomen in de uitvoeringstabel welke is opgenomen als bijlage 3. De meest urgente maatregelen (m.u.m.) als gevolg van een wettelijke verplichting en of prioriteit bij de gemeente dan wel waterschap zijn uitgewerkt in hoofdstuk 5, uitvoeringsprogramma. Na de beeldvormende vergadering, welke is gehouden op 3 juni 2008 zijn de maatregelen aangescherpt en aangevuld. Tevens is door de ZLTO nog een schriftelijke reactie ingediend naar aanleiding van deze bijeenkomst en het concept waterplan. Het verslag van deze beeldvormende vergadering en de schriftelijke reactie van de ZLTO zijn opgenomen als respectievelijk bijlage 4 en 5. 4.1 Communicatie en organisatie Communicatie, zowel intern binnen de gemeentelijke organisatie als extern met het waterschap, de provincie en zeer zeker de burgers van de gemeente Moerdijk, is essentieel om optimaal invulling te kunnen geven aan de wensen en eisen met betrekking tot water in de gemeente en de rol die de verschillende partijen daarin spelen. Water moet een plek tussen de oren krijgen. Door een aantal nieuwe ontwikkelingen (KRW, NBW, Integrale waterwet, Wet gemeentelijke watertaken) komt het taakveld water meer in de belangstelling. Water speelt steeds vaker een rol in ruimtelijke ontwikkelingen, zowel in stedelijk gebied als in het landelijk gebied met alle consequenties voor de stad, het landschap en natuur. Deze ontwikkelingen maken het noodzakelijk dat ook binnen de gemeente Moerdijk de benodigde personele capaciteit beschikbaar is om het thema water voldoende aandacht te kunnen geven en de watertaken uit te kunnen voeren. Voor voldoende integratie moet er tevens sprake zijn van een goed georganiseerd overleg tussen gemeente en waterschap en tussen de verschillende afdelingen binnen deze organisaties. Dit speelt zowel op ambtelijk als op bestuurlijk niveau. Een georganiseerd overleg begint met goede afspraken. Voorliggend waterplan vormt daarvoor de basis. Het is aan beide partijen om de voortgang van de uitvoering van het waterplan te monitoren en nieuwe ontwikkelingen te toetsen aan de met dit plan gemaakte afspraken. De bewustwording van water in brede zin, in- en extern, en de gevolgen die water kan hebben op het dagelijks leven nu en in de toekomst is zeer belangrijk. Bij de uitwerking van het waterplan zal vooral in de komende periode veel gericht zijn op het herkenbaar maken hoe, in de toekomst, omgegaan zal worden met water. Vooral in deze eerst komende tijd zullen daarom veel maatregelen op dit gebied genomen en uitgevoerd worden. - 22 -
Streefbeeld 1a. De gemeentelijke organisatie is in staat om alle watertaken uit te voeren Binnen de gemeente Moerdijk is de benodigde personele capaciteit beschikbaar om het thema water voldoende aandacht te kunnen geven en alle watertaken uit te kunnen voeren. 1b. Communicatie intern en extern Optimale communicatie binnen gemeente en tussen gemeente en waterschap door een duidelijke overlegstructuur. 1c. 1 Waterloket voor burgers en bedrijven Burgers en bedrijven kunnen voor al hun waterzaken terecht bij één loket van de gemeente. Deze gedachte is zodanig uitgewerkt dat de vraag op de juiste plek behandeld wordt. 1d. Actief voorlichtingsbeleid De gemeente en het waterschap nemen een proactieve houding bij het informeren van haar burgers met betrekking tot het thema water in Moerdijk, vooral gekoppeld aan projecten en in het kader van andere ontwikkelingen. 