7,1. Werkstuk door een scholier 3327 woorden 15 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. Werkstuk Berlijnse Muur

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 3327 woorden 15 maart ,1 9 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Werkstuk Berlijnse Muur 1. Voorwoord Wij hebben dit onderwerp gekozen omdat het ons een leuk onderwerp leek. We hebben ook voor de Muur gekozen omdat we denken dat je er veel informatie over kunt vinden en omdat het een makkelijk onderwerp is om een hoofdvraag en deelvragen bij te verzinnen. Overzicht hoofd- en deelvragen: Hoofdvraag: Hoe heeft de Berlijnse Muur kunnen ontstaan Deelvragen: 1. Hoe was de situatie voor de Muur tussen Oost en West? 2. Hoe was de situatie tijdens de Muur tussen Oost en West? 3. Hoe was de situatie na de Muur tussen Oost en West? We willen graag aan het einde van ons onderzoek weten wat de hoofdoorzaak was, als die er is, en wanneer en waarom dat gebeurt is. In ons onderzoek beginnen we met het antwoorden van de deelvragen. Zo krijgen we een goed overzicht van alle gebeurtenissen. Als we dan het overzicht hebben, kunnen we ook zien welke gebeurtenissen een grote rol gespeeld hebben bij het ontstaan en de bouw van de Berlijnse muur. Ook willen we een beetje een beeld krijgen van welke leiders gemeen waren, en welke leiders hun land steeds vrijer lieten en zo veel betekenden voor het uiteindelijke resultaat: de val van de Muur. Onze bronnen slaan we op in onze literatuurlijst en we houden een logboek bij zodat te zien is hoeveel tijd we aan ons werkstuk besteed hebben. 2. Inleiding en probleemstelling Het onderwerp van ons werkstuk is de Berlijnse Muur. Aan het einde van de WOII werd Duitsland verdeeld in bezettingszones zodat het niet meer machtig was. Berlijn werd ook verdeeld in bezettingszones, omdat de geallieerden allemaal een stuk van de hoofdstad van Duitsland wilden. De Berlijnse Muur werd tijdens de Koude Oorlog door Stalin gebouwd om te voorkomen dat de bevolking van Oost Berlijn (en ook het Oosten in het algemeen) massaal naar West Berlijn en van daar naar het Westen vluchtte. De mensen in het Oosten vluchtten naar het Westen omdat de omstandigheden in het Oosten heel slecht waren. Het communisme was aan de macht en als je hardop zei dat je het niet met de communisten eens was, werd je zonder pardon in de gevangenis gezet, of zelfs vermoord. Pagina 1 van 6

2 3. Beantwoording deelvraag 1: Hoe was de situatie tussen Oost en West voor de Muur? De WOII was pas tot een eind komen. Overal in Europa heerste angst en spanning. Om te verkomen dat er een WOIII zou komen werden er op allerlei conferenties afspraken gemaakt. Er waren in totaal 3 conferenties. Op deze conferenties waren de grote 3 aanwezig. 1. In 1943: de Conferentie van Teheran: Roosevelt (VS), Stalin (SU) en Churchill (Engeland)) 2. In 1945: de Conferentie van Jalta: Grote Drie 3. In 1945: de Conferentie van Potsdam: Truman (VS), Stalin (SU) en Attlee (Engeland)) Op deze conferenties werden er dus allerlei zaken besproken, over hoe het met Europa verder moest, vooral op economisch gebied. Er werd niet alleen over de toekomst van Europa gesproken, maar ook in het bijzonder over de toekomst van Duitsland. Het plan was dat het nu eindelijk goed zou moeten gaan met Europa. Maar toch was dat nog steeds niet het geval. De grote drie gingen er tijdens het verleg op de conferenties van uit dat wie een bepaald gebied van de Duitsers (of Japanners) had veroverd, als het ware de grootste invloed in dat gebied mocht hebben. Er ontstonden zo invloedssferen. De westerse geallieerden wilden herstel van de democratie op de bevrijde gebieden. Dat kon volgens hen als er overal vrije verkiezingen waren en er een meerpartijenstelsel was. Maar de prioriteit van Stalin aan de andere hand was veiligheid in Rusland. Hij wilde dus geen anticommunistische regeringen in de door de