ING Investment Office Publicatiedatum: 12 juni 2019, 14.00 uur Maandbericht beleggen juni 2019 Handelszorgen bedreigen economisch herstel Mei Juni Assetallocatie - + Neutrale weging van aandelen en obligaties; geen wijzigingen Aandelen Vastgoed Grondstoffen Alternatieve beleggingen Obligaties Regioallocatie aandelen Noord-Amerika Europa Japan Opkomende markten Pacific (exclusief Japan) Sectorallocatie aandelen Energie Basismaterialen Industriegoederen Duurzame consumentengoederen Dagelijkse consumentengoederen Gezondheidszorg Financiële waarden Informatietechnologie Communicatiediensten Nutsbedrijven Allocatie obligaties Staatsobligaties Bedrijfsobligaties Hoogrentende bedrijfsobligaties Opkomende markten Het handelsconflict tussen de Verenigde Staten en China blijft als een donkere wolk boven de financiële markten hangen. Bovendien neemt president Trump ook andere landen op de korrel. De markten houden al rekening met een renteverlaging door de Fed, omdat de handelsoorlog de economische groei bedreigt. Dit vinden wij nog wat voorbarig. Wel zullen beleggers ermee moeten leren leven dat een tweet van president Trump zo nu en dan de aandelenkoersen flink in beweging kan brengen. Wij laten ons wat betreft onze beleggingsvisie niet al te veel leiden door Trumps Twitteroprispingen en richten ons vooral op de macro-economische ontwikkelingen, de bedrijfscijfers en het beleid van de centrale banken. Een gematigde economische groei en inflatie, gecombineerd met een lichte groei van de bedrijfswinsten, lage rentes en centrale banken die aan de zijlijn staan (of zelfs stimuleren) vormen op dit moment omstandigheden die gunstig zijn voor risicovollere beleggingen zoals aandelen. Wij handhaven onze neutrale positionering in de verhouding tussen zakelijke en vastrentende waarden. Ook laten we de tactische verdeling over de aandelenregio s en sectoren ongewijzigd. Hetzelfde geldt voor de allocatie binnen vastrentende waarden. Hoofdpunten: President Trump blijft verschillende landen dreigen met invoerheffingen om betere handelsdeals te sluiten. In ons beleggingsbeleid houden we zo min mogelijk rekening met het Twittergedrag van Trump, dat we vooral zien als ruis. Als de handelsoorlog negatief doorwerkt op het vertrouwen en de investeringsbereidheid van bedrijven, nemen de risico s toe. De markt schat de kans op zo n 50% dat de Fed in juli de rente verlaagt als reactie op het handelsconflict. Volgens ons te voorbarig. De centrale banken zijn wel een belangrijke steun voor de financiële markten. Zij zullen ingrijpen, indien nodig. Dat geeft vertrouwen. Wij voeren deze maand geen wijzigingen door in onze tactische assetallocatie en houden aandelen en obligaties neutraal gewogen. De vlucht naar veilige havens heeft geleid tot nog lagere rentes op veilige staatsobligaties. Dit maakt aandelen relatief aantrekkelijker.
Tariff man Trump zorgt via Twitter zo nu en dan voor commotie Conflict VS en China over meer dan alleen handel Risico indien vertrouwen en investeringen worden aangetast Twittergedrag Trump blijft beleggers bezighouden Het Twittergedrag van de Amerikaanse president Donald Trump houdt de gemoederen op de financiële markten nog altijd behoorlijk bezig. De marktreactie begin mei op een tweet van hem, over de verhoging van de invoertarieven op Chinese goederen, maakte duidelijk dat Trump via zijn favoriete communicatiekanaal de stemming onder beleggers flink kan opschudden. In de afgelopen weken voegde hij daar dreigementen aan het adres van Mexico en India aan toe. De onderhandelingstactiek van Tariff Man Trump lijkt simpel: dreigen met invoertarieven en vervolgens hopen dat de tegenpartij (deels) aan zijn eisen tegemoet komt. In het geval van Mexico lijkt dat gewerkt te hebben: ruim een week na zijn dreigement om invoertarieven op Mexicaanse goederen te gaan heffen in ruil voor strengere grenscontroles, kondigde Trump, uiteraard via Twitter, zijn overwinning aan. VS en China staan tegenover elkaar Of die tactiek ook bij de Chinezen werkt, valt sterk te betwijfelen. De VS en China komen steeds meer tegenover elkaar te staan. Behalve wederzijdse invoertarieven is er ook een technologieoorlog ontstaan, waar sommige bedrijven al flink last van ondervinden. Het bekendste voorbeeld hiervan is Huawei, dat door de VS op een zwarte lijst is geplaatst. Aan Amerikaanse kant ziet Apple zijn iphoneverkopen in China stevig afnemen. Wellicht dat een ontmoeting tussen Trump en zijn Chinese ambtgenoot Xi eind deze maand tijdens de G20-top in Japan wat kou uit de lucht kan halen. Niettemin