4.1a De gemeente is in staat om de watertaken uit te voeren. (m.u.m. 1) Momenteel is er binnen de gemeente Moerdijk onvoldoende personele capaciteit beschikbaar voor het onderwerp Water. Het huidige takenveld op het gebied van Water moet onder tijdsdruk uitgevoerd worden en daarnaast komen er nog extra taken bij als gevolg van nieuwe ontwikkelingen, zoals de KRW, NBW en de nieuwe Waterwet. Het gevolg is een tekort aan personele capaciteit. Dit kan opgelost worden door voor het huidige personeel voldoende tijd te ramen voor het uitvoeren van watertaken en het aannemen of inhuren van extra personeel (capaciteit en kennis) voor watertaken. Een uitwerking van deze maatregel om te komen tot de benodigde personele capaciteit is als meest urgente maatregel uitgewerkt in 5.2.1. Knelpunt: Er is onvoldoende personele capaciteit en kennis beschikbaar voor het onderwerp water Oplossing: Voldoende tijd reserveren voor watertaken bij huidig personeel, of extra personeel inhuren/aanstellen voor watertaken. 4.1b De communicatie binnen en tussen gemeente en waterschap is optimaal. (m.u.m. 2) Binnen de afdeling beleid kreeg het thema water tot een jaar geleden beperkte aandacht. Om hier structureel verandering in te brengen is het instellen van een waterpanel voor periodiek overleg tussen medewerkers van het waterschap en de gemeente de meest voor de handliggende weg. Incidenteel kunnen en zullen ook rijkswaterstaat of de provincie uitgenodigd worden deel te nemen aan het overleg, zij zijn normaliter agendalid. - 23 -
Het waterpanel draagt zorg voor een goede afstemming tussen de verschillende plannen binnen de gemeente waarin water een rol speelt en het benutten van kansen binnen deze plannen. Het waterpanel moet er voor zorgen dat het waterplan, de overige beleidsplannen en de verschillende projecten op elkaar worden afgestemd, zodat er geen tegenstrijdigheden ontstaan. Jaarlijks zal tevens minimaal één bestuurlijk overleg plaatsvinden over waterzaken tussen waterschap en gemeente. Dit overleg wordt ambtelijk, door het waterpanel worden voorbereid. Het waterpanel zal tevens een voorstel maken voor de prioritering van de op te pakken en uit te voeren maatregelen voor het komende jaar wat het water betreft. Knelpunt: Thema water heeft beperkte aandacht binnen de gemeente. Oplossing: Het waterpanel zorgt dat water een volwaardige plaats krijgt en behoudt binnen de afdelingen Strategie en Advies, Realisatie en Beheer, Vergunningen en Projecten. In gezamenlijkheid is afgesproken dat de ambtelijke werkgroep van dit waterplan zal door functioneren als het waterpanel. In hoofdstuk 5.2.2 is deze maatregel nog enigszins verder uitgewerkt en zijn de financiële gevolgen in beeld gebracht. 4.1c 1 Waterloket voor burgers en bedrijven (m.u.m. 3) Bij ruimtelijke initiatieven of in het kader van vergunningverlening en handhaving is er reeds voldoende communicatie over water richting burgers, initiatiefnemers. Op dit moment is er echter geen algemeen loket voor watervragen, hierdoor is voor niet projectgebonden watervragen vaak niet duidelijk bij wie burgers of bedrijven terecht kunnen. De gemeente wordt, als gevolg van de nieuwe integrale waterwet verplicht te zorgen voor het loket en de verwerking van de vragen. De één-loket-gedachte maakt de afstand tussen de burger en het ambtelijk apparaat kleiner. Er is één plek, deze kan ook digitaal/virtueel zijn, waar alle vragen van de burgers en bedrijven worden verzameld. Van hieruit worden ze doorgestuurd naar de behandelende ambtenaar van de gemeente, waterschap of provincie. Hierdoor kan voorkomen worden dat vragers onterecht van de ene naar de andere organisatie worden gestuurd. Het waterschap en de gemeente zelf zorgen voor een goede afstemming en het doorspelen van de