Bijlage bij bestuursvoorstel aanpassen kostentoedelingsverordening watersysteembeheer 2009

Transcriptie

1 Bijlage bij bestuursvoorstel aanpassen kostentoedelingsverordening watersysteembeheer 2009 Ingediende zienswijzen en onze reacties daarop. Een aantal reacties van gemeente was (nagenoeg) gelijkluidend en is samengevoegd. Omwille van de leesbaarheid wordt eerst de reactie gegeven en daarna de gemeenten/provincies die deze reactie in hun zienswijze hebben opgenomen. Nr. Reactie Opgenomen in de zienswijze 1 Onzorgvuldige procedure. Er is niet met de gemeente vooraf gecommuniceerd. Gemeente Pekela, Veendam, Midden-Drenthe, Haren, Hoogezand-Sappemeer, Aa en Hunze, Menterwolde, Vlagtwedde, Slochteren, Delfzijl, Tynaarlo, Assen en Groningen. Provincies Drenthe en Groningen Het aanpassen van de kostentoedelingsverordening (KTV) duurt lang. Binnen onze bestuurscyclus zal een concept KTV in juli ter inzage moeten liggen om per 1 januari 2013 van kracht te zijn. Begin juli 2012 is door het algemeen bestuur formeel ingestemd met het voorstel de kostentoedeling aan te passen. Gelijk daarna is een concept KTV ter inzage gelegd. De periode tussen de eerste gedachten om tariefdifferentiatie voor wegen toe te passen en het besluit van het algemeen bestuur om hiertoe over te gaan was kort. Om met alle betrokkenen medeoverheden van te voren van gedachten te wisselen was nauwelijks ruimte. Het zou ook betekenen dat we voordat het algemeen bestuur instemt met het voornemen tot een wijziging van de KTV al met gemeenten hebben gesproken. Dat vonden wij richting ons algemeen bestuur niet gepast. Wij beschouwen de termijn van ter inzage legging als een goede vervanger van het gemiste vooroverleg. Uit de ingediende zienswijzen kan immers naar voren komen dat een aanpassing van de KTV niet wenselijk is. 2 De procedure van ter inzage legging vindt in een Gemeente Pekela, Veendam, Midden-Drenthe, Hoogezand- Dat de periode van ter inzage ligging samenviel met de vakantieperiode was niet te voorkomen. Gelet op een 1

2 ongunstige periode plaats; de zomermaanden 3 De financiële gevolgen van de KTV per gemeente zijn onduidelijk. 4 De gemeente wordt geconfronteerd met extra lasten die in de begroting moeten worden meegenomen. De exacte omvang is nog niet bekend Sappemeer, Aa en Hunze, Menterwolde, Vlagtwedde, Slochteren, Delfzijl, Tynaarlo, Assen Provincie Drenthe Gemeente Pekela, Veendam, Groningen en Tynaarlo Provincie Drenthe Gemeenten Pekela en Veendam zorgvuldige procedure en onze bestuurscyclus was een ter inzage legging vanaf 9 juli 2012 een juiste beslissing. Bovendien vinden wij een termijn van uiteindelijk negen weken, zelfs in een vakantieperiode, lang genoeg om inhoudelijk op een voorstel te reageren. Daarnaast geeft de gekozen termijn en periode ons de ruimte de ingediende zienswijzen goed te beoordelen en zo nodig de KTV aan te passen. Dat klopt. Momenteel is nog geen inzicht te geven in de exacte gevolgen van de aanpassing voor de gemeente. Om dat te bepalen moeten we per gemeente weten hoeveel hectare openbare weg hun eigendom is. Voor de definitie van verharde weg gaan we aansluiting zoeken bij het nationale wegen bestand. Met dit bestand worden alleen wegen van overheden in de tariefdifferentiatie betrokken. Tot het begrip weg worden ook percelen gerekend die dienstbaar zijn aan de verkeersfunctie. Deze inventarisatie is nog niet gemaakt. Dit betekent dat we per gemeente nog niet kunnen aangeven hoeveel extra waterschapslasten ze gaan betalen. Tijdens de voorlichtingsbijeenkomst hebben we aangegeven dat gemeenten gemiddeld ,- meer gaan betalen. Het noemen van dit bedrag is bedoeld om een idee te geven van de omvang van de extra lasten per gemeente. Een hogere aanslag waterschapslasten betekent voor een gemeente een extra belasting van hun begroting. Hoe de gemeente daar mee om gaat is aan de gemeente. Daar hebben wij geen oordeel over. Het is niet te voorkomen dat de gemeente mogelijk een te hoog OZB tarief bij haar burgers in rekening brengt. Ambtelijk is toegezegd de 2