verwachten we dat de spanningen tussen de VS en China de komende jaren zullen voortduren, omdat de geschillen structureel van aard zijn. Het draait hierbij vooral om het behoud door de VS van de economische, militaire en technologische wereldmacht en de wens van China om die rol over te nemen. Handelsoorlog weegt vooral op de maakeconomie Zolang maatregelen als importheffingen en het in de ban doen van bedrijven niet te zwaar gaan wegen op de economische activiteit, is er voor de financiële markten niet zoveel aan de hand. Het kan echter wel een probleem worden als het vertrouwen en de investeringsbereidheid van bedrijven eronder gaan lijden. We zien al geruime tijd dat vooral de productiesector in grote delen van de wereld te lijden heeft van een sterke afname van de groei van de wereldhandel. De dienstensector, die veel meer is gericht op de binnenlandse economie, houdt beter stand. Maar ook hier zien we tekenen van verzwakking. Onderstaande grafiek met de wereldwijde inkoopmanagersindices laat deze ontwikkeling zien. De inkoopmanagersindex wordt gezien als een goede indicator voor de actuele status van de activiteit in de productie- en dienstensector van een economie. Een cijfer onder de vijftig geeft een krimp van de economische activiteit aan, een cijfer daarboven duidt op groei van de economie en het vertrouwen. Tegenvallend banencijfer VS goed nieuws? Een tegenvaller was het Amerikaanse arbeidsmarktcijfer van mei. Er zijn vorige maand slechts 75.000 nieuwe banen gecreëerd in de VS, veel minder dan de verwachte 175.000. Bovendien werd Maandbericht beleggen juni 2019 2
Tegenvallend nieuws wordt uitgelegd als goed nieuws Fed onderkent risico s handelsoorlog en zal handelen indien nodig Wij verwachten niet dat de Fed de rente verlaagt 20% van alle staats- en bedrijfsobligaties heeft een negatieve rente het aantal van de vorige twee maanden met 75.000 neerwaarts gecorrigeerd. Wel bleef het werkloosheidspercentage staan op 3,6%, het laagste niveau sinds 1969. Verder zijn de uurlonen met 0,2% gestegen in vergelijking met de maand ervoor en met 3,1% op jaarbasis. Beide lagen 0,1% onder de verwachting van analisten. Het lijkt in eerste instantie vreemd, maar beleggers reageerden positief op het tegenvallende banencijfer. Deels omdat dit niet het gevolg is van een zwakkere vraag naar arbeid. Het lagere aantal nieuwe banen komt vooral doordat bedrijven wel naar personeel op zoek zijn, maar geen geschikte kandidaten kunnen vinden. Maar ook neemt door deze tegenvallende cijfers de druk op de Amerikaanse centrale bank toe om de beleidsrente te verlagen. Slecht nieuws is goed nieuws! Want een lagere beleidsrente is een economische impuls. De markt rekent dit jaar op renteverlaging(en) van de Fed De belangrijkste centrale banken van de wereld, de Fed voorop, onderkennen al enige tijd de risico s van een afzwakkende economie en de negatieve effecten van de handelsoorlog. Eerder dit jaar liet Fed-voorzitter Jerome Powell al weten dat de centrale bank dit jaar de rente niet meer zal verhogen. Tijdens een toespraak op 4 juni in Chicago zei Powell nog dat de Fed ( ) passend zal handelen om de economische groei te ondersteunen. Hoewel zo n uitspraak niet vreemd lijkt voor een centrale bankier, werd het door de markt opgevat als een hint dat de Fed de rente zal verlagen indien de economische cijfers verslechteren. Na het tegenvallende banengroeicijfer van mei schat de markt de kans dat de centrale bank al in juli de rente zal verlagen op ongeveer 50%. De termijncontracten die de verwachtingen van beleggers voor de belangrijkste beleidsrente van de Fed (de Fed funds rate) weerspiegelen, prijzen voor dit jaar momenteel twee renteverlagingen van 25 basispunten in. maar wij gaan daar vooralsnog niet van uit Ook wij gaan ervan uit dat de Fed actie zal ondernemen bij een sterke groeivertraging van de Amerikaanse economie, maar wij denken vooralsnog dat de Fed de beleidsrente (nu 2,50%) dit jaar niet wijzigt. Daarvoor draait de Amerikaanse economie nog veel te goed. Gesteund door de sterke arbeids- en huizenmarkt ligt het vertrouwen van Amerikaanse consumenten op een hoog niveau. Bovendien stijgen de lonen duidelijk sterker dan de prijzen, wat de bestedingen ondersteunt. Ook is het vertrouwen in de economie bij het Amerikaanse midden- en kleinbedrijf sterk. Wel geven ook deze ondernemers aan, dat het moeilijk is om vacatures in te vullen. Obligatierentes voor lange tijd laag De 180-gradendraai in het beleid van de Fed ook de Europese Centrale Bank (ECB) is een stuk voorzichtiger