Lerend netwerk financiering lokale klimaatplannen Voorstel plan van aanpak Participatie Datum: 24/11/2014 Trekkers werkthema Bestandsnaam (auto): Status: Ontwerp Goedgekeurd P007113-50-031-03 Plan van aanpak werkthema Participatie WERKTHEMA: ECHTE PARTICIPATIE BIJ DE FINANCIERING VAN LOKALE KLIMAATPLANNEN OF MAATREGELEN 1. Focus werkthema In deze werkgroep binnen het lerend netwerk zal worden uitgezocht wat de rol kan zijn van financiële participatie van burgers in de uitvoering van lokale klimaatplannen, hoe dit dan best wordt aangepakt en welke randvoorwaarden er zijn. We gaan op zoek naar concrete voorbeelden en onderzoeken welk de kritieke succesfactoren zijn. Op basis van de resultaten van deze werkgroep zal in het draaiboek een hoofdstuk worden opgenomen rond participatie van burgers in de financiering van lokale klimaatplannen. De discussie tijdens het startevent focuste zich sterk op participatie in de financiering (crowd funding, coöperatieven ) en het meekrijgen van alle lagen van de bevolking hiervoor (in plaats van enkel de overtuigden) om meer middelen te kunnen ophalen. De grootteorde van de middelen die opgehaald zullen moeten worden voor het financieren van het hele lokale klimaatplan overstijgt waarschijnlijk het bedrag dat via participatieve financieringsmechanismen kan worden opgehaald. Toch is het belangrijk ook deze wijze van participatief financieren mee te hebben in het totaal-plaatje waarschijnlijk meer voor de kleinere investeringsprojecten (i.e. kleinere investeringsbedragen). In het kader van een haalbaarheidsonderzoek samen met Bond Beter Leefmilieu is gebleken dat participatie op vier manieren een sleutel kan zijn om investeringen in energierenovatie rendabel kan maken. 1. Een korte termijnvisie sterkt de neiging tot cherry picking, participatie leidt tot lange termijn denken (15 jaar) waardoor er kansen zijn voor piggy backing (de sterke projecten dragen de zwakkere projecten). Coöperatief financieren brengt kapitaal aan de tafel dat geduldig is en billijke rendementsverwachtingen heeft. Een juiste aanpak maakt dat niet financiële rendementen (aan zet zijn, impact, een betere omgeving, lokale economie) doorwegen zodat financieel rendement niet de ultieme motivatie moet zijn, maar een alibi om die kwalitatieve resultaten na te streven en mee te investeren. "Ik doe inhoudelijk mee, omdat het zinvol is, en ik kan er ook financieel in participeren want het rendement is altijd beter dan van een spaarboekje".
2. Participatie gaat van sensibilisatie, over educatie en co-creatie tot coöperatie. Iedereen is betrokken bij de klimaatingrepen en die betrokkenheid vermindert de organisatorische kosten om draagvlak voor de ingrepen te realiseren. 3. Inhoudelijke en financiële betrokkenheid maakt dat burgers een sociale verantwoordelijkheid hebben voor 'hun' projecten, waardoor een correct energiegedrag ontstaat. 4. En tot slot, participatie draait klimaatuitdagingen om tot een sociaal gebeuren, waar de dwang van financieel rendement en opgelegde maatregelen plaats ruimen voor 'gamification' en een positief gevoel van vooruitgang. 2. Mijlpalen De bedoeling is om een heel via gezamenlijk onderzoek en overleg, te komen tot een tastbaar eindresultaat: minstens een hoofdstuk rond participatie in financiering in het draaiboek (voor welk type maatregelen, welke schaal, randvoorwaarden, kritieke succesfactoren, enzovoort), maar ev. ook uitgebreid naar een ander product voor het verspreiden van de resultaten van dit werkthema. 3. Werkwijze Ten geleide Rolverdeling Rekening houdend met de aard van de taakstelling en de vaste wil om iedereen in gelegenheid te stellen optimaal tot de werkgroep bij te dragen in functie van zijn expertise en beschikbaarheid, willen we de s aan de thematische werkgroep onderverdelen in twee groepen: 2
