Onderwerp: Wijziging kostentoedelingsverordening watersysteemheffing 2009 (KTV2009) Nummer: Bestuursstukken\1189 Agendapunt: 5 DB: Ja 8-10-2012 BPP: Nee Workflow Opsteller: Eenje van Wijngaarden, 0598-693899 Financiële en Algemene Zaken FAZ: Ja 31-10-2012 Opdrachtgever: Henk Wolven VVSW: Nee Portefeuillehouder: Jakob Bartelds AB: Ja 21-11-2012 Ondersteuning van de afdeling: Technisch Juridisch Financieel Staf; Janet Hidding Communicatie Externe betrokkenen: Reden: N.v.t. Samenvatting: Gedurende de ter inzage legging van de concept kostentoedelingsverordening watersysteembeheer 2009 is een groot aantal zienswijzen van gemeenten ingediend. De zienswijzen zijn beoordeeld. Ze geven geen aanleiding tot een ander standpunt over de wijziging van de kostentoedelingsverordening. Duurzaamheidsparagraaf: Nee AB voorstel: - De aangepaste kostentoedelingsverordening watersysteemheffing 2009 vaststellen; - te publiceren; - en ter goedkeuring aan te bieden aan gedeputeerde staten van Groningen en Drenthe. Bijlagen: Ja Besluit tot wijzigen kostentoedelingsverordening 2009; Gewijzigde kostentoedelingsverordening 2009; Toelichting op de gewijzigde kostentoedelingsverordening 2009; Reactienota op ingediende zienswijzen. Ter inzage (bestuursnet): Ja Onderwerp(en): Ingediende zienswijzen. 1
Besluit/opmerkingen bestuur: Paraaf secretaris-directeur: 2
Inleiding De concept kostentoedelingsverordening watersysteembeheer 2009, verder KTV 2009 heeft gedurende negen weken ter inzage gelegen. Van 9 juli tot en met 9 september 2012. Een aantal gemeenten heeft van de gelegenheid gebruik gemaakt om een zienswijze in te dienen. In dit voorstel wordt op de procedure en de zienswijzen ingegaan. Daarna wordt een definitief standpunt ingenomen over de kostentoedeling. Procedure ter inzage legging De betrokken gemeenten, provincies en het Rijk zijn voordat de periode van ter inzage legging inging via een brief op de hoogte gebracht van uw voornemen de KTV 2009 aan te passen. De betrokkenen zijn gewezen op de mogelijkheid een zienswijze in te dienen. Aanvankelijk zou de KTV 2009 zes weken ter inzage worden gelegd. Dit is de gebruikelijke termijn uit onze inspraakverordening. Op verzoek van een aantal gemeenten en de provincie Drenthe is deze termijn, in verband met de vakantieperiode, verlengd met drie weken. Overeenkomstig uw besluit hebben wij op 30 augustus een bijeenkomst georganiseerd in het waterschapshuis in Veendam. Hierin is door de portefeuillehouder, de heer Jakob Bartelds, een mondelinge toelichting gegeven op het voorgenomen besluit de KTV 2009 aan te passen. Acht gemeenten en beide provincies waren bij de bijeenkomst aanwezig. Ingediende zienswijzen Uiteindelijk zijn zienswijzen ingediend van 14 gemeenten (van de 20) en van beide provincies. Als bijlage zijn de ingediende zienswijzen opgenomen. In grote lijnen komen de ingediende zienswijzen hier op neer: Procedurele bezwaren 1. Het voorstel tot aanpassen van de KTV 2009 is niet vooraf met de gemeenten en provincies besproken. Zij zullen als eigenaar van openbare wegen vooral met de negatieve, financiële, gevolgen worden geconfronteerd. En dat terwijl met name met gemeenten toch moet worden samengewerkt (waterketen gedachte). Gemeenten vinden dit niet passen in goede bestuurlijke verhoudingen. Bovendien werd in het bestuursvoorstel van 4 juli 2012 gesproken over het voeren van overleg met de betrokken mede overheden. 2. De ter inzage legging valt samen met de vakantieperiode. Hierdoor wordt het adequaat reageren bemoeilijkt. Inhoudelijk bezwaar De wijziging van de KTV 2009 leidt tot een lastenverzwaring van gemeenten. De gemeenten zullen deze lastenverzwaring in de gemeentebegrotingen moeten verwerken. Uiteindelijk zullen gemeenten de lastenverzwaring direct dan wel indirect aan alle burgers in rekening brengen. De gemeenten vinden het niet juist dat het waterschap de gemeenten gebruikt om voor een beperkte groep een lastenverlichting van de waterschapsbelastingen te realiseren. Het waterschap zou daarvoor het eigen belastingstelsel moeten gebruiken. 3
