SCHOOLPLAN NTC Het Klokhuis Piskopiano, Kreta, Griekenland Primair en Voortgezet Onderwijs Periode: 2012-2016 BRIN: 28ED en 29VU Bezoekadres: Europis 11a 70014 Piskopiano, Chersonissos Tel. 28970-21823 Postadres: Postbus 189 70014 Chersonissos Kreta/Griekenland E-mail: Website: klokhuis@otenet.gr www.klokhuis-kreta.eu
Inhoudsopgave 1. De functie van het schoolplan... 3 1.1. Doelen en functies van het schoolplan... 3 1.2. De totstandkoming en status van ons schoolplan... 3 1.3. Gerelateerde documenten en bronnen... 3 2. Context, missie en visie: de bestaansreden van de school... 4 2.1. Sterkte zwakte analyse van onze school... 4 2.2 Achtergronden / Uitgangspunten... 4 2.3 Missie... 5 2.4 Visie... 6 2.5 Doelstellingen en activiteiten... 6 2.6. Evaluatie vorig schoolplan... 8 3. Het onderwijs... 10 3.1. Algemeen... 10 3.1.1. Doelstellingen... 10 3.1.2. Omgaan met verschillen... 10 3.1.3. Interactief onderwijs en pedagogisch klimaat... 11 3.1.4. Inzet van ICT... 11 3.1.5. Onderwijstijd... 12 3.2. Primair onderwijs... 13 3.2.1. Het onderwijsaanbod... 13 3.2.2. Taalaanbod... 14 3.2.3. Woordenschatonderwijs... 15 3.2.4. Cultuuronderwijs... 16 3.3. Voortgezet Onderwijs... 17 3.3.1. Het onderwijsaanbod... 17 3.3.2. Taalaanbod... 19 3.3.3. Woordenschatonderwijs... 19 3.3.4. Cultuuronderwijs... 19 3.4. Het volgen van de ontwikkeling... 20 3.4.1. Leerlingenzorg algemeen... 20 3.4.2. Signalering... 21 3.4.3. Diagnosticering... 22 3.4.4. Speciale begeleiding... 22 3.4.5. Evaluatie... 22 4. Schoolorganisatie en ondersteunende processen... 23 4.1. Juridische organisatie... 23 4.2. Bestuurlijke organisatie... 23 4.3. Financieel beleid... 23 4.4. Aannamebeleid... 24 4.5. Absentiebeleid... 25 4.6. Huisvesting... 26 4.7. Personeelsbeleid... 26 4.8. Veiligheidsbeleid... 27 4.9. Klachtenbeleid... 27 4.10. Contacten... 28 4.10.1. Contact met ouders... 28 4.10.2 Externe contacten... 29 5. Integrale zorg voor kwaliteit... 30 5.1. Bepaling van de kwaliteit (diagnose)... 30 5.2. Formuleren van verbeterpunten (kwaliteitsverbetering)... 30 5.3. Uitvoeren van de verbeterpunten (kwaliteitsverbetering)... 30 5.4. Evalueren van de gekozen verbeterpunten (evaluatie)... 31 5.5. Vasthouden van de bereikte kwaliteit (borging)... 31 6. Samenvattende beleidsvoornemens voor de komende vier jaar... 32 Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 2 van 32
1. De functie van het schoolplan 1.1. Doelen en functies van het schoolplan Het schoolplan is er in de eerste plaats voor onze school zelf. Bij het opstellen van het schoolplan denkt men opnieuw na over doelstellingen en prioriteiten. Dat geeft houvast bij initiatieven in de school, die erop gericht zijn om de kwaliteit van het onderwijs te handhaven en te verbeteren. Het schoolplan heeft dus vooral de functie van beleidsdocument. Hiermee willen wij voor de periode 2012 januari 2016 het beleid vaststellen met betrekking tot het onderwijskundig beleid, het personeelsbeleid, het beleid met betrekking tot de bewaking en verbetering van de kwaliteit van het onderwijs (kwaliteitszorg) en met betrekking tot de overige beleidsterreinen (algemeen strategisch, financieel, materieel en relationeel). Dit beleid vormt de basis voor planmatige schoolontwikkeling en dient als uitgangspunt voor de planning van de beleidsvoornemens per schooljaar. Door verschillende partijen (bestuur, leerkrachten en ouders) bij het opstellen van het schoolplan te betrekken ontstaat een dialoog over de kwaliteit van het onderwijs en het beleid van de school. Het schoolplan is ook bedoeld als verantwoording naar de Stichting Nederlands Onderwijs Buitenland (NOB) en de overheid: het schoolplan wordt in ontvangst genomen door de inspectie en bij schoolbezoek getoetst aan de werkelijke situatie. Tussen schoolgids en schoolplan zijn ook al zijn er duidelijke verschillen belangrijke verbindingen. Beide documenten zijn middelen binnen het kwaliteitszorgsysteem van de school. Hierbij wordt zowel uitgegaan van door de wetgever gestelde (kern)doelen als van door de school zelf vastgestelde missie en verbeterdoelen. Die verbeterdoelen vallen uiteen in twee categorieën: a Verbeterdoelen op de middellange termijn, die in het vierjarig schoolplan zijn uitgezet. Dit schoolplan vormt een weergave van te verbeteren onderwerpen. b De verbeterdoelen die in het komende schooljaar prioriteit krijgen en onder het hoofdstuk Kwaliteitszorg vermeld worden in de schoolgids. In de volgende schoolgids blikt de school terug en geeft ouders informatie in hoeverre de vorige verbeterdoelen ook inderdaad bereikt zijn. 1.2. De totstandkoming en status van ons schoolplan Het schoolplan is volledig herschreven met behulp van twee documenten van de stichting NOB (het werkdocument en de schrijfwijzer voor het schoolplan) door de voorzitter, het bestuurslid onderwijskundige zaken en de leerkrachten. Aan het schrijven van dit schoolplan zijn diverse besprekingen en discussies met onderwijsgevenden, bestuursleden en ouders vooraf gegaan. Dit schoolplan is vastgesteld door het bestuur d.d. 12 december 2011. 1.3. Gerelateerde documenten en bronnen Dit schoolplan is tot stand gekomen met gebruik van de volgende reeds bestaande documenten en beleidsstukken: - Schrijfwijzer voor het schoolplan voor PO en VO van Stichting NOB, juni 2010. - Werkdocument: Aan de slag met uw schoolplan van Stichting NOB, juni 2010. - Schoolplan Het Klokhuis PO & VO januari 2008 januari 2012. - Schoolgids Het Klokhuis PO & VO 2011 2012 - Zelfevaluatie van de school ingevuld door bestuur en leerkrachten - Ouderenquete 2011 - Bestuursmap - Groepsmappen van de leerkrachten en leerling-resultaten Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 3 van 32
2. Context, missie en visie: de bestaansreden van de school 2.1. Sterkte zwakte analyse van onze school Zowel de leerkrachten als het bestuur hebben het zelfevaluatieinstrument van de stichting NOB ingevuld en uitvoerig besproken om tot een volledig nieuw schoolplan te komen. De resultaten hiervan, samen met de uitslag van de ouderenquête 2011, de leerling-resultaten en de punten uit het vorige schoolplan, leiden tot de volgende sterkte-zwakte-analyse van onze school: Sterktes (intern) Twee vaste bevoegde leerkrachten, waarvan één tevens coördinator PO 120 lesuren Moderne methodes en lesmaterialen Digitaal LVS en LAS Hoog slagingspercentage CNaVT Kansen (extern) Veel overleg met collega-leerkrachten en collega-bestuursleden Proefproject Nederlands-Online Zwaktes (intern) Ruimte: maar 1 lokaal Hoge belasting bestuursleden Geen structurele sponsoring Indirecte communicatie Bedreigingen (extern) Mogelijk terugkerende families door economische situatie Geen zekerheid over blijvend gratis gebruik schoolgebouw Het vinden van nieuwe bestuursleden 2.2 Achtergronden / Uitgangspunten Ontstaansgeschiedenis Vele jaren bezocht een groot aantal leerlingen uit Chersonissos en omgeving de NTC - school in Heraklion. Omdat dit voor de leerlingen en voor de ouders (met name in de zomerperiode waarin de meeste ouders seizoenswerk verrichten) een zeer zware belasting was, werd in het najaar 2004 besloten dat de Stichting Nederlands Onderwijs Halfweg te Agios Nikolaos, Kreta, een dependance in Chersonissos zou oprichten. Sinds 1 februari 2005 worden daar voor circa 30 leerlingen Nederlandse Taal - en Cultuurlessen verzorgd. Om praktische en bestuurlijke redenen werd in de winter 2005 door de plaatselijke besturen van Agios Nikolaos en Chersonissos besloten over te gaan tot een zelfstandige school in Chersonissos. Door het bestuur van Chersonissos wordt overgegaan tot de oprichting van de Griekse Vereniging Nederlanders in Chersonissos, Het Klokhuis. Met ingang van 1 oktober 2006 is deze zelfstandige vestiging van start gegaan als vervolg op de dependance van Halfweg. Sinds het schooljaar 2008-2009 hebben we een min of meer constant leerlingaantal van rond de 50 leerlingen. Onze school is gehuisvest aan de Odos Evropis 11 in het dorpje Piskopiano, behorend bij de gemeente Chersonissos. De afstand van school naar huis varieert van loopafstand tot enkele kilometers, en het vervoer van en naar school wordt door de ouders zelf geregeld. Het gaat hier om een traditioneel pand, dat de gemeente ter beschikking heeft gesteld aan de Vereniging. Voor die tijd werd het pand als lagere school en later als dokterspraktijk gebruikt. Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 4 van 32