SU bevrijde of veroverde gebieden. Zo bleek dus dat de leiders het toch niet zo eens met elkaar waren en dat ze over nogal wat zaken totaal anders dachten. De SU en de Westerse geallieerden + VS gingen zich elkaar steeds meer wantrouwen en zich steeds meer aan dingen ergeren, door het verleden. In het verleden had namelijk de Russische Revolutie (1917) plaatsgevonden en sinds de SU communistisch was, voelde het zich omsingeld door vijandige kapitalistische landen. De spanningen liepen hoog op tussen de communisten en de niet-communisten. De communisten (SU) hadden vooral een grote invloed in Duitsland en de Oostblok - landen, de VS in het Westen. Er ontstond een periode van grote vijandschap tussen het Oosten (de SU) en het Westen (de VS + bondgenoten), het Oosten en Westen werd hierdoor bijna volledig gescheiden. In het Oosten was alles communistisch en strikt geregeld; de mensen konden alleen maar op de communistische partijen stemmen. Alles werd geregeld via de staat. De mensen werden in vrijwel alles wat ze deden gecontroleerd door de staat. Ook hadden ze geen vrijheid van meningsuiting, als ze toch kritiek leverden werden ze erg hard aangepakt. Dat terwijl het er in het Westen toch nog wel wat vrijer aan toe ging. Het was er democratisch, dat wil zeggen dat men vrijheid van meningsuiting had, dat mensen zelf mocht bepalen op welke politieke partij ze stemde, dat ze niet zo strikt gecontroleerd werd door de staat. Men leefde er dus wat gelukkiger leefden. Er vonden allerlei conflicten en situaties plaats waardoor de spanningen hoog bleven. O.a. de Burgeroorlog in Griekenland (en de Trumanleer), het Marshallplan dat de woede van Stalin opwekte, het feit dat het communisme zich snel verspreidde enzovoort. De situatie tussen Oost en West werd op gegeven moment minder gespannen. Dit kwam ook vooral omdat Stalin in 1953 was overleden en zijn opvolger Chroesjtsjov wat milder was. Dit ook vooral omdat hij de politiek van vreedzame co-existentie had ingevoerd. Eind 1960 werd Kennedy president van de VS. Hij leek de SU meer te begrijpen dan de vorige presidenten, Truman en Eisenhower. Toch kwamen er weer conflicten, waaronder Berlijnse Muur. De aanleiding tot het bouwen van de muur was dat president Kennedy weigerde samen met de Westerse geallieerden terug te trekken uit West-Berlijn. Chroesjtsjov gaf opdracht een muur dwars door de stad te Pagina 2 van 6

3 bouwen. Het was nu voor burgers bijna onmogelijk om van Oost naar West te trekken, wat dus al zo n 3 miljoen inwoners hadden gedaan. De muur moest dus ook voorkomen dat de stad leeg zou lopen. De spanning rondom de stad was erg hoog. De Russische en Amerikaanse tanks stonden dreigend tegenover elkaar. Maar verder dan dreigen ging het niet. 4. Beantwoording deelvraag 2: Hoe was de situatie tussen Oost en West tijdens de Muur? Nadat de Muur gebouwd was, ontstonden er grote spanningen. Tanks van de VS en Sovjet Unie stonden dreigend tegenover elkaar, klaar om elk moment een schot te lozen. Toch gebeurde er, tot grote opluchting van de inwoners van Berlijn niks. Na de bouw van de Muur vonden er nog twee ernstige conflicten tussen Oost en West plaats. Deze tonen aan dat Oost en West nog steeds erg vijandig tegenover elkaar stonden. Na deze conflicten namen de spanningen tussen Oost en West echter steeds meer af, tot het punt waarop ze zo ver waren dat de Berlijnse Muur viel. Toen de Berlijnse Muur viel waren de spanningen zo ver teruggelopen dat de leiders er niets meer tegen konden doen dat de Muur toch viel. Het eerste conflict is de Cubacrisis (1962). Dit was het enige conflict waarbij een oorlog met kernwapens dreigde uit te breken. Fidel Castro kwam in 1958 in Cuba aan de macht en met hulp van de SU voerde hij het communisme in. Dit tot ergernis van de VS. In oktober 1962 ontdekten vliegtuigen van de VS Russische raketinstallaties in Cuba. Kennedy (VS) kondigde