Samenvatting Geschiedenis Module 9, Hoofdstuk 1 en 2

Samenvatting Geschiedenis Module 9, Hoofdstuk 1 en 2 Samenvatting door een scholier 2974 woorden 21 januari 2007 6,8 4 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdstuk 1 Churchill beroemd om geweldige vermogen tot schelden: Hij sprak negatief over Mussolini en Hitler Op 3 september 1939 verklaarde Engeland Duitsland de oorlog Churchill kreeg zijn oude ambt (zijn plek) weer terug. Hij werd snel premier en bleef dat tot aan het einde van de oorlog. 1.1 Engeland en Frankrijk verklaarde oorlog aan Duitsland na de inval op 1 september in Polen in 1939. Er gebeurde niets, stonden tegenover elkaar in verdedigingslinie maar er viel bijna geen schot, tot april 1940 was het stil Deze periode wordt de Phoney War (schemer oorlog) genoemd Hitler deed 1e stap: 9 april 1940, Duitsland viel Noorwegen & Denemarken aan, voor vrije aanvoer van ijzererts uit zweden Nederland Niet snel erna vielen de Duitsers Nederland aan. Dmv: talloze Duitse bommenwerpers en tegelijkertijd soldaten de grenzen over. Na Polen, Noorwegen & Denemarken ook een Blitzkrieg in Nederland. Het doel was zo snel mogelijk naar Den Haag om naar Wilhelmina te arresteren. Het plan mislukte, tegengehouden werden de Duitsers door de Nederlandse troepen. Pagina 1 van 12

- Wilhelmina +familie, regering en legerleiding vluchten het land uit naar Londen. (in ballingschap) 4 dagen hield Nederland het vol, einde: 14 mei 1940 bombardeerden de Duitsers Rotterdam. Duitsland had ook gedreigd andere steden te bombardeerden, Generaal Winkelman ondertekende op 15 mei 11.15 1940 de overgave van Nederland. Frankrijk Fransen dachten: 2e wereld oorlog net als de 1e wereld oorlog dat de oorlog in de loopgraven zou afspelen. Fransen hadden ondergrondstelsel: Maginot- linie, langs de grens van Duitsland. Maar ook Frankrijk werd aangevallen Blitzkrieg aanval. Duitse tanks en pantserwagensmet groot gemak door Ardennen. - Op die plek hadden de fransen geen fronten! Op: 15 juni 1940 gaf Frankrijk zich over, maar niet heel Frankrijk gaf zich over. Maarschalk Petain sloot een bestand met Hitler. Hij werd hoofd van de regering van Vichy- Frankrijk (midden en zuiden) Engeland Juli 1940 was er een groot feest in Duitsland. Frankrijk, België, Noorwegen, Denemarken, Nederland waren snel veroverd door Duitsland. Italië was bondgenoot van Duitsland sinds 1936 van Hitler. Alleen de Engelsen waren nog over Engeland werd aangevoerd door een bijzondere man: Churchill Hitler wilde vanuit de lucht aanvallen op Engeland. Hij wilde een invasie op het Zuiden van Engeland. De plannen van Hitler zijn nooit gelukt: De Royal Air Forche (RAF) (engelse luchtmacht) was succesvol Engeland dunde de Duitse luchtmacht uit, de Engelsen hadden namelijk een geheim wapen: de radar. Duitse vliegtuigen konden hierdoor al gesignaleerd worden boven de Noordzee. De aanval mislukte: het verliezen van deze: Battle of Britain was de eerste grote tegenvaller van Hitler. Sovjet Unie Hitlers doelen lagen op het oosten( dit schreef Hitler ook in zijn boek, Mein kampf in 1924) Hierin stond ondermeer: - Vernietiging van de joden Pagina 2 van 12

