Grands Crus Classés en 1855 (Médoc et Sauternes) de finale Verslag van de jubileumreis van het NGS, die gehouden werd van 23 t/m 26 januari 2011. Door Paul Op ten Berg. Na drie jaar voorbereiding door René Persoon en een honderdtal e-mails van Cees Vos om het vervoer te regelen, was het dan eindelijk zo ver. Een delegatie van 37 NGS leden verplaatste zich per KLM naar Bordeaux, waar de finale plaatsvond van een 3-jarenplan. Een plan om jaarlijks uitgebreid aandacht te besteden aan de Grands Crus Classés en 1855 (Médoc et Sauternes). Op 28 januari 2008 proefden de NGS leden in Restaurant Karel V te Utrecht Grands Crus de Graves (11 witte en 11 rode wijnen); De tweede proeverij werd op 26 januari 2009 gehouden in Restaurant Het Koetshuis te Bennekom met 11 rode wijnen (5 e, 4 e, 3 e en 2 e Crus); De derde proeverij werd op 18 januari 2010 gehouden in het Amstel Hotel te Amsterdam met 12 rode wijnen (5 e, 4 e, 3 e en 2 e Crus) zie NGS website proefverslag nr. 22; En dan nu het sluitstuk met een bezoek aan de Châteaux, als apotheose en ter viering van 25 jaar NGS. Maandag 24 januari Château Longueville au Baron de Pichon-Longueville www.pichonlongueville.com 2 ème Grand Cru Classé en 1855 - Pauillac Dit château wordt, ter onderscheiding van Pichon-Lalande, vaak aangeduid met Pichon- Longueville of Pichon Baron. Deze 2 e Grand Cru Classé, samen met Pichon-Lalande de enige 2 e Crus van Pauillac, ligt vlak naast Château Latour en behoort net als deze tot de stevigste Pauillac wijnen. Het bezit dateert uit de 17 e eeuw, de huidige eigenaresse is AXA Millésimes en algemeen directeur is Christian Seely. Als consultants treden op de oenoloog Jacques Boissenot en Daniel Llose. Wij werden ontvangen en rondgeleid door Corinne Michot. Zij presenteert als sommelier en eventmanager de proeverijen voor bezoekende gezelschappen. Oorspronkelijk vormden Pichon-Longueville en Pichon-Lalande een bezit, maar in de 18 e eeuw zorgde een erfenis voor de splitsing. In de jaren 70 was Pichon-Longueville minder goed, maar nu hoort het weer bij de top.
Wijngaard De oppervlakte aan wijngaarden is 73 ha en de bodem bestaat uit zand en klei met veel grind. In de wijngaard is aangeplant 65 % cabernet sauvignon, 30 % merlot, 3 % cabernet franc en 2 % petit verdot. De plantdichtheid bedraagt 9.000 stokken/ha en het rendement is 35-39 hl/ha. Elk jaar wordt 2 % gerooid en opnieuw aangeplant. Iedere wijngaardwerker heeft zijn eigen plot om voor te zorgen. Er wordt alleen gesproeid tegen ziekte en ongedierte als het nodig is. Zowel groene oogst als bladverwijdering zijn hier gebruikelijk. Er wordt niet met chemicaliën gewerkt. Bladmanagement en het creëren van seksuele verwarring bij insecten zijn standaard. Minimaal 80 plukkers oogsten de druiven handmatig. Kelders De in 1997 gebouwde kelders van Pichon- Longueville zijn spectaculair. Ze liggen onder een enorme ondiepe vijver tussen de weg en het château. Aan weerszijden van de vijver staan grote gebouwen. De oudste kelder is de barrique kelder van 1.200 m², die dateert uit begin jaren 90. In deze kelder komt altijd de nieuwe oogst. Vanuit de nieuwe kelder kun je door het glazen plafond de vijver zien. De constructie is uniek voor Bordeaux: er zijn geen pilaren. Airconditioning zorgt voor een constante temperatuur van 14 C en 70 % luchtvochtigheid. Vinificatie en opvoeding Als de druiven arriveren, worden ze indien nodig gekoeld met droogijs. Alle druiventrossen worden volledig ontsteeld. Voor de vinificatie beschikt Pichon-Longueville over 40 roestvrijstalen tanks, variërend van 63 hl tot 1.500 hl. Er wordt geperst met 2 horizontale persen van Buecher met rubber ballon. Merlot, cabernet franc en petit verdot worden als eerst geperst, daarna cabernet sauvignon. Voorafgaande aan de gisting is er een koude inweking op de schillen gedurende 20-30 dagen (niet in 2009). De vergisting met wilde gisten en wat gistcultuur om te starten en te helpen - vindt vervolgens plaats op stalen tanks en duurt 15 dagen, bij 28-32 C. Er wordt niet gepompt, alles gaat via het zwaartekrachtprincipe. De malo voltrekt zich op barrique of houten foeder. Elk jaar worden 900 