De school heeft een bestuur dat in de praktijk bestaat uit ouders van ingeschreven leerlingen van zoveel mogelijk verschillende leeftijden en een onafhankelijk bestuurslid. De bestuursleden hebben zitting voor een periode van drie jaar. Uitgangspunten Onze school kent enkele uitgangspunten, die belangrijk zijn voor onze identiteit. Het onderwijs op onze school wordt gekenmerkt door het werken met kleine groepen, waardoor er veel persoonlijke aandacht is voor iedere leerling. Daarbij proberen wij zoveel mogelijk aan persoonlijke leerbehoeften van de leerlingen te voldoen. We proberen een prettige leeromgeving te scheppen, waar de leerlingen zich veilig en gerespecteerd voelen en waar ze gestimuleerd worden. Het gaat in de eerste plaats om de leerlingen! De lessen Nederlandse cultuur beogen het in stand houden en versterken van de verbondenheid met Nederland en worden gegeven ter ondersteuning van en als aanvulling op de Nederlandse taallessen. De lessen vinden plaats na afloop van de lessen op de Griekse dagschool en op zaterdag. Het onderwijs op onze NTC-school wordt bepaald door het specifieke karakter ervan. Het is een deel van het totale onderwijs dat het kind wordt aangeboden. De ouders van onze leerlingen hebben veelal bewust gekozen voor het volgen van NTC-onderwijs voor hun kinderen, omdat de moedertaal van een of beide ouders Nederlands is. Daardoor is Nederland het land waarmee speciale emotionele en culturele banden onderhouden worden. Ons onderwijs heeft daarom een belangrijke taak als centrum van de Nederlandse taal en cultuur. Een aantal kinderen zal na zekere tijd permanent naar Nederland terugkeren en andere kinderen zullen hun schoolloopbaan in Nederland vervolgen (hogeschool of universiteit). In principe wordt er op onze NTC-school les gegeven aan kinderen in groep 1 tot en met 8 van het Primair Onderwijs en aan leerlingen in de eerste jaren van het Voortgezet Onderwijs. Het streven is, dat de leerlingen de school verlaten met een of meer certificaten "Nederlands als Vreemde Taal". 2.3 Missie De missie en de visie zijn door het bestuur in samenwerking met de leerkrachten opgesteld en vervolgens goedgekeurd tijdens een teamvergadering. Aansluitend zijn zij vastgesteld door het bestuur d.d. 30 augustus 2011. Onze missie is het op motiverende wijze aanbieden van kwalitatief goed Nederlandse Taal- en Cultuuronderwijs aan Nederlandstalige leerlingen op Kreta in de leeftijd van 4 tot 18 jaar, gericht op eventuele terugkeer naar Nederland en op het behalen van een passend certificaat Nederlands als Vreemde Taal. Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 5 van 32
2.4 Visie Onze visie luidt als volgt: Op grond van de leerlingenpopulatie van onze NTC-school en rekening houdend met onze missie, willen wij in de komende periode van vier jaar in het bijzonder aandacht besteden aan: 1. Woordenschatonderwijs; door een meer uitgebreide toepassing van de didactiek van Verhallen; 2. Cultuur; door het toewerken naar een duidelijk cultuurprogramma binnen de lessen; 3. ICT; door dit systematisch in het dagelijkse lesprogramma in te zetten; 4. Voortgezet onderwijs; door eventuele uitbreiding met 1 schooljaar en eventuele invoering van rapporten. 5. Professionalisering door: - Het werken met een afgerond systeem van kwaliteitszorg. - Automatisering en digitalisering van zowel het leerlingvolgsysteem als de leerling- en schooladministratie. - Het aanstellen van een coördinator, zodat een efficiënte samenwerking tussen schoolteam en bestuur bewerkstelligd wordt. 2.5 Doelstellingen en activiteiten In de visie is verwoord waar we de komende jaren naar toe willen werken. De volgende doelstellingen geven aan hoe wij denken dit te verwezenlijken. Om de doelstellingen concreet uit te kunnen voeren, zijn per doelstelling activiteiten geformuleerd. Deze staan hier in hoofdlijnen vermeld. Deze activiteiten zullen in diverse verbeterplannen verder worden uitgewerkt. 1. Woordenschatonderwijs: Met ingang van het schooljaar 2013-2014 is de toepassing van de didactiek van Verhallen de standaard wijze van woordenschatonderwijs. Gezien het blijvende probleem van woordenschatachterstand van onze leerlingenpopulatie zal in de schooljaren 2011-2012 en 2012-2013 de volledige implementatie van de didactiek van Verhallen in het woordenschatonderwijs een primair verbeterdoel zijn. Doel is dat door invoering van deze didactiek de woordenschat van leerlingen wordt vergroot. Hiertoe zullen de leerkrachten zich door zelfstudie en uitwisseling van kennis en ervaring de didactiek van Verhallen eigen maken en in de lespraktijk opnemen. 2. Cultuuronderwijs: Met ingang van het schooljaar 2012-2013 is het cultuuronderwijs een vast onderdeel binnen het lesprogramma en is standaard opgenomen in de jaarplanning van het onderwijs. Voor het schooljaar 2011-2012 is een cultuurprogramma geschreven. Die zal gedurende het volledige schooljaar worden uitgevoerd en eventueel aangepast. Aan het eind van het schooljaar zal dit cultuurprogramma worden geëvalueerd en daar waar nodig aangepast en vastgesteld. In het volgende schooljaar zal het cultuurprogramma dan zijn opgenomen in de jaarplanning van het onderwijs. 3. ICT: Met ingang van het schooljaar 2015-2016 is het ICT een vast onderdeel binnen het lesprogramma en is standaard opgenomen in de jaarplanning van het onderwijs. Voor het schooljaar 2011-2012 is onze school een samenwerkingsverband met Edufax aangegaan. Onze school fungeert als pilotschool voor de toepassing en verdere ontwikkeling van een online NTCprogramma voor NTC-scholen. Tot nu toe waren wij zelf op zoek naar programma s die geschikt zijn voor de leerlingen om verschillende taalonderdelen op internet te oefenen. Het aanbod is enorm en niet altijd kwalitatief in orde. Met de samenwerking met Edufax beogen wij dit probleem op te lossen en ons ICT-oefenmateriaal op een hoger niveau te brengen. Ons doel is dat onze school de voordelen van blended-learning (combinatie van zelfstudie, klassikaal onderwijs en begeleiding via de digitale Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 6 van 32