een marineblokkade van Cuba af. Ook zei hij dat iedere raket die van Cuba op de VS afgevuurd zou worden, zou leiden tot een raket van de VS op de SU. Chroesjtsjov (SU) liet weten dat hij het niet eens was met de marineblokkade. Hij bracht de kernmacht van de SU is staat van alarm. De hele wereld wachtte in spanning: de Amerikaanse marine wachtte de Russische schepen met kernwapens op. Maar op het laatste moment draaide Chroesjtsjov zijn schepen om. Er was een nucleaire oorlog voorkomen. De VS gaf de garantie Cuba nooit aan te vallen en Chroesjtsjov liet de raketten op Cuba verwijderen. Een gevolg was de hot line verbinding tussen de VS en SU. Nu konden de twee wereldleiders in geval van crisis meteen met elkaar overleggen. Het tweede conflict is de Vietnamoorlog ( ). De vroegere Franse kolonie Vietnam werd in 2 staten verdeeld: 1. Noord Vietnam: gesteund door de SU 2. Zuid Vietnam: gesteund door de VS In Zuid Vietnam ontstond verzet tegen de regering en de VS greep in door de regering te steunen. Hierdoor begon de verzetgroep, de Vietcong, een Guerillaoorlog tegen de regering. Kennedy dacht dat de Vietcong maar een kleine groep was, maar hij gaf de regering van Zuid Vietnam toch militaire steun. De Vietcong bleef echter groeien. Kennedy was bang dat een communistisch Vietnam ervoor zou zorgen dat alle arme omliggende landen als dominostenen voor het communisme zouden vallen (dominotheorie). Hij stuurde daarom een leger naar Zuid Vietnam. Maar ook Noord Vietnam stuurde soldaten. Het werd in feite een oorlog tussen Noord Vietnam en de VS die zich afspeelde in Zuid Vietnam. Er werd meer en meer gevochten en de media kreeg het in de gaten. De media heeft er uiteindelijk voor Pagina 3 van 6

4 gezorgd dat de oorlog stopte. Door alle mensonterende beelden op tv groeide het verzet tegen de oorlog zodanig dat Kennedy hem niet meer kon doorzetten. Twee jaar nadat de VS Vietnam verlaten hebben, valt Noord Vietnam Zuid Vietnam aan en wordt heel Vietnam communistisch (1975). 5. Beantwoording deelvraag 3: Hoe was de situatie tussen Oost en West na de Muur? Op 3 oktober 1990 werd Duitsland, na Berlijn op 9 november 1989, herenigd. Nadat de Muur gevallen was, dachten de inwoners van Oost - Europa, vooral de bewoners van DDR, dat de verschillen tussen Oost en West heel snel zouden verdwijnen. Dit gebeurde helaas niet. Dat is te zien aan de volgende gebeurtenissen na de val van de muur: De vroegere Oostbloklanden Polen, Tsjechië en Hongarije werden in 1999 lid van de NAVO. Rusland protesteerde ertegen. Tijdens de Burgeroorlog in het voormalige Joegoslavië ( ) koos het Westen de kant van de Kroaten en Moslims en Bosnië en Kosovo, terwijl Rusland, net als in de Eerste Wereldoorlog, partij koos voor de Serviërs. Toch wordt er na de val van de Muur binnen Oost Duitsland enorm gesnakt naar een hereniging van Duitsland. Omdat de toenmalige bondskanselier van West Duitsland, Helmut Kohl, ook voor de vereniging was, zorgde hij ervoor dat de Sovjet Unie geen bezwaar kon maken, al werd hier wel erg voor gevreesd. Maar de Sovjet Unie bleek niet de enige met twijfels te zijn. Ook Frankrijk en Engeland twijfelden of het wel zo n goed idee was West en Oost te verenigen, ze zijn namelijk bang voor een herhaling van de Tweede Wereldoorlog. Ook Frankrijk en Engeland twijfelden of het wel zo n goed idee was West en Oost te verenigen, ze zijn namelijk bang voor een herhaling van de Tweede Wereldoorlog. Ze waren hier zo bang voor, omdat ze vonden dat één groot, verenigd Duitsland zo machtig was en centraal lag in Europa, dat er makkelijk een Derde Wereldoorlog kon uitbreken. Om dit eerder te voorkomen was Duitsland na de Tweede Wereldoorlog in bezettingszones opgedeeld. Ondanks alles wilde men graag dat de Koude Oorlog ten einde kwam. Nu is wel te zien dat het Westen het Oosten graag wil helpen. Het voormalige West Duitsland pompt nog