SWV VO Amsterdam Diemen De docent doet ertoe, wat merkt hij daarvan in uw handelen? Mirella van Minderhout NVO-Orthopedagoog-Generalist, Onderwijskundige Cognitief gedragstherapeut VGCt Supervisor NVO-NIP info@bureaumind.nl 21 mei 2019 1
De docent centraal; wat merkt zij/hij daarvan in uw handelen? Of het nou gaat over passend onderwijs of over opbrengstgericht werken, handelingsgericht werken of kwaliteit van onderwijs en afstemming. De vraag is: hoe kunnen wij als zorg coördinatoren (en ondersteuners) docenten ondersteunen en coachen om tot een zo goed mogelijk onderwijsaanbod te komen voor alle leerlingen? 2
passend onderwijs naar passend onderwijzen 3
Knelpunten bij leren in het primair en voortgezet onderwijs De zorg- en onderwijssector behoren tot de grootste leveranciers van cursisten voor intern en extern gevolgde cursussen en opleidingen. Zowel zorg- als onderwijsorganisaties worden gedreven te werken aan kwaliteit, efficiency en professionalisering. De grote vraag is of er nog genoeg tijd, middelen en instrumenten zijn voor effectieve scholing en ontwikkeling In dit blog pleit ik ervoor dat besturen van scholen meer verantwoordelijkheid voor de lerende schoolorganisatie gaan nemen in plaat van dit over te laten aan schooldirecteuren en schoolleiders, die het vaak weer overlaten aan teams en individuele leerkrachten. De gegevens uit dit blog zijn afkomstig van jaarlijks onderzoek door NIDAP en Springest onder opleidingsverantwoordelijken binnen het onderwijs*. Onderwijskwaliteit is nog steeds ondermaats De onderwijskwaliteit van onder andere het primair en voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs moet nog steeds omhoog Er staan nog te veel onbevoegde docenten voor de klas. Tal van instrumenten worden ingezet. Maar de werkdruk is hoog, onderbezetting bestaat nog steeds en niet elke leraar is gemotiveerd om nascholing te volgen. Er wordt te weinig strategisch en tactisch gestuurd op professionalisering, waardoor de ruimte om te leren doorgaans op basis van individuele vraag in plaats van een echte professionaliseringsvisie wordt ingevuld. Digitale leervormen, zoals e-learning, digitale content en MOOCs, vergroten de leermogelijkheden maar bemoeilijken ook het overzicht op de professionele ontwikkeling, zowel individueel als op organisatieniveau. Een betere balans tussen sturing en vraag is dus wenselijk. 4
NRC 3 oktober 2016
Uitgangspunten HGW 1. Werk doelgericht 2. Kijk naar onderwijs- en opvoedingsbehoeften 3. Afstemming en wisselwerking 4. De docent doet er toe 5. Benut het positieve 6. Werk constructief samen 7. Werk systematisch & transparant
Pedagogisch handelen + 8
Uitwerking per factor Pedagogisch handelen 9
Kinderen met gedragsproblemen zijn 2x zo afhankelijk van de leraar, dan hun gemiddelde leeftijdgenootjes. Pedagogisch handelen + 10
Invloed op leren Hattie, 2009 Invloed op leren Leerling 50% Ouders/thuis Omgeving 7% Klasgenoten 6% School/ schoolleider 7% Leerkracht 30%
If the Children Aren t Learning, We re Not Teaching (Siegfried E. Engelmann, juni 2001) 12
We hebben goed nieuws voor de docent De docent maakt het/een verschil! En de teamleider directeur een goede tweede! Onderzoek succesvolle docenten Doug Lemov 13
Hoe geven we leraren de beste ondersteuning, in de belangrijke taak die zij hebben? 14
Wet van Posthumus Figuur: De Wet van Posthumus, De verdeling van de leerlingen op een schaal van vaardigheidsscores (Struiksma, Rurup, 2009)
Noodzakelijk voor 1, nuttig veel velen. Figuur: De Wet van Posthumus, De verdeling van de leerlingen op een schaal van vaardigheidsscores (Struiksma, Rurup, 2009)
Kenniscentrum Schoolwide PBS, september 2010 versie 0.1 3-5% Enkele leerlingen (hoog risico) Individuele interventies 7-10% Sommige leerlingen (risicoleerlingen) Interventies in de klas, in kleine groepen Gedrags Functie Analyse (GFA) Individueel pedagogisch handelingsplan Oudertraining en begeleiding Multidisciplinaire aanpak Intensieve training sociale vaardigheden Individuele pedagogische begeleiding Individuele didactische begeleiding 85-90% Alle leerlingen schoolbrede aanpak Trainen sociale vaardigheden Positieve, proactieve benadering Onderwijzen van gewenst gedrag Actief toezicht houden Positieve beloningssystemen Consequente, duidelijke sancties Gedragsaanpak op basis van geregistreerde gegevens
Onderwijs & zorg zijn communicerende vaten
Kinderen met gedragsproblemen zijn 2x zo afhankelijk van de leraar, dan hun gemiddelde leeftijdgenootjes. Pedagogisch handelen + 19
Door welke bril kijk je? Veel aanvragen dyslexie onderzoeken, terwijl spellingsonderwijs/nederlands niet meer is dan overschrijven van woorden en inprenten. Vraag naar gedragsstoornissen van kinderen/ het is zo n moeilijke groep (4 ADHD-ers, 3 ASS, en 1 NLD-er), terwijl onvoldoende veiligheid in pedagogische klimaat wordt geboden door leerkracht. In het MBO het onderwijsservice centrum het grootste deel van de tijd inzetten voor studenten met planningsproblemen, terwijl er aan planningsvaardigheden aan leren in de basis nauwelijks wat wordt gedaan. 20