leeromgeving) volledig tot zijn recht laat komen en het ICT een vaste plaats gaat krijgen in ons onderwijs. Tevens betrekken wij op deze manier de ouders meer bij het leerproces van hun kind. Afhankelijk van de ervaringen in het proefjaar en de kosten voor het vervolg zullen we al dan niet besluiten om de samenwerking met Edufax in te voeren binnen ons onderwijs. Naast de samenwerking met Edufax heeft de school met ingang van het schooljaar 2011-2012 een licentie bij NieuwsbegripXL. Hiermee wordt het begrijpend lezen onderwijs wat tot nu toe aangeboden werd met de methode Nieuwsbegrip, uitgebreid met extra begrijpend lezen lessen en woordenschatlessen die online gemaakt worden door de leerlingen. 4. Voortgezet onderwijs: Met ingang van het schooljaar 2013-2014 zijn de eventuele veranderingen in het VO uitgevoerd. Gedurende het schooljaar 2011-2012 zal worden uitgezocht of een rapport voor de VO leerlingen noodzakelijk is en zo ja, in welke vorm. Door de betere organisatie van het primair onderwijs, krijgen we te maken met steeds jongere leerlingen in het voortgezet onderwijs. Hierdoor is de vraag ontstaan of het verstandig is om de leerlingen later aan de CNaVT examens deel te laten nemen door uitbreiding van het voortgezet onderwijs met een extra jaar. De adviesleeftijd voor deze examens is immers 16 jaar en ouder. Of en hoe we dit aan gaan pakken zal uitgezocht worden. 5a. Professionalisering door het werken met een afgerond systeem van kwaliteitszorg. Met ingang van het schooljaar 2015-2016 zal het systeem van kwaliteitszorg een standaard manier van werken zijn van het bestuur en de leerkrachten. In het schooljaar 2010-2011 is een voorzichtige start gemaakt met het gebruik van verbeterplannen in SMART vorm. In de komende schooljaren zal de gehele kwaliteitscyclus diagnose-verbeteren-borgenevalueren- opgenomen worden in de bestuurskalender en een vast onderdeel van de bestuursvergaderingen worden. Verder zullen alle afzonderlijke punten van de kwaliteitscyclus bekeken worden en verder ingevoerd worden in de werkzaamheden van het bestuur en de leerkrachten. 5b. Professionalisering door automatisering en digitalisering van zowel het leerlingvolgsysteem als de leerling- en schooladministratie. Met ingang van het schooljaar 2012-2013 is het leerlingvolgsysteem volledig geautomatiseerd. Met ingang van het schooljaar 2014-2015 is de leerling- en schooladministratie volledig geautomatiseerd. In juni 2011 heeft de school het NTC School Administratie -programma aangeschaft, dat is ontwikkeld door John Laurijsen van de NTC school Halfweg, Agios Nikolaos, Kreta, Griekenland. Dit programma bestaat uit een leerkrachtmodule, een secretarismodule en een penningmeestermodule. In het schooljaar 2011-2012 zullen de gegevens met betrekking tot de leerlingen volledig (inclusief de noodzakelijke historie) worden ingevoerd. Er is dan een geautomatiseerde ouder- en leerlingregistratie en een groepsindeling met daaraan gekoppeld het lesrooster met absentieregistratie. Ook zullen we zo een geautomatiseerde toetskalender met de registratie van de CITO- toetsscores produceren. De leerkrachten kunnen de handelingsplannen in het programma maken zodat deze, indien wenselijk, ook op de onderwijskundige rapporten zichtbaar worden. In de schooljaren 2012-2014 zal verder gegaan worden met het automatiseren van de schooladministratie. De bestuurstukken en de gehele financiële administratie zullen worden opgenomen in het systeem. Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 7 van 32
5c. Professionalisering door het aanstellen van een coördinator, zodat een efficiënte samenwerking tussen schoolteam en bestuur bewerkstelligd wordt. In het schooljaar 2011-2012 is één van de leerkrachten aangesteld als coördinator PO. Veel taken die eerst door de verschillende bestuursleden werden uitgevoerd, worden nu door de coördinator PO gedaan, waardoor het bestuur minder uitvoerende werkzaamheden heeft en er efficiënter gewerkt kan worden. Een eerste evaluatie van deze functie staat gepland voor december 2011. Aan de hand van die evaluatie zal worden gekeken hoe de functie van coördinator PO verder uitgewerkt zal worden. Na vaststelling van de visie op 30 augustus 2011, zijn er nog twee aandachtspunten naar voren gekomen, die we willen aanpakken, te weten het invoeren van schrijfonderwijs en het automatiseren van de bibliotheek. 6. Schrijfonderwijs: Met ingang van het schooljaar 2012-2013 is het schrijfonderwijs een vast onderdeel van het lesprogramma in de groepen 3 en 3a. Voor het schooljaar 2011-2012 is de schrijfmethode Schrijven leer je zo! aangeschaft en deze wordt gedurende het schooljaar ingevoerd. Aan het eind van het schooljaar zal de methode worden geëvalueerd en daar waar nodig aangepast en vastgesteld. In het volgende schooljaar zal het schrijfonderwijs dan zijn opgenomen in de jaarplanning van het onderwijs. 7. Bibliotheek: Met ingang van het schooljaar 2013-2014 is er een geautomatiseerd bibliotheeksysteem. Gedurende het schooljaar 2011-2012 zullen alle boeken (opnieuw) geïnventariseerd, gekaft en gestempeld worden. Bovendien zal er uitgezocht worden of we een systeem aanschaffen dan wel gaan schrijven dat aan onze wensen voldoet (uitleen, eigendom, niveau, schrijver, titel, serie enz.). In het volgende schooljaar zullen, na aanschaf/ontwerp van het systeem, alle boeken in het systeem ingevoerd gaan worden en zal met het systeem aan de slag worden gegaan. 2.6. Evaluatie vorig schoolplan Hieronder zijn de beleidsvoornemens van het vorige schoolplan genoemd en wordt er aangegeven in hoeverre de punten zijn opgepakt. Tevens is aangegeven welke andere resultaten we behaald hebben, zonder dat die in het vorige schoolplan vermeld stonden. beleidsvoornemen Resultaten Meegenomen naar huidig schoolplan of gerealiseerd? Opzetten van procedures en standaarddocumenten Er zijn veel procedures en standaarddocumenten gemaakt. Deze zijn vastgelegd in de bestuursmap. In de komende jaren gedurende de kwaliteitscyclus zal blijken of dit wel/niet voldoende is gedaan. Woordenschatonderwijs Kwaliteitszorg Samenwerking met andere NTC scholen Er wordt veel meer aandacht besteed aan het woordenschatonderwijs. Er is een kwaliteitsmap gemaakt, er worden zelfevaluaties gedaan en ouderenquêtes gehouden - Tweejaarlijkse Griekenlandbijeenkomst - Jaarlijkse Kreta-bijeenkomst - Regelmatig telefonisch contact - NTC Griekenland hyves - proefproject Online Nederlands samen met NTC Heraklion In de komende jaren willen we het woordenschatonderwijs verder intensiveren en standaardiseren. meegenomen gereed Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 8 van 32
Afdeling Voortgezet Onderwijs opzetten Sponsoring Aansluiting Nederlands onderwijs Leesbevordering Educatieve software en websites Zelfstandig werken van de leerlingen Voldoende scholing/opleiding en kennisoverdracht voor de leerkrachten Ouderbetrokkenheid Groter schoolgebouw Loopt met zeer hoog slagingspercentage Veel contacten maar nog niet gestructureerd Nieuwste methoden Cultuuronderwijs Tweejaarlijkse bijeenkomst: Studeren in Nederland Jaarlijkse uitbreiding bibliotheek, Nieuwsbegrip XL, Kinderboekenweekactiviteit, boekbesprekingen en - verslagen Nieuwsbegrip XL Online Nederlands Leerkracht heeft cursus gevolgd en de kinderen wordt aangeleerd zo zelfstandig mogelijk te werken - Tweejaarlijkse bijscholing in NL - 7x per jaar overleg met bestuurslid onderwijs - Wekelijks teamoverleg - Tweejaarlijkse Griekenland bijeenkomst (NTC Griekenland hyves) - Jaarlijkse Kretabijeenkomst, - JSW abonnement - Mijn school - Inloopdag bij opening schooljaar, ouderenquête, 10-minutengesprekken, groepsgesprek in november, familiedag, presentaties op koffieochtenden, Nieuwjaarsborrel -Activiteitencommissie bestaande uit ouders Door ALV is besloten om niet mee verder te gaan. Het schoollokaal is wel opgeknapt, met nieuwe meubels, computers en een airco. gereed Blijft een punt van aandacht, maar niet als verbeterdoel benoemd. gereed meegenomen gereed gereed gereed gereed gereed gereed gereed Extra resultaten die niet in de beleidsvoornemens van het vorige schoolplan vermeld stonden, maar wel in de loop van de afgelopen 4 jaar behaald zijn: Activiteit Resultaten leerkrachten Twee vaste leerkrachten gereed kleuteronderwijs Volledige moderne lesmethode gereed hardware Moderne hardware in het schoolgebouw gereed Bevorderen (voorbereidende) schrijfmotoriek jongste leerlingen Handelingsplannen invoeren Website en Facebookpagina Schrijfdans is ingevoerd Schrijven leer je zo in schooljaar 2011-2012 mee begonnen Er wordt gewerkt met handelingsplannen, tussenevaluaties en eindevaluaties Deze worden beide o.a. gebruikt als mededelingenbord. gereed meegenomen meegenomen het standaardiseren van handelingsplannen gereed Algemene opmerking: Met gereed bedoelen wij niet dat er verder niet meer naar gekeken wordt, maar dat het is opgenomen in onze manier van werken. Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 9 van 32