nieuwe vaten (uitsluitend Frans eiken) geleverd door 7 vatenmakers, in 21 verschillende uitvoeringen. Af en toe wordt microbullage gebruikt. De Grand Vin rijpt gedurende 15-18 maanden op barrique, waarvan elk jaar 80 % nieuw en 20 % een jaar oud. De 2 e wijn krijgt 50% nieuw hout. Tijdens die periode wordt de wijn iedere 3 maanden overgestoken. Klaring gebeurt met eiwit. De blend van de verschillende druivenrassen, percelen, perswijn en vrij uitgelopen sap wordt pas vlak voor de komst van de nieuwe jaargang gemaakt. Productie De productie bedraagt circa 200.000 flessen per jaar. 50 % hiervan is Château Pichon-Longueville, de Grand Vin en 50 % Les Tourelles de Longueville, de tweede wijn. Hiervan gaat 80 % en primeur naar 110 négociants. 10 % wordt op het château apart gehouden voor proeverijen en representatie, 10 % rijpt in eigen beheer op fles, om jaren later in de verkoop te komen. Sinds 2004 is de verdeling tussen Grand Vin en 2 e wijn veranderd, de hoeveelheid
2 e wijn is langzaamaan groter geworden. De 2 e wijn bevat ook meer merlot dan de Grand Vin. De global warming heeft ervoor gezorgd dat de hoeveelheid aangeplante petit verdot (nu 3% cabernet franc en 2% petit verdot) geleidelijk aan meer wordt om frisheid te behouden. Schatkamer Tijdens de rondleiding zien we in de schatkamer een uitgebreide collectie van oude jaargangen, om jaloers op te worden. Er blijken nog 2 flessen uit 1908 te liggen. Bij de overname heeft AXA direct alle oude flessen bijgevuld en opnieuw gekurkt. Proeverij ***+ Château Pichon-Longueville 2001 Blend van 70 % cabernet sauvignon, 27 % merlot, 2,5 % cabernet franc en 0,5% petit verdot. Dit is de eerste wijn die werd geproduceerd onder Christian Seely, waarmee een andere stijl zich aandiende. De geur is open en wat ontwikkeld, met o.a. specerijen, animaal en kreupelhout, maar helaas met net even wat groene tonen. In de mond is de wijn redelijk rijp en op dronk, met een prima structuur van elegante cassis. Keurige lengte, astringent en al een tikje drogend. Jammer van dat groene accent, te wijten aan de onrijpe tannines van de cabernet. Door het vele hout komt de wijn iets gemaakt over.
****- Château Pichon-Longueville 2004 Blend van 65 % cabernet sauvignon, 30 % merlot en 5 % cabernet franc. 18 maanden barrique, waarvan 80 % nieuw. Elegante, evenwichtige, fijne, open en aromatische neus van rijpe cassis, drop, animaal, chocolade en truffel. De aardse smaak toont een mooi ontwikkelde vulling van prachtig fruit dat nog jeugdig aandoet, en danig mooie tannines. Spannende wijn met sap, stevigheid en elegantie: de kenmerken van Pauillac. Deze gebalanceerde wijn het houtgebruik is meer terughoudend - begint op dronk te komen, maar nog wat geduld is beter. Nu kopen! *** Château Pichon- Longueville 2007 Blend van 74% cabernet sauvignon en 26% merlot. Deze wijn is nu in Nederland op de markt. Aromatische, delicate geur met tonen van cassis, tabak, ceder, rook en munt, maar ook een groen accent. Levendige inzet van de smaak, wel duidelijk minder materie dan 2004 en daardoor meer houtinvloed. De finale is ook minder lang dan van de 2004 en wordt iets teveel bepaald door het hout en het vegetale karakter van deze wijn. **** Château Pichon-Longueville 2009 Vatmonster met 4 maanden houtrijping (hierna nog 14 maanden), een uur geleden voor ons geblend met 65% cabernet sauvignon en 33 % merlot. Alc. 14%. Gesloten geur van boeiend cassisfruit. Geconcentreerd fruit in de smaak, een combinatie van elegantie en structuur. Ook ceder, blonde tabak en lichte karamel. Dat zet zich in rechte lijn voort in de lange finale, eindigend in een fijn bittertje. Optimaal rijpe tannines en een prachtige balans. Typische Pauillac van klasse, zeer rijp en vol, met een moderne stijl. Conclusie In verhouding tot andere tijdens deze reis geproefde wijnen, blijken de wijnen van Pichon-Longueville een wat gelikte, in ieder geval meer moderne stijl te tonen. Château Batailley www.batailley.com 5ème Grand Cru Classé en 1855 Pauillac Wij werden ontvangen door Philippe Castéja, eigenaar van het Château en tevens voorzitter van het Conseil des Grands Crus Classés en 1855 Médoc & Sauternes. Château Batailley is het paradepaardje van de familie Castéja en de négociant Borie- Manoux. De naam Batailley komt van het woord bataille, een veldslag die in 1453 plaats had in de wijngaarden en op het Château. Tijdens de 100-jarige oorlog die toen ontstond, heroverden de Fransen het door de Engelsen bezette Château Latour,
waarmee het einde van de Engelse overheersing van Aquitaine werd ingeluid. In de 17e eeuw werden hier wijnstokken geplant. Het park rond het Château werd in de 19e eeuw ontworpen door Barillet-Deschamps, landschapsarchitect van Napoléon III. In 1942 werden Batailley en het naastgelegen Haut-Batailley gesplitst. Gunstig klimaat Het Château ligt op 1 km van de rivier en 30 km van de zee, vlakbij Château Latour. Er is dan ook zelden sprake van nachtvorst in het voorjaar, en in de zomer is het nooit te heet. Wel zijn er koele zomernachten van 17-18 C, waardoor de wijnstok s nachts tot rust kan komen. In landen als Californië is dat niet het geval, waardoor de wijnstok steeds maar door blijft gaan met zijn arbeid. Als gevolg hiervan zijn de wijnen van Pauillac wat zoet en jammy in de finale, terwijl de balans van zuren met alcohol wel in orde is. Wijngaarden De 55 ha wijngaarden met een bovenlaag van grind op zandsteen en klei, zijn beplant met 70% cabernet sauvignon, 25% merlot, 3% cabernet franc en 2% petit verdot. De plantdichtheid bedraagt 8.000 stokken/ha met een gemiddelde leeftijd van 30 jaar. Op dit Château kende men nooit financiële problemen, waardoor de wijngaard altijd goed werd verzorgd en voortdurend in balans gebleven is. Oogst Alle druiven worden met de hand geoogst en streng geselecteerd. Er wordt de laatste jaren veel meer tijd besteed aan de pluk dan vroeger. Na aankomst volgt een tweede selectie. Vinificatie In 2006 werd een nieuwe chai in gebruik genomen met roestvrijstalen cuves. Na inweking bij 12 C volgt vergisting op de schillen met geselecteerde gisten, elk perceel apart, bij 25 C. Deze temperatuur is de laatste jaren steeds lager gekozen, om fris fruit te behouden. De laatste dagen, als er nog iets suiker over is, gaat de temperatuur omhoog naar 30 C. Gedurende de eerste 3 dagen wordt overgepompt om fruit en kleur te extraheren. De frequentie hiervan wordt bepaald door telkens te proeven. Afhankelijk van het oogstjaar wordt circa 5 gram zwavel per liter toegevoegd. Na de alcoholische gisting volgen nog 3 weken met warme inweking op de schillen, om de wijn meer body te geven. Vervolgens wordt de wijn overgestoken om de malolactische gisting te ondergaan. De vin de goutte op tank en de vin de presse op vat, want die neemt het hout beter op. In februari tenslotte gaat alles op barrique en na uitgebreid proeven wordt de blend gemaakt. Opvoeding De wijnen krijgen altijd een opvoeding op 50-55% nieuw Limousin hout, en dat gedurende 18 maanden. De vaten worden in juli besteld, als het karakter van het oogstjaar nog niet bekend is. Château Batailley betrekt daarom barriques bij 10 verschillende tonneliers, om het risico van uitschieters te spreiden. De tonneliers hebben immers ook ieder jaar ander hout. De dikte van de duigen waarvan de vaten zijn gemaakt, bepaalt mede de mate van zuurstofcontact. Om de 3-4 maanden wordt de wijn overgestoken. Philippe Castéja vertelt ons dat er 3 redenen zijn voor opvoeding op hout: 1. De tannines van de gebrande vaten geven de wijn meer complexiteit;
2. Door natuurlijke bezinking wordt de wijn in 18 maanden na het oversteken helder en is het niet nodig om te klaren en te filteren; 3. Hout zorgt voor een langzaam contact met zuurstof, waardoor polyfenolen ontstaan die de wijn stabiliseren. De moleculen worden tijdens de lagering steeds groter en zakken tenslotte naar de bodem van het vat. Daarbij wordt de wijn zachter. Tijdens de houtopvoeding wordt ook af en toe microbullage (micro-oxygenatie) toegepast. Vroeger wist men nog niet zo goed hoeveel en hoe vaak, waardoor de wijnen zich naderhand vaak te snel ontwikkelden. Productie gemiddeld 265.000 flessen per jaar. Proeverij ***- Château Haut-Bages-Monpelou 2007 Deze Cru Bourgeois Pauillac wordt op Château Batailley gevinifieerd. Blend