Uw bericht van Uw kenmerk Ons kenmerk Datum Mei 2012 Betreft: Bevraging Parochiekerken Vlaanderen Geachte mevrouw, Geachte heer, Wij danken u van harte voor uw meewerking aan de bevraging in verband met de parochiekerken in Vlaanderen. Met deze bevraging willen we de instanties die betrokken zijn bij het beheer en de toekomst van de parochiekerken in Vlaanderen concrete gegevens ter beschikking stellen waarmee het beleid voor de beleidsperiode 2014-2019 kan onderbouwd worden. De gegevens uit de bevraging zullen na de verwerking ervan, in eerste instantie aan de lokale en centrale kerkbesturen en de Bisdommen worden teruggekoppeld. Het is een uitgebreide vragenlijst geworden, omdat we van deze gelegenheid willen gebruik maken om een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van de actuele toestand van de parochiekerken (en aanverwante gebouwen). Met uw hulp zal dit beeld nauwkeurig worden en nuttig als beleidsinstrument. Wij verzoeken u daarom om de nodige zorg te besteden aan het invullen van de vragenlijst en in geval van twijfel een beroep te doen op de hulplijnen die te uwer beschikking staan: het CRKC, de diocesane diensten en verantwoordelijken van de kerkfabrieken, eventueel gemeentelijke diensten. U ontving eerder al een gedrukte versie van de vragenlijst, die u moet helpen om de antwoorden voor te bereiden. Indien u deze niet ontving, kan u ze vinden op onze website www.crkc.be. De weblink, login en paswoord die u per mail of brief ontvangt, leiden u naar de definitieve elektronische versie. In wat volgt, lichten we de vragenlijst verder toe. Met vriendelijke groeten, Kan. Ludo Collin Voorzitter Jan Jaspers Directeur Onroerend Kerkelijk Erfgoed
Pagina 2 TOELICHTING BIJ DE BEVRAGING PAROCHIEKERKEN VLAANDEREN Vooraf: toegang tot de vragenlijst We kozen voor een online bevraging om het invullen van de vragen zo vlot mogelijk te laten verlopen. Ieder kerkfabriek van Vlaanderen ontving hetzij per brief, hetzij per mail een link naar de online vragenlijst, een individuele login en paswoord. Daardoor is de vragenlijst beveiligd en dus enkel toegankelijk door de verantwoordelijke(n) van het desbetreffende kerkbestuur. U kan de taken verdelen tussen de leden van de kerkfabriek: vele handen maken het werk licht. De word- of pdf-versie van de vragenlijst kan een hulp zijn om de antwoorden voor te bereiden, zodat het invullen zelf vlot kan verlopen. De beide versies vindt u op de website van het CRKC, onder de rubriek Onroerend Kerkelijk Erfgoed. Het invullen van de online-vragenlijst kan onderbroken worden via een pauzeknop. U kan ook steeds terugkeren naar voorgaande vragen om uw antwoorden te controleren of eventueel te corrigeren. Wanneer u echter op de verzend knop drukt, wordt de invoer afgesloten en zijn uw antwoorden definitief. Op dat ogenblik hebt u geen toegang meer tot de bevraging. Feedback Van zodra uw gegevens definitief verzonden zijn, wordt automatisch een rapport aangemaakt waarin op een overzichtelijke wijze uw antwoorden verwerkt zijn. U ontvangt dit rapport quasi onmiddellijk. Uiterlijk in de loop van september ontvangt ieder kerkfabriek een gebundeld rapport waarin de verwerkte gegevens zijn opgenomen van het Centraal Kerkbestuur waartoe de kerkfabriek hoort. Deze resultaten kunnen door u gebruikt worden om het meerjarenplan 2014-2019 inhoudelijk te stofferen. Toelichting bij de vragenlijst Wanneer u uw login en paswoord hebt ingevuld, start te online bevraging. De vragen zijn overzichtelijk geordend over verschillende pagina s. Sommige vragen zijn verplicht in te vullen. U kan niet verder indien u op deze vragen geen antwoord geeft of een keuze aanduidt. Wij vragen u ook om een aantal documenten elektronisch (via de vragenlijst) of per gewone post door te sturen. Het betreft vooreerst 2 foto s van uw kerk, foto s die vrij van rechten zijn en dus mogen gebruikt worden als illustraties bij publicaties in verband met de resultaten van het onderzoek (bv op de CRKC-website). Vervolgens vragen wij u om eventueel een exemplaar van specifieke informatie door te sturen. Wat dat precies is, wordt in de vragenlijst duidelijk omschreven. Indien uw kerkfabriek meerdere religieuze gebouwen beheert naast de hoofdkerk een annex, een kapel, een bidplaats enz vragen wij u om het onderdeel dat de kerkgebouwen beschrijft meerdere keren in te vullen. Daarvoor wordt een link voorzien aan het einde van de bevraging. In wat volgt gaan we dieper in op de vragen.