3. Het onderwijs 3.1. Algemeen 3.1.1. Doelstellingen Ons NTC-onderwijs richt zich hoofdzakelijk op NTC-richting 2 leerlingen en heeft als doelstelling om aan te sluiten bij het onderwijs in Nederland, zodat kinderen bij terugkeer naar Nederland, zo veel als mogelijk, aansluiting vinden bij het Nederlandse onderwijs. Voor de enkele richting 1 en 3 leerlingen die wij hebben, wordt individueel bekeken wat wij kunnen doen om deze leerlingen het beste tot hun recht te laten komen. We richten ons op toewerken naar de kerndoelen zoals deze geformuleerd zijn voor de deelvaardigheden van de Nederlandse taal. Onze school vindt het tevens belangrijk dat we toewerken naar een duidelijk doel/examen. Een examen werkt stimulerend voor de leerlingen, leerkrachten en ouders. Wij werken toe naar het behalen van minimaal één van de CNaVT-certificaten. Deze profielexamens worden afgenomen in het voortgezet onderwijs. Het examen is geen doel op zich maar een stap om een goede aansluiting te krijgen bij onderwijs in Nederland. De niveaus van de examens worden aangegeven met referentieniveaus. De Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen1 heeft voor de Nederlandse taal de volgende vier niveaus beschreven, ook wel aangeduid als referentieniveaus. Niveau Basiskwaliteit Drempel ERK (Europees Referentie Kader) en CNaVT: 1F eind primair onderwijs van po naar vo A2 CNaVT-PTIT 2F eind vmbo van vo fase 1 naar vo fase 2 / van vmbo naar mbo B1 CNaVT-PMT 3F eind mbo-4 en havo van vo naar mbo en ho B2 CNaVT-PTHO 4F eind vwo van vo naar wo C1 CNaVT-PAT De letter F verwijst naar de aanduiding fundamenteel niveau. De Expertgroep heeft aangegeven dat zij niveau 2F als minimaal noodzakelijk beschouwt voor het functioneren als burger in de samenleving. 3.1.2. Omgaan met verschillen Binnen onze NTC-school hebben we te maken met homogene groepen. De verschillende jaargroepen volgen ieder, indien mogelijk, afzonderlijk lessen. In deze jaargroepen zitten de Richting 1, 2 en 3 leerlingen samen. Hierdoor is adaptief onderwijs een vereiste. De groepen op onze school zijn relatief klein, waardoor het gedifferentieerd lesgeven vergemakkelijkt wordt. Door middel van gedifferentieerde instructie en goed klassenmanagement proberen we tegemoet te komen aan de verschillen. Klassenmanagement heeft niet alleen tot doel het managen van de groep als geheel, maar het accent ligt op het organiseren van zinvolle leermomenten voor alle kinderen. Binnen onze school wordt gebruik gemaakt van gedifferentieerde instructie. Dit is een mix van directe instructie, instructie in kleinere groepen en individuele instructie. Afhankelijk van de leerdoelstelling vinden er groepsactiviteiten plaats, ofwel wordt er individueel gewerkt. Een aantal activiteiten, zoals bijvoorbeeld startactiviteiten, mondelinge vaardigheidsactiviteiten en culturele activiteiten, lenen zich goed voor een directe instructie, waarna in de verwerkingsfase gedifferentieerd gaat worden. In de praktijk komt dit vaak neer op extra individuele instructie. Factoren die onderdeel uitmaken van ons klassenmanagement zijn: de inrichting van de klas en het stimuleren en faciliteren van het zelfstandig werken en gebruik maken van coöperatieve werkvormen. Ook zetten wij tafels zo neer, dat kinderen in groepjes samen kunnen werken. Verder zorgen we ervoor, dat leerlingen materialen die ze nodig hebben makkelijk kunnen pakken zonder andere kinderen te storen. Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 10 van 32
Het zelfstandig werken wordt gestimuleerd, zodat de leerkracht rustig instructie kan geven aan andere groepjes. Hiervoor zijn de volgende aspecten onmisbaar: - vooraf instructie gericht op het zelfstandig werken; - regels en routines, het nakomen van afgesproken regels is van belang; - leerlingen verantwoordelijk maken voor eigen leren, dit kan ondermeer door het werken met een taakblad, vooraf aangeven wat leerlingen kunnen doen bij moeilijkheden, leerlingen zelf werk laten controleren, leerlingen laten samenwerken waarbij gebruik van zelfcorrigerende materialen en software nuttig zijn; - uitdagende betekenisvolle opdrachten, die niet te moeilijk, maar ook niet te makkelijk zijn; en - een positieve houding van de leerkracht wanneer de kinderen zelf initiatieven en verantwoordelijkheid nemen. Het samenwerken op een rustige en gelijkwaardige manier is en blijft een probleem op onze NTCschool omdat de Griekse dagschool daar weinig aandacht aan besteedt. Daarom zijn de kinderen er niet aan gewend. Om die reden blijft dit een aandachtspunt tijdens onze dagelijkse onderwijspraktijk. De ontwikkeling van onze leerlingen is mede afhankelijk van de taal die thuis gesproken wordt. Als dat overwegend Grieks is, zal de leerling achterstand oplopen op zijn groepsgenoten die wel Nederlands thuis praten met tenminste één ouder. 3.1.3. Interactief onderwijs en pedagogisch klimaat In de afgelopen vier jaar hebben wij intensief gebruik gemaakt van de recente inzichten op het gebied van taalonderwijs. Om die reden hebben wij voor de groepen 4 t/m 8 gekozen voor Taalactief 3. Gedurende het schooljaar 2011-2012 zal onze school als pilotschool fungeren voor het ontwikkelen van een samenwerkingsprogramma van Edufax en NTC-locaties. Met dit programma beogen we ons onderwijs nog beter te structureren en tegemoet te komen aan de individuele leerbehoeftes van onze leerlingen. Afhankelijk van de ervaringen in dit proefjaar, zullen we besluiten dit programma al dan niet in ons onderwijssysteem op te nemen. Voor het Voortgezet Onderwijs hebben wij gekozen voor de methode Nieuw Nederlands vmbo-t/havo. Nieuw Nederlands is zowel remediërend als verrijkend vanwege de vele keuzemogelijkheden in opdrachten (ook digitaal) en komt tegemoet aan de behoeftes van alle typen leerlingen. Deze methode zullen we de komende vier jaar middels een verbeterplan opnieuw gaan analyseren om te komen tot een nieuwe opzet van het voortgezet onderwijs. Ook hier zal Edufax een belangrijke rol (kunnen) spelen. Met deze materialen hopen wij dat de leerlingen tijdens de lessen betekenisvol, sociaal en strategisch kunnen leren. De school wil een bijdrage leveren aan een positief zelfbeeld van de leerlingen. Begrip en respect voor elkaar en kennis en acceptatie van elkaars sterke en zwakke punten zijn hierbij belangrijke vaardigheden, die wij bij onze leerlingen stimuleren. Eveneens willen wij de leerling in de gelegenheid stellen om zich binnen zijn aard, aanleg en achtergrond zo volledig mogelijk te ontwikkelen en te oriënteren wat betreft de Nederlandse taal en cultuur. 3.1.4. Inzet van ICT Onze school heeft momenteel 6 computers beschikbaar, die regelmatig ingezet worden. Dit gebeurt zowel tijdens de taal- als de cultuurlessen. We gebruiken de computers specifiek voor de volgende onderdelen: spelling en werkwoordspelling, begrijpend lezen, woordenschatuitbreiding, luisteroefeningen, Nederlandse topografie, schrijven voor de schoolkrant, Nederlandse cultuur en informatie zoeken op het internet. We maken onder andere gebruik van Taalfanfare voor alle groepen voor de woordenschat en NieuwsbegripXL voor begrijpend lezen en woordenschat. Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 11 van 32
