De eerste 3 punten werden uitgevoerd maar het 4de punten waren meningsverschillen over het het 5de

Transcriptie

1 Samenvatting door Daphne 2014 woorden 14 november ,8 18 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks H5 De Koude Oorlog 5.1 Van Wereldoorlog naar Koude Oorlog De Grote Drie Groot-Brittannië - Churchill Verenigde Staten - Roosvelt Sovjet-Unie - Stalin De Grote Drie = De regeringsleiders die tijdens de WO 2 als geallieerden gezamenlijk tegen Duitsland en Japan optrokken. Ze kwamen bij elkaar in Teheran (1943), Moskou (oktober 1944) en Jalta (februari 1945). De Conferentie van Potsdam De Grote Drie kwam in Potsdam bij elkaar. Er werden afspraken gemaakt over de volgende punten: 1. De oorlogsmisdadigers zouden bestraft worden. 2. De grens tussen Duitsland en Polen zou verder naar het Westen opgeschoven worden. 3. De Duitse minderheden uit Polen, Tsjecho-Slowakije en Hongarije zouden deze landen moeten verlaten. 4. Duitsland zou een economische eenheid blijven. 5. Er zou een vredesverdag voor geheel Duitsland worden voorbereid. De eerste 3 punten werden uitgevoerd maar het 4de punten waren meningsverschillen over het het 5de Pagina 1 van 10

2 punt werd helemaal niet uitgevoerd. Aan het einde van de oorlog (1945) was Duitsland verdeelt in 4 bezettingszones, die gebeurde ook met Berlijn. Bezettingszones = Het bestuur over Duitsland en Berlijn werd in handen genomen door de vertegenwoordigers van 4 landen: Frankrijk Sovjet-Unie Groot-Brittannië Verenigde Staten Het IJzeren Gordijn Maart 1946 introduceerde Winston Churchill het IJzeren Gordijn. IJzeren Gordijn = De grens tussen het westen en oosten van Europa tijdens de Koude Oorlog. Stop het Rode Gevaar! Het Westen zag de communistische machtsovername in Oost-Europa als een gevaar. Ze konden niet veel doen want de landen waren als invloedssfeer aan de Sovjet-Unie toegewezen. Invloedssfeer = Gebied waar een staat veel invloed kan laten gelden, meestal met stilzwijgende goedkeuring van andere staten. Toen in 1947 nog nog meer landen communistisch wilden worden, greep Truman in, hij hield een toesprak en kondigde een koerswijzging aan: Trumandoctrine. Van Bizonia naar Trizonia De samenwerking op economisch gebied tussen de 4 bezettingsmachten verliep stroef. De Fransen en Russen namen in hun bezettingszone veel machines en spoorwegmaterieel in beslag. Zo hoefde Duitsland mijn herstelbetalingen te doen. De Westelijke zones waren voor de voedselvoorziening sterkt afhankelijk van het Oosten, want daar lagen alle landbouwgebieden. Het voedsel werd niet altijd geleverd, maar naar de Sovjet-Unie getransporteerd. Zo kwamen er voedsel tekorten en het werd nog erger toen er allemaal vluchtelingen kwamen. Door deze omstandigheden besloten Engeland en de VS om hun zones samen te voegen: Bizonia. In 1948 gingen de Fransen samenwerken met de Engelsen en Amerikanen: Trizonia. Om het economische herstel mogelijk te maken werden er op 23 juni 1948 in de 3 samengevoegde zones een nieuwe Duitse munteenheid ingevoerd: Deutsche Mark. De Sovjet-Unie zag dit als een schending van afspraken en blokkeerde de toegangswegen naar West- Pagina 2 van 10

