Aan de leden van de verenigde vergadering. 1. Inleiding

Transcriptie

1 Aan de leden van de verenigde vergadering V.V: 20 februari 2008 Datum 22 januari 2008 Agendapuntnr. 11 Bijlagen besluit Onderwerp tariefdifferentiatie in kostentoedelingsverordening watersysteemheffing Inleiding De Wet modernisering waterschapsbestel (Wmw) die per 1 januari 2008 in werking treedt en waarvan de belastingbepalingen in 2009 worden ingevoerd, brengt ingrijpende veranderingen voor onder andere het belastingstelsel met zich mee. De huidige waterschapsomslagen vervallen. De waterkerings- en de waterkwantiteitsomslag worden samengevoegd tot de watersysteemheffing. De kosten van het passieve waterkwaliteitsbeheer worden overgeheveld naar de watersysteemtaak en verhaald via de watersysteemheffing. Voor de watersysteemheffing wordt een nieuwe ongebouwde categorie eigenaren van natuurterreinen ingevoerd. De definitie van natuurterreinen is in de Waterschapswet opgenomen. Voor de kostentoedeling zijn meer regels in de Waterschapswet opgenomen. De methode Delfland is verplicht voorgeschreven. De kostenaandelen voor de eigenarenheffingen worden bepaald aan de hand van de waardeverhoudingen tussen gebouwd, ongebouwd en ongebouwd natuurterreinen. In het Waterschapsbesluit zijn nadere regels opgenomen voor de waardebepaling. De nieuwe wetgeving noopt tot het maken van bestuurlijke keuzes op het vlak van de belastingen die per 1 januari 2009 worden geheven. Dit betreft onder andere keuzes op hoofdlijnen die nodig zijn om de voorstellen van de kostentoedelingsverordeningen te kunnen voorleggen. De kostentoedelingsverordeningen dienen gebaseerd te zijn op kostentoedelingsonderzoek. In artikel 122 van de Waterschapswet heeft de wetgever het daarnaast mogelijk gemaakt om voor een vijftal specifieke situaties tariefdifferentiatie toe te passen. Het algemeen bestuur kan in afwijking van de reguliere heffingsbepalingen van de watersysteemheffing, besluiten de volgende vijf mogelijkheden van tariefdifferentiatie toe te passen: eigenaren buitendijks maximaal 75% lager eigenaren waterbergingsgebieden maximaal 75% lager eigenaren bemalen gebied maximaal 100% hoger eigenaren glasopstanden maximaal 100% hoger eigenaren openbare verharde wegen maximaal 100% hoger De afwijkingen kunnen naast elkaar worden toegepast. Het toepassen van tariefdifferentiatie dient in de kostentoedelingsverordening te worden geregeld en valt hiermee onder de goedkeuring van gedeputeerde staten.

2 De mogelijkheid van tarriefdifferentiatie is blijkens de Memorie van Toelichting op de Wmw nadrukkelijk bedoeld voor uitzonderingssituaties, waarbij de wetgever de verwachting uitspreekt dat hiervan spaarzaam gebruik zal worden gemaakt. De Unie van Waterschappen heeft in de Handreiking tariefdifferentiatie het facultatieve karakter zoals genoemd in de MvT nog eens bevestigd, dat er nooit sprake kan zijn van een verplichting, want de bestuurlijke vrijheid om al dan niet tot tariefdifferentiatie over te gaan staat voorop. Een besluit tot het toepassen van tariefdifferentiatie dient te worden gemotiveerd. De algemene rechtsbeginselen worden daarbij in acht genomen. Om het kostentoedelingsonderzoek voortvarend te kunnen aanpakken en gezien de krappe planning om tot het vaststellen van de kostentoedelingsverordeningen in uw vergadering van 25 juni 2008 te komen is het nu van belang dat u in deze vergadering een besluit neemt met welke uitgangspunten in het kader van de mogelijke toepassing van tariefdifferentiatie rekening dient te worden gehouden. 