HOE WERKT LEAN STARTUP VOOR UW BEDRIJF?

HOE WERKT LEAN STARTUP VOOR UW BEDRIJF? Een bundel van blogs over Lean Startup en Scrum in praktijk 1

Blogbundel INTRODUCTIE. Achterover leunen zit er tegenwoordig niet In deze bundel vindt u een verzameling columns rondom dit onderw- in voor bedrijven. Oude bedrijfsmodellen erp. Zo kunt u lezen hoe moderne ontwikkelmethodes als Scrum en vallen met grote regelmaat om en sten te ontwikkelen. Lean Startup bedrijven helpen sneller te innoveren en nieuwe dien- organisaties die dit niet zien aankomen, Wij hopen dat deze bundel u zal inspireren om op een andere gaan genadeloos ten onder. antwoord op de vraag hoe u als startup of juist als groot bedrijf het manier te kijken uw eigen bedrijfsstrategie. Misschien krijgt u wel beste kunt inspelen op veranderingen de markt. De rol die software- Belangrijker dan ooit is daarom dat organisaties hun bedrijfsstrat- ontwikkeling en IT daarin kunnen spelen, zult u verstelt doen staan. egie in lijn brengen met de nieuwe digitale wereld. Een wereld waarin e-commerce, flexibele bedrijfsmodellen en continue innovatie vereist is om blijvend succesvol te zijn. IT speelt een centrale rol in deze nieuwe wereld en is in veel gevallen de motor die de bedrijfs- Hoe krijgt u vastgelopen IT-projecten weer in beweging en waarom zou je als bedrijf voering zowel bepaalt als faciliteert. Dit betekent dat bedrijven moeten überhaupt aan softwareontwikkeling doen? investeren in hun IT-oplossingen, niet alleen door de beste oplossingen in te kopen, maar door daar met een eigen strategie en visie op verder te bouwen. Softwareontwikkeling wordt steeds meer een middel waar- Erik Seveke mee bedrijven zich kunnen onderscheiden van hun concurrentie, zowel Directeur GlobalOrange wat betreft hun diensten als de effiëntie van hun bedrijfsprocessen. Erik.Seveke@GlobalOrange.nl COLUMNS Lean Startup: juíst geschikt Scrummen Drie misvattingen over Kickstart voor voor gevestigde organisaties met je IT-partner softwareontwikkeling doodlopende projecten 2

LEAN STARTUP: JUÍST GESCHIKT VOOR GEVESTIGDE ORGANISATIES Een veelgehoorde misvatting over de Lean Startupmethode is dat deze ongeschikt zou zijn voor grote organisaties. Een startup is natuurlijk niet te vergelijken met een groot bedrijf, maar toch is het toepassen van de Lean Startup-methode een heel effectieve manier om de resultaten van softwareontwikkeling binnen grote organisaties te verbeteren. Voor mensen die er nog niet mee bekend zijn: de Lean Startup is een methode voor het ontwikkelen van producten en bedrijfsmodellen, bedacht door Eric Ries. In 2011 verscheen het gelijknamige boek, dat een ware revolutie veroorzaakte binnen organisaties. Een centrale gedachte in de Lean Startup is dat een nieuw product niet eerst in detail gespecificeerd moet worden voordat er met de ontwikkeling wordt begonnen. Daarvoor in plaats biedt de methode een efficiënte manier om te ontdekken welk product er überhaupt gemaakt moet worden. Dit houdt in dat er in stappen steeds een bruikbaar onderdeel van het eindproduct wordt opgeleverd en bij elke stap wordt gemeten in hoeverre dit geslaagd is. De methode heeft veel raakvlakken met agile-softwareontwikkeling, maar in de Lean Startup ligt de focus puur op het ontwikkelen van nieuwe producten en bedrijfsmodellen. Concrete oplossingen Naast de misvatting over de toepasbaarheid van de Lean Startup voor grote organisaties, wordt ook wel eens gesteld dat deze werkwijze ertoe kan leiden dat er in hoog tempo slechte of onvolledige software wordt opgeleverd. Dit is nadrukkelijk niet het geval. Er wordt juist gekeken naar de primaire business-wens en hoe die zo goed en snel mogelijk vertaald kan worden naar een concrete bruikbare oplossing. Sterker nog, door snel te bewijzen dat een business-aanname niet correct is, kan veel tijd en geld bespaard worden. Deze middelen kunnen vervolgens weer gebruikt worden voor verdere ontwikkeling met een aangepaste strategie. Hier zie je dus ook de voordelen van snel falen, om vervolgens weer met een nieuwe richting of strategie verder te gaan. Verouderde systemen Gevestigde bedrijven worden vaak geremd in hun innovatie door verouderde IT-systemen, organisatiestructuren en werkwijzen. De traditionele watervalmethode voor softwareontwikkeling is daar een goed voorbeeld van. Met de juiste middelen kan tegenwoordig echter heel goed doorontwikkeld en geïnnoveerd worden bovenop verouderde systemen. Een oude infrastructuur is daardoor niet meer een technologisch blok aan je been, maar een bouwsteen voor vernieuwing. Cruciaal is echter dat projecten klein worden gehouden, ondanks de bedrijfsgrootte. Projectteams moeten deels zelfsturend zijn met een mandaat van de directie, om vervolgens als een soort kleine startup binnen de grote organisatie snel nieuwe producten in de markt te kunnen zetten. Het succes van deze werkwijze wordt bewezen door grote organisaties als Google, Facebook en LinkedIn, die deze methode toepassen. Maak megaprojecten klein Ook in mijn dagelijkse werk wordt regelmatig de waarde van de Lean Startup-methode aangetoond. Een goed voorbeeld is een klant die ooit besloot om aan een megaproject te beginnen met de interne IT-afdeling, maar na enkele jaren van ontwikkeling nog steeds geen concreet bruikbaar product had. De omslag kwam toen een nieuwe manager met visie besloot naar alternatieven te kijken. Na uitvoerig overleg konden we vervolgens met de Lean Startup en Scrum binnen enkele maanden een werkend product voor het bedrijf neerzetten, waarmee direct kosten werden bespaard. Natuurlijk voldeed dit product nog niet alle eisen, maar het was functioneel en bood een directe meerwaarde aan de business. Een duidelijk voorbeeld van een organisatie die in één klap was bekeerd tot het gedachtengoed achter agile en de Lean Startup. Veranderen van denkwijze Zowel mensen als organisaties laten zich niet zomaar veranderen. Bedrijfsverandering is dan ook een complex proces. Innovatie begint traditiegetrouw aan de top, maar de belangrijkste stap naar effectieve innovatie is in feite het managementbesluit om volgens methodes als de Lean Startup en Scrum te gaan werken. Alleen dan kan een organisatie op een efficiënte manier gaan ontdekken welk product de business precies nodig heeft. 3