3 omdat het waterschap nog geen gegevens kan leveren. Hierdoor mogelijk een te hoog OZB tarief. 5 De nieuwe KTV leidt tot extra administratieve handelingen voor de gemeente. De gemeente zal de aanslagen moeten controleren op juistheid. 6 Een weg heeft geen economische waarde. 7 Communicatie met burgers heeft nog niet plaatsgevonden. 8 Het toepassen van de mogelijkheid de tariefdifferentiatie te verhogen tot 400% kan voor een verdere verhoging van de lasten zorgen. Gemeenten Pekela en Veendam Gemeenten Pekela en Veendam Gemeenten Pekela en Veendam Gemeente Midden-Drenthe en Assen gemeenten indien beschikbaar een nauwkeuriger benadering van het aantal hectares te geven, waarmee bij het opstellen van de gemeentebegrotingen rekening kan worden gehouden. We proberen de administratieve lasten voor de gemeenten tot een minimum te beperken. De economische waarde van een weg is inderdaad niet bekend. Het begrip economische waarde wordt gebruikt om te bepalen hoe de kosten van het waterschap (onderdeel watersysteembeheer) over alle belanghebbenden kan worden verdeeld. De kosten worden verdeeld naar de economische waarde die door het waterschap wordt beschermd. De economische waarde van wegen en spoorwegen wordt bepaald door 75% van de vervangingswaarde te bepalen. Hiervoor zijn landelijk verplicht voorgeschreven richtlijnen vastgesteld. Communicatie met de ingezetenen over de belastingaanslagen vindt jaarlijks plaats door middel van het meezenden van een bijsluiter bij de belastingaanslag. Het verhogen van de tariefdifferentiatie tot 400% is voor ons waterschap niet toegestaan. Alleen waterschappen die in 2012 al tariefdifferentiatie toepassen wordt deze mogelijkheid geboden. 9 Gemeenten kunnen geen Gemeente Midden-Drenthe Voor het toepassen van tariefdifferentiatie voor wegen is 3

4 inkomsten genereren uit de wegen. Boeren kunnen dat wel voor hun gronden en provincies kunnen opcenten op de wegenbelasting heffen. 10 De totstandkoming van de hoogte van het nieuwe tarief is onvoldoende onderbouwd. Is er een relatie tussen de kosten en het nieuwe tarief? 11 De samenwerking in de (water)keten komt onder druk te staan door eenzijdig een lastenverzwaring mee te delen. 12 De voorgestelde lastenverschuiving komt via de gemeentebegroting bij de burger terecht. Hierdoor betalen alle burgers in het gebied van het waterschap voor financiële verlichting van een beperkte groep eigenaren van ongebouwd. Het zou gepast zijn deze lastenverschuiving via het belastinggebied van het Gemeente Midden-Drenthe Gemeente Midden-Drenthe Gemeente Haren, Hoogezand- Sappemeer, Aa en Hunze, Menterwolde, Vlagtwedde, Slochteren, Delfzijl, Assen, Midden-Drenthe en Groningen het gebruik van de grond niet relevant. De heffingsgrondslag is de oppervlakte; te genereren inkomsten spelen geen rol. De in de stukken genoemde tarieven zijn alleen bedoeld om aan te geven wat de effecten van de tariefdifferentiatie zijn. Uiteindelijk zullen de werkelijke cijfers zoals ze in de begroting 2013 worden opgenomen bepalend zijn voor de tarieven. Er is geen directe relatie tussen door het waterschap te maken kosten voor wegen en het hoge tarief voor wegen. Dat zouden wij betreuren. Wij hechten aan goede verhoudingen zonder de zakelijke aspecten uit het oog te verliezen. Een hogere aanslag waterschapslasten betekent voor een gemeente een extra belasting van hun begroting. Hoe de gemeente daar mee om gaat is aan de gemeente. Wij zijn ons ervan bewust dat een lastenverhoging veroorzaakt door het waterschap een beslag legt op de schaarse middelen. Daar hebben wij geen oordeel over. Voor ons staat een rechtvaardige lastenverdeling van de waterschapslasten voorop. Het gaat te ver als gemeenten bepalen wat voor ons een rechtvaardige verdeling van de waterschapslasten is. Feitelijk stellen gemeenten voor dat een onvolkomenheid 4