steeds miljarden in voormalig Oost Duitsland om de economie op te bouwen. Deze miljarden zijn nodig omdat in het Oosten de infrastructuur (wegen) erg verslechterd was en er was het milieu was grote schade toegebracht. Aan dit voorbeeld ziet men wel dat beide kanten wel willen dat alles weer goed komt, maar, zoals bij de meeste voorbeelden, zijn er in Duitsland nog steeds mensen die denken dat het beter was geweest als de Muur er nog steeds had gestaan. Nog een goed voorbeeld van de veranderde houding van is de oorlog is Irak. Deze begon toen Irak Koeweit aanviel (1990, Golfoorlog). Zowel West als Oost vonden dat Saddam Hoessein, toen president van Irak, fout gehandeld had. Ze zorgden er dan ook samen voor, wel met nog andere landen, dat dit foutje snel (binnen een half jaar) werd opgelost. Tijdens de herdenking van de Muur in 2009 sprak Helmut Kohl als volgt: Wij Duitsers hebben niet zoveel in onze geschiedenis om trots op te zijn. Maar we hebben alle reden om trots te zijn over de Duitse eenwording.¹ Uit dit citaat kun je opmaken dat men, met alle voordelen en nadelen afgewogen te hebben, toch wel heel erg blij is dat Duitsland één geworden is. Pagina 4 van 6

5 6. Conclusie (beantwoording hoofdvraag) De Berlijnse Muur is ontstaan uit een ophoping van allerlei irritaties tussen Oost en West. De eerste irritatie was het ontstaan van de Komintern (1919). Deze beweging had als de doel de wereldrevolutie van het communisme te bevorderen. De westerse regeringen werden daardoor bang voor een communistische revolutie in hun eigen staat. In enkele landen vonden inderdaad kort na de WOII communistische revoluties plaats (Duitsland, Hongarije), maar deze mislukten. Een kort daarop volgende irritatie is het ontstaan van vijandige invloedssferen. Deze sferen kwamen er omdat de Grote Drie (deelvraag 1) er vanuit gingen dat degene die een gebied op de Duitsers of Japanners had veroverd, de grootste invloed in dat gebied mocht houden. Zo kwamen democratie en communisme gevaarlijk dicht naast elkaar te liggen. De derde irritatie was verschil van ideologie tussen Oost en West. De Sovjet Unie wilde na de Tweede Wereldoorlog een economisch en militair zwak land maken, dat geleid werd door een communistische regering. Het mocht absoluut niet anti Russisch zijn. De Verenigde Staten (en de rest van het Westen) wilden dat Duitsland economisch sterk en democratisch land maken, een waarschijnlijk anti Russisch Duitsland dus. De vierde irritatie was het ontstaan van de Trumanleer en het Marshallplan. De Trumanleer hield in dat de VS zich vanaf 1947 gingen verzetten tegen iedere communistische aanval of opstand, waar dan ook ter wereld. De Trumanleer ontstond doordat de Griekse regering streed tegen de door communisten geleide oppositie. Stalin vond de Trumanleer een vijandige politiek ten opzichte van de Sovjet Unie. Het Marshallplan kwam van de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, George Marshall. Het plan hield in dat de VS Europa financieel ging steunen bij het opbouwen van de economie. De Amerikanen wilden met het plan vermijden dat het communisme zich verder zou verspreiden binnen Europa, want in arme landen had het communisme meer kans. Stalin vond echter dat de Amerikanen Europa economisch en politiek afhankelijk van ze wilde maken. Hij verbood het de Oost Europese landen dan ook om de hulp aan te nemen. De vijfde irritatie is de blokkade van Berlijn. Dit kwam doordat Stalin niet wilde dat West Berlijn een kapitalistisch reclamebord in werd in de Russische sector (Oost Duitsland, DDR). Ook was Stalin op 20 maart 1948, nadat er weer spanningen tussen Oost en West geweest waren, uit de Geallieerde Controleraad gestapt, die Berlijn in zijn geheel bestuurde. Stalin vond het ook niet leuk dat de westerse geallieerden hun eigen munt in West Duitsland en West Berlijn hadden ingevoerd. Hij zei dat dat in strijd was