van 65% cabernet sauvignon, 28% merlot en 7% cabernet franc. Veel sap maar een vrij hoge zuurgraad, wat groen, tamelijk dun en schraal. De poging om deze jaargang met nieuw hout op te poetsen is niet geslaagd, de finale is kort. ***+ Château Haut-Bages-Monpelou 2009 Vatmonster, blend van 66% cabernet sauvignon, 24% merlot en 10% cabernet franc. Heeft al veel kleur. Heerlijke soepele smaak, floraal en prima in balans. Flatteus en zuiver, zonder meer een kwaliteitswijn, maar met minder verfijning en complexiteit dan zijn grote broer die hierna komt. **** Château Batailley 2009 Dit vatmonster werd in februari 2010 geblend van 74% cabernet sauvignon, 22% merlot, 2% cabernet franc en (voor het eerst) 2% petit verdot. Ondanks de vaste regel dat een vatmonster altijd flatteert, is direct duidelijk wat een prachtig wijnjaar 2009 is. De neus zit nog dicht, maar heeft veel fris fruit. Elegante, uitgewogen smaak met fraaie expressie en veel lengte. Zeer geslaagde wijn. *** Château Batailley 2007 Blend van 73% cabernet sauvignon, 23% merlot, 3% cabernet franc en 1% petit verdot. Bramen en cassis kenmerken de geur. Dat fruit komt terug in de smaak, met een puntje groen. De finale is wat stoffig. 2007 blijft een jaar met groene tonen van ten dele onrijpe cabernet. Vroeger noemde men dit très Bordeaux. ***+ Château Batailley 2004 Blend van 69% cabernet sauvignon, 26% merlot, 3% petit verdot en 2% cabernet franc. Naast rijp fruit toont de geur animale aroma s, tabak, laurier, specerijen en umami. Levendige, strakke smaak met donker fruit, tamelijk stevige tannines en zachte vanille van het hout. De finale heeft bittertonen, is wat straf en neigt naar drogend door afscheiding van de tannines. Deze eetwijn mist de klasse, de balans en de beter geïntegreerde tannines van Pichon Longueville 2004. Lunch Het bezoek aan Château Batailley werd afgesloten met een uitgebreide en goed verzorgde lunch met eigenaar Philippe Castéja, voorzitter van het Conseil des Grands Crus Classés en 1855. Aan tafel zat ook Sylvain Boivert, directeur van het Conseil des Grands Crus Classés en 1855. Tijdens de lunch reikte Philippe Castéja aan alle deelnemers het Diplome d Honneur uit van Ambassadeur des Grands Crus Classés en 1855 (Médoc et Sauternes).
Als aperitief werd een glas Champagne Pol Roger geschonken, als altijd zeer welkom na een serie rode wijnen. Bij de Terrine de Faisan Maison et sa Petite Salade kwam op tafel Château Beau-Site 2005, Cru Bourgeois Supérieur St. Estèphe. Zuivere geur van ferm fruit, ontwikkeld met wat animaliteit. De smaak biedt veel vulling van rins bosfruit. Evenwichtige, levendige wijn met goede lengte, gespierd maar niet te zwaar. Zal over 2 jaar nog mooier zijn. De combinatie met de terrine is niet helemaal ideaal. ***(*). Bij de Tournedos de Boeuf sur Fricassée de Champignons, sauce aux Morilles liet Philippe Castéja schenken Château Lynch-Moussas 2000, 5 e Grand Cru Classé en 1855, Pauillac. Intense complexe geur. Voortreffelijke smaak, compleet, een absolute verrassing. De fraaie zuren brengen een spannende frisheid, die samen met aardse tonen een prachtige combinatie vormt met het heerlijke gerecht. Zeer mals en smaakvol vlees, overheerlijke saus met morilles. **** Bij het Plateau de Fromages kwam Château Batailley 1996 in het glas. Animale geur met specerijen, tabak en ceder. Donkere toon van cassis in de vlezige smaak met stevige tannines en kreupelhout. Heeft meer complexiteit dan de Lynch-Moussas 2000. Flinke lengte. De balans is er, maar de wijn heeft nog een paar jaar ontwikkeling nodig om helemaal los te komen. Een 2 e fles blijkt overigens een stuk beter te zijn: zachter, eleganter en complexer. ****+ De Tarte Fine aux Pommes tenslotte kreeg als begeleiding Château Lamothe Guignard 2004, Sauternes. Ontwikkelde geur van mandarijnen en abrikozenjam, beïnvloed door de botrytis. Dikke smaak met karamel, abrikozen en gekonfijte citrus. Redelijke lengte, maar vrij eenvoudig. Combineert goed met de tarte tatin. ***- Importeur van Château Batailley en de andere wijnen van Borie-Manoux: Oud Reuchlin Boelen René Persoon bedankt Philippe Castéja met een cadeau