vragen, klachten en eventuele suggesties. Deze aanpak maakt het tevens eenvoudiger om klachten en opmerkingen te verzamelen en te registreren. Voor de medewerkers van het gemeentelijk informatiecentrum en de klachtenlijn moet ook duidelijk worden naar wie ze vragen of klachten kunnen doorspelen. In hoofdstuk 5.2.3 is deze maatregel verder uitgewerkt aan de hand van concrete voorbeelden. Knelpunt: Het is niet altijd duidelijk waar burgers en bedrijven terecht kunnen met hun watervragen. Oplossing: Een waterloket kan ervoor zorgen dat watervragen snel bij de juiste persoon terecht komen en spoedig afgehandeld worden. Binnen de gemeente moet dit op een centrale plaats geregeld worden. - 24 -
4.1d Een Pro-actief voorlichtingsbeleid Een actief voorlichtingsbeleid zorgt ervoor dat de burgers op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op het gebied van water binnen de gemeente Moerdijk. Dit biedt de individuele burger de mogelijkheid om eigen initiatieven te ontwikkelen en tevens wordt het draagvlak voor de gemeentelijke activiteiten vergroot. Voorbeelden zijn het ontwikkelen van voorlichtingsfolders, het organiseren van bijeenkomsten en het opzetten van lespakketten, spettercolleges voor de basisscholen van Moerdijk. Binnen West Brabant wordt als een van de KRW-maatregels, gezamenlijk een voorlichting en educatieprogramma opgezet. De gemeente Moerdijk zal hierin participeren, financieel (met het normbedrag 10.000,-/jr) en indien mogelijk en wenselijk inhoudelijk. De gemeente en het waterschap nemen een proactieve houding in bij het informeren van haar burgers met betrekking tot het thema water in Moerdijk, vooral gekoppeld aan projecten en ontwikkelingen. Risico: Onvoldoende waterkennis bij burgers en of draagvlak voor de mogelijke maatregelen kan leiden tot onbedoelde verontreiniging van watersystemen. Oplossing: Pro-actieve voorlichting over water m.b.v. folders in nieuwbouwwijken, artikelen over water in huis aan huisbladen, lespakketten en informatie over water op de gemeentelijke website Naast communicatie over projecten is het ook wenselijk burgers te benaderen over hun rol bij het verbeteren van de waterkwaliteit en -kwantiteit. Onvoldoende waterkennis bij burgers kan er toe leiden dat er uit onwetendheid verkeerd wordt omgegaan met het watersystemen wat bijvoorbeeld verontreiniging van het oppervlaktewater tot gevolg kan hebben. Denk aan het gebruik van bestijdingsmiddelen, het verkeerd afkoppelen van regenwater en het gebruik van uitlogend (bouw)materialen als zink en koper. Bewust omgaan met water in huishoudens wordt gestimuleerd door het geven van voorlichting. De gemeente haakt hiervoor aan bij de landelijke campagne Nederland leeft met Water (www.nederlandleeftmetwater.nl). 4.2 Waterkwantiteit Regionaal en lokaal wateroverlast moet worden beperkt, hier wordt landelijk ook veel aandacht aan besteed onder andere met de Nederland leeft met water campagne. Bij planontwikkeling en/of functiewijziging is het uitgangspunt dat het huidige functioneren van het watersysteem niet mag verslechteren, zowel kwantitatief als kwalitatief. Daarnaast geldt het principe niet afwentelen, de eigen broek ophouden en het probleem in eigen beheer oplossen. In het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) is als beleid opgenomen dat het watersysteem in 2015 zodanig ingericht is en beheerd wordt dat het watersysteem voldoet aan de normen conform WB21 en NBW. De opgave om dit te bereiken waarbij de trits vasthouden-bergenafvoeren een belangrijke rol speelt wordt de stedelijke wateropgave genoemd. - 25 -