Tot nu toe waren wij zelf op zoek naar programma s die geschikt zijn voor de leerlingen om verschillende taalonderdelen op internet te oefenen. Het aanbod is enorm en niet altijd kwalitatief in orde. De samenwerking met Edufax (of een andere leverancier, afhankelijk van de uitkomst van de pilot) zal dit probleem op gaan lossen en ons ICT-oefenmateriaal op een hoger niveau brengen. 3.1.5. Onderwijstijd Wij zorgen ervoor dat er voldoende tijd is voor leerlingen om zich het leerstofaanbod eigen te maken. Wij hebben, om het NTC-onderwijs succesvol te kunnen laten verlopen, als richtlijn een minimum aantal gewenste onderwijsuren van 120 uren per jaar. Daarin is opgenomen drie uur per week les plus een aantal cultuururen buiten de reguliere lessen. Deze tijd zien wij als een centrale schakel tussen het leerstofaanbod dat de leraar in de klas verzorgt en de resultaten die leerlingen behalen. Wij realiseren ons dat kinderen in Nederland - met 8 uur taalonderwijs per week - al moeite hebben de kerndoelen Nederlandse taal te halen: het behalen van de kerndoelen in 3 uur per week door NTC-leerlingen noodzaakt ons in ieder geval tot het optimaliseren en maximaliseren van de schaarse onderwijstijd en tot het stellen van leerstofprioriteiten. De feitelijke onderwijstijd maximaliseren wij door het treffen van de volgende maatregelen: - Wij voeren een actief beleid om onnodig verlies van deze schaarse onderwijstijd tegen te gaan: we zorgen ervoor dat de lessen op tijd beginnen, gaan ordeverstoringen tegen en doen er alles aan om lesuitval te voorkomen. De leertijd breiden we uit door het geven van huiswerk en er worden buitenschoolse activiteiten georganiseerd (bijv. Kinderboekenweek, Sinterklaas, carnaval, Pasen en Koninginnedag). - De niet-onderwijsinhoudelijke zaken, klassenmanagement, administratie en organisatie, gebeuren voor en na de les. De schaarse lestijd is immers bestemd voor de leerlingen. Hiertoe hebben wij tussen de lessen een pauze van 10 minuten ingelast. De in- en uitloop van kinderen gaat zo niet ten koste van de lestijd en ouders hebben de gelegenheid om korte vragen te stellen en afspraken te maken. De netto onderwijstijd optimaliseren wij door onderwijs op maat te geven en door leerlingen zelfstandig te laten werken. Leerlingen met extra onderwijsbehoeften krijgen zo extra leertijd. De beperkte tijd die ons ter beschikking staat, noodzaakt ons ook tot het stellen van prioriteiten in de aan te bieden leerstof: welke leerstofinhoud moet zeker wel en welke kan in mindere mate aan bod komen in onze taallessen. Het hangt vooral ook van het onderwijs in de dagschool af hoe ons precieze leerstofaanbod vorm krijgt: Indien het dagonderwijs ook enkele deelgebieden van de Nederlandse kerndoelen bereikt, hoeft aan die deelgebieden veel minder aandacht besteed te worden. Nog een manier om de effectieve onderwijstijd te optimaliseren is gebruik te maken van het directe instructiemodel. De strategie van directe instructie is vooral effectief bij het aanbieden van kennis en informatie en voor het stap voor stap aanleren van vaardigheden en strategieën. Het directe instructiemodel benadrukt vooral het belang van hoe en wat onderwezen wordt en lijkt de meest logische manier om kinderen nieuwe kennis, vaardigheden of strategieën te leren. Bij het directe instructiemodel gaat het om leerkrachtgestuurd onderwijs. De leerkracht legt uit en demonstreert stap voor stap wat er geleerd moet worden, en vervolgens herhaalt de leerkracht dit tot de leerlingen het beheersen. Herhaling en oefenen zijn basiselementen bij het leren van basisvaardigheden. Directe instructie is gebaseerd op de veronderstelling, dat er het meest makkelijk geleerd wordt door een stap voor stap uitleg. Hierdoor wordt verkeerd uitleggen vermeden. Daarnaast gaat men er bij directe instructie van uit dat nieuwe kennis en vaardigheden gebaseerd moeten zijn op eerder verworven kennis en vaardigheden. Alle uitwerkingen van het directe instructiemodel hebben met elkaar gemeenschappelijk dat de leraar tijdens het instructieproces centraal staat. De leerkracht geeft duidelijke, expliciete uitleg van iets, waarbij de leerling observeert, toepast en vervolgens deze kennis, vaardigheid of strategie zelfstandig beheerst. Met expliciet wordt vooral bedoeld dat de leerkracht veel voorbeelden geeft en veel demonstreert. Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 12 van 32
De belangrijke kenmerken van het directe instructiemodel zijn: Directe instructie is doelgericht onderwijs De leerkracht geeft aan waarom bepaalde kennis, vaardigheden of strategieën geleerd moeten worden. Het doel van directe instructie is beheersing van wat tijdens de instructie is aangeboden. Dit kan zowel kennis, vaardigheden of een strategie zijn. Het is daarom belangrijk dat de leerkracht steeds nagaat of de leerlingen de behandelde materie beheersen en welke leerlingen bijvoorbeeld reteaching nodig hebben. Zorgvuldig met tijd omgaan Cruciaal voor het directe instructiemodel is dat er zorgvuldig met tijd omgegaan wordt. Tijdens de les vindt er een verschuiving plaats van leerkrachtgestuurde naar leerlinggestuurde activiteiten (zie de fase van het zelfstandig of in subgroepen of duo s toepassen). Snelle en efficiënt opgezette lessen vormen de basis van effectief leren met het directe instructiemodel; lange lessen leiden dikwijls tot het wegzakken van leerlingen of afnemende activiteit en betrokkenheid bij leerlingen. Lange lessen leiden ook dikwijls tot probleemgedrag. Veel voorbeelden gebruiken en veel voordoen Tijdens de instructie expliciet zijn, is een essentieel kenmerk van het directe instructiemodel. Bovendien laat veel onderzoek zien, dat gemiddelde en zwakke leerlingen veel baat hebben bij expliciete instructie. Actieve betrokkenheid leerlingen Het model vraagt op alle momenten om actieve betrokkenheid van de leerlingen. Er wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van wat de leerlingen al weten en de intrinsieke motivatie van de leerlingen. De betrokkenheid van leerlingen wordt versterkt door een actieve participatie. Het is van belang dat de leerkracht zorgt dat alle leerlingen betrokken blijven bij de instructie, onder andere door voortdurend na te gaan of de leerlingen begrijpen wat tijdens de les aan de orde komt. Onderwijs op maat Bij het directe instructiemodel vindt instructie op maat plaats, hetgeen wil zeggen dat de instructie rekening houdt met de sterke en zwakke kanten van leerlingen (zie vooral de fase van begeleide inoefening en het realiseren van verlengde instructie). De leerkracht probeert het falen van leerlingen te voorkomen door het scheppen van een goede leeromgeving, waarbij de fase van de begeleide inoefening een belangrijke plaats inneemt. 3.2. Primair onderwijs 3.2.1. Het onderwijsaanbod Onze onderwijskundige doelen zijn gebaseerd op de kwaliteitscriteria die de Nederlandse overheid hanteert en op de criteria die wij zelf hanteren, uitgaande van onze visie. Voor de komende 4 jaar hanteren we de volgende kwaliteitscriteria: - Voldoen aan de kerndoelen primair onderwijs. - Cultuur (NederLAND IN ZICHT) implementeren en toewerken naar een duidelijk cultuurprogramma binnen de lessen. - Digitaliseren van het leerlingvolgsysteem. - Handelingsplannen standaardiseren middels het nieuwe leerlingvolgsysteem. - ICT implementeren in lessen. - Schrijfonderwijs van onderaf opbouwen (gr 3 en 3A) met gebruikmaking van de schrijfmethode Schrijven leer je zo!. - Volledige toepassing van de didactiek van Verhallen in het woordenschatonderwijs. Het NTC-onderwijs heeft als doelstelling om zo veel mogelijk aan te sluiten bij het onderwijs in Nederland. We richten ons op toewerken naar de kerndoelen zoals deze geformuleerd zijn voor de deelvaardigheden van de Nederlandse taal. Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 13 van 32