Pagina 3 I. Identificatie kerkfabriek en parochie In dit eerste hoofdstuk willen we een zo goed mogelijk beeld krijgen van de kerkfabriek en de parochie. Een aantal basisgegevens werd door ons reeds ingevuld. Vragen 1-2: Geef hier aan of de kerkfabriek (op het grondgebied van de parochie) meerdere kerken beheert. Dat kunnen annex-kerken, kapelanijen enz. zijn: de benaming varieert. Indien de kerkfabriek meerdere kerken beheert, vult u het onderdeel II van de vragenlijst voor elk van deze kerken in. Vragen 3 en 4 gaan over de geschiedenis van de parochie. De oprichtingsdatum in vraag 3 mag u formuleren naargelang de beschikbare informatie, gaande van een precieze datum (23 februari 1856), een jaartal (1856) of een benaderde beschrijving (midden 19 de eeuw of 19 de eeuw). In vragen 5 tot 14 gaan we na of de parochie over meerdere gemeenten gespreid is en welk procentueel aandeel elk van deze gemeenten in het budget of tekort van de kerkfabriek bijdraagt. In vragen 15 en 16 vragen we naar uw identificatie. Dit heeft als doel om u te kunnen contacteren, indien wij vragen hebben bij de verwerking van de enquête. We sluiten dit deel af met een vraag naar het lidmaatschap van de kerkfabriek bij een aantal organisaties die verband houden met erfgoed. II. Inventaris van het kerkgebouw / de kerkgebouwen beheerd door de kerkfabriek In dit hoofdstuk gaan we dieper in op het kerkgebouw of de kerkgebouwen die beheerd worden door de kerkfabriek. Belangrijk: Indien de kerkfabriek meerdere kerkgebouwen beheert, verzoeken we u voor elk van deze kerkgebouwen dit onderdeel in te vullen. Deel 1. Identificatie In dit deel vragen we naar identificatiegegevens van het kerkgebouw. De meeste vragen spreken voor zich. De vraag naar de benaming van de kerk (vraag 19) is vooral belangrijk indien uw kerkfabriek meerdere kerken beheert en benaming van deze dus afwijkt van de benaming van de kerkfabriek. Wat de lokalisatie van de kerk betreft, vragen we naar het precieze adres van de kerk (vragen 20-21) en om enkele aanvullende gegevens. Vergeet hier niet om zo mogelijk het huisnummer in te vullen. In vraag 22 en 23 vragen we naar coördinaten zodat we op een kaart de juiste locatie van de kerk kunnen aangeven. U kan zelf kiezen welke coördinaten u gebruikt. In vraag 23 geeft u de kadastrale gegevens op. De volgende vragen (24-30) handelen over de bouwgeschiedenis van de kerk en in voorkomend geval de belangrijkste restauraties die in de loop van de voorbije 200 jaar zijn doorgevoerd. Deze laatste moeten niet in detail worden beschreven, wel in grote lijn, graag met een indicatie van de tijdsperiode waarin ze zijn uitgevoerd. We willen ook graag weten of er over de geschiedenis van de kerk gepubliceerd werd in boeken of artikels. Dat kunnen zowel bijdragen zijn van lokale auteurs, als wetenschappelijke publicaties. Wat de data betreft waarnaar wij vragen, geldt hetzelfde principe als geformuleerd m.b.t. vraag 3.
