Oerolcollege. Klepperende schelpdieren

Vergelijkbare documenten
Primaire Productie in de Waddenzee

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Bijlage met informatie.

Wageningen IMARES. De rol van schelpdieronderzoek in een duurzame ontwikkeling van de Waddenzee. Pauline Kamermans

Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice

Stabiele Isotopen en Voedselwebben. Jack Middelburg Stefan Schouten Jaap Sinninghe Damsté

Duurzaam beheer van de Waddenzee

De Waddenzee - Informatie

informatie: schelpen - tweekleppigen

Hoe groot is het aanpassingsvermogen. van de Waddenzee?

Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken.

MOSSELWAD Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee

MODDERBAD Over de ecologie van het Wad

Wageningen University & Research. Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus

Bijlage VMBO-GL en TL

ph-dynamiek Noordzee

Wageningen IMARES. Overzicht bestaande werkzaamheden. Bert Brinkman

Is de draagkracht van de Oosterschelde voor schelpdieren bereikt?

Wageningen University & Research. Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus

Henrice Jansen, 27 Januari, schelpdierconferentie

Verslag onderzoek. Zeekraalteelt met Zeewaterdruppelirrigatie

HEBBEN WE AQUACULTUUR NODIG? HET EINDE VAN JACHT OP VIS

Het WADDENSLEUTELS project

Koolstofcyclus in de zee. Stefan Schouten. NIOZ is part of the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO)

Het strand, kwallen en krabben

Effecten van toenemende warmte en CO 2 op het leven in zee

Voedselweb van strand en zee

het strand, kwallen en krabben

Wageningen University & Research. Wageningen, 5 November 2016 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus

historische en recente gevolgen van het afsluiten van de Zuiderzee voor trekvissen

25% 57% NOx 25% PM. Strong foundations 24/06/2016. E-mobility. The transition towards sustainable mobility

Developments in SWAT modelling

Klimaatverandering en de Wadden: bedreiging of een kans? Inauguratiesymposium Waddenacademie 1 en 2 december 2008 Leeuwarden

Wageningen IMARES Risico inventarisatie schelpdier transporten

Veranderingen in plassen na invasies: voedselwebrelaties aan de hand van stabiele isotopen en vistrends

PvA Verbetering beheer Waddenzee

Milieu-effectenbeoordeling van het project ingediend door de AG Haven Oostende.

E C O L O G I E Ecologie Factoren die invloed hebben op het milieu: Niveaus van de ecologie:

3 Voedselweb van het wad

Investigations on the Nitrogen Cycle in the Coastal North Sea H. Fan

CO 2 in zoet water. source. sink? Jolanda Verspagen a, Maria Meijer a, Arie Vonk a, Jef Huisman a Ko van Huissteden b, Joshua Dean b, Han Dolman b

Kanoet (Calidris canutus) A Status: 2. Kenschets. 3. Bijdrage van gebieden

Eilanden en biotische veranderingen in zee. Dr. ir. M.J. Baptist

Wadden. Wat eet ik vanavond? Spelcircuit - quiz. VO onderbouw

Toestandsevaluatie Natuur 2015 (T2015)

Zeg ken jij de mossel?

Faculteit Geowetenschappen. Oratie. Hitte is de nieuwe kou. Katja Philippart

TOPICS DE TOEKOMST VAN DE HEDWIGE-PROSPERPOLDER RESULTATEN VAN EEN MODELSTUDIE

Wadden in tijden van Klimaatverandering

30 jaar aan veranderingen in het Oosterschelde ecosysteem TOM YSEBAERT. Bouwen aan een Veerkrachtige Delta 1-2 juni 2017, Vlissingen

Downloaded from UvA-DARE, the institutional repository of the University of Amsterdam (UvA)

De leerlingen lopen langs het strand en zoeken naar organismen uit zee.

Biobouwers Het fundament onder kustecosystemen. Tjisse van der Heide Radboud Universiteit Nijmegen & Rijksuniversiteit Groningen

Verslag startsymposium Waddensleutels

MOSSELWAD ( ) Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee

Klimaatsverandering en de mariene omgeving, ver van ons bed?

Verslag van een geologische excursie naar Simonszand (oostelijke Waddenzee) op 21 september 2013.