Een kerngroep van minimum 5 personen incl. de trekker bijgestaan door de een werkgroepbegeleider (uit het projectteam van de opdrachtnemer). De kerngroep betreft een beperkte groep mensen die bereid zijn om een bepaalde tijd aan bepaalde taken ter uitvoering van het lerend netwerk te werken. Zij gaan het engagement aan om de afgesproken taken (gegeven een bepaalde inspanning) samen met de rest van de kerngroep uit te voeren. Een gebruikersgroep die uit de overige leden van de leden die dit werkthema bestaat. Het engagement van de s aan de gebruikersgroep is beperkter en bestaat er in dat zij naar best vermogen de door de kerngroep voorbereide stukken/resultaten screenen, evalueren/uit testen en waar mogelijk suggesties voor verbetering formuleren. De gehele werkgroep (i.e. kerngroep + gebruikersgroep) onder leiding van de trekkers volgt de uitvoering van de geplande activiteiten op, stuurt bij waar nodig en valideert de resultaten. Indien de werkgroep over bepaalde punten geen consensus kan vinden, beslist de trekker. In het stappen plan hierna wordt bij elke stap hierna de taakverdeling en hiermee verbonden inschatting van de benodigde inspanning in persoonsdagen weergegeven voor de kerngroep en de gebruikersgroep. 3.1. Stap 1: Tell me Alvorens de eerste vergadering plaatsvindt wordt een rondvraag georganiseerd bij de s aan de werkgroep naar: Welke specifieke vragen men heeft m.b.t. participatie in financiering (vb. vraag naar bestaande modellen, vraag naar motiveren van burgers, vraag naar juridisch vormgeven van deze participatie in financiering, ); Welke interessante initiatieven men kent waar middels participatie in financiering mooie resultaten werden bereikt. De eerste vergadering wordt dan vooral opgevat als een infomoment. Door de trekkers en kerngroep worden interessante en gevarieerde sprekers gezocht die, zowel vanuit de praktijk als vanuit de theorie, informatie geven aan de s rond het opzetten van participatie in financiering. Daarnaast gaan we tijdens de eerste vergadering op zoek naar interessante initiatieven. De initiatieven die werden geïdentificeerd vanuit de bevraging worden voorgelegd aan de aanwezigen met de vraag aan te vullen (extra initiatieven) en wordt gevraagd waarom deze initiatieven de moeite waard zijn om nader te bestuderen. Met de groep wordt een voorstel gedaan van mogelijk interessante initiatieven om te bezoeken in stap 2. Tot slot wordt tijdens de vergadering reeds gesproken over een format van eindresultaat. Naast het opnemen van relevante informatie rond participatie in financiering in het draaiboek rond FLK, wordt nagegaan of er interesse bestaat in een ander eindproduct met informatie rond dit thema. Dit kan de vorm aannemen van een publicatie, een forum, een checklist, databank goede praktijken,. Belangrijk bij de keuze van dit format is de overweging om het eindresultaat actueel te houden. Vraagt na bij s welke vragen er leven en welke initiatieven ze kennen, zoekt interessante sprekers voor eerste bijeenkomst en motiveert ze om hun verhaal te komen 5 persoonsdagen in totaal (i.e. gemiddeld 1 per kerngroeplid) 3