3 Berlijn. Stalin probeerde een uithongeringtactiek maar dat werkte niet, want de Amerikanen en Engelsen gingen West-Berlijn bevoorraden met vliegtuigen. De blokkade versterkte de samenwerking tussen de 3 landen, dus vanaf September 1948 kwam er een nieuwe democratische grondwet, in Mei 1949 werd deze goedgekeurd: Bondsrepubliek Duitslan (BRD). Stalin vormde de Oostzone tot een eigen staat: Duitse Democratische Republiek (DDR). 5.2 Aan de leiband van Moskou Een geruïneerd land In het Westen was een grote angst voor Het Rode Gevaar. Dus voor de Sovjet-Unie, want ze waren een groot sterk land. Maar in de WO 2 zijn heel veel Russen omgekomen en is er veel infrastructuur, woningen en fabrieken vernield. Alleen een communist als vriend Stalins doelen waren: 1. Een herhaling van deze onbeschrijfllijke ramp voorkomen. 2. De tijd en middelen krijgen voor de wederopbouw van de Sovjet-Unie. Zo moesten de Oost-Europeese (invloedssfeer) landen betalen aan de Sovjet-unie, in 1945 werden zij satellietstaten. Satellietstaten = Staten die politiek, economisch en militair volledig onder controle en afhankelijk zijn van een ander land. In 1948 waren Polen, Tsjechoslowakije, Hongarije, Joegoslavië, Roemenië, Bulgarije en Albanië communistische partijen aan de macht en onder invloed van de Sovjet-Unie. De communistische partijen konden alleen met veel geweld, propaganda en terreur aan de macht blijven. De strafkampen werden steeds voller. Stalin ontmaskerd Stalin overleed en Nikita Chroesjtsjov aan de macht. Hij hield een geheime toespraak waar expres de Pagina 3 van 10

4 inhoud uitlekte. Stalin werd beschuldigd van: Ernstig machtmisbruik Persoonsverheerlijking Blunders op politiek (terreur) gebied Blunders op militair (terreur) gebied Blunders op economisch (propaganda) gebied Kortstondige dooi Het volk keek op naar iemand die zoiets openbaar durfde te zeggen en de destalinisatie begon. Destalinisatie = In 1956 maakte Chroesjtsjov een einde aan de enorme persoonsverheerlijking van Stalin die ook leidde tot een (tijdelijke) vermindering van de spanningen tussen Oost en West en tot hervormingen in de SU. De destalinisatie was een soort dooi. De gedenkte-tekens van Stalin werden vernield en verdwenen, veel van Stalins slachtoffers werden vrijgelaten. Veel slachtoffers van Stalin werden veelal postuum gerehabiliteerd: Na hun dood eerherstel krijgen, bijv een medaille of een standbeeld. De verwarring was maar van korte duur, Chroesjtjov greep in met een harde hand en Moskou trok de teugels weer strak aan. Ook in de Praagse lente (1968) en de Hongaarse opstand (1956), bleek dat het Oostblok moest doen wat Moskou zei. Cuba verandert van kleur Vanaf 1934 was in onder leiding van Batista op Cuba een pro-amerikaanse dictatuur. Een guerillabeweging van Fidel Castro streed vanaf 1953 tegen Batista, in 1959 was de dictator weg. Castro de leider van de beweging werd vrienden met de Sovjet-Unie en werd communistisch. In 1961 gaf John F. Kennedy (de Amerikaanse president) toestemming voor een invasie vanuit Florida. Er gebeurde weinig. Op de rand van de afgrond Pagina 4 van 10

