NHG-Leergang Palliatieve Zorg Module 1: inleiding, palliatief redeneren
Disclosure belangen spreker: (Potentiële) Belangenverstrengeling: Geen
Palliatieve zorg Stel je voor dat je zelf te horen hebt gekregen dat je nog maar kort te leven hebt. Wie zou je aan je eigen sterfbed willen hebben? Waar zou je sterfbed staan? (thuis, ziekenhuis, IC?) Wat zou voor jou een goede dood zijn?
Palliatieve zorg (WHO, 2002) Is gericht op verbetering van kwaliteit van leven van patiënten en families die te maken hebben met de problemen rond een levensbedreigende ziekte Voorkomt en verzacht lijden d.m.v.: vroege onderkenning en adequate diagnostiek behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard 4
Gevolgen van langer leven De medische vooruitgang heeft vele aandoeningen die vroeger snel dodelijk waren, omgevormd tot chronische aandoeningen. Het blijkt echter dat het verbeteren van de kwaliteit van deze levensverlenging vele malen moeilijker is om te bereiken. D.Meier, BMJ, 2005 5
Dame Cicely Saunders Born 22 June 1918 Barnet, Hertfordshire, England, UK Died 14 July 2005 (aged 87) South London, England, UK Alma mater King's College London University of Oxford Known for Hospice care movement
Saunders; grondlegger palliatieve zorg Zij erkende als verpleegkundige dat mensen in de laatste fase van hun leven, als niemand meer iets kon doen alleen gelaten werden, en onvoldoende zorg kregen. Zij stichtte het eerste hospice in Engeland en heeft gezorgd dat de palliatieve zorg als discipline zich ontwikkelde. Ze ging geneeskunde studeren omdat ze merkte dat ze arts meer invloed zou hebben in de medische wereld.
Citaat You matter because you are you, And you matter at the end of your life. We will do all we can, not only to help you die peacefully But also to live until you die. Dame Cicily Saunders
Dit?
Dit?
Wie is palliatief?
Surprise Question Zou het mij verbazen dat deze patiënt het komende jaar overlijdt? SPICT-NL: ondersteunende en Palliatieve Zorg Indicatoren Tool
Van traditioneel naar nieuw zorgmodel: Cure naar Care Oude concept Curatieve zorg Palliatieve zorg Tijd Nieuw zorg concept Overlijden Curatieve fase Ziektegericht handelen Symptoom gericht handelen Nazorg Stervensfase Palliatieve/ondersteunende zorg 14 Lynn and Adamson, 2003 14
kwaliteit van leven % Palliatieve scenario s Ziektebeloop 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 Tijd as Scenario`s J Ingham, P&P of Pall care and supportive oncology, pp615-623. 200215
Janssen, J of pall medicine 2011;14;6 Hartfalen (n=80) VAS>30mm, n (%) COPD (n=105) VAS>30, n (%) Slapeloosheid 50% 50% Dyspnoe 75% 94% Moeheid 83% 88% Hoesten 50% 58% Spierzwakte 85% 75% Lage stemming 53% 52% Pijn 48% 32% Jeuk 41% 26% Dorst 46% 38% Vaak plassen 65% 49% Slechte eetlust 45% 35%
Thema s in de palliatieve zorg Kwaliteit van leven Symptoommanagement; 4 dimensies Anticiperen Autonomie van de patiënt Integrale en multidimensionele benadering Zorg voor de naasten
4 dimensies in palliatieve zorg Somatisch Psychisch Sociaal Existentieel
Bijvoorbeeld pijn Definitie van pijn: Mc Caffery 1968 Pijn is datgene wat een persoon die het ervaart, zegt dat het is. 19
20
Pijn Somatisch het mechanisme dat tot de pijn leidt Psychologisch: pijn zit altijd tussen je oren! de emotionele problemen die veroorzaakt worden door, samengaan met of van invloed zijn op de pijn begrip van symptoom, gedachten hierover Sociaal: wat mensen doen of nalaten vanwege de pijn, rollen in de relatie, effect op werk etc. Spiritueel/existentieel; de betekenis van pijn.
Pijn Wordt beïnvloed door: Gemoedstoestand van de patiënt Persoonlijkheid van de patiënt Mate van sociale ondersteuning Beeld van de patiënt t.o.v. zijn ziekte Beeld van de patiënt t.o.v. de pijn Eerdere ervaringen met pijn Duur van de pijn Culturele en religieuze achtergrond van de patiënt Lichamelijke invloeden
Pain System 1992; Arch Int Med 2003;163:2433-34 23
Palliatief redeneren Methode van klinisch redeneren helpt bij begeleiden van patiënten en het toepassen van de richtlijnen palliatieve zorg Hulpmiddel om gestructureerd te werken: analyse en behandeling van symptomen, evaluatie van het effect en bijstellen beleid
Palliatief redeneren Fase 1: Breng problematiek in kaart Fase 2: Vat problematiek en beleid samen Fase 3: Maak afspraken over evaluatie van beleid Fase 4: Stel beleid zo nodig bij
Palliatief redeneren 2 Verzamelen VG Beeld van patiënt op 4 dimensies lichamelijk, psychisch, sociaal en existentieel Levensverwachting Medicatie Symptoom-analyse in licht van 4 dimensies; gevolgen voor patiënt en naasten Samenvatting; problemen/werkhypothese/beleid Prioritering symptomen; door patiënt! Multidisciplinair!!!!!!! Evaluatie Cyclisch proces; Hoe, wie, wanneer, termijn!!! Bijstellen
Problemen in kaart brengen
Beeld van de patiënt en naasten op 4 dimensies
Beleid
Evaluatie
Bijstellen
PalliArts
Bijstellen.