SCRUMMEN MET JE IT-PARTNER. Nog steeds kom ik met regelmaat in contact met potentiële klanten die op een ouderwetse manier denken over softwareontwikkeling. Ze hebben een site of een platform nodig dat tegen een vaste prijs volgens de watervalmethode moet worden opgeleverd en dat alles vastgelegd in keiharde afspraken vooraf. Ook al zit daar misschien een indrukwekkend businessplan achter, toch is een dergelijk project bij voorbaat gedoemd te mislukken. Bedrijfscultuur is vaak de grootste beperking voor bedrijven om op een effectieve manier aan een nieuw businessmodel te werken. De manier waarop je intern samenwerkt, maar ook met IT-partners, is namelijk bepalend voor de snelheid waarmee je tot concrete resultaten kunt komen. Samen met je IT-partner software ontwikkelen via de Scrum ontwikkelmethodiek wordt steeds meer de standaard, maar niet elk bedrijf heeft daar nog oren naar. 30 procent onzin Vroeger was het een gangbare werkwijze om een IT-dienstverlener of ontwikkelaar in te schakelen met de opdracht om een concreet probleem voor je op te lossen. Gewapend met een contract keek de opdrachtgever vanaf de zijlijn toe hoe de IT-partner zijn best deed om een functioneel ontwerp van soms 80 pagina s lang uit te werken tot het gewenste eindproduct. Dat daarbij zo n 30 procent aan onzinnige functies werd opgenomen, werd niet als relevant gezien. De opdrachtgever wil immers dat alles wat in het contract staat, wordt opgeleverd en de IT-partner wil zo min mogelijk werk doen om dit resultaat te bereiken. Dat is een uiterst ongezond spanningsveld, wat ook precies de reden is dat de Scrumontwikkelmethodiek de laatste jaren zo n vlucht heeft genomen. Samenwerking tussen opdrachtgever en IT-partner volgens Scrum is de volgende stap, waarbij de twee partijen juist op een uiterst hechte manier met elkaar samenwerken om gezamenlijk een zo goed mogelijk eindresultaat te bereiken. Roadmap als basis Vertrouw dus niet op de ouderwetse watervalmethode, maar ga Scrummen met je IT-partner! Bedrijven zijn van oorsprong niet ingericht om makkelijk met verandering om te gaan. Toch is dit vandaag de dag van levensbelang, omdat traditionele businessmodellen links en rechts in de markt omvallen. Daar moeten organisaties op inspelen door snel van strategie te veranderen en die in de vorm van concrete functionaliteit snel op de markt te brengen. Dat kan alleen als je daar op een agile manier mee omgaat. Stel een roadmap op, waarin je in grote lijnen vastlegt welke kant je op wilt. Vervolgens ga je in een projectteam, bestaand uit vertegenwoordigers van de klant en de IT-partner, aan de slag om in regelmatige intervallen steeds een stukje functionaliteit op te leveren dat bijdraagt aan het einddoel. Dat klink logisch, maar in de praktijk is er helaas nog veel weerstand tegen. Onderzoek wijst echter uit, dat agilewerkwijzen als Scrum essentieel zijn voor organisaties om op een daadkrachtige manier te kunnen inspelen op de veranderingen in de markt. Vertrouw dus niet op de ouderwetse watervalmethode, maar ga Scrummen met je IT-partner! Product backlog Sprint Planning Backlog Refinement Daily Scrum Sprint Review Retrtospective Product owner Product Owner Product Owner Scrum Master Product owner Scrum Master Scrum Master Development Team Development Team Scrum Master Development Team Development Team Development Team Stakeholders Product backlog Daily scrum meeting features Sprint backlog features Sprint 1-4 weeks no changes in duration or goals Potentially shippable product 4