Het onderwijs in de Nederlandse Taal is erop gericht dat de leerlingen: - vaardigheden ontwikkelen waarmee ze de Nederlandse Taal doelmatig gebruiken in situaties die zich in het dagelijkse leven voordoen; - kennis en inzicht verwerven omtrent betekenis, gebruik en vorm van de taal; en - plezier hebben en houden in het gebruiken en beschouwen van de taal. We onderscheiden spreken, luisteren, lezen, schrijven (stellen) en taalbeschouwing. De diversiteit bij het onderwijsaanbod voor de verschillende NTC-richtingen ligt vooral op het gebied van de leerstofinhoud en ordening van de lesstof. Er zit verschil in de accenten die op de deelgebieden worden gelegd, de volgorde waarin bepaalde leerstof wordt aangeboden en uiteraard het beginniveau van de leerstof. Zo moet bij NTC-richting 2- en 3-leerlingen zowel in de onderbouw als in de bovenbouw veel meer aandacht besteed worden aan woordenschat en mondelinge taalvaardigheid dan bij NTC Richting 1-leerlingen. Begrijpend luisteren moet in het aanvankelijk Richting 2- en 3-onderwijs een nog belangrijkere plaats innemen dan in het onderwijs aan Richting 1-leerlingen. Daar zal het spelling- en stelonderwijs weer een belangrijker accent krijgen. Uitgaande van de verschillende NTC-richtingen worden de doelstellingen taal- en leesonderwijs nader omschreven. Met name bij het opstellen van de onderwijsinhoud komt de complexiteit van ons NTConderwijs naar voren: hoe creëren we voldoende taalgebruiksituaties die motiverend voor de leerlingen zijn, terwijl we toch voldoen aan de gestelde doelstellingen. Een gedegen voorbereiding, zowel didactisch en organisatorisch als wat betreft de keuze van materialen, vinden we noodzakelijk om kwalitatief goed werk te kunnen leveren. Een belangrijk uitgangspunt hierbij is dat we doublures met het dagonderwijs willen voorkomen. Wij richten ons met name op de doelstellingen m.b.t. het taal- en leesonderwijs, die in de dagschool niet aan bod komen. 3.2.2. Taalaanbod In alle groepen werken we met erkende Nederlandse taalmethodes (De Leessleutel en Taal actief 3). In het schooljaar 2011-2012 zullen we als pilotschool gaan werken met Edufax. Dit bedrijf ontwikkelt een programma om het NTC-onderwijs op locatie te optimaliseren met behulp van digitaal aangeboden materiaal. Wij hopen met deze samenwerking de volgende doelen te bereiken: - beter tijdsmanagement en klassenmanagement; - meer tijd voor extra instructie tijdens de lesuren; - uitbreiden woordenschatonderwijs; - betere mogelijkheden voor individuele feedback aan de leerlingen; en - gerichte inzet remediërend of verrijkend oefenen op internet. Afhankelijk van de ervaringen in het proefjaar en de kosten voor het vervolg zullen we besluiten om de methode van Edufax al dan niet in te voeren binnen ons onderwijs. Ons taalonderwijs bieden we met behulp van de volgende methodes aan: Vakgebied Doelen van de school Methoden / materialen Technisch lezen Groep 1-2 beginnende geletterdheid: verhaalbegrip/woordenschat, taalbewustzijn en klanktekenkoppeling De Leessleutel Online-Nederlands Groep 3 en 3a aanvankelijk lezen: de klanktekenkoppeling en het leren lezen van Nederlandse woorden en zinnen De Leessleutel Loteb (groep 3a) Leessleuteltjes Boeken uit de schoolbibliotheek Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 14 van 32
Vakgebied Doelen van de school Methoden / materialen Voortgezet lezen: goed Leesboeken/jeugdliteratuur ingedeeld technisch leren lezen en in niveaus vanaf groep 3 t/m 8 begrijpen van moeilijkere Speciale Leesbegeleiding, Luc Koning woorden en teksten Begrijpend lezen Mondelinge taalvaardigheid Taalbeschouwing Stellen en informatieverwerking Woordenschat Spelling Motoriek Schrijven Groep 4-8: begrijpen van moeilijkere woorden en teksten (verhalen, gedichten en informatieve teksten) Vergroten van spreek- en luistervaardigheid in verschillende situaties Inzicht krijgen in de opbouw van woorden/zinnen/teksten in Nederlandse taal Stelopdrachten met gevarieerde doelstellingen kunnen maken (verslag (in)formele brief, interview, rollenspel, handleiding enz.) Verbreding en verdieping van de woordenschat De spelling van de Nederlandse taal zo goed mogelijk kunnen hanteren Het ontwikkelen van een goede schrijfmotoriek. Net en leesbaar handschrift ontwikkelen in blokletters NieuwsbegripXL De Leessleutel (groep 1 en 2) De Leessleutel (groep 3 en 3a) Taal actief 3 (groep 4-8) Online-Nederlands Prenten- en voorleesboeken Diverse internetsites Materiaal gericht op (taal)ontwikkeling De Leessleutel (groep 3 en 3a) Taal actief 3 (groep 4-8) Online-Nederlands De Leessleutel (groep 3 en 3a) Taal actief 3 (groep 4-8) Online-Nederlands De Leessleutel (groep 1 en 2) De Leessleutel (groep 3 en 3a) Taal actief 3 Werkboek Woordenschat Online-Nederlands NieuwsbegripXL Software (o.a. de Taalfanfare) Cultuurlessen ( o.a. uit NederLAND IN ZICHT) De Leessleutel (groep 3 en 3a) Online-Nederlands Schrijfdans (groep 1 en 2) Schrijven leer je zo! (groep 3 en 3a) Nota bene: Online-Nederlands geldt alleen voor het schooljaar 2011-2012, daar we een pilot-school zijn. 3.2.3. Woordenschatonderwijs Voor NTC kinderen geldt over het algemeen dat ze een kleinere Nederlandse woordenschat hebben, omdat ze minder en in minder verschillende situaties geconfronteerd worden met de Nederlandse taal. Het is van groot belang om in het onderwijsaanbod en didactiek hiermee rekening te houden. Om een taal goed te spreken en te begrijpen is een voldoende kennis van woorden nodig. Dit gaat om het aantal woorden, maar zeker ook over de betekenisaspecten (het concept) van een woord, ook wel diepe woordkennis genoemd. Als er sprake is van tekorten in de woordkennis, zal een leerling minder profiteren van een les. Dit zal tot gevolg hebben dat een kind nog grotere tekorten in woordkennis zal krijgen. Om deze vicieuze cirkel te doorbreken is gerichte aandacht op woordenschatuitbreiding van groot belang. We willen een onderwijssituatie creëren, gericht op het vergroten van het Nederlandse taalaanbod, zowel in kwantiteit als in kwaliteit. Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 15 van 32
In ons onderwijskundig handelen streven we ernaar te voldoen aan de volgende criteria: 1 Leerkracht maakt gebruikt van de didactiek van M. Verhallen (zie de website van de Stichting NOB) en hanteert de volgende didactische cyclus : - Selecteren/voorbewerken; - Semantiseren (uitleggen); - Consolideren (oefenen); - Controleren. 2 Er wordt gewerkt met leermiddelen die voldoen aan de juiste didactiek, dat wil onder andere zeggen thematisch geordend, voldoende herhaling en visuele ondersteuning. 3 Registratie, de leerkracht registreert de aangeboden thema s en de daarbij behorende woorden, maar gaat ook na of deze lesstof beheerst wordt. 4 Er worden woordleerstrategieën aangeleerd, zodat leerlingen zichzelf ook nieuwe woorden kunnen aanleren en hun concepten van bekende woorden kunnen uitbreiden. Het woordveld neemt een centrale plaats in als didactisch hulpmiddel. 5 Zowel intentionele als incidentele woordleersituaties worden gebruikt. 6 De leerkracht heeft kennis van woordenschatonderwijs. 7 De mondelinge activiteiten liggen in de lijn van het thema van het woordenschatonderwijs. Gezien het blijvende probleem van woordenschatachterstand van onze leerlingenpopulatie zal de komende vier jaar de volledige implementatie van de didactiek van Verhallen in het woordenschatonderwijs een primair verbeterdoel zijn. Ook moet hierbij opgemerkt worden dat de woordenschat van een kind mede beïnvloed wordt door het thuis aanbieden van een gevarieerd aanbod van het Nederlands op het moment dat een kind ontvankelijk is om een taal te leren, veel voorlezen en het kind stimuleren om zelf te lezen. 