geworden - in combinatie met de verwachtingen in de markt wat renteverlagingen betreft, hebben ertoe geleid dat de rentes op de obligatiemarkten verder zijn gedaald. Ook de vrees voor een verdere escalatie van de handelsoorlog heeft beleggers ertoe aangezet de veilige havens van staatsobligaties op te zoeken, met neerwaartse druk op de rentes tot gevolg. Momenteel heeft maar liefst $11.000 miljard aan staats- en bedrijfsobligaties in de wereld (20% van het totaal) effectief een negatieve rente. Inmiddels is ook het effectieve rendement op een 10-jarige staatsobligatie van Nederland onder de 0% gezakt. Hoewel de rentes wel weer iets kunnen stijgen vanaf de huidige, zeer lage niveaus, lijkt het er sterk op dat we ook de komende paar jaar zeer lage obligatierenteniveaus zullen houden. Maandbericht beleggen juni 2019 3
Beleggers ruilen cyclische voor defensieve aandelen Weinig plaatsen om te schuilen op aandelenmarkt Het oplaaien van de handelsoorlog leidde, behalve tot lagere obligatierentes, ook tot lagere aandelenkoersen. Wereldwijde aandelen (MSCI All Country World Index) daalden in mei ruim 5%, in euro s gemeten. Beleggers vreesden de negatieve economische gevolgen van de oplopende spanningen tussen de VS en China. Behalve in staatsobligaties, waren er weinig plaatsen om te schuilen. Alleen vastgoedaandelen, die profiteerden van de lagere rentes, deden het relatief goed. Regionaal gezien waren de opkomende markten het grootste slachtoffer van de negatieve stemming, terwijl aandelen uit de ontwikkelde Aziatische economieën, inclusief Australië, beter scoorden dan het marktgemiddelde. Wat sectoren betreft, bleven aandelen met een defensief karakter beter liggen dan hun cyclische, dus economisch gevoeligere, tegenhangers. Aandelen uit de IT-sector hadden last van de Amerikaanse ban op het Chinese Huawei en het aangekondigde onderzoek van het Amerikaanse ministerie van Justitie naar mogelijk machtsmisbruik van de technologiereuzen Google, Facebook en Apple. Grondstoffengerelateerde aandelen leden onder de daling van de olie- en metaalprijzen. Sinds afgelopen week zien we een herstel op de aandelenmarkten. De toenemende verwachting dat de Fed de rente gaat verlagen en het bericht dat de importheffingen op Mexicaanse goederen in de VS niet doorgaan, droegen bij aan een verbetering van de stemming. De lage rentes op staatsobligaties hebben aandelen bovendien weer aantrekkelijker gemaakt. Wereldwijd is het verschil tussen het verwachte dividendrendement op aandelen en het effectieve rendement op obligaties opgelopen en bedraagt nu ongeveer 1%-punt. Gunstige omgeving voor aandelen waarbij beweeglijkheid af en toe kan toenemen Wij handhaven onze voorkeur voor aandelen VS en energiesector Wij handhaven de neutrale weging van aandelen Wij handhaven onze neutrale positionering in de verhouding tussen zakelijke en vastrentende waarden. Een gematigde economische groei en inflatie, gecombineerd met een lichte groei van de bedrijfswinsten, lage rentes en centrale banken die aan de zijlijn staan of zelfs stimuleren, vormen gunstige omstandigheden voor risicovollere beleggingen zoals aandelen. Beleggers zullen moeten accepteren dat een tweet van president Trump zo nu en dan tot heftigere bewegingen van de aandelenkoersen kan leiden, al bestaat de kans dat zij hier na verloop van tijd steeds ongevoeliger voor worden. Wij laten ons in ieder geval niet al te veel leiden door Trumps Twitter-oprispingen en richten ons vooral op de macro-economische ontwikkelingen, de bedrijfscijfers en het beleid van de centrale banken. en laten de regio- en sectorallocatie ongewijzigd Wij laten de tactische verdeling over de aandelenregio s en sectoren deze maand ongewijzigd. Wat die laatste betreft, hebben we een vrij neutrale visie, met alleen een overweging van aandelen uit de energiesector en een onderweging van aandelen uit de financiële sector. Wat regio s betreft hebben we een voorkeur voor Amerikaanse aandelen en zijn we wat voorzichtiger met aandelen uit de opkomende markten. De verwachting in de markt van een Amerikaanse renteverlaging heeft geleid tot een lichte verzwakking van de Amerikaanse dollar. Als die trend doorzet, is dit gunstig voor beleggingen uit opkomende markten. Maandbericht beleggen juni 2019 4