2. Voorstel De verenigde vergadering wordt voorgesteld de uitgangspunten voor tariefdifferentiatie in de kostentoedelingverordening watersysteemheffing 2009 vast te stellen, conform het hierbij als bijlage bijgevoegde besluit. 3. Achtergrondinformatie Uitgangspunten voor de vernieuwde wetgeving zijn vereenvoudiging en transparantie van het heffingensysteem en duidelijkheid voor de burgers. Deze nieuwe wetgeving brengt een grote omschakeling voor de financieringsstructuur van de waterschappen met zich mee. Deze omschakeling betreft met name structurele, organisatorische, (fiscaal-)juridische, bestuurlijke en financiële aspecten voor de heffing van waterschapsbelastingen. Hiertoe bevat de Wmw, waarvan de inwerkingtreding op 28 december 2007 in het Staatsblad is gepubliceerd, een aantal wijzigingen van belastingbepalingen in de Waterschapswet en in de Wet verontreiniging oppervlaktewateren. De nieuwe bepalingen zullen leiden tot lastenverschuivingen tussen de belastingcategorieën. Nieuw is dat voor de uitvoering van de bepalingen van de Waterschapswet een AMvB, genaamd het Waterschapsbesluit, is vastgesteld. Hierin worden onder andere uitgangspunten en voorschriften opgenomen voor de heffingen nieuwe stijl. De wetswijzigingen en de AMvB zijn eind december 2007 in werking getreden. Het bestuurlijke besluitvormingsproces bij Schieland en de Krimpenerwaard met als resultaat de vaststelling van de nieuwe kostentoedelingsverordeningen en de heffingsverordeningen op basis van de nieuwe wetgeving dient in 2008 te zijn afgerond ten behoeve van de heffing van de nieuwe belastingen met ingang van het belastingjaar Het nieuwe systeem leidt in de eerste plaats tot wijziging van de kostentoedelingsverordeningen. In deze verordeningen wordt vastgesteld welk kostenaandeel de belastingcategorieën moeten gaan betalen voor het watersysteembeheer en de wegentaak. Gepland is dat in de verenigde vergadering van 25 juni 2008 de Kostentoedelingsverordeningen 2009 worden vastgesteld. De mogelijkheid van omslagclassificatie is in de nieuwe wetgeving vervallen. Bij de fusie van de hoogheemraadschappen van Schieland en de Krimpenerwaard in 2005 is (anticiperend op de nieuwe wetgeving) besloten geen omslagclassificatie meer toe te passen. In een later stadium is mede op aandringen van enkele waterschappen en de Unie van Waterschappen door de wetgever besloten de mogelijkheid van tariefdifferentiatie in de watersysteemheffing op te nemen. De mogelijkheid van tariefdifferentiatie geldt niet voor de wegenheffing. Ons waterschap heeft ten tijde van de ontwerpfase van het wetsvoorstel het standpunt ingenomen en de Unie van Waterschappen en de Tweede Kamercommissie voor Verkeer en Waterstaat verzocht ervan af te zien de mogelijkheid van tariefdifferentiatie in de wet op te nemen wegens strijdigheid met de beoogde uitgangspunten van de wetgeving van 2

3 vereenvoudiging, transparantie en duidelijkheid voor de burgers. Aan deze verzoeken is geen gehoor gegeven. Bij de behandeling van het wetsontwerp in de Tweede Kamer zijn de bepalingen van tariefdifferentiatie zelfs nog uitgebreid tot de hiervoor vermelde vijf mogelijkheden. De ledenvergadering van de Unie van Waterschappen heeft op 21 december 2007 de Handreiking tariefdifferentiatie vastgesteld. Hierin is, met verwijzing naar de Memorie van Toelichting bij de Wmw, onder andere vermeld dat het beginsel van kostenveroorzaking nadrukkelijk wordt losgelaten. Elke ingezetene en onroerende zaak binnen het waterschapsgebied heeft belang bij de watersysteemtaak en wordt in de watersysteemheffing betrokken. De veralgemenisering van de belastingheffing als gevolg van integratie van taken en