3.2.4. Cultuuronderwijs Als NTC-school streven wij het doel na aansluiting te houden met het Nederlands onderwijs en de Nederlandse maatschappij. Daarom maakt ook de Nederlandse cultuur deel uit van ons onderwijsaanbod. Onderwijs in Nederlandse cultuur beoogt het in stand houden en versterken van de verbondenheid met de Nederlandse cultuur om een succesvolle terugkeer naar Nederland te bevorderen. Onderwijs in Nederlandse cultuur wordt gegeven ter ondersteuning van en als aanvulling op de Nederlandse taallessen. Gezien de beschikbare tijd is er op onze school voor gekozen om de cultuurlessen te integreren in de lessen Nederlandse taal. De diverse domeinen van de Nederlandse cultuur, zoals festiviteiten, feestdagen, seizoenen, gebruiken, gewoontes, jeugdcultuur, actuele ontwikkelingen en Nederlandkunde moeten thematisch aan de orde komen in de lessen en worden aangevuld met cultuurdagen buiten de reguliere lessen om. Onderwijsplanning Nederlandse cultuur: Nederlandse cultuur (geïntegreerd in de lestijd) Doelen van de school Groep 1 t/m 4 Spelenderwijs kennismaken met verschillende aspecten van de Nederlandse cultuur. Methoden / materialen Didactisch handelen in de praktijk Prentenboeken Door Aanvullende groepsgesprekken, werkbladen rollenspellen en NieuwsbegripXL creatieve opdrachten NederLAND IN ZICHT komen de kinderen in Internetsites aanraking met Dvd s Nederlandse tradities en gewoontes. Groep 5 t/m 8 Kennis opdoen van de Nederlandse dagbladen Nederlandse De onderwerpen komen tegemoet aan de Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 16 van 32
Nederlandse cultuur (buitenschoolse activiteiten) verschillende onderdelen van de Nederlandse samenleving, zoals topografische, maatschappelijke en historische kennis. Achtergronden van de verschillende Nederlandse tradities en gewoontes leren kennen. Woordenschatuitbreiding Het vieren en ervaren van typisch Nederlandse feesten. tijdschriften Teksten van Nieuwsbegrip NederLAND IN ZICHT Verschillende wereldoriënterende boeken, o.a. Bosatlas Uitwisseling persoonlijke ervaringen na contact met Nederland belevingswereld van het kind. Veelal geïntegreerd binnen het taalonderwijs, met name begrijpend- en technisch lezen. Kinderboekenweek Sinterklaas Carnaval Koninginnedag Pasen 3.3. Voortgezet Onderwijs Voor het schooljaar 2012-2013 is het de bedoeling om ook voor het Voortgezet Onderwijs een rapport in te voeren. Het is erg handig om de ouders tussentijds te informeren over hoe het werken met de methode gaat en hoe het gaat met het oefenen voor de examens van het CNaVT. Dat missen we nu nog. We willen het Voortgezet Onderwijs op termijn uitbreiden met een VO 3 klas omdat we gaandeweg een jaar ingelopen hebben op de klassieke achterstand van twee jaar die de kinderen hadden op het Nederlandse onderwijs. Volgens ons is dat een voordeel bij de aansluiting op het Nederlandse onderwijs. Een nadeel is dat de kinderen te jong worden voor de examens van het CNaVT. Die zijn bedoeld voor jong volwassen vanaf 16 jaar. Als de kinderen dat als veertien jarigen moeten gaan doen dan zijn ze daar nog niet aan toe. 3.3.1. Het onderwijsaanbod Ons NTC-onderwijs is een doorlopende leerlijn van kleuter tot en met voortgezet onderwijs. Het streven is, dat leerlingen de school verlaten met een of meer certificaten Nederlands als Vreemde Taal. Terugkeer naar Nederland en instappen in het Nederlandse onderwijssysteem is daarbij een belangrijk uitgangspunt. Wij hebben als NTC school gekozen voor de examens van CNaVT. Daarom verwijzen wij voor de andere examenmogelijkheden zoals IB en Staatsexamen in eerste instantie naar de website van de stichting NOB waar u altijd de juiste up to date informatie zult vinden over deze andere examenmogelijkheden. Tevens vindt u daar ook de gedetailleerde informatie over VMBO, HAVO en VWO met de eindtermen en de examenprogramma's. Het CNaVT bestaat uit officiële examens Nederlands als Vreemde Taal voor mensen die een bewijs willen dat ze voldoende taalvaardig zijn in het Nederlands om in bepaalde situaties of domeinen van de maatschappij te kunnen functioneren. Het certificatenstelsel bestaat uit 6 profielen waarvan wij er vier aanbieden. De taaltaken van PTIT zijn overwegend op beschrijvend niveau, het PMT op structurerenden beschrijvend niveau, het PTHO overwegend structurerend en de taaltaken van het PAT zijn op structurerend en beoordelend niveau. Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 17 van 32
De indeling van de examens van CNaVT zijn voor onze NTC situatie ideaal omdat we te maken hebben met verschillende niveaus van onze leerlingen, waardoor we de leerlingen individueel naar hun eigen streefniveau kunnen begeleiden. Bijkomend voordeel is dat de examens bij ons op school afgenomen worden. Voor elk profiel is een examen ontwikkeld waarvoor een certificaat behaald kan worden. Een examen bestaat uit verschillende onderdelen, die niet afzonderlijk afgelegd kunnen worden. In het auditieve deel (A) zijn alle opgaven waarvoor een luisterfragment nodig is, bijeen gebracht. Voor het schriftelijke deel (B) moeten de kandidaten lezen en schrijven, waardoor dit ook groepsgewijs kan worden afgenomen. In het mondelinge deel (C) komen de examentaken aan bod waarbij de kandidaat moet spreken. Dit gedeelte moet individueel worden afgelegd en op cassette worden opgenomen. Onze school staat sinds 2007 als examinerende instelling geregistreerd bij het CNaVT. De examens vinden op onze school plaats en worden in de eerste helft van mei afgenomen. Het eindexamenmateriaal wordt verstrekt door het CNaVT en wordt na afname in zijn geheel teruggestuurd voor correctie. In de maand augustus worden zowel de docent als de kandidaten schriftelijk op de hoogte gesteld van de resultaten. Wij proberen de kerndoelen onderbouw VO te verweven met de algemene vaardigheden zoals die beschreven staan bij de taalvaardigheideisen en einddoelen van het CNaVT. Per leerling wordt in overleg met de leerling zelf, leerkracht en ouder, het individuele eindniveau bepaald. Zo kunnen er binnen een groep verschillende streefniveaus bestaan. Ons taalonderwijs bieden we met behulp van de volgende methodes aan: Vakgebied Doelen van de school Methoden / materialen Technisch lezen Begrijpend lezen VO: Kennismaken met jeugdliteratuur Boeken uit de schoolbibliotheek NieuwsbegripXL Internet sites Nieuw Nederlands I en II vmbo-t/havo Online-Nederlands NieuwsbegripXL CnaVT-toetsenbank Mondelinge taalvaardigheid Taalbeschouwing Stellen en informatieverwerking Woordenschat Spelling Vergroten van spreek- en luistervaardigheid in verschillende situaties inzicht krijgen in de opbouw van woorden/zinnen/teksten in Nederlandse taal Stelopdrachten met gevarieerde doelstellingen kunnen maken (betoog, (in)formele brief, formulier, artikel enz.) Verbreding en verdieping van de woordenschat De spelling van de Nederlandse taal zo goed mogelijk kunnen hanteren Groep VO Nieuw Nederlands I en II vmbo-t/havo Diverse internetsites Materiaal gericht op (taal)ontwikkeling CnaVT-toetsenbank Nieuw Nederlands I en II vmbo-t/havo Online-Nederlands Software Nieuw Nederlands I en II vmbo-t/havo (VO) Online-Nederlands CnaVT-toetsenbank Nieuw Nederlands I en II vmbo-t/havo (VO) Online-Nederlands Cultuurlessen ( o.a. uit NederLAND IN ZICHT) Nieuw Nederlands I en II vmbo-t/havo (VO) Online-Nederlands Software Nota bene: Online-Nederlands geldt alleen voor het schooljaar 2011-2012, daar wij een pilot-school zijn. Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 18 van 32