5 In oktober 1962 ontdekten de Amerikanen dat de Russen op Cuba bezig waren met kernbommen. Kennedy sprak zijn volk toe over de Derde Wereldoorlog. De Russen spraken af met Amerika, dat de Amerikanen Cuba niet aan zouden vallen. Met de schrik vrij Amerikanen en Russen schrokken van de Cubacrisis. Cubacrisis = Benaming voor het conflict in 1962 tussen de VS en de SU over de plannen om op Cuba lanceerinrichting voor Russische raketten te bouwen. Een hotline werd aangelegd, een directe telefoonverinding tussen het Witte Huis en het Kremlin. In het non-profilatieverdrag (1968) sproken ze af te zorgen dat er geen toegang was tot de technologie van het bouwen van kernwapens. 5.3 De wederopbouw in het Westen The Red Scare In de VS was tijdens WO II niet zoveel schade aangericht. Zij ontwikkelden een echte supermacht. Supermacht = Een land dat zo veel macht heeft dat het in staat is om de loop van de (wereld)geschiedenis beslissend te beïnvloeden. Marshallplan De onderhandelingspositie van de VS was vanaf 1945 heel sterk geworden. Toch konden ze het communisme niet geheel tegengaan. Toen kwam het Marshallplan (1947) die wilde zorgen dat Europa weer op de been kwam. Marshallplan = Economisch hulpprogramma van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marshall, om na de WO 2 Europa weer op de been te brengen. Aantekeningen Begin Koude Oorlog -Jalta conferentie februari Oprichting organisatie wereldvrede 2. Vrije verkiezingen voor bevrijdde landen 3. Duitsland en Berlijn opgedeeld in bezettingszones Pagina 5 van 10

6 Einde Tweede Wereldoorlog in Europa mei 1945 Einde Tweede Wereldoorlog in verre Oosten augustus 1945 Ook Berlijn wordt opgedeeld in 4 zones. Berlijn ligt midden in de sovjet zone Potsdam conferentie juli De opdeling Duitsland en Berlijn moest niet te lang duren 2. Duitsland moest een economische eenheid blijven (een land)(maar een valuta) 3. De Duitse industrie moest buiten bedrijf gesteld worden De Grote Drie was een beetje veranderd. Het begon steeds minder goed te gaan. Ze hadden geen gezamelijke vijand of gezamelijk doel meer. Marshallplan juni 1947 Financiële steun van VS voor wederopbouw in Europa Politieke invloed Voorkomen van uitbreiding communisme in Europa Economische belang (creëren afzetmarkt voor Amerikaanse producten) In de Oostblok landen mocht het marshallplan niet aangenomen worden van stalin. Stalin was bang voor vooral het tweede punt blokkade van Berlijn Stalin is er klaar mee Duitse Mark ingevoerd in westzone Tegen afspraak Potsdam in (economische eenheid) Stalin is boos en blokkeert alle toegangswegen naar West Berlijn West Berlijn succesvol bevoorraad vanuit de lucht uiteindelijk heft Stalin de blokkade op. In 1949 had de USSR ook kernwapens. De Russen hebben afgekeken bij de Amerikanen. Ze hadden spionnen in Amerika zitten. Er ontstaat een soort wapenwedloop. Pagina 6 van 10

7 Ze gaan tegen elkaar op bieden. Conflict tussen Rusland + communtistiche oostblok en Amerika + kapitalistische westblok Satellietstaten = Sovjet Unie is het grote land en de ander kleine landjes draaien daar als satellieten omheen. Hiërarchies = eigenlijk toalitaire staat millitaire misser van Stalin in de Tweede Wereldoorlog is molentrovribbentrop Chroesjtsjov ging zichzelf in een hogere positie brengen dan Stalin. Zodat hij meer aanhangers kreeg. Gerehabiliteerd = geëerd 1956 = toespraak van Chroesjtsjov, het gevolg hiervan is de Hongaarse opstand Ze willen een eigen staat zijn. Chroesjtsjov stuurt het leger. Dieptepunt van de Koude Oorlog Er komt een opstand op Cuba door uitbuiting door Amerika. Fidel Castro voerde het communisme in. De Amerikanen worden weggejaagd. Fidel Castro vraagt hulp van Sovjet Unie. Die zeggen ja. Daar kunnen ze zelf ook voordeel uit halen. Artikelen atoombommen Hiroshima en Nagasaki De mythe van de atoombom die 69 jaar geleden een eind maakte aan de tweede wereld oorlog. 6 aug 1945: eerste atoombom, op Hiroshima. Pagina 7 van 10

