Pathologisch huidpulken DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN PATHOLOGISCH HUIDPULKEN (SKIN PICKING DISORDER) BIJ EEN AUTISMESPECTRUMSTOORNIS EVA ENSCHEDE, PSYCHOLOOG IN OPLEIDING TOT GZ-PSYCHOLOOG
Skin picking disorder (excoriatiestoornis) DSM-5 Obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen (APA, 2013). Casus Anne Jongvolwassen vrouw Autismespectrumstoornis Krabt overmatig aan wondjes op haar gezicht en hals Badkamer of woonkamer Schaamte, kostte veel tijd, minder contact met vriendinnen
Diagnostiek Skin Picking Scale (Keuthen et al., 2001a; Nederlandse versie: Schuck, Keijsers, & Rinck, 2011) Hoe vaak voelt u de drang tot huid krabben? Hoeveel tijd besteedt u aan het huid krabben? Skin Picking Impact Scale (Keuthen et al., 2001b) Ik denk dat mijn sociaal leven beter zou zijn als ik niet aan mijn huid zou krabben. (Schaal van 0-5) Ik voel me niet aantrekkelijk vanwege het huid krabben. (Schaal van 0-5) Observatie- en registratiemethoden 0 = geen 1 = mild, minder dan 1 uur/dag wordt besteed aan huid krabben of af en toe huid krabben 2 = middelmatig, 1-3 uur/dag wordt besteed aan huid krabben of frequent huid krabben 3 = erg veel, 3-8 uur/dag wordt besteed aan huid krabben of zeer frequent huid krabben 4 = extreem, meer dan 8 uur/dag wordt besteed aan huid krabben of bijna constant huid krabben
Behandeling Habit Reversal (Teng, Woods, & Twohig, 2006) Stap 1: Bewustwording Stap 2: Onverenigbare respons Stap 3: Betrekken van de omgeving Korte Cognitieve Gedragstherapie (Schuck, Keijsers, en Rinck, 2011) Psycho-educatie Cognitieve interventies Gedragstherapeutische interventies
Behandeling Anne Begonnen met het protocol voor ongewenste gewoonten (Hoogduin, Hagenaars & Keijsers, 2011) Overzicht maken positieve en negatieve gevolgen van het krabben Registreren van het krabben Beperking in tijd en plaats Tegenbeweging invoeren (onverenigbare respons) Onderzoeken wat het krabgedrag uitlokt Na vier sessies bleek de voortgang die Anne boekte, beperkt.
Functieanalyse Anne (Enschede, van Hout, Vet & van Dijken, 2015)
Behandeling Anne Aanvullende interventies: Cue exposure aan de drang te krabben en responspreventie Gedachteschema s maken van disfunctionele gedachten tav zelfbeeld en capaciteiten Briefjes ophangen op plaatsen waar Anne vaak krabde (vergroten van bewustzijn) Resultaten behandeling In 20 sessies van gemiddeld 280 minuten naar 47 minuten per dag Totaalscores Skin Picking Scale (12 9) en Skin Picking Impact Scale (21 20) Anne was nog niet tevreden over het behaalde resultaat dus de behandeling is voortgezet
Aanbevelingen behandeling bij een patiënt met een autismespectrumstoornis - 1 Omgeving van de patiënt betrekken Bewustwording: bijv. door patiënt erop te wijzen dat hij/zij krabt Generaliseren van het geleerde naar de thuissituatie door bijv. te helpen met oefenen of herinneren aan het huiswerk Inzicht krijgen in de triggers van het krabben Motiveren van de patiënt Meer gericht op de praktische concrete voordelen dan op de emotionele voordelen
Aanbevelingen behandeling bij een patiënt met een autismespectrumstoornis - 2 Heldere communicatie met de patiënt Heldere en eenduidige communicatie met de patiënt Checken of de patiënt het heeft begrepen Visuele ondersteuning bij de communicatie door bijv. gebruik van whiteboard Huiswerk expliciet en concreet opgeven Wanneer, hoelang, waar en hoe gaat de patiënt oefenen Mogelijk ook het huiswerk op papier meegeven of laten opschrijven
Aanbevelingen behandeling bij een patiënt met een autismespectrumstoornis - 3 Behandeling duurt vaak langer 12 sessies ipv 6 (Protocol ongewenste gewoonten; Hoogduin, Hagenaars en Keijsers, 2004) Foto s maken/ophangen Dagelijks foto s laten maken van de aangedane huid om het lange termijn doel wat meer naar voren halen mogelijk motivatie verhogend Foto s van de niet aangedane huid ophangen in huis om doel te visualiseren Bijvoorbeeld op plaatsen waar de patiënt vaak krabt
Meer informatie? Tijdschrift voor Gedragstherapie editie maart 2015
Samenwerking Lentis Wiljo van Hout, universitair docent klinische psychologie aan de RUG, GZ-psycholoog en cognitief gedragstherapeut VGCt bij de polikliniek dwangstoornissen (Jonx/Lentis). Leonieke Vet, klinisch psycholoog en cognitief gedragstherapeut VGCt bij de polikliniek dwangstoornissen (Jonx/Lentis). Sebina van Dijken, gezondheidszorgpsycholoog en cognitief gedragstherapeut VGCt bij de polikliniek dwangstoornissen (Jonx/Lentis). Rijksuniversiteit Groningen