Ofwel de docent als instrument om de leerling zich te laten ontwikkelen en problemen te verminderen.. Net zo zelfsprekend als dat leraren het vinden, dat ouders invloed hebben op het gedrag van hun kinderen. 21
Als we willen dat de leraren, naar zichzelf kijken en hun handelen aanscherpen Dan zullen wij ons handelen als zorgco & onderwijsondersteuner/bpo-er aan moeten scherpen! 22
Jullie ondersteuningsplan Nieuwe ondersteuningsplan: 62 pagina s excl bijlage: 28 x zorgcoördinator 35 x docent 12 x mentor 286 x leerling 12 x problemen 6 x oplossingen 23
Jullie ondersteuningsplan - Halen er op tijd extra hulp bij als het (tijdelijk) niet lukt op school, liever te vroeg dan te laat. Zo voorkomen we dat situaties verergeren. Daarvoor hebben we bij uitstek de docenten en mentoren nodig. - We houden het zwaartepunt van de hulp aan leerlingen ín de scholen, met de docent en de mentor als spil, de zorgcoördinator als sterke professional en met afspraken over de basisondersteuning en een nauwe verbinding met de jeugdhulp. - Het Samenwerkingsverband gaat docenten en scholen bij deze preventieve aanpak ondersteunen, zodat ze (nog) beter in de ondersteuningsbehoeften van leerlingen in een grootstedelijke context kunnen voorzien. - De school heeft een goed pedagogisch klimaat en is fysiek en sociaal veilig voor leerlingen en docenten. - Competenties: docenten zijn vaardig in het omgaan met verschillen tussen leerlingen; de school versterkt de bekwaamheden en competenties van haar medewerkers. - Docentvaardigheden vormen een belangrijk aangrijpingspunt voor de verdere ontwikkeling van de basisondersteuning. De leerlingenpopulatie verandert mede door de snelle maatschappelijke ontwikkeling; deskundigheidsbevordering voor docenten en mentoren is ook om die reden van belang. Van docenten wordt verwacht dat zij bekwaam zijn in het omgaan met leerlingen met verschillende onderwijs- en ondersteuningsbehoeften in de klas. 24
Dreamschool: De docent Maarten van Rossum: Deel van die groep is totaal ongedisciplineerd. Als je een totale attention deficit hebt, dan moet je iets anders gaan doen. Ik ben docent en geen therapeut Het heeft weinig zin om het hele uur te besteden aan, je moet dit niet doen en dat niet doen dat is niet je taak. Je taak is kennisoverdracht. Je hoeft maar even op hun vraag in te gaan en die rest begint een heel eigen leven te leiden, zal ik maar zeggen. En die moet je dan maar weer bij de les zien te betrekken. Het blijft een gevecht, ik verlies sowieso. 25
Stappen 1. Erkennen van gevoel 2. Uitvragen van overtuigingen en mentale representaties 3. Hulpvraag achter de hulpvraag Doel 4. Competenties verzamelen in relatie tot het doel 5. Wat kan nog beter? Welke stappen verder te nemen? Concreet En wat heb je hierbij nodig? 6. Begeleidingsadviezen en coachend uitvragen en daarmee vertalen, naar transactioneel referentiekader (deze leerkracht, in deze klas, op deze school met deze vaardigheden ed) 26
Als we zorg willen dragen voor leraren en begeleiders.. Dan zullen wij ons handelen als zorgcoordinatoren, directeuren en begeleiders moeten aanscherpen. 27
Stappen 1. Erkennen van gevoel 2. Uitvragen van overtuigingen en mentale representaties 3. Hulpvraag achter de hulpvraag Doel 4. Competenties verzamelen in relatie tot het doel 5. Wat kan nog beter? Welke stappen verder te nemen? Concreet En wat heb je hierbij nodig? 6. Begeleidingsadviezen en coachend uitvragen en daarmee vertalen, naar transactioneel referentiekader (deze leerkracht, in deze klas, op deze school met deze vaardigheden ed) 28
Doel en dan pas wat nodig? Doel onderwijsbehoefte ll ondersteuningsbehoefte leerkracht Doel opvoedbehoefte kind ondersteuningsbehoefte ouders/leiding wat heb je nodig 29
Stappen 1. Erkennen van gevoel 2. Uitvragen van overtuigingen en mentale representaties 3. Hulpvraag achter de hulpvraag Doel 4. Competenties verzamelen in relatie tot het doel 5. Wat kan nog beter? Welke stappen verder te nemen? Concreet En wat heb je hierbij nodig? 6. Begeleidingsadviezen en coachend uitvragen en daarmee vertalen, naar transactioneel referentiekader (deze leraar, in deze klas, op deze school met deze vaardigheden ed) 30
.Wat merken de docenten ervan dat jullie hier vanochtend zijn geweest? Wat merken de leraren morgen in uw handelen van deze lezing? Heel veel succes geniet van ons vak!
Verder lezen: Handboek diagnostiek in de leerling begeleiding: Kind in context Verschueren & Koomen, 2016; hs 14 Vernooy, Minderhout van, Koomen www.bureaumind.nl/kennisbank 32