COIG Genoom & Genetica take home messages juni 2019 Clinical Genetics UMCG
Klinisch Genetisch Redeneren Denk genetisch: genetische basisbegrippen: belangrijk familie-anamnese: sowieso belangrijk (bijv. om de DNA- uitslag te kunnen interpreteren) counselen: adequaat vertalen van kennis, kansen en keuzes de houdbaarheid van een genetische uitslag is beperkt!! Clinical Genetics UMCG
Trends in de genoomdiagnostiek Van zeldzame monogene aandoeningen naar complexe, veelvoorkomende ziekten met een erfelijke component Van last resort na een diagnostische odysee, naar genome first Van (gen- of ziekte-) specifieke test naar one-test-fits-all Interpretatie van uitslagen toenemend afhankelijk van datasharing en multidisciplinair overleg
Onderzoekstechnieken genoomdiagnostiek Van chromosoomonderzoek naar desktop WGS Nanopore sequencing
Ethische aspecten DNA diagnostiek 2 Toenemende consensus: o Dat actionable genetische informatie aangeboden moet worden o Dat het traditionele informed consent model niet meer volstaat o Dat tiered consent een optie kan zijn ( genetisch keuzemenu ) o Recht op niet-weten respecteren Discussie: o Hoe bevindingen teruggekoppeld moeten worden o Hoe op te stellen naar informren van familieleden o Hoe om te gaan met kinderen en hun recht op een open toekomst o Wat te doen met materiaal/uitslagen na het overlijden van de patient
Workshops
Pharmacogenetica Prospectief genotyperen voor TPMT verlaagt risico op hematologische toxiciteit met 10x 95% van de populatie is drager van een actionable PGx variant
Stofwisselingsziekten bij volwassenen Algemene (biochemische) principes van een erfelijke stofwisselingsziekte: volgens de A-B-C-D formule Globale classificatie van erfelijke stofwisselingsziekten Algemene behandelingsprincipe van een erfelijke stofwisselingsziekte: substraatreductie, enzymvervanging, substitutie, afvoer toxische metabolieten Wanneer diagnostiek naar stofwisselingsziekten? denk aan plus- en vraagtekens Opvang acute metabole ontregeling: Het is leuk! check noodprotocol! (https://investof.nl)
Next gen sequencing voor de internist 1 1 run NGS = 11 jaar PCR & sanger
Next gen sequencing voor de internist 2 Next-gen sequencing is eindeloos veel krachtiger dan klassieke PCR en sequencing De onderliggende concepten zijn niet lastig te begrijpen, en geven veel inzicht Begrip à kritisch beoordelen van uitslagen
Nefrogenetica 1 Nierziekten: Vaak erfelijke component, met name cystenieren Terminaal nierfalen: 10% vd patiënten erfelijke oorzaak! Erfelijke nierziekten: - Anamnese, familie-anamnese, stamboom - (Familie)-anamnese: vraag naar: doofheid, diabetes, visusstoornissen, cardiale afwijkingen, myopathie, neurologische aandoening
Nefrogenetica 2 - Ziekte-specifieke panels en WES: diagnostiek efficiënter en sneller - Geen mutatie(s) sluit erfelijke nierziekte niet uit - DNA- diagnose: therapeutische consequenties - Verwijzing naar / overleg met klinische genetica is bij meeste erfelijke nierziekten (ook bij ADPKD!) zinvol
Oncogenetica 1 Anno 2019 hebben alle patienten met kanker recht op een adequate familieanamnese. Ovariumcarcinoom is indicatie voor DNA-diagnostiek ongeacht leeftijd of familieanamnese Gen-panels voor diagnostiek bij vermoeden erfelijke kanker Triple negatieve borstkanker <60 jaar is indicatie voor DNAdiagnostiek, ongeacht familieanamnese
Oncogenetica 2 Verwijs de juiste (= index) patient Uitsluiten van erfelijke oorzaak nog niet mogelijk tumor DNA onderzoek kiembaan DNA onderzoek PARP remmers als onderhoudsbehandeling bij BRCA-gerelateerd ovariumcarcinoom
Genetica voor reumatoloog en immunoloog (io) HLA-B27 bepalingen zijn meestal niet geïndiceerd Bij periodieke koorts à denk aan een periodiek koortssyndroom, maar denk eerst aan infecties en maligniteiten De familie anamnese in de reumatologie: goed voor je patiëntrelatie, maar vaak niet bijdragend
RNA The RNAissance 80% van ons genoom wordt overgeschreven in niet-coderend RNA! Dat is 50x meer dan het mrna! Niet coderende RNAs zijn de drug targets van de toekomst microrna, sirna, long non-coding RNAs
New England Journal of Medicine, maart 2017
vasculaire geneeskunde 1 Twee keer een zeldzame aandoening in de familie? Denk aan genetica! Onverklaard aneurysma van de thoracale aorta? Denk erfelijke vormen van TAAD en consequenties voor behandeling/follow up FH? Let op leeftijd- en geslachtsafhankelijke referentiewaarden
vasculaire geneeskunde 2 Diabetes en gehoorsproblemen in de familie? Denk aan MELAS. Diabetes op jonge leeftijd in de familie? Denk aan MODY: belangrijk voor het beleid
Nog vragen? uw locale / regionale UMC afdeling klinische genetica! Denk aan uw e-evaluatie formulier: geef niet alleen aan wat u goed vond of beter kan maar ook wat u gemist heeft