- Vernietiging van het Slavische ras Hitler/ Duitsland hadden: Drang nach Osten In 1941 was de Sovjet Unie aan de beurt. Stalin, de leider van de Sovjet Unie voelde zich niet veilig, hij had met hitler een niet- aanvalsverdrag. Hitler hield zich aan geen enkel verdrag en was bezig met een verrassingsaanval op de Sovjet Unie ( sinds december 1940) Het plan dat Hitler maakte droeg de naam: operatie Barbarossa Vanaf 22 juni 1941 viel Duitsland aan. Ze rukte 200 tot 600 km op naar het oosten toe. Het Rode Leger was zwak. De grootste vijand van Duitsland was niet het leger van de Sovjet Unie, maar de winter. Hitler hoopte op weer een Blitzkrieg : snel Moskou en Leningrad veroveren maar de Russen gaven meer tegenstand dan Hitler had verwacht. De koude winter in de Sovjet Unie verlamde de Duitse strijdkrachten. Op 6 december 1941 begonnen de Russische troepen met een tegenoffensief. Duitse soldaten moesten zich overgeven (kou) en duizenden bevroren. Tot aan het eind van de oorlog hebben de Russen gevochten tegen de Nazi s. 1.2 Sinds eind november 1941 trok een Japanse vloot naar Hawaï. Daar was de Amerikaanse vlootbasis: Pearl Harbor In de ochtend van 7 december 1941, om 6 uur, stegen honderden torpedovliegtuigen en bommenwerpers op om Amerikaanse basis aan te vallen. Het dodental en de schade was immens. Roosevelt sprak van: een dag van eeuwige schade De reden van deze aanval was: Japan was vanaf 1936 bondgenoot van Duitsland en Italië. Japan had de ambitie om macht uit te breiden over heel oost Azië. China was vooral het slachtoffer. De VS steunden de Chinezen financieel en boycotten de Japanners. Meer deed de VS niet uit angst. Roosevelt was een voorstander van isolationistische politiek ( tot 7 december 1941) gelijk daarna was VS in oorlog met Japan. 4 dagen na de verklaring, verklaarde Hitler de oorlog aan de VS. Het nieuws sloeg als een bom in bij Nederland. Japan veroverde de een na de andere Europese koloniën. Pagina 3 van 12

- Nederland nu ook in oorlog met Japan, Nederlands Indie werd bezet. Nederlandse kolonisten werden in concentratiekampen gezet. Sovjet Unie en Engeland sloten een bondgenootschap. Het waren geen vrienden maar in tijden van nood en oorlog wel. De Amerikanen sloten zich na Pearl Harbor ook aan bij deze bondgenootschap. Ze vormde zich de: Grote Alliantie. Ondermeer ook de Nederlandse regering in Ballingschap. Door de oorlog waren de economische prestaties wel verbluffend. De werkloosheid was in een klas verdwenen. Het was een beslissend aandeel in de toekomst van de oorlog. De Duitse generaal Rommer had hele kustgebied van Noord Afrika veroverd. Vanaf 1942: geallieerden brengen grote verliezen toe aan Duitsland & Japan. Bij El- Alamein verloren de Duitsers een belangrijke slag in Noord Afrika tegen de Britten.De opmars van Rommel was stopgezet. Amerikanen landen in Algerije en Marokko, in 1943 moest Hitler Noord Afrika opgeven. De Russen vinden de grootste klappen op in de oorlog. - de slag bij Stalingrad verloren de Duitsers dan wel, maar de Russen betreurden maar liefst meer dan 20 miljoen doden( meer dan alle Amerikanen bij elkaar) 1943: Amerikanen en Britten landen in Italië, opmars was langzaam. Werd niet echt hun best gedaan. Stalin wilde een groter twee front, hij vond dat het Rode Leger al het zware werk moest opknappen. Het tweede front (westelijke) kwam er in 1944. Op 6 juni was het D-day. Op deze dag was er een grootschalige landing van geallieerden troepen in Normandie. (op het strand) De opmars ging richting Duitsland. Bevrijding van landen ging vlug. Bij Nederland liep het even wast. Duitsers gaven nog een laatste tegen offensief: Ardennen Offensief Het Russische leger denderde door: 2 mei 1945 veroverde het Rode Leger Berlijn. Hitler, de grote veldheer had op 30 april samen met zijn vrouw, Eva Brown zelfmoord gepleegd. Duitsland lag in puin. Strijd met Azië Strijd met Azië nog niet voorbij, hoe dichter bij geallieerden bij hun doel kwamen hoe fanatieker de Japanners werden. Pagina 4 van 12