3.3.2. Taalaanbod In de VO groepen werken we met de erkende Nederlandse taalmethodes, Nieuw Nederlands vmbot/havo en NieuwsbegripXL. In het schooljaar 2011-2012 zullen we als pilotschool gaan samenwerken met Edufax. Dit bedrijf ontwikkelt een programma om het NTC-onderwijs op locatie te optimaliseren met behulp van digitaal aangeboden materiaal. Wij hopen met deze samenwerking de volgende doelen te bereiken: - beter tijdsmanagement en klassenmanagement; - meer tijd voor extra instructie tijdens de lesuren; - uitbreiden woordenschatonderwijs; - betere mogelijkheden voor individuele feedback aan de leerlingen; en - gerichte inzet remediërend of verrijkend oefenen op internet. Met name de mogelijkheid om met Edufax gericht te werken aan het herkennen van verschillende soorten teksten en het oefenen met schrijven van teksten, is een verrijking. Het is namelijk gericht op de examens en aldus een aanvulling op de toetsenbank van het CNaVT. Met de opgedane kennis op het schriftelijk gebied is het eenvoudiger om ook de mondelinge vaardigheden uit te breiden. De kinderen leren op deze wijze hun mening formuleren en funderen. Ook in de VO zullen we veel aandacht blijven besteden aan de didactiek van Verhallen, want om je goed schriftelijk en mondeling uit te drukken is het van groot belang om over een zo ruim mogelijke woordenschat te beschikken. Dat is met onze merendeels NT2 leerlingenpopulatie een belangrijk aandachtspunt. We verwachten dat de leerlingen met veel vertrouwen de examens zullen ingaan. 3.3.3. Woordenschatonderwijs In de methode Nieuw Nederlands zit in elke taak een ruim aanbod woordenschat en met verdere toepassing van de didactiek van Verhallen verwachten we daar nog meer uit te halen. waaruit Dit geldt ook voor de methode NieuwsbegripXL en dan met name het woordenschatgedeelte. Natuurlijk blijft het van groot belang dat er thuis zoveel mogelijk Nederlands gesproken wordt en dat er bij voorkeur de mogelijkheid is om Nederlandse TV te bekijken. Het lezen van Nederlandse boeken is een voorwaarde om de woordenschat op niveau te krijgen. 3.3.4. Cultuuronderwijs Als NTC-school streven wij het doel na aansluiting te houden met het Nederlands onderwijs en de Nederlandse maatschappij. Daarom maakt ook de Nederlandse cultuur deel uit van ons onderwijsaanbod. Het cultuuronderwijs heeft als doel om kennis over te dragen met betrekking tot de Nederlandse festiviteiten, feestdagen, gebruiken en gewoontes, alsook de kinderen actief te betrekken en deel te laten nemen met het oog op eventuele terugkeer naar Nederland. Lessen in de Nederlandse cultuur worden gegeven ter ondersteuning en als aanvulling op de Nederlandse taallessen. Gezien de beschikbare tijd is er op onze school voor gekozen om de cultuurlessen te integreren in de lessen Nederlandse taal. De diverse domeinen van de Nederlandse cultuur, zoals festiviteiten, feestdagen, seizoenen, gebruiken, gewoontes, jeugdcultuur, actuele ontwikkelingen en Nederlandkunde komen zo vaak mogelijk aan de orde. Hiervoor maken we onder andere gebruik van NieuwsbegripXL, gegevens verzameld van het internet, geschiedenisboeken, tijdschriften, dagbladen, dvd s. Daarnaast verzorgen wij de specifieke Nederlandse vieringen waar de leerlingen actief aan deelnemen zoals de Kinderboekenweek, Sinterklaas, Kerst, carnaval, Pasen en Koninginnedag. Omdat wij VO-leerlingen hebben die in de toekomst in Nederland willen gaan studeren, organiseren wij iedere twee jaar een bijeenkomst over Studeren in Nederland. Enkele oud-ntc-leerlingen die in Nederland studeren/werken, geven voorlichting aan onze (ex)leerlingen voortgezet onderwijs. Wij Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 19 van 32
hopen onze leerlingen hiermee meer inzicht te geven in hun toekomstmogelijkheden. Ook willen wij het contact tussen deze jongeren onderling stimuleren, omdat wij geloven dat dit zeer waardevol is. 3.4. Het volgen van de ontwikkeling 3.4.1. Leerlingenzorg algemeen Toetsing maakt deel uit van het onderwijsleerproces in ons NTC-onderwijs. De vorderingen die een leerling maakt, worden door toetsing in kaart gebracht. Door de toetsresultaten te vergelijken met de doelstellingen van het onderwijs aan de leerling, wordt de vraag beantwoord: Heeft de leerling geleerd wat hij moest leren? De resultaten van de toetsing worden gebruikt om het onderwijsaanbod en -proces beter af te stemmen en te verbeteren en indien nodig wordt een handelingsplan opgesteld. Binnen ons NTC- onderwijs onderscheiden we twee verschillende vormen van toetsing. 1. Methode onafhankelijke toetsing. Dit zijn toetsen die los van de gebruikte methodes staan. Daarvoor maken we gebruik van genormeerde toetsen, de toetsen uit het Cito-leerlingvolgsysteem. Een leerlingvolgsysteem bestaat uit toetsen voor meerdere leerstofgebieden die jaarlijks afgenomen worden. Hierdoor kan de ontwikkeling van elke leerling door de jaargroepen heen gevolgd worden. Na de afname wordt gekeken of de leerdoelen bereikt zijn, tussentijds of aan het einde van een onderwijsperiode. De toetsen hebben met name een signalerende functie, zowel op leerling- als op groeps- en schoolniveau. - Op leerling-niveau wordt nagegaan of de leerlingen de aangeboden leerstof beheersen en/of bepaalde leerdoelen bereikt zijn. - Op groeps- en schoolniveau kan er op basis van de gezamenlijke leerling-resultaten een uitspraak gedaan worden over de kwaliteit. De school gebruikt de toetsgegevens om te kijken of we ons werk goed doen en onze doelstellingen bereikt hebben. 2. Methodegebonden toetsing. Hiervoor worden (hoofdstuk)toetsen uit de taalmethode gebruikt. Meestal worden deze aan het einde van een hoofdstuk afgenomen. Deze toetsing is gericht op evaluatie van het aangeboden onderwijsaanbod. De toetsresultaten geven richting aan de voortgang van het onderwijsaanbod. Dit gebeurt op twee niveaus: - Per individuele leerling wordt bekeken of alle onderdelen van het aangeboden hoofdstuk of thema begrepen worden. Het beoordelen van de prestaties is vooral een middel om te zien wat de leerling van de lessen opsteekt om hem bij zijn leerproces optimaal te kunnen ondersteunen. De evaluatie stelt de leerkracht in staat om in op maat gesneden feedback en remediëring te voorzien. Voorbeeld: de fouten van de leerlingen individueel met hen bespreken of een leerling aanzetten om zelf de oorsprong van gemaakte fouten te onderzoeken. - Op groepsniveau geeft dergelijke toetsing de leerkrachten de mogelijkheid instructie, de didactische werkvormen en/of in het algemeen het didactisch handelen bij te sturen. Voorbeeld: een onderwerp herhalen als veel leerlingen een onvoldoende op dit deel van de toets gehaald hebben, kleinere stappen zetten. De toetsing maakt integraal deel uit van het onderwijsleerproces. De resultaten hiervan worden goed en aantoonbaar vastgelegd. De resultaten van deze toetsing worden gebruikt voor de planning van het leerstofaanbod voor de klas en eventueel voor extra activiteiten (remediërend of verrijkend) voor individuele leerlingen. Naast genoemde toetsmethodes kunnen bij vaststelling van problemen via observatie en eventuele externe diagnostische toetsing, naar oplossingen worden gezocht: De dagelijkse terugblik Via observaties, het gemaakte werk van leerlingen en gesprekken met leerlingen krijgt een leerkracht de indruk van het al dan niet behalen van de lesdoelen van die dag. Hierdoor is het mogelijk om snel bij te sturen in het onderwijsaanbod en het didactisch handelen. Schoolplan Het Klokhuis PO & VO 2012 2016 Pagina 20 van 32