DRIE MISVATTINGEN OVER SOFTWAREONTWIKKELING. Het bedrijfsleven is verzadigd op het gebied van kantoorsoftware. Voor vrijwel elk doel is er wel een pakket beschikbaar dat voldoet. Van veel groter belang is echter hoe al deze software wordt geïntegreerd in de bedrijfsprocessen. Wat is op dat gebied de beste keuze? Overstappen op een lijvig totaalplatform of zelf software ontwikkelen? Binnen bedrijven groeit de wens om bedrijfsprocessen integraal te automatiseren en het webplatform een veel centraler onderdeel te maken van de business. Dat vereist echter veel van de IT-infrastructuur. Leveranciers die alle benodigde bedrijfssoftware in een geïntegreerd platform aanbieden, zullen natuurlijk claimen dat hun oplossing een betere ROI biedt dan maatwerksoftware. Volgens mij is het tegendeel waar. Door zelf te ontwikkelen in combinatie met diverse best-of-breed standaardsoftware vermijd je vendor lock-in en kun je bovendien een oplossing neerzetten die veel beter aansluit op de wensen van een organisatie. Maar er zijn nog meer misvattingen over softwareontwikkeling... 1 2 3 ONTWIKKELPROJECTEN ZIJN PER DEFINITIE GROOT Traditionele softwareontwikkelprojecten zijn over het algemeen lange trajecten waarbij veel lagen van de organisatie betrokken zijn. Dit soort projecten komen echter steeds minder vaak voor, met dank aan agile-ontwikkelmethodes als Scrum en de Lean Startup. Een IT-project moet tegenwoordig snel resultaat opleveren en de organisatie gaat geen geld investeren als er pas over twee jaar (mogelijk) iets bruikbaars wordt opgeleverd. LEGACY IS EEN REM VOOR BEDRIJFSINNOVATIE Gevestigde bedrijven als banken en verzekeraars worden vaak geremd in hun innovatie door verouderde IT-systemen. Een veelgehoorde misvatting is dat de enige oplossing uit deze situatie een megaproject is waarbij alle of grote delen van de bestaande IT wordt vervangen. Toch blijkt dat ook hier dat het zelf ontwikkelen van software snel tot bruikbare resultaten kan leiden. Met maatwerksoftware kun je heel effectief innoveren bovenop verouderde systemen, waardoor een verouderd applicatielandschap niet 3. IT-STRATEGIE WORDT BEDACHT DOOR HET MANAGEMENT Bedrijfsverandering is een complex proces, waarbij tegenwoordig in steeds grotere mate werknemers (de echte gebruikers) worden betrokken. Je ziet het aan ontwikkelingen als BYOD en het feit dat organisaties bij agile-gedreven IT-projecten steeds meer aandacht hebben voor feedback van werknemers. Hoewel de overkoepelende IT-strategie nog altijd vanuit het management komt, hebben werknemers steeds meer invloed op het eindresultaat van een project. Het is dus een misvatting dat deze projecten per definitie groot zijn. Het is juist de kunst om ze zo klein mogelijk te houden en steeds weer een stuk deelfunctionaliteit op te leveren waar de organisatie direct iets aan heeft. Het project kan uiteindelijk wel uitgroeien tot iets heel groots, maar tegen die tijd is die investering vermoedelijk ruimschoots verantwoord en wellicht zelfs al terugverdiend. meer een technologisch blok aan je been is, maar een bouwsteen voor vernieuwing blijkt. Gevoelsmatig lijkt het misschien dat je door maatwerk nog afhankelijker wordt van je oude infrastructuur. Het tegendeel is waar. Door een flexibele component of servicesarchitectuur en open standaarden te gebruiken, kan het verouderde platform met haar enorme intrinsieke business kennis juist een mooie basis vormen voor verdere innovatie en integratie. Bij Scrum en de Lean Startup werken teams namelijk met een mandaat van het management om in feite iets te gaan ontwikkelen dat beantwoordt aan de vraag binnen de organisatie. Ook al begint het innovatieproces aan de top, tijdens de ontwikkeling wordt in feite door de ontwikkelaars en in samenspraak met de werknemers op een uiterst efficiënte manier ontdekt welk product de business nu eigenlijk nodig heeft. 5