Kamikazepiloten vlogen zich te pletter op Amerikaanse schepen ( zelfmoord piloten). In het diepste geheim werd er gewerkt aan de atoombom. (er moest snel een einde komen aan de oorlog -> zo min mogelijk slachtoffers voor de VS) Op 6 augustus 1945 werd de stad: Hiroshima van de aardbodem geveegd. Japanners wilden onderhandelen maar VS had volledige overgave geëist. (Over hoe Azië zou worden verdeeld) Een 2e bom volgde op de stad: Nagasaki. Op 15 augustus 1945 gaf Japan zich over en capituleerde. WO II was ten einde! 1.3 Nederland bezet Duitsland beschouwde Nederlandse als broedervolk Het volk hoefde niet met harde hand aangepakt worden, met fluwelen handschoen Nederlanders: nationaal socialisme De Oostenrijker: Seyss-Inquart werd Reichskommissar. Alle politieke partijen werden verboden, behalve de partij NSB van Mussert. Voor Seyss-Inquart was het een teleurstelling dat de partij NSB een minderheid had. Censuur werd ingesteld en verenigingen verheven. Nederland werd een gelijkgeschakelde dictatuur onder Duitse leiding Jodenvervolging Joodse mensen mochten niets meer, geen bioscopen, door het park wandelen, reisverbod, enz.. Ambtenaren moesten aangeven of ze joodse voorouders hadden: Ariërverklaring Ondanks de protesten van kerken gingen de Duitse antisemitische acties door. 1941 werd de Joodse Raad ingesteld: Was je lid- Dan kon je beter meewerken, dan was je beter af Er werd sein aangegeven van Amsterdammers, er was een protest : De februari staking (1941) Het was een openlijke vorm van protest, tegen de manier hoe joden behandeld werden. De dokwerker, standbeeld herinnert nog aan het protest. 425 joden werden opgepakt en door de Duitsers naar concentratiekampen in Mauthausen gestuurd. Pagina 5 van 12

Begin 1942 werd de jodenster ingevoerd. Zo was iedere jood direct te herkennen. Niemand had door wat er aan de hand was. De laatste voorbereidingen voor de deportaties begonnen. Na 20 januari 1942 kwam er een systeem tegen joden. Op de Wannsee conferentie kwam er een oplossing voor de definitieve oplossing voor het jodenprobleem Endlosung der Jodenfrage Joden werden massaal in kampen gestopt. Ze moestem werken voor Duitse industrie. Uiteindelijk werden ze vergast door: Zyklon B. Auswitz, Chelmo, Belzec waren soort fabrieken om mensen te doden. Miljoenen joden werden omgebracht in deze Holocaust. Niet alleen joden werden omgebracht maar ook: zigeuners, homo s communisten, Jehova s a-socialen en gehandicapten. In de zomer van 1942 beginnen ze met de eerste joodse mensen die getransporteerd werden via Westerbork naar concentratiekampen Verzet, Collaboratie, aanpassing Wat moesten de secretarissen-generaal in ons land- Er kwam op 15 mei 1940 voor het eerst een verzetblad: IJzerdraad, illegale bladen: Parool, Trouw, De Waarheid, Vrij Nederland. Ook kwamen er Landelijke Onderduikers (LO) - De knokploegen (KP) - PCB (persoonsbewijzen centrale) Deze zorgden voor het vervalsen van persoonsbewijzen Het is moeilijk in oorlog om je te verzetten en keuzes maken. Velen hebben zich aangepast: accommoderen, ze probeerden mee te werken. Weigeren was dan ook niet zonder risico. -> Einde van de oorlog Men dacht dat na D-day, Nederland ook snel bevrijd zou worden ( 6 juni 1944) September 1944: NSB ers en landverraders vluchten naar de grens (oost grens). Het was dolle dinsdag maar er werd een tegenoffensief gehouden vanuit Duitsland. Dolle Dinsdag wordt deze dag genoemd. Het mislukken van de slag bij Arnhem onder leiding van generaal Montgomery was teleurstelling. In de loop van 1944 werden Limburg en Brabant en Zeeland bevrijd. Pagina 6 van 12