Safe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE

Welkom en introductie

Opportunities for Collaborative Interdisciplinary Programs. James W. Jones Director, FCI

... Hoe ziet een Rijke Noordzee eruit?

Kanoet (Calidris canutus) A Status: 2. Kenschets. 3. Ecologische vereisten

JPI Oceans Gezonde en productieve zeeën en oceanen

Barr al Hikman, een wadvogelparadijs in Oman van groot internationaal belang

Haag - Rohrbeck. Luister naar de zee!

De indeling van de sector Landbouw & Natuurlijke omgeving

Polen. Blok 1 De Rijke Zee. Robbert Jak. Dag 5, 29 oktober Duurzaam werken op Zee

Het mossel mysterie: identiteit, vorm en vestiging

Het WADDENSLEUTELS project

Ontwikkeling van schelpdierbestanden op de droogvallende platen van de Waddenzee

Overwinterende zee-eenden in het Belgische deel van de Noordzee:

Wageningen IMARES Op de natuur kun je bouwen

De haven van Harlingen Floris Bennema

In de troebele sloot kunnen daarentegen geen boten varen en deze zal dus, volgens ons, veel minder vervuild zijn.

van de landbouwproductie

Sanitair Schelpdier Onderzoek 2015

Ecosysteemdiensten, een innovatie voor het waterbeheer?

Effecten van kalk en organische stof op micro-organismen en labiele stikstof. Jaap Bloem, Rolf Kemmers, Annemieke Kooijman

Duurzaamheid begint bij jezelf! Alumni. 11 september

MUST MARITIME CONSORTIUM of ENVIRONMENTAL SCIENCE and TECHNOLOGY

Dijkversterking Waddenzeedijk Texel, sectie 9

Betere bescherming en herstel van het voedselweb in de Waddenzee

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema

Growth and reproduction in bivalves Cardoso, Joana Ferreira Marques Ferreira

Agriculture and biodiversity

Algenbloeien in ondiepe kustsystemen: trends en risico s

De ontwikkeling van de Japanse oester in de Nederlandse Waddenzee: Situatie 2006

Ggo's in bio? Nee, dank je!

CIRCULAIR KOKEN. C-creators Dr. ir. Els Leclercq & ir. Mo Smit.

Sleutelprocessen in een natuurlijke Waddenzee Han Olff & Theunis Piersma Rijksuniversiteit Groningen

Case study 3 Zoute kustwateren: Zeegras. Lauwersoog 17 december 2013

Staat handkokkelvisserij op gespannen voet met behoud biodiversiteit in de Waddenzee?

Rust & Reuring Leven als Provincie in Energieland

Biobouwers en habitat-overstijgende interacties in kustecosystemen. Tjisse van der Heide

Bodemfauna Noordzee en boomkorvisserij

Werkblad - Les 2 - Waterbouw en ecologie

OESTERS. Smit Vis. Smit Vis, verspartner van Sligro

THEMA 2 ALLES WAT LEEFT. LES 1 Ecosystemen en voedselketens. Deze les gaat over: Bij dit thema horen ook: Ecosysteem de Noordzee Voedselketens

Uitsterven of wegwezen

Tree of the sea RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN. Proefschrift

Themadag Exoten, 2 december

Transcriptie:

Oerolcollege Klepperende schelpdieren Marco Barotti / Transnatural en Prof. dr ir Katja Philippart Aanvang 13:30 FOTO: Ruben Smit Producties / Yoeri van Es

FOTO: https://www.marcobarotti.com/clams

FOTO: Ruben Smit Producties / Yoeri van Es Katja Philippart Waddenacademie Koninklijk NIOZ Universiteit Utrecht

SENSOR Automatische metingen waterkwaliteit Zuurstof Zuurgraad Troebelheid Temperatuur Zoutgehalte Druk (Waterhoogte) COMPUTER Conversie meetwaarden voor invoer synthesizer SYNTHESIZER Vertaling van geconverteerde meetwaarden naar beweging en geluid SCHELPDIEREN Audiovisualisatie waterkwaliteit BRONNEN: https://files.cargocollective.com/472030/clams_projectproposal_march2019.pdf https://in-situ.com/products/water-quality-testing-equipment/aqua-troll-500-multiparameter-sonde/