heffingen en ook het gegeven dat de wetgever bewust heeft gekozen om de taakgebieden af te schaffen pleit voor het in acht nemen van terughoudendheid bij de toepassing van tariefdifferentiatie. Een exacte kwantitatieve onderbouwing van gedifferentieerde tarieven is dan ook niet goed mogelijk en kan ook niet worden verlangd. Met tariefdifferentiatie kan uitdrukking worden gegeven aan de omstandigheid dat in bepaalde gebieden het belang bij de zorg voor het watersysteem duidelijk afwijkend is van dat in de rest van het waterschapsgebied. Het begrip belang is echter niet meer nader gedefinieerd. Het besluit tot tariefdifferentiatie en de hoogte van het te hanteren percentage zou kunnen worden gerelateerd aan specifieke maatregelen die ten behoeve van het watersysteem worden getroffen of juist aan het ontbreken daarvan. De mogelijkheid is nadrukkelijk bedoeld voor uitzonderingssituaties, waarbij de wetgever de verwachting uitspreekt dat van deze mogelijkheid spaarzaam gebruik zal worden gemaakt. De Unie doet de aanbeveling terughoudendheid te betrachten. Door de systematiek van de methode Delfland waarbij de kostenaandelen voor de eigenarenheffingen worden bepaald aan de hand van de waardeverhoudingen tussen gebouwd, ongebouwd en ongebouwd natuurterreinen, zal het kostenaandeel van de categorie natuurterreinen op een zeer laag percentage uitkomen. Hieruit vloeit voor natuurterreinen een laag tarief per hectare voort. Om deze reden heeft de Unie van Waterschappen afgeraden tariefdifferentiatie voor natuurterreinen toe te passen. 4. Motivering voorstel Hierna volgt per mogelijkheid een argumentatie en advisering over het wel of niet toepassen van tariefdifferentiatie in de watersysteemheffing. 4.1 Tariefdifferentiatie voor buitendijks gelegen onroerende zaken De keuze voor wel of geen tariefdifferentiatie voor buitendijks gelegen onroerende zaken is voor ons waterschap de meest complexe. Volgens een inventarisatie die is uitgevoerd ten tijde van de voorbereiding van de kostentoedelingsverordening in 2005 zijn circa 4100 gebouwde objecten buitendijks gelegen. Dit betreft voornamelijk objecten langs de Lek en de Hollandse IJssel en objecten in Rotterdam op het Nieuwe Werk en het Noordereiland. Daarnaast liggen er ook ongebouwde terreinen/percelen buitendijks. Op grond van de huidige omslagenverordening en de tot nu toe geldende wetgeving worden de eigenaren van buitendijks gelegen eigendommen niet aangeslagen voor de waterkeringsen waterkwantiteitsomslag. Dit is enerzijds gebeurd op basis van de indertijd geldende uitgangspunten dat buitendijks gelegen eigendommen niet beschermd werden door de waterkeringen en dat er niet of nauwelijks waterkwantiteitsbeheer wordt uitgevoerd. Bij de fusie van Schieland en de Krimpenerwaard in 2005 is een nieuwe Provinciale reglementskaart vervaardigd waar de grens van het nieuwe beheersgebied op de waterlijn van de rivier is getrokken. Op basis van de nieuwe grens van het beheersgebied en mede op basis van jurisprudentie is met ingang van 2005 wel de heffing van de ingezetenenomslag in het gehele beheersgebied ingevoerd. Ingezetenen (gebruikers van woonruimte) betalen mee voor het kunnen wonen, werken en recreëren in het gehele beheersgebied. Voor de wegenzorg in de 3