De overige provincies wachtte nog een verschrikkelijke hongerwinter. Op 5 mei 1945 was het nog bezette deel van Nederland ook bevrijdt. Hoofdstuk 2, De Koude Oorlog De oorlog van Japan te einde, 5 gruwelijke jaren. 2 grootmachten hadden voor het einde van de oorlog gezorgd (twee tegenpolen: - Sovjet Unie - Verenigde Staten wel streefden beide landen naar vrede en veiligheid. Deze doelen definieerden ze wel op hun eigen manier. SU wilde veiligheid aan haar grenzen, vriendelijke staten -. Een buffer tegen de kapitalistische landen. VS wilde veiligheid, een wereld waarin goederen, geld en mensen vrijheid hadden.( dit was ook goed voor de economie van de VS, het ging daar al beter mee) Al snel na de bevrijding stonden de 2 grootmachten tegen over elkaar. Deze situatie duurde achteraf 45 jaar. - het was geen gewapend conflict, daarom droeg het de naam: De Koude Oorlog 2.1 Begin koude oorlog Eind van de WOII had Rusland de landen Polen, Hongarije, Tsjecho-Slowakije, Bulgarije, verslagen. Amerikanen hadden het westen van Europa bevrijd. In april 1945 ontmoetten de VS en SU elkaar in het hart van Duitsland bij Torgau. Er was geen conflict maar blijdschap. Dit veranderde snel, nog voor het einde van de oorlog waren er al veel conflicten over de wederopbouw van Europa. Om de enorme verschillen van meningen over de wederopbouw kwamen Churchill Roosevelt en Stalin bij elkaar: conferentie van Jalta (februari 1945) In deze conferentie spraken ze af: Duitsland in 4 bezettingszones zou worden verdeeld. Het belangrijkste punt was het lot van: Polen SU wilde Polen communistisch, Polen was voor de Duitsers 2 keer de doorgang naar de SU geweest. Roosevelt zorgde dat Stalin een verdrag ondertekende waarin stond: voor vrije verkiezingen in de omringende landen, ze mochten zelf kiezen wat ze werden. Pagina 7 van 12

Roosevelt heeft het niet meer meegemaakt dat Stalin zich hier niet aan hield;. De Grote Drie ontmoette elkaar voor t laatst in juli 1945 in Potsdam Roosevelt overleden en werd opgevolgd door Truman Churchill had plaatsgemaakt voor Attlee ( de een verkiezingsnederlaag) Stalin werd steeds fanatieker in het maken van zijn buurlanden ook communistisch. In Potsdam werd een moeizame overeenkomst gesloten, over de herstelbetalingen van Duitsland aan de geallieerden. Kort na de conferentie wierpen de VS 2 atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. Oorlog was ten einde en VS had bewezen van hun militaire macht. Pas in 1949 bezit de SU van een atoombom Binnen 2 jaar na de WOII (en Japan) waren alle bevrijde landen van het oosten gevormd tot communistische landen ( bevolking van meer dan 100 miljoen) (11 Europese staten) Het ijzeren gordijn Churchill bewees zijn kijk op de toekomst door ooit een toespraak te hebben gehouden (1946) over een ijzeren gordijn dwars door Europa. Hij wees op het gevaar va het uitbreidende communisme. Churchill wilde geen tegemoetkomingen meer van de SU, hij wilde bondgenootschap met Amerika tegen het rode gevaar. Het succes waarmee de SU haar invloedssfeer had ingebracht in de bevrijde landen deed de vrees voor het communisme groeien. In Griekenland, was al lang een burger oorlog aan de gang. Stalin bemoeide zich daar niet mee. Het was strijd tussen: Griekse communisten en door Engeland gesteunde republikeinen 1947 kwam het congres van Amerika samen en die wilde uitgave verminderen. Truman zag het gevaar van Stalin wel in en deed dit niet. De VS zou voortaan alle landen steunen die democratisch wilde worden of blijven. Iedere natie moest kiezen tussen democratie of communisme. De uitgangspunten van de VS gingen snel de hele wereld over als: Truman Doctrine. Pagina 8 van 12