KLEPSTANDMETER meet opening schelpen van levende schelpdieren tussen 0 (helemaal dicht) en 1 (helemaal open) BRONNEN: https://www.waddenacademie.nl/themas/ecologie https://www.youtube.com/watch?v=t1iccqwc0c0&feature=youtu.be

KLEPSTANDMETER meet opening schelpen van levende schelpdieren tussen 0 (helemaal dicht) en 1 (helemaal open) BRONNEN: Ballesta-Artero, I. (2017) Disentangling Arctica islandica's environmental archive. Proefschrift NIOZ / Universiteit van Amsterdam https://www.waddenacademie.nl/themas/ecologie https://www.nioz.nl/en/about/eds/research-facilities

SENSOREN SCHELPDIEREN Opening schelpen ( klepstand ) SENSOREN WATERKWALITEIT Algen (voedsel) Troebelheid Licht Temperatuur Zoutgehalte Druk (waterhoogte) COMPUTER Correlatie tussen gedrag schelpdieren en omgevingsfactoren BRONNEN: Ballesta-Artero, I. et al. (2017) Environmental factors regulating gaping activity of the bivalve Arctica islandica in Northern Norway. Marine Biology 164:116 https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/islandsmussla.jpg/440px-islandsmussla.jpg

Noordkromp (Arctica islandica) Oudste exemplaar (tot nu toe) is 507 jaar BRONNEN: Butler, P.G. et al. (2013) Variability of marine climate on the North Icelandic Shelf in a 1357-year proxy archive based on growth increments in the bivalve Arctica islandica. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 373, 141 151 http://blogs.discovermagazine.com/fieldnotes/2014/08/21/dead-clamstalking-reading-past-climate/#.xqxuzs2b0b0

NOORDKROMP Klepstand WATERKWALITEIT Algen (voedsel) Troebelheid Licht Temperatuur Zoutgehalte Waterhoogte BRON: Ballesta-Artero, I. et al. (2017) Environmental factors regulating gaping activity of the bivalve Arctica islandica in Northern Norway. Marine Biology 164:116

NOORDKROMP Klepstand WATERKWALITEITCORRELATIE Algen (voedsel) +0.82 Troebelheid +0.50 Licht +0.41 Temperatuur +0.30 Zoutgehalte +0.12 Waterhoogte -0.48 BRON: Ballesta-Artero, I. et al. (2017) Environmental factors regulating gaping activity of the bivalve Arctica islandica in Northern Norway. Marine Biology 164:116

KIEUWEN Algen (voedsel) Zuurstof BRON: https://gl2019bivalvia.wordpress.com/anatomy/

Kleppen open: voor voedsel FOTO: Jolanda van Iperen (NIOZ)

Je bent wat je eet Rol van fractionering stabiele koolstof isotopen (δ 13 C) in dieetonderzoek C3 planten (land & water) Zwevende algen (zoetwater) Zwevende algen Bodemalgen Zeegrassen FOTO S: NRC; nemokennislink; NIOZ; Ruben Smit productions; NWF δ 13 C = [( 13 C/ 12 C) plant / ( 13 C/ 12 C) standaard 1] x 1000

STAP 3 STAP 2 100%Z zout 50%Z zout 50%B zout -25-20 100%B zout -17 STAP 1-23 -17 C3 planten (land & water) Zwevende algen (zoetwater) Zwevende algen Bodemalgen Zeegrassen FOTO S: NRC; nemokennislink; NIOZ; Ruben Smit productions; NWF

C3 planten (land & water) Zwevende algen (zoetwater) Zwevende algen Bodemalgen Zeegrassen DIEETSTUDIE #1 wadplaten Nederlandse Waddenzee 2008-2012 4500 stations per jaar 1 seizoen (juni-sept; 6 weken) 10 soorten schelpdieren 2 voedselbronnen BRON: Christianen, M.J.A. et al. (2017) Benthic primary producers are key to sustain the Wadden Sea food web stable carbon isotope analysis at landscape scale. Ecology 98, 1498 1512