Gebruikersgroep vertellen. Vult bevraging in en neemt deel aan eerste bijeenkomst. 3.2. Stap 2: Show me Vanuit wat men in stap 1 heeft vernomen, wordt door de kerngroep een aanzet gedaan van belangrijke punten wanneer men denkt aan participatie in financiering (uitgangspunten, randvoorwaarden, kritieke succesfactoren, ). Deze worden als hypothese meegenomen in het analyseren van voorbeelden. Op basis van de input over interessante voorbeelden in stap 1, worden er een aantal uitgepikt die in deze stap nader onderzocht zullen worden en waarbij de hypothesen (zie hierboven) leidend zullen zijn. Tijdens de tweede werkvergadering is het de bedoeling een aantal van deze projecten (minstens virtueel) te bezoeken. Daarbij is het de bedoeling om heel concrete gevallen uit te diepen en de betrokkenen (initiatiefnemers en liefst ook participanten) aan het woord te laten. De s noteren daarbij de elementen in het verhaal die de hypothesen onderbouwen of weerleggen). Gebruikersgroep Maakt een analyse kader op (hypothesen), zoekt interessante initiatieven voor een werkbezoek, organiseert de bezoeken (praktisch) Geeft input in interessebepaling voor de initiatieven die bezocht kunnen worden en is aanwezig op de 2 e overlegvergadering. 5 persoonsdagen in totaal (i.e. gemiddeld 1 dag per kerngroeplid) 3.3. Stap 3: Involve me In de aanloop naar de derde vergadering, wordt op basis van de input uit stappen 1 en 2 gewerkt naar het eindresultaat toe (ontwerp teksten draaiboek, ). Het betreft een proces van co-creatie, waarbij de kerngroep voorzetten doet voor de teksten en waarbij de gebruikersgroep reageert op deze ontwerp teksten. Tijdens de derde vergadering wordt de stand van zaken van het eindresultaat bekeken en de inhoud geëvalueerd om na afloop van de vergadering nog verder te kunnen worden naar een definitief product. Tevens wordt een stappenplan besproken om de kennis (via de ontwikkelde producten) te verspreiden naar de lokale overheden die niet betrokken zijn geweest bij deze werkgroep binnen het Lerend Netwerk. Afspraken worden gemaakt (wie, wat, ). Maakt draft teksten op die opgenomen moeten worden in de output en toetst af van de gebruikersgroep, maakt voorstel op voor kennisdelen strategie. 15 persoonsdagen in totaal (i.e. gemiddeld 3 dagen per kerngroeplid) 4
Gebruikersgroep Becommentarieert de draft teksten, is aanwezig op de 3 e overlegvergadering 3.4. Stap 4: laatste stappen tot een eindproduct Op basis van de draft teksten en de bespreking ervan tijdens de derde vergadering met de werkgroep, worden de teksten geassembleerd in de juiste format (enerzijds info voor in draaiboek, anderzijds eventueel een ander eindproduct). Daarop volgen een aantal rondes voor nazicht en kwaliteitscontrole. Gebruikersgroep Finaliseert de teksten van het eindproduct, werkt het op te stellen product uit, verwerkt opmerkingen van de gebruikersgroep. Becommentarieert en geeft input voor het eindproduct. 15 persoonsdagen in totaal (i.e. gemiddeld 3 dagen per kerngroeplid) 4. Deelnemers Organisatie Naam Bereidheid tot deelname Coördinaten (mailadres) Londerzeel Liselotte Vandoorne Nog niet liselotte.vandoorne@londerz eel.be Lubbeek Benita Van Hurck Nog niet duurzaamheid@lubbeeck.be Wezembeek-Oppem Bart Fillé Nog niet leefmilieu@wezembeek-oppem.be IOK Stijn Sneyers Ja stijn.sneyers@iok.be BBL Elien Sohier Ja elien.sohier@bblv.be Brugge Veronique Soulliaent Ja veronique. soulliaent@brugge.be Geraardsbergen Liesbeth Van De Casteele Nog niet duurzaam@geraardsbergen.be VITO Frank Nevens Ja frank.nevens@vito.be (medetrekker) Bruno Moens Bruno Moens Ja (medetrekker) moenslennik@yahoo.com Volgende experten worden gecontacteerd om mee te werken en expertise in te brengen Organisatie Naam Bereidheid tot deelname Coördinaten (mailadres) Oost-Vlaanderen Energielandschap Moira Callens, Projectcoördinator info@energielandschap.be 09 267 75 65 Energy Cooperatives (Rescoop) Dirk Knapen, Renewable dirk.knapen@rescoop.be 0475 86 01 64, Intui Advocaten Anneleen Steeno Anneleen.steeno@intui.be 016 20 00 25 Ilanga Johan Konings Ja johan@ilanga.org 5