Het communisme moest ingedamd worden, daarom noemt men in de politiek ook wel: containment (politiek) Tegelijkertijd lanceerde de minister van Buitenlandse zaken van Amerika: George Marshall zij nplan om Europa financieel te helpen bij de wederopbouw. Dit Marshall plan was een groot succes. De relatie tussen de SU & VS werd er niet beter van Stalin deed niet mee met dit plan( begrijpelijk) Er was daarom ook geen hulp aan de satellietlanden van SU. Als reactie van dit Marshall plan zette Stalin zijn zinnen op Berlijn. In deze stad vormden nog steeds 3 westerse sectoren een kapitalistisch eilandje midden in de zone van de SU. Met een blokkade probeerde hij het restje kapitalisme te verdrijven. Maar, de blokkade van Berlijn werd geen succes. Dit conflict maakte de verdeling compleet. 1948 : was Europa verdeeld in 2 duidelijke economische en politieke blokken 1949: De VS richtten met aantal westelijke landen de NAVO op. (noord Atlantische verdrags organisatie) Bondgenootschap bood bescherming tegen aanval van de SU In Groot Brittanie werden bommenwerpers en atoomladingen geplaatst: dit was een bedreiging voor het oosten!! 2.2 De Jaren vijftig Het containment politiek van Truman ( Truman doctrine) was een groot succes. De opmars van het communisme werd tot staan gebracht, het werd alleen nog lang niet helemaal verslagen. In China waren in 1949 de communisten met als leider MAO Zedang definitief aan de macht gekomen. De Amerikaanse steun aan de nationalistische partij was niet genoeg geweest. Ook kregen de Amerikanen te horen dat de Russen ook over atoombom beschikten: voortaan had de wereld: 2 nucleaire grootmachten. KOREAANSE OORLOG Pagina 9 van 12

Koude oorlog kreeg een sterke impuls doordat er een oorlog uitbrak in Korea, tussen noord en zuid. Bewapening nam enorm toe voor de SU en de VS. Korea werd in 2 delen gesplitst. Sovjet Unie: noorden VS: zuiden In 1950 vielen noord koreanen het zuiden binnen, dit was waarschijnlijk een idee, op eigen initiatief van de noord-koreaanse regering (niet van stalin) 2 dagen na de aanval kreeg het zuiden hulp van de Verenigde Naties (opgericht in 1945) (militaire hulp aan zuiden) Voor het eerst greep een leger (de blauwen) in een gewapend conflict aan. o.l.v. Mac Arthur vochten soldaten uit de 15 landen waaronder Nederland tegen de Koreanen. Het conflict werd moeilijker toen Chinezen zich ermee gingen bemoeien. Uiteindelijk bleef het front zich in 1951 rond de 38e breedte graad staken. 1953: wapenstilstand in de Koreaanse oorlog, een vredesakkoord is op de dag van vandaag nog steeds niet ondertekend. Nieuwe president in VS: Eisenhower Hij was bereid militaire hulp te geven waar ook ter wereld elke vorm van agressie van het communisme te bestrijden. Amerika zou terug slaan met massale vergelding - atoomwapens Amerikaanse angst werd/was groot. SU waren ook opgehitst door de oorlog. - als antwoord op de oprichting van de NAVO richten de oosterse landen ook een militaire alliantie op: Warschau pact Na de oorlog in Korea stonden oost en west gewapend tegen over elkaar. In de SU kwam in 1953, na de dood van Stalin: Chroesjtsjov aan de macht. Hij bracht destalinisatie en er brak een periode van ontspanning aan. Chroesjtsjov pleite in het oost/west conflict: vreedzame coëxistentie met het westen. In 1953 kwam er een ontmoeting tussen Eisenhower en Chroesjtsjov in Geneve. In de communistische satellietlanden (in Hongarije nu) ontwikkelde nieuwe president Nagy plannen voor Pagina 10 van 12