KICKSTART VOOR DOODLOPENDE IT-PROJECTEN Ideeën voor nieuwe producten zijn tegenwoordig als verse tomaten. Je moet ze zo snel mogelijk op de markt brengen voordat ze hun houdbaarheidsdatum voorbij zijn. Bedrijven die zich dat niet op tijd realiseren, hebben een probleem. Want hoe vaak komt het niet voor dat een bedrijf na jaren van ontwikkeling nog steeds met een inmiddels rotte tomaat op weg is naar de markt? Bedenken, ontwikkelen en op de markt brengen. Het klinkt als een logisch en snel proces, maar de praktijk is toch heel anders. Vrijwel geen enkele organisatie slaagt er in om een volledig gevormd idee voor een nieuw product op te leveren, dat vervolgens één op één vertaald kan worden naar een succesvol eindproduct. Het resultaat? Veel te lange ontwikkeltrajecten die uiteindelijk mislukken of niet opleveren wat men ervan had verwacht. Gelukkig zijn er ook manieren om dit soort doodlopende projecten razendsnel nieuw leven in te blazen. Megaprojecten Startups hebben het maar makkelijk. Ze hebben geen last van grootheidswaanzin of veeleisende afdelingen met talloze wensen en belangen. Ook is er geen legacy om rekening mee te houden of een interne IT-afdeling die graag alles zelf doet. Dat is heel anders bij grote organisaties, die daar wel mee te maken hebben. Ik kom helaas regelmatig klanten tegen die in een enorm megaproject verzeild zijn geraakt. Het klinkt zo mooi: een interne IT- afdeling met veel kennis, kunde en ambitie, die zelf een nieuw product gaat ontwikkelen. Het klinkt goedkoper dan uitbesteden en je houdt bovendien zelf de controle. Maar is dat wel zo? In veel gevallen is dit dus niet het geval. Zo komt mijn bedrijf met regelmaat bij organisaties aan tafel die om hulp vragen bij zo n vastgelopen project. Er is dan maar één manier om het proces weer te kickstarten: snel een minimaal bruikbaar product opleveren. Snel resultaat Essentieel bij het tot leven wekken van doodlopende projecten is dat er snel iets opgeleverd moet worden. Je kunt immers niet helemaal opnieuw beginnen. Dit doe je door terug te gaan naar de basis en te bepalen wat de meest minimale functionaliteit is, waar de organisatie en de gebruikers voordeel van hebben. Dit Minimal Viable Product (MVP) komt uit de Lean Startup-methode en is dus ook bij grote organisaties en mislukte projecten toepasbaar. Door je eerst te focussen op één proces of één stuk functionaliteit, haal je veel complexiteit uit het proces en kun je alsnog snel een concreet product opleveren, waarmee de organisatie verder kan. Vervolgens moet er natuurlijk nog doorontwikkeld worden om het product te laten groeien, maar er is in elk geval een begin gemaakt en de eerste feedback vanuit gebruikers kan verzameld worden. Deze werkwijze zou standaard moeten zijn bij softwareontwikkeling. Een geweldig idee kan na jaren van ontwikkeling immers ver over zijn houdbaarheidsdatum zijn. 6

GlobalOrange is een innovatieve technologiepartner die met klanten meedenkt en zorgt dat zij kwalitatief hoogwaardige webapplicaties en mobiele apps op maat kunnen ontwikkelen die de effectiviteit en winstgevendheid van hun organisatie vergroten. GlobalOrange maakt zijn klanten succesvol door een combinatie van Lean Startup en Scrum toe te passen. Het Amsterdamse bedrijf ontwikkelt gebruiksvriendelijke maatwerkapplicaties met een grote technische complexiteit. De integratie van best of breed -oplossingen en de nieuwste technieken staan hierbij centraal, aangevuld met een transparante werkwijze. Zo ontwikkelt GlobalOrange innovatieve en toekomstvaste oplossingen die een wezenlijke bijdrage leveren aan het onderscheidend vermogen van klanten, van grote corporaties tot IT-intensieve bedrijven. GlobalOrange won in 2012 en 2013 de FD Gazellen Award, in 2013 de Red Herring Europe 100 Award en is in 2012 en 2013 opgenomen in de Deloitte Fast50. Wilt u weten hoe slimme maatwerkapplicaties een bijdrage kunnen leveren aan uw organisatie? Neem contact op met ons om de mogelijkheden te bespreken. Voor meer informatie: www.globalorange.nl. 7