5 waterschap te regelen en de gemeente hier niet mee te belasten. De lastenverhoging leidt tot een verhoging van de gemeentelijke lasten. Gezien de financiële situatie van de gemeente een onacceptabele ontwikkeling. 13 De provincie houdt bij het ontwerp en de inrichting van provinciale wegen rekening met het waterschap. Hierdoor blijven de beheerkosten voor het waterschap beperkt. Dit rechtvaardigt niet dat het tarief voor wegen met 100% wordt verhoogd. Provincies Drenthe en Groningen en gemeente Groningen binnen de categorie ongebouwd door de categorie ingezetenen moet worden opgevangen. Een dergelijke oplossing staat te ver af van de veroorzaker van het probleem; de hoge waarde van de wegen binnen de categorie ongebouwd. Als de wetgever niet met een oplossing komt om het effect van de hoge waarde van wegen te compenseren, dan zal de oplossing volgens ons binnen de categorie ongebouwd moeten worden gevonden. Het grote verschil in economische waarde tussen wegen en het overig ongebouwd zal dan via een verschillend tarief tot uitdrukking kunnen worden gebracht. Bovendien betekent de suggestie van de gemeenten dat wij moeten uitleggen aan de ingezetenen dat zij een hogere belastingaanslag van het waterschap krijgen omdat de waarde van wegen hoger is dan verwacht. Dit strookt niet met de verantwoordelijkheidsverdeling tussen overheden. Voor het bepalen van uiteindelijk de belastingtarieven wordt niet meer gekeken naar het belang dat iedereen bij het waterschap heeft en de kosten die het waterschap daarvoor maakt. De economische waarde van de te beschermen belangen bepaalt de mate waarin in de kosten van het waterschap moet worden bijgedragen. Wegen dragen voor een belangrijk deel bij in de waarde van het ongebouwd, en daarmee het kostenaandeel. Dit rechtvaardigt het zwaarder belasten van eigenaren van wegen. Het verlagen van de beheerkosten voor het waterschap draagt bij in het verlagen van de totale kosten van het waterschap. Hierdoor kunnen de belastingtarieven van het 5

6 14 Er wordt geen inhoudelijk argument op tafel gelegd om tariefdifferentiatie te rechtvaardigen. Alleen de effecten van de hoge waarden van wegen en spoorwegen wordt als knelpunt ervaren. Niet is aangetoond dat het waterbezwaar van wegen op het watersysteem extra inspanningen van het waterschap vergen, waardoor een tariefdifferentiatie gerechtvaardigd is. 15 De mogelijkheid om Tariefdifferentiatie voor wegen in te voeren is vooral in de Provincie Groningen Provincie Groningen en gemeente Groningen waterschap worden verlaagd. Maar dit leidt niet tot een lager tarief voor wegen. In 2008 heeft het algemeen bestuur besloten op grond van inhoudelijke argumenten geen tariefdifferentiatie voor wegen in te stellen. Dit betekent dat het door de provincie naar voren gebrachte waterbezwaar voor ons waterschap geen reden is om tariefdifferentiatie voor wegen in te stellen. Nu de omvang van de weeffout duidelijk is geworden is voor ons een reden ontstaan om wel de tarieven te differentiëren. Volgens de memorie van toelichting van de Wet modernisering waterschapsbestel zijn tariefdifferentiaties bedoeld voor uitzonderingssituaties waar het toepassen van het normale tarief evident onredelijk zou zijn. Volgens de huidige inzichten is de bestuurlijke vrijheid groot bij het bepalen van die evidente onredelijkheid. Enige onderbouwing van onze keuze is wel nodig. Die onderbouwing kan ook liggen in de doelstelling om de tarieven van agrariërs te verlagen. De recente verruiming van de tariefdifferentiatie wegen (naar 400%) versterkt de gedachte dat dat is toegestaan. Die verruiming wordt als volgt gemotiveerd: door het verhogen van de maximale opslag voor eigenaren van verharde wegen hebben waterschappen de ruimte om de tarieven voor agrariërs te verlagen. Volgens ons biedt de wet (zie ook de beantwoording bij opmerking 24) voldoende ruimte om daar een eigen interpretatie aan te geven. In de toelichting op de KTV2009 zal de onderbouwing iets worden genuanceerd 6