Tere dunschaal Platte slijkgaper Nonnetje C3 planten (land & water) Zwevende algen (zoetwater) Zwevende algen Bodemalgen Zeegrassen Gewone mossel Strandgaper DIEETSTUDIE #1 wadplaten Nederlandse Waddenzee 2008-2012 4500 stations per jaar 1 seizoen (juni-sept; 6 weken) 10 soorten schelpdieren 2 voedselbronnen Amerikaanse boormossel Tere platschelp Amerikaanse zwaardschede Japanse oester Gewone kokkel Aandeel bodemalgen in dieet (%) BRON: Christianen, M.J.A. et al. (2017) Benthic primary producers are key to sustain the Wadden Sea food web stable carbon isotope analysis at landscape scale. Ecology 98, 1498 1512

C3 planten (land & water) Zwevende algen (zoetwater) Zwevende algen Bodemalgen Zeegrassen DIEETSTUDIE #2 wadplaten Balgzand 2014 2 stations per seizoen 4 seizoenen (maart, juni, sept, dec) 5 soorten schelpdieren 3 voedselbronnen BRON: Jung, A.S. et al. (2019) Seasonal variation in the diet of estuarine bivalves. PLOS ONE (in druk)

Aandeel algen in dieet (-) C3 planten (land & water) Zwevende algen (zoetwater) Zwevende algen Bodemalgen Zeegrassen DIEETSTUDIE #2 wadplaten Balgzand 2014 2 stations per seizoen 4 seizoenen (maart, juni, sept, dec) 5 soorten schelpdieren 3 voedselbronnen Gewone kokkel Japanse oester Nonnetje Strandgaper Gewone mossel BRON: Jung, A.S. et al. (2019) Seasonal variation in the diet of estuarine bivalves. PLOS ONE (in druk)

Kleppen open: voor voedsel & voortplanting FOTO: Katja Philippart (NIOZ/UU/Waddenacademie)

Kleppen open: voor voedsel & voortplanting BRON: https://www.pangeashellfish.com/blog/oyster-life-cycle-on-farm

Larvenkalender Schelpdieren FOTO: Wim van Egmond

Larvenkalender Schelpdieren Waddenzee Gewone kokkel Japanse oester Amerikaanse zwaardschede Nonnetje Strandgaper Gewone mossel BRON: Philippart, C.J.M. et al. (2014) Reproductive phenology of coastal marine bivalves in a seasonal environment. Journal of Plankton Research 36, 1512-1527

Larvenkalender Schelpdieren Waddenzee Gewone kokkel Japanse oester Amerikaanse zwaardschede Nonnetje Strandgaper Gewone mossel BRON: Philippart, C.J.M. et al. (2014) Reproductive phenology of coastal marine bivalves in a seasonal environment. Journal of Plankton Research 36, 1512-1527

Voortplanting Groei Overleving Biomassa (gadw/m 2 ) KOKKEL Filtratie vermogen (L/m 2 /uur) BRON: Philippart, C.J.M. et al. (2007) Impacts of nutrient reduction on coastal communities. Ecosystems 10, 96-119.

Biomassa (gadw/m 2 ) KOKKEL Filtratie vermogen (L/m 2 /uur) BRONNEN: Philippart, C.J.M. et al. (2007) Impacts of nutrient reduction on coastal communities. Ecosystems 10, 96-119. Bom et al. (2018) Barr Al Hikman: a pristine coastal ecosystem in the Sultanate of Oman. NIOZ Report.

Binnendijkse kokkelkweek Voedsel van de toekomst? Polder Wassenaar Texel (Stichting Zilte Zones, Saline Farming, Meromar, NIOZ)

Schelpgroei (mm/dag) 600 m 3 /dag 450 m 3 /dag 250 m 3 /dag 50 m 3 /dag BRON: Dethmers, E.M. (2019) Growing with Nature: potentials for cockle mariculture. Poster NWO Life conferentie

Schelpgroei (mm/dag) 600 m 3 /dag 450 m 3 /dag 250 m 3 /dag 50 m 3 /dag Zwevende algen (mgchla/m 3 ) BRON: Dethmers, E.M. (2019) Growing with Nature: potentials for cockle mariculture. Poster NWO Life conferentie

Dank voor uw aandacht!