4 Krimpenerwaard worden de eigenaren van buitendijks gelegen eigendommen ook in de heffing betrokken, zoals dit voorheen al door het hoogheemraadschap van de Krimpenerwaard werd gedaan. Dit, omdat deze eigenaren ook gebruik maken van de wegen die in beheer zijn van het waterschap en dus belang hebben bij de uitoefening van die taak. Op grond van de uitgangspunten van de Wmw is nu de vraag aan de orde of de eigenaren van buitendijks gelegen gebieden volledig voor de watersysteemheffing dienen mee te betalen of dat voor deze gebieden sprake is van een duidelijk afwijkend belang dat het toepassen van tariefdifferentiatie rechtvaardigt en zo ja, voor welk percentage. Eigenaren buitendijks gaan met ingang van 2009 in ieder geval meebetalen aan de watersysteemheffing. In de MvT van de Wmw is vermeld dat elke ingezetene en onroerende zaak binnen het waterschapsgebied belang heeft bij de watersysteemtaak en wordt deze in de watersysteemheffing betrokken (er is per definitie sprake van een belastbaar feit). Dit past bij het collectieve karakter van het watersysteembeheer. Het minimale percentage dat buitendijks op basis van de Wmw dient te betalen is 25%. Voor het buiten de heffing laten is sowieso geen plaats meer. Tot het watersysteembeheer wordt met ingang van 2009 ook het passieve waterkwaliteitsbeheer gerekend. In de systematiek van kostentoedeling en tariefdifferentiatie past ook geen toegroeiregeling. Argumenten die pleiten voor het invoeren van tariefdifferentiatie voor buitendijks gelegen zijn: - buitendijks gelegen gebieden hebben niet de bescherming van de waterkering; - HHSK is niet verantwoordelijk voor de veiligheid van de ingezetenen en de onroerende zaken buitendijks; bepalingen over veiligheid in buitendijkse gebieden zijn niet in het reglement opgenomen; - vanuit de uitgangspunten van de watersysteemtaak is door de wetgever gesteld dat ook de eigenaren van buitendijks gelegen dienen mee te betalen; het belang blijft echter gering in vergelijking met de binnendijks gelegen eigendommen; op het Noordereiland ontbreekt zelfs een watersysteem, heeft het hoogheemraadschap nauwelijks een taak. Gezien deze argumenten adviseren wij u tariefdifferentiatie voor buitendijks gelegen gebieden in te voeren. Als percentage wordt voorgesteld dit te bepalen op het maximum van 75% lager dan de volle tarieven voor de categorieën gebouwd en ongebouwd, niet zijnde natuurterrein. 4.2 Tariefdifferentiatie voor eigenaren van waterbergingsgebieden In de huidige legger van onderhoudsplichtigen of onderhoudsverplichtingen van Schieland en de Krimpenerwaard zijn geen onroerende zaken opgenomen die als waterberging dienen. Tariefdifferentiatie is hier dan ook niet aan de orde. 4.3 Tariefdifferentiatie voor eigenaren van bemalen gebieden Deze mogelijkheid is voornamelijk bedoeld voor waterschappen die hoger zijn gelegen en waar voor een groot gedeelte sprake is van natuurlijke afwatering. Schieland en de Krimpenerwaard kent vrijwel geen gebieden waar niet bemalen wordt. Slechts enkele gebieden in de Stormpolder en in de woonwijk Buitenweg in Krimpen aan de Lek zijn wel binnendijks gelegen maar worden als onbemalen gebieden aangemerkt. Hier wordt nu geen waterkwantiteitsomslag opgelegd. Wel wordt in deze gebiedjes waterkeringsomslag en wegenomslag geheven. Voorgesteld wordt om voor deze relatief kleine gebieden geen tariefdifferentiatie toe te passen. 4

5 4.4 Tariefdifferentiatie voor onroerende zaken die in hoofdzaak bestaan uit glasopstanden Voorheen hebben Delfland en Schieland een zogenaamde extra waterbeheersingsomslag voor de glastuinbouw ingevoerd. Deze heffingen waren gebaseerd op het veroorzakingsbeginsel. Vooral in de oude glastuinbouwgebieden in het Westland dienden door het extreme waterbezwaar investeringen te worden gedaan in de bemalingscapaciteit van de waterschappen. Deze investeringen moesten worden gedaan om ervoor te zorgen dat bij overmatige regenval binnen korte tijd de