met de afspraken die men gemaakt had in Jalta (1945). Om de westerse geallieerden een beetje terug te pesten voerde Stalin in de Sovjetbezettingszones ook een eigen munt in. Toen het de westerse geallieerden hem zeiden dat die munt in West Berlijn niet geldig was, werd hij zo boos dat hij reageerde met de blokkade van West Berlijn. De blokkade begon toen Stalin in de nacht van 23 op 24 juni 1948 de elektriciteit van West Berlijn liet afsluiten. s Ochtends werden de grensovergangen gesloten. Hij wilde hiermee de westerse geallieerden dwingen West - Berlijn op te geven, omdat West Berlijn met de hongerdood bedreigd werd. Maar de westerse Geallieerden vonden een goede oplossing: ze legden een luchtbrug aan. Met de luchtbrug lukte het ze om heel West Berlijn bijna een heel jaar lang te bevoorraden. Toen Stalin na iets minder dan één jaar zag dat de westerse geallieerden niet van plan waren Berlijn op te gaven, hief hij de blokkade op (12 mei 1949). Het gevolg van de blokkade van Berlijn was dat het Westen de NAVO (Noord-Atlantische Pagina 5 van 6

6 Verdragsorganisatie) oprichtte (april 1949). Ze gingen dus nauwer samenwerken, ook door dit militair bondgenootschap. De Sovjet Unie reageerde hierop met het oprichten van hun eigen militair bondgenootschap, het Warschaupact (1955). Na de blokkade van Berlijn kwam de Koreaanse Oorlog ( ). Dit was het eerste conflict tussen Oost en West waarbij men geweld gebruikte. Na de WOII werd Korea verdeeld in twee staten: 1. Noord Korea; gesteund door de SU 2. Zuid Korea; gesteund door de VS Toen in 1949 de Russische en Amerikaanse troepen Korea verlieten, viel Noord Korea als snel Zuid Korea aan (1950). De Verenigde Naties (VN) stuurden een leger naar Zuid Korea, om het land te helpen. Het leger van de VN verdreef de Noord Koreanen terug tot de Chinese grens. Dat hadden ze niet moeten doen, want nu ging China zich ook met de strijd bemoeien. Omdat China, net als Noord Korea, communistisch was, ging het Noord Korea steunen met een leger van een kwart miljoen soldaten. Het VN leger werd teruggedreven tot de 38ste breedtegraad. Hier kwam het front tot stilstand en kwam de grens waar hij eerst ook was. Korea bleef in twee staten verdeeld. De Koreaanse Oorlog vergrootte het wantrouwen tussen Oost en West. Het Westen besloot daarom om West Duitsland een eigen leger te geven. West Duitsland zou dan eventuele aanvallen vanuit Oost Europa makkelijker kunnen weren. Onze conclusie: De Berlijnse Muur is ontstaan door een ophoping van irritaties tussen Oost en West. De aanleiding was dat de westerse geallieerden zich niet uit Berlijn wilden terugtrekken. Dit gebeurde eigenlijk ook al in 1948 bij de Blokkade van Berlijn, maar omdat er toen nog niet heel veel gebeurt was tussen Oost en West en de westerse geallieerden vol hielden met een luchtbrug, besloot Stalin de blokkade op te heffen. Tussen de Blokkade van Berlijn en de bouw van de Berlijnse Muur zat echter nog de Koreaanse Oorlog. Dit was het eerste conflict waarbij men zeer veel geweld gebruikte. Dit vergrootte het wantrouwen tussen Oost en West nog meer. Toen Chroesjtsjov aan de macht kwam na de dood van Stalin (1953) leek het beter te gaan. Toen Kennedy in de VS aan de macht kwam, leek het nóg beter te gaan. Maar Chroesjtsjov kreeg in de gaten dat Oost Duitsland leegbloedde, omdat veel inwoners ervan via West Berlijn naar het westen vluchtten. Dit wilde hij vermijden. Toen eiste hij dat de westerse geallieerden zich uit West Berlijn zouden terugtrekken. Toen zij dit niet deden gaf hij opdracht de Muur te bouwen. Door de bouw volgde maandenlange spanning. Tanks van de Sovjet Unie en van Amerika stonden dreigend tegenover elkaar. Er kon elk moment een vuurgevecht losbreken. Dit gebeurde gelukkig niet. Doordat de spanningen tussen Oost en West langzaam maar zeker steeds minder werden, werd de Muur na 28 jaar afgebroken. Pagina 6 van 6