Daarnaast is door een aantal gemeenten enkele wat meer gedetailleerde vragen gesteld. Onder andere over de definitie van een openbare weg, het bepalen van de economische waarde van wegen en het onjuist toepassen van de mogelijkheid tariefdifferentiatie voor wegen toe te passen. Beoordelen ingediende zienswijzen Procedurele bezwaren 1. Het aanpassen van de kostentoedeling is een autonome bevoegdheid van het algemeen bestuur. Het vertrekpunt hierbij is een kostentoedeling (en daarmee lastenverdeling) die rechtvaardig is in de ogen van het algemeen bestuur. Elke wijziging in de kostentoedeling betekent een lastenverschuiving tussen de groepen belastingbetalers van het waterschap. Er is geen sprake van extra inkomsten. De periode tussen de eerste gedachten om tariefdifferentiatie voor wegen toe te passen en het besluit van het algemeen bestuur om hiertoe over te gaan was kort. Om met alle betrokkenen medeoverheden van te voren van gedachten te wisselen was nauwelijks ruimte. De periode waarin de concept KTV ter inzage ligt kan volgens ons prima dienen als vervanger voor die gedachtenwisseling. Daarnaast heeft het dagelijks bestuur alle medeoverheden van te voren schriftelijk op de hoogte gebracht van de ter inzage legging. Ook is tijdens de periode van ter inzage legging door de portefeuillehouder een toelichting gegeven aan bestuurders. Alle gemeenten, de beide provincies en het Rijk waren hiervoor uitgenodigd. Uiteindelijk waren acht gemeenten en beide provincies aanwezig. Op deze bijeenkomst kon de onrust bij de aanwezigen overigens niet worden weggenomen. Dat een aantal gemeenten uit het bestuursvoorstel van 4 juli 2012 opmaakte dat vooraf met de gemeenten overlegd zou worden over het invoeren van tariefdifferentiatie is een betreurenswaardig misverstand. Wij zijn ons terdege bewust van de financiële gevolgen voor gemeenten en provincies. Daarom is in het bestuursvoorstel van 4 juli 2012 opgenomen in een bestuurlijk overleg met de betrokken provincies en gemeenten dit besluit nader toe te lichten. De bijeenkomst van 30 augustus 2012 hebben wij als zodanig opgevat. 2. Dat de periode van ter inzage leggen samenviel met de vakantieperiode was niet te voorkomen. Bovendien vinden wij een termijn van uiteindelijk negen weken, zelfs in een vakantieperiode, lang genoeg om inhoudelijk op een voorstel te reageren. Wij zijn aan de kritiek op de ongunstige periode van ter inzage legging tegemoet gekomen door de termijn van ter inzage legging te verlengen. Het aanpassen van de KTV2009 duurt lang. Om de effecten van de kostentoedeling effectief in 2013 door te voeren, moeten de belastingverordeningen van 2013 worden aangepast. Dit gebeurt in november na het vaststellen van de begroting 2013. Als word teruggerekend, en rekening wordt gehouden met ons bestuurlijk besluitvormingstraject, valt de termijn van ter inzage leggen in de zomer. Eerder beginnen met de voorbereidingen was niet mogelijk, omdat pas met de val van het kabinet duidelijk werd dat een aanpassing van het belastingstelsel van de waterschappen niet 4
meer in beeld was. Een voorstel voor een aangepast belastingstelsel is eind 2011 ingediend. De voorgestelde aanpassing zou voor het opheffen van de weeffout hebben gezorgd. Inhoudelijk bezwaar Eigenaren van openbare wegen gaan een hoger tarief aan watersysteemheffing betalen. Met hoeveel lastenstijging een gemeente geconfronteerd wordt is afhankelijk van de situatie. Een gemeente met veel ongebouwde gronden, zoals bouwterreinen en openbare plantsoenen, kan een deel van de lastenstijging compenseren. Voor het overige ongebouwd gaat immers een lager tarief gelden. Onduidelijk is nog hoeveel hectare wegen daadwerkelijk onder de tariefdifferentiatie valt. Tot nu toe wordt het aantal hectares wegen door ons en Hefpunt niet bijgehouden. Ook de definitiekwestie wat een openbare weg is (parkeerplaatsen, middenbermen) roept nog vragen op. Een lager totaal aantal hectares openbare weg beperkt de lastenstijging voor gemeenten. Een hogere aanslag waterschapslasten betekent voor een gemeente een extra belasting van hun begroting. Hoe de gemeente daar mee om gaat is aan de gemeente. Daar hebben wij geen oordeel over. Voor ons staat een rechtvaardige lastenverdeling van de waterschapslasten voorop. Het gaat te ver als