7 Waterschapswet opgenomen om toe te passen voor delen van het land met een grote dichtheid aan wegen en spoorwegen. Dat is bij Hunze en Aa s niet het geval. 16 Het achteraf organiseren van een bijeenkomst voor het geven van een toelichting is de omgekeerde weg. 17 Het is niet duidelijk wat de weeffout is. Als gesproken wordt over een waterschap met een dicht wegen- en spoorwegennet dan behoort Hunze en Aa s daar niet toe. 18 Wie bepaalt de economische waarde van wegen en hoe is deze bepaald? Is er onderscheid in economische waarde tussen de verschillende typen Gemeente Delfzijl De georganiseerde bijeenkomst voor bestuurders is op 30 augustus 2012 gehouden. De termijn van ter inzage legging duurde tot en met 9 september De bedoeling van de bijeenkomst was het geven van een toelichting waarin de redenen van de aanpassing van de KTV werden aangegeven en het beantwoorden van eventuele vragen. Zie verder ook de beantwoording bij opmerking 1. Gemeente Tynaarlo Gemeente Tynaarlo Met de weeffout wordt gedoeld op het onverwachte effect van de waarde van wegen en spoorwegen op het kostenaandeel van ongebouwd. Doordat de waarde van wegen- en spoorwegen hoger uitviel dan gedacht is het kostenaandeel van ongebouwd ook hoger uitgevallen. Toekomstige aanleg van infrastructuur versterkt de weeffout. Dit effect zal bij een waterschap met een hoge wegen- en spoorwegendichtheid meer optreden. De economische waarde van wegen is bepaald door te bepalen wat de kosten zijn van het vervangen van een weg. Een weg heeft geen economische waarde (niet verkoopbaar), daarom is gekozen voor de vervangingswaarde. Er is een onderscheid gemaakt in verschillende typen wegen. Te weten: autosnelwegen, hoofd- en regionale wegen, lokale wegen en bebouwde 7

8 wegen? Hoe wordt hier rekening mee gehouden? Wat is de economische waarde van andere ongebouwde grond en hoe is deze bepaald? Staat dit in verhouding met de economische waarde van verharde wegen- en spoorwegen? 19 In hoeverre staan de kosten in verhouding tot de baten welke wij, als wegeigenaar hebben, van de werkzaamheden van het waterschap? En wie bepaalt dat eigenaren van wegen meer belang hebben bij de werkzaamheden van het waterschap en hoe is dat bepaald. 20 Gelet op het verloop van het tarief voor ongebouwd (zie hieronder) de afgelopen jaren komt de motivering Gemeente Tynaarlo, Assen Gemeente Assen en Groningen kom en overige verharde wegen. Elke soort weg heeft een andere waarde per hectare. Deze waarde varieert van ,- tot ,- (prijspeil 2007). Dit is wettelijk geregeld. De belangrijkste overige ongebouwde gronden zijn agrarische gronden en bouwterreinen. De waarde van agrarische gronden wordt bepaald door de recente verkopen van agrarische gronden te middelen (gegevens van de Dienst Landelijk Gebied) en bedraagt ongeveer ,- per hectare. De waarde van bouwterreinen is te herleiden uit gemeentelijke WOZ-bestanden en bedraagt ongeveer ,- per hectare. De waardeverhouding wegen/spoorwegen versus overig ongebouwd is ongeveer 75/25. Deze vraag in nu niet meer relevant. Sinds 2009 is een rechtstreekse koppeling tussen het belang (baten) bij het waterschap en de te betalen kosten (waterschapslasten) losgelaten. Voor 2009 werd de te betalen belasting min of meer gekoppeld aan het werk dat het waterschap uitvoerde voor groepen belanghebbenden. Het feitelijk verloop van het belastingtarief voor ongebouwd is niet van belang voor de invoering van tariefdifferentiatie voor wegen. Tariefdifferentiatie wordt ingevoerd om de te hoge tarieven 8

9 van het voorstel (herstellen van de weeffout) vreemd op ons over. voor ongebouwd sinds 2009 als gevolg van een hogere waarde van wegen te corrigeren. Tarief watersysteembeheer ongebouwd: , , , , , , , ,65 21 Een andere kostentoedelingssystematiek mag niet tot te grote herverdeeleffecten leiden en niet eenzijdig ten koste van kleine gemeenten gaan. Gemeente Bellingwedde In onze ogen leidt de kostentoedeling niet tot grote herverdeeleffecten. Op de informatiebijeenkomst van 30 augustus 2012 is aangegeven dat gemiddeld een gemeente ,- meer gaat betalen. Het exacte bedrag is afhankelijk van het aantal hectares weg. Belangrijke factoren hiervoor zijn de oppervlakte van de gemeente (inclusief buitengebied) en de omvang van het stedelijk gebied. De verwachting is dat grote gemeenten een groter aandeel in de extra waterschapslasten toebedeeld krijgen. 9