Pagina 4 In vraag 31 wordt gepeild naar het architecturale type van de kerk. Met de verschillende types bedoelen we: Basiliek: gebouw gekenmerkt door een rechthoekige plattegrond, onderverdeeld in een hoger schip met twee lagere zijbeuken en verlicht door lichtbeukramen (in het bovengedeelte van het schip), meestal afgesloten met een apsis. We bedoelen hier dus niet de eretitel Basiliek die aan sommige kerken toegekend werd. Centraalbouw: gebouw dat opgevat is als een om een middelpunt geordende geometrische figuur (vb. cirkel, Grieks kruis, regelmatige veelhoek) Eenbeukig: Hallenkerk: gebouw dat slechts één beuk heeft, dus zonder zijbeuken kerk met een middenschip en twee tot vier zijschepen met even hoge gewelven, soms ook van gelijke breedte Pseudobasiliek: gebouw met een basilicale opbouw (zie Basiliek) waarbij het middenschip geen lichtbeuk heeft Transept: Zaalkerk: dwarsarm van een kruisvormige kerk kerk waarvan de plattegrond een ongelede rechthoek is. Indien uw kerk aan geen enkele van de bovenstaande types beantwoordt, of indien u het niet weet, kiest u voor de optie onbepaald. Vraag 32: Wij vragen u om bij gedeeltelijke bescherming van uw kerk aan te geven welke delen beschermd zijn. Vraag 33: in sommige gevallen is het eigenaarschap van de kerk gedeeld (bijvoorbeeld de toren is eigendom van de gemeente, de kerk zelf eigendom van de kerkfabriek). Geef hier aan wie eigenaar is van welke delen van uw kerk. Vragen 34 tot 38 peilen naar de situatie van de kerk in de omgeving, meer bepaald als element van een groter beschermd geheel: beschermd stads- of dorpsgezicht, of beschermd landschap.. Wij vragen u om 2 foto s, bij voorkeur elektronisch, ter beschikking te stellen. Een foto van het exterieur van de kerk (toren + een zijgevel) en een van het interieur (genomen van de westzijde naar het koor). Zie ook de opmerking over de foto s bij de inleiding bij deze toelichting. Deel 2: bouwfysische toestand van de kerk / planning werkzaamheden In vragen 41 tot 88 peilen we naar de huidige bouwfysische toestand van de kerk en naar de mogelijke planning van werkzaamheden (onderhoud, restauratie). Het gaat om twee reeksen vragen: een eerste reeks gaat over gedeelten van de kerk (stabiliteit, muzen, ). Voor elk van deze onderdelen vragen wij welke de toestand is. U kan kiezen tussen: goed, redelijk, slecht of onbekend. Goed betekent dat er geen problemen zijn, redelijk wil zeggen dat dit aspect niet helemaal in orde is, maar nog geen dringende werken vereist, slecht betekent dat de toestand aanleiding geeft tot problemen en dat er dringend moet ingegrepen worden. Indien u geen idee heeft van de toestand van een bepaald aspect van het gebouw, antwoordt u onbekend. Wanneer we u vragen om aan te geven voor welk jaar het onderhoud gepland is, geeft u het jaar op waarin de werken een aanvang nemen. De tweede reeks van vragen van dit deel (vragen 77 tot 88) handelt over de kerk als geheel. Dit is enerzijds een samenvatting van het voorgaande, nl. waar het gaat over de budgetten voor het
Pagina 5 geplande onderhoud (vraag 80). Hier geeft u het totaal op van de voorziene budgetten (die eventueel in de vorige reeks van vragen werden opgesplitst per onderdeel). In deze reeks vragen wij ook naar de restauratieplannen, restauratiebudgetten en planning. Ook hier weer geldt: wanneer we u vragen om aan te geven voor welk jaar het onderhoud gepland is, geeft u het jaar op waarin de werken een aanvang nemen. Vragen 90 tot 94 gaan over de toiletten, brand- en inbraakdetectie. In verband met deze beide laatste aspecten, benadrukken wij dat uw antwoorden niet openbaar zullen gemaakt worden. Deel 3: Onroerend / roerend patrimonium verbonden aan de kerk 3.1: Vragen 95 tot 100 gaan over het pijporgel van de kerk. Indien uw kerk over meerdere orgels beschikt, vult u voor elk van deze orgels deze vragen in. 3.2: Devotie en immaterieel erfgoed: in de vragen 121 tot 130 peilen we naar bijzondere voorwerpen of gebruiken in verband met devotie of religieuze traditie. De onderdelen 3.3 ( kerkhof dat verbonden is aan de kerk) en 3.4 (parking verbonden aan de kerk) spreken voor zich. Deel 4: Gebruik van de kerk In de vragen van dit deel onderzoeken we hoe het kerkgebouw actueel gebruikt wordt. 