glastuinbouwgebieden weer op het gewenste peil konden worden gebracht. De kosten voor deze investeringen werden deels uit deze extra waterbeheersingsomslagen gedekt. De glastuinbouwsector heeft zich indertijd massaal verzet. In de loop der jaren heeft de sector zelf aanzienlijke voorzieningen en moderniseringen gepleegd en zijn er reconstructies van glastuinbouwgebieden toegepast waardoor de waterbeheersing ook door de waterschappen beter geregeld kon worden. In 2003 (Delfland) en 2004 (Schieland) hebben de waterschappen daarop besloten om de extra waterbeheersingsomslag af te schaffen. In het gebied van Schieland en de Krimpenerwaard, waar voornamelijk gemoderniseerde glastuinbouwbedrijven zijn gevestigd en waar ook veel investeringen door de glastuinders zijn gedaan in het waterbeheer, maakt de waterbeheersing van de glastuinbouwgebieden deel uit van het totale watersysteembeheer en worden geen extra voorzieningen getroffen die een afwijking van de kostentoedeling rechtvaardigen. Het inrichten van de glastuinbouwbestanden, het afzonderen van het glastuinbouwdeel van de WOZ-waarden en het bijhouden hiervan leidt overigens ook tot extra perceptiekosten. Voorgesteld wordt om ten aanzien van de glasopstanden af te zien van tariefdifferentiatie. 4.5 Tariefdifferentiatie voor eigenaren van verharde openbare wegen Bij amendement is door de Tweede Kamer deze keuzemogelijkheid in de wet opgenomen. Een aantal waterschappen, onder andere in Limburg, kende een classificatiesysteem voor verharde wegen. Omdat de mogelijkheid voor tariefdifferentiatie van verharde glasopstanden werd geopend werd hiermee een parallel getrokken voor de verharde wegen. Het is wel voorstelbaar dat indien tariefdifferentiatie voor glasopstanden wordt ingevoerd ook tariefdifferentiatie voor verharde openbare wegen een logische stap is. Het invoeren van tariefdifferentiatie voor verharde openbare wegen zou voor ons waterschap met vele infrastructurele wegen in de steden en het dichtbevolkte waterschapsgebied tot aanzienlijke hoge perceptiekosten leiden voor het op perceelsniveau afbakenen van de verharde wegen. Voorgesteld wordt geen tariefdifferentiatie voor verharde openbare wegen in te voeren. Conclusie Alles overwegende wordt voorgesteld de invoering van tariefdifferentiatie in de watersysteemheffing te beperken tot buitendijks gelegen ongebouwde onroerende zaken, niet zijnde natuur en gebouwde onroerende zaken, het percentage hiervan vast te stellen op 25% van het tarief voor de betreffende categorieën en dus voor de overige in artikel 122 Waterschapswet vermelde mogelijkheden geen tariefdifferentiatie toe te passen. 5

6 5. Gevolgen/consequenties Financieel Het voorstel heeft in dit stadium geen financiële gevolgen. Financiële consequenties komen uiteindelijk aan de orde bij de uitkomsten van de kostentoedeling en de daaraan gekoppelde tarieven per categorie. Personeel Juridisch/Risico s 6. Aspecten voor de omgeving, communicatie en wijze van publiceren 7. Verdere aanpak, procedure, planning De bepalingen over de tariefdifferentiatie in de watersysteemheffing maken deel uit van de Kostentoedelingsverordening. Voor het kostentoedelingsproces is een plan van aanpak gemaakt. Het vaststellen van de Kostentoedelingsverordeningen 2009 staat gepland voor de Verenigde Vergadering van 25 juni De ontwerpverordeningen vallen onder de Inspraakverordening. Na vaststelling door uw vergadering dienen ze goedkeuring van de Provincie te verkrijgen. 8. Evaluatie Dijkgraaf en hoogheemraden van Schieland en de Krimpenerwaard, secretaris-directeur, dijkgraaf, M.J.H. van Kuijk mr. J.H. Oosters 6