Zwakkere dollar gunstig voor obligaties uit opkomende markten Search for yield trekt weer aan Door de daling van de rentes en de vlucht naar veilige havens hebben staatsobligaties het de afgelopen tijd goed gedaan. Door de daling van de rentes op veilig geachte staatsobligaties en de toegenomen verwachting dat de Fed de rente zal verlagen, is ook de search for yield, oftewel de zoektocht naar direct rendement (rente of dividend), weer toegenomen. Dit komt tot uiting in een aantrekkende vraag naar bedrijfsleningen en obligaties uit opkomende markten. Die laatste categorie heeft het, mede door de wat zwakkere dollar, de afgelopen weken aardig gedaan. Wij handhaven onze voorkeur voor deze categorie en voor kredietwaardige bedrijfsobligaties (investment grade credits). Staatsobligaties en hoogrentende bedrijfsobligaties blijven onderwogen in onze tactische verdeling binnen de categorie vastrentende waarden. Risicobarometer Signaal = Macro-economie = Synchrone economische groeivertraging, geen krimp Liquiditeit / rente + Centrale banken zijn 'dovish', druk op Fed neemt toe Waardering = Risicovollere beleggingscategorieën gesteund door lagere rentes Sentiment¹ - In mei flink negatiever geworden Technische Analyse² - Topsignalen aandelen na sterke rally in eerste maanden 2019 1 Contra-indicator, zeer negatief sentiment kan beoordeeld worden als positief. ² Technische analyse is een analysemethode waarbij in koersgrafieken en andere marktgegevens naar trends en herkenbare koerspatronen wordt gezocht. Voor een actuele technische analyse van de AEX-index kun je hier terecht. Een uitleg van de technische begrippen vind je hier. Maandbericht beleggen juni 2019 5
Meer weten? Kijk op ing.nl/beursnieuws Disclaimer Deze beleggingsaanbeveling is uitgebracht en voor het eerst verspreid op 12 juni 2019, 14.00 uur door het ING Investment Office, onderdeel van ING Bank N.V. Voor het opstellen van deze beleggingsaanbeveling is gebruik gemaakt van de volgende wezenlijke informatiebronnen: BofA Securities, Goldman Sachs, KeplerCheuvreux, Bloomberg, CreditSights, Standard & Poor s, Moody s, Fitch, ING FM, Citi, J.P.Morgan, Thomson Reuters Datastream, Sustainalytics, Credit Suisse en/of Reuters Metastock. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op de volgende waarderingsgrondslagen, methoden en aannames: koerswinstverhouding, koersboekwaardeverhouding en/of net asset value (NAV). Voor deze beleggingsaanbeveling zijn geen beschermde modellen gebruikt. Een beschrijving van het ING-beleid ten aanzien van informatiebarrières en belangenverstrengeling kunt u hier vinden. Tenzij anders vermeld, zal ING Bank N.V. de beleggingsaanbeveling niet actualiseren. Ontwikkelingen die zich na het opstellen van deze beleggingsaanbeveling hebben voorgedaan, kunnen van invloed zijn op de juistheid van de aannames waarop deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd. Beleggingsaanbevelingen worden over het algemeen 2 tot 4 keer per jaar herzien. Deze beleggingsaanbeveling behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren en vormt geen uitnodiging tot het aangaan van welke overeenkomst of verbintenis dan ook. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op aannames en vormt geen garantie voor een bepaalde ontwikkeling of resultaat. Aan deze beleggingsaanbeveling kunnen geen rechten worden ontleend. Beslissingen op basis van deze beleggingsaanbeveling zijn voor uw eigen rekening en risico. Noch ING Bank N.V. noch ING Groep N.V. noch enige andere rechtspersoon die tot de ING Groep behoort, aanvaardt aansprakelijkheid voor enige schade in welke mate dan ook die voortvloeit uit het gebruik van bovenstaande beleggingsaanbeveling of de daarin opgenomen informatie. Beleggen brengt risico s en kosten met zich mee. U kunt uw inleg of een deel ervan verliezen. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ING Bank N.V. is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934, respectievelijk de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, en evenmin in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika (hierna tezamen: Amerikaanse beleggingswetgeving ). Deze beleggingsaanbeveling is niet gericht tot en niet bestemd voor U.S. Persons in de zin van de Amerikaanse beleggingswetgeving. Kopieën hiervan mogen niet worden verzonden of worden meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan U.S. Persons. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van Autoriteit Financiële Markten AFM. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Alle rechten voorbehouden. Deze beleggingsaanbeveling mag niet worden verveelvoudigd, gekopieerd, gepubliceerd, opgeslagen, aangepast of gebruikt in welke vorm dan ook, online of offline, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ING Bank N.V. 2019 ING Bank N.V., Amsterdam.