4.1: Het gebruik voor de eredienst en de parochiewerking: In dit onderdeel gaan we na hoe de kerk momenteel gebruikt wordt voor de eredienst en de parochiewerking. We willen hierbij ook te weten komen of er in de kerk afgesloten ruimten zijn voor enerzijds week- of winterkapel en anderzijds de parochiewerking. 4.2: de openstelling van de kerk buiten de eredienst: In deze reeks van vragen peilen naar het eventueel gebruik van de kerk voor activiteiten buiten de eredienst. We willen weten of de kerk ook buiten de misuren open is voor bezoek en hoe dit georganiseerd is. Vraag 148: op sommige plaatsen is de kerk slechts een beperkt deel van het jaar open (bijvoorbeeld de zomermaanden). Vraag 152: indien er bewaking voorzien is tijdens de openingsuren van de kerk, gebeurt dat dan met de medewerking van vrijwilligers of van betaalde medewerkers. In dit laatste geval zijn er een aantal mogelijkheden die wij opsommen. Met PWA bedoelen we het Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap dat tussenkomt in bepaalde vormen van tewerkstelling via PWAcheques. Vragen 153-155: Als u beschikt over brochures of folders waarin de kerk als gebouw, de geschiedenis van kerk of parochie of de parochiewerking worden beschreven, ontvingen wij die graag via mail. 4.3: Medegebruik voor niet-liturgische activiteiten: Als uw kerk ook voor niet-liturgische (culturele) activiteiten wordt gebruikt, vernemen wij dat graag. Wij willen te weten komen welke activiteiten dit zijn (vraag 159). Vragen 160-165: indien u beschikt over een reglement en / of model van overeenkomst met de gebruiker, ontvingen wij dit graag per mail.
Pagina 6 4.4: gedeeld gebruik voor eredienst: sommige kerken worden ter beschikking gesteld van andere (Christelijke gemeenschap) voor hun eredienst. Als dat het geval is, beantwoordt u de vragen 168 tot 173. Ook hier verzoeken wij u ons een exemplaar van een eventuele overeenkomst te mailen. Deel 5: Hergebruik / Herbestemming De vragen 174-176 in dit deel peilen naar wat er gebeurt indien de kerk niet meer gebruikt wordt voor de eredienst. Als u in vraag 1 hebt aangegeven dat de kerkfabriek meerdere kerken beheert, wordt u aan het einde van de vragenlijst uitgenodigd om voor kerk 2 (en eventueel volgende) een nieuw exemplaar van hoofdstuk II in te vullen. III. Andere gebouwen In dit hoofdstuk gaan we dieper in op de andere gebouwen die door de kerkfabriek worden beheerd. Het betreft achtereenvolgens: de pastorie en de parochiezaal. Indien de kerkfabriek deze gebouwen niet in beheer heeft (bijvoorbeeld wanneer de parochiezaal eigendom is van een vzw Parochiale werken en door deze vzw beheerd wordt), moet dit onderdeel niet ingevuld worden. IV. Roerend patrimonium Dit hoofdstuk gaat over de archieven, de bibliotheek en het roerend patrimonium en meubilair. Deel 1: Archief Vragen 189 tot 195 handelen over het actieve archief van de kerkfabriek en parochie dat ter plaatse wordt bewaard. Vragen 196 en 197 peilen naar het geheel van het archief, dat mogelijks voor een deel elders wordt bewaard (bijvoorbeeld het Rijksarchief). Deel 2: Bibliotheek Met Bibliotheek bedoelen wij het geheel van boeken, kranten of tijdschriften die samen worden bewaard en kunnen worden geraadpleegd in het kader van de algemene werking van de parochie. Deel 3: Roerend patrimonium / meubilair Dit deel gaat over de collectie van het roerend patrimonium (objecten en meubilair) dat beheerd wordt door de kerkfabriek. Uw antwoorden: Die kan u via een link bekijken en opslagen net voordat u op voltooien klikt. Hulplijn Indien u nog problemen of vragen hebt in verband met het invullen van de vragenlijst, kan u steeds contact opnemen met de dienst kerkfabrieken van uw Bisdom of met het CRKC (mail uw vraag via de contactpagina op de site www.crkc.be klikken op Onroerend Kerkelijk Erfgoed).