gemeenten bepalen wat voor ons een rechtvaardige verdeling van de waterschapslasten is. Feitelijk stellen gemeenten voor dat een onvolkomenheid binnen de categorie ongebouwd door de categorie ingezetenen moet worden opgevangen. Een dergelijke oplossing staat te ver af van de veroorzaker van het probleem; de hoge waarde van de wegen binnen de categorie ongebouwd. Als de wetgever niet met een oplossing komt om het effect van de hoge waarde van wegen te compenseren, dan zal de oplossing volgens ons binnen de categorie ongebouwd moeten worden gevonden. Het grote verschil in economische waarde tussen wegen en het overig ongebouwd zal dan via een verschillend tarief tot uitdrukking kunnen worden gebracht. Bovendien betekent de suggestie van de gemeenten dat wij moeten uitleggen aan de ingezetenen dat zij een hogere belastingaanslag van het waterschap krijgen omdat de waarde van wegen hoger is dan verwacht. Dit strookt niet met de verantwoordelijkheidsverdeling tussen overheden. De consequentie van de redenering van de gemeenten is bovendien, dat iedere (toekomstige) aanpassing van de kostentoedeling niet mag leiden tot een lastenstijging bij gemeenten. Dit vinden wij in strijd met de autonome bevoegdheid van het algemeen bestuur. Conclusie ingebrachte zienswijzen Het uitgangspunt van uw algemeen bestuur is een rechtvaardige kostentoedeling. De wijziging zoals u voornemens bent vast te stellen is daarop geënt. De opmerking die van verschillende gemeenten wordt gehoord over de inbreuk op de goede bestuurlijke verhoudingen die zouden worden verstoord betreuren wij. Het is echter geen argument om van hieruit geredeneerd af te wijken van het rechtvaardigheidsbeginsel en de lasten bij een andere groep belastingbetalers neer te leggen. De ingebrachte zienswijzen geven ons dan ook geen aanleiding de voorgestelde aanpassing van de KTV2009 te heroverwegen. Wel zal in de toelichting op de KTV2009 de motivering redactioneel iets genuanceerder geformuleerd. Aan de verordening zelf wordt in artikel 4 een derde lid toegevoegd waarin wordt 5
aangegeven hoe met beide tariefdifferentiaties (buitendijks en verharde wegen) moet worden omgegaan. Voorgesteld wordt de gemeenten en de provincies hiervan op de hoogte te stellen. Definitie wegen Een aantal gemeenten en de provincie Drenthe heeft vragen gesteld over de definitie van een openbare verharde weg. Navraag bij collega waterschappen en de mening van een externe deskundige heeft ons doen besluiten aansluiting te zoeken bij het Nationale Wegen Bestand voor deze definitie. Dit betekent dat percelen of delen van percelen die dienstbaar zijn aan de verkeersfunctie meetellen in het bepalen van de oppervlakte van een weg. Particuliere (openbare) wegen worden niet meegenomen. De verwachting is dat het aantal hectare particuliere weg beperkt is. In de beantwoording op de ingebrachte zienswijzen zijn wij van deze definitie uitgegaan. Kostentoedeling bij waterschap Noorderzijlvest Waterschap Noorderzijlvest past momenteel geen tariefdifferentiatie toe. Een voorstel om vanaf 2013 tariefdifferentiatie voor wegen toe te passen is voorafgaand aan de bestuursvergadering van 5 september 2012 door het dagelijks bestuur teruggetrokken. Belangrijke redenen hiervoor waren de zeer krappe planning voor de periode van ter inzage legging en verder. Ook speelden een rol het feit dat volgend jaar de kostentoedelingsverordening sowieso moet worden herzien en het grote aantal zienswijzen dat bij ons is ingediend. De consequentie hiervan is dat bij een aantal gemeenten op twee manieren met tariefdifferentiatie voor wegen wordt omgegaan. Dit vraagt extra aandacht van Hefpunt. In de bijsluiter bij de belastingaanslagen van 2013 zal in ieder geval op de ingevoerde tariefdifferentiatie voor wegen worden ingegaan. Voorstel: - De aangepaste kostentoedelingsverordening watersysteemheffing 2009 vaststellen; - te publiceren; - en ter goedkeuring aan te bieden aan gedeputeerde staten van Groningen en Drenthe. Daarnaast zullen de gevolgen van de aangepaste KTV2009 in de belastingverordeningen 2013 worden verwerkt. namens het dagelijks bestuur, Harm Küpers secretaris-directeur Alfred van Hall dijkgraaf 6