8 9 aug 1945: tweede atoombom, op Nagasaki Hoofdvraag: Waren de atoombommen nodig om de Tweede Wereldoorlog te beëindigen? De eerste mening: Ja, anders zou Japan niet hebben gecapituleerd (overgeven). Midden jaren zestig, Vietnamoorlog (deel koude oorlog), theorie Gar Alperovitz: Truman had de bommen gebruikt om Stalin te intimideren en buiten de oorlog in Azie te houden, het was dus niet het einde van de tweede wereldoorlog maar de eerste diplomatieke zet in de Koude Oorlog. Japan zou zich ook zonder de bom wel hebben overgegeven, als zij hun keizer konden behouden. Begin jaren negentig, eind koude oorlog, nieuwe archieven en documenten. Robert James Maddox in Weapons for Victory (1995): Truman had wel degelijk de atoombommen ingezet om de oorlog met Japan te beëindigen. De Amerikaanse president had een redelijke goede relatie met Stalin. 1999, Richard B. Franks in Downfall: De Japanners waren bereid om door te vechten tot het moment van de atoomaanvallen, of ze hun keizer konden behouden of niet. De atoombommen waren dus het einde van de tweede wereldoorlog. De bom maakte nauwelijks indruk 2005, boek Racing the Enemy van Tsuyoshi Hasegawa kwam uit. Zij beheerst zowel Engels, Russisch en Japans, ze kon dus gebruik maken van verschillend bronmateriaal van alle partijen: De atoombommen op Hiroshima en Nagasaki hadden weinig indruk gemaakt op de Japanners, er waren al veel meer doden gevallen door bommen. Bijvoorbeeld in Tokio. 9 aug 1945: er was maar een ding belangrijk, de onvoorwaardelijke overgave van Japan. De genadeklap kwam van Stalin. He overleg wat op 9 aug 1945 in Japan plaats vond was vooral omdat ze wisten dat ze waarschijnlijk zouden verliezen. Ze besloten nog een beslissende confrontatie met Amerika aan te gaan. Ze hoopten dat Truman dan bereid zou zijn met hun te onderhandelen over hun overgave. Zodat ze hun keizer mochten behouden, hun land zelf mochten demilitariseren, oorlogsmisdadigers zelf mochten berechten en dat er geen Amerikaanse bezetting kwam. De Russen waren neutraal en moesten als bemiddelaar optreden. Pagina 8 van 10

9 Alleen liep het anders. De Sovjet Unie viel op 9 aug Japan aan (in Mantsjoerije, China, bezet door Japan). Dat had Japan niet verwacht, de Sovjet Unie had namelijk geen oorlogsverklaring gestuurd. Ze konden de bemiddeling van de Sovjet Unie nu wel vergeten. Een Russische bezetting zou voor de Japanners nog erger zijn dan een Amerikaanse. Er zou dan weinig overblijven van de Japanse cultuur en het keizerlijke systeem. Bij een Amerikaanse bezetting zou er nog een kans zijn dat ze hun keizer mochten behouden, die de Japanners als een godheid zagen. De Sovjet Unie / Rusland is communistisch dus een keizer (die als godheid wordt gezien) past niet bij hun ideologie. Japan gaf zich onvoorwaardelijk over. Voorlopige conclusie: de atoombommen hebben niet geleid tot het einde van WO II De mythe van de atoombom Hoe kregen de atoombommen zo n mythische status? De atoombommen hadden namelijk vergelijkbare effecten als de gewone bombardementen op andere Japanse steden zoals Tokio, waar meer doden vielen dan bij Hiroshima. De atoombommen spraken enorm tot de verbeelding, er werd gesproken over atomic bomb disease. Het kwam vooral door de berichtgeving. Er werd in The New Yorker een hele editie aan de bom gewijdt. Er werd zelfs een boek van gemaakt dat verplicht werd op Amerikaanse scholen. Zo maakte het publiek kennis met de gevolgen van zo n atoomaanval. Alles werd een beetje overdreven en erger gemaakt. Antwoord hoofdvraag: De Amerikaanse president heeft de bommen wel gegooid met het idee de Tweede Wereldoorlog te beëindigen. Maar het liep anders dus wordt het gezien als het begin van De Koude Oorlog. Pagina 9 van 10

10 Pagina 10 van 10