een meerpartijen systeem. Hij wilde Hongarije uit het Warschaupact. - bedreiging op de SU, tanks bestormden op 4 november in Boedapest. 3 dagen later was de opstand voorbij en er vielen 30000 doden. De president van Hongarije werd geëxecuteerd (Nagy) In dezelfde week van de opstand vielen Groot-Brittannië en Frankrijk, Egypte aan. Deze aanval was een reactie op nationalisering van het belangrijke Suez-kanaal. Egypte werd gesteund met wapen uit de SU. Eisenhower was woedend op de aanval, Frankrijk en G-B hadden Amerika niet gewaarschuwd. Eisenhower weigerde hulp aan te bieden aan de landen. Het liep uit tot een ramp. 2.3 Diepte punt en einde van de koude oorlog periode van 1957 en 1962 wordt ook wel: nucleaire tijdvlak genoemd. Het gevaar van een atoomoorlog was groter dan ooit. Het hoogtepunt was op Cuba, het ijzigste moment in de koude oorlog. Cuba, 1959 het jaar dat Fidel Castro de relatie met de VS verslechterde omdat hij bedrijven nationaliseerde. Amerikanen probeerden in 1961 Cuba te winnen door een invasie in de Varkensbaai. Deze invasie mislukte, in april vroeg Fidel Castro hulp aan de Russen. In oktober 1962 ontdekten de VS dat er atoomwapens en lanceerinrichtingen op Cuba plaatsvonden. Cuba licht op 150 km van Florida af en was een enorme bedreiging. De Amerikaanse president Kennedy besloot een blokkade van Cuba. Chroesjtsjov zei dat hij hierbij een kernoorlog riskeerde. De wereld wachtte met ingehouden adem af. Op 24 oktober 1962 melde de marine dat de Russen geen poging hadden gedaan om er door te breken (door de blokkade) - beide landen ontsnapten van een ramp Cubacrisis = hoogtepunt van de koude oorlog, maar ook een afsluiting. Spanning en ontspanning Ongeveer een jaar na de blokkade sloten de 2 grootmachten een overeenkomst. Er kwam een hotline (een directe telefoonverbinding) tussen Washington en Warschau Pagina 11 van 12

6 jaar later : non-proliferatieverdrag het doel hiervan: hinderen dat andere landen toegang tot technologie van atoomwapens kon krijgen. 1972: Nixon (VS) en Breznjev (SU) ondertekenden Salt I verdrag, dit was het streven naar evenwicht (in de wereld) 1979: SU valt Afghanistan binnen, er was onrust. Ronald Reagan boycot de Olympische Spelen. Einde koude oorlog Midden in de jaren 1980: Gorbatsjov: Hervorming van de SU: - Glasnost - Perestrojka Hiermee wilde ze bereiken om de SU opener en welvarender te maken. 1985/1986 ontmoeting Reagan en Gorbatsjov -> er was een goede sfeer Gorbatjov zei dat t and zich niet meer zal bemoeien met satellietlanden en Oostblok. Dit was het sein van de landen om in opstand te komen tegen hun regering. Hongarije begon met opruimen van het ijzeren gordijn Situatie van de DDR en het westen ( BDR) Honecker trad af: val van de Berlijnse muur. Sovjet Unie viel uiteen: Koude oorlog was afgelopen, de VS bleef als enige grootmacht over in de wereld. Pagina 12 van 12