Waardoor raakte Europa verdeeld in 2 ideologische blokken en waardoor groeide de spanning tussen deze blokken, ?

Transcriptie

1 Samenvatting door K woorden 18 juni keer beoordeeld Vak Geschiedenis De Koude Oorlog ( ) Koude oorlog= Een periode van spanning tussen de grootmachten SU en VS. Zij en hun bondgenoten hebben een tegenovergestelde ideologie. Beiden hebben een atoombom, waardoor het nooit tot een directe confrontatie is gekomen. Verklaring begin- en eindtijd: 1945: Na WOI nemen de spanningen tussen de VS en SU erg toe. Door onenigheid over toekomst DU en tegengestelde ideologie à wantrouwen à begin Koude Oorlog. 1991: Einde communistische bewind in SU à einde Koude Oorlog. P1 Tijdelijk bondgenootschap tussen Oost en West valt na WOII uiteen. Waardoor raakte Europa verdeeld in 2 ideologische blokken en waardoor groeide de spanning tussen deze blokken, ? Onderling wantrouwen tussen Oost en West vóór 1945 Rusland tijdens WOI: zware verliezen in strijd en voedsel te korten à 1917 Russische revolutie (afzetten van de tsaar) à opstand communisten à Rusland communistisch. 2 doelen van de communisten: Klasseloze samenleving (alle mensen gelijk) Proletarische wereldrevolutie (communisme verspreiden) 1919: oprichting Komintern (wereldevolutie te bevorderen: de hele wereld zou communistisch worden) VS voelde zich hierdoor bedreigd. Pagina 1 van 6

2 Sovjet Unie Verenigde Staten Sociale verhoudingen Klasseloze samenleving Gelaagde samenleving Houding tegenover andere Communistische wereldrevolutie landen Respecteren anderen als zij niet bedreigd worden Politiek stelsel Communistische partijdictatuur Parlementaire meer-partijen-democratie Staat vs. Individu Totalitaire staat Democratie/individuele vrijheid Economie Economische staatscontrole (planeconomie) Zo groot mogelijke winst maken (markteconomie) Wantrouwen tussen Oost en West tijdens WOII Vijandbeeld van SU over VS: Vernietiging communisme Hele wereld economisch afhankelijk maken van VS. Vijandbeeld van VS over SU: Communistische wereldrevolutie (hele wereld communistisch maken) Waren bang dat nergens meer individuele vrijheid meer zou zijn. 1941: Ondanks wederzijds wantrouwen werken VS en SU samen tegen de asmogendheden in WOII. Geallieerden winnen steeds meer terrein op de asmogendheden, maar de spanning nemen VS en SU loopt op. Mei 1945: Einde WOII. Conferentie van Potsdam Juli 1945: Conferentie van Potsdam: (VS, SU, UK,) Zij maken tijdelijke besluiten Verdeling van Duitsland en Berlijn in 4 zones. (VS, SU, UK, FR) Bezettingszones vormen economische eenheid. Vervolging nazi s Duitsland moet grondgebied afstaan aan Polen Duitsland moest worden ontwapend. Duitsland moeten herstelbetalingen doen aan de geallieerden (met name SU) Onenigheid over: Economische eenheid (VS wilde vrije markt economie en economisch herstel, maar SU wilde een planeconomie en herstelbetalingen) Machtsverdelingen in Europa (VS wilde vrije verkiezingen in heel Europa, SU wilde een vrije verkiezingen in de landen die door de SU bevrijd waren.) Duits-Poolse grens (SU was bezig communisme te verspreiden in Polen, VS zag vijandbeeld bevestigd worden.) Pagina 2 van 6

3 à steeds meer wantrouwen tussen VS en SU. Het is nooit tot een vredesverdrag voor de lange termijn gekomen. Geallieerden verdelen de wereld in invloedssferen VS bevrijden West-Europa in WOII Parlementaire democratie met vrije verkiezingen. Vrije markteconomie (kapitalisme) SU bevrijdt Oost-Europa in WOII Volksdemocratie met communistische partij onder toezicht van SU (geen democratie wat betreft volkszeggenschap) Planeconomie. à Het streven naar invloedsferen bevestigt de vijandbeelden die de VS en de SU van elkaar hebben. Trumandocrtine (ook politiek van containment genoemd) 1947: Amerikaanse president Truman wil uitbreiding van het communisme voorkomen. Stimuleren van de Europese eenwording. Trumandoctrine: Economische en militaire steun aan landen die bedreigd worden door het communisme (containmentpolitiek) Angst Truman: Door armoede in EU zal het communisme meer aanhang krijgen. à 1948: Marshallplan: Economische steun van de VS aan alle EU landen Stalin weigert de Marshallhulp voor de landen in de invloedsfeer van de SU. Hij ziet de hulp als westers imperialisme. 1948: Invoering van een nieuwe munt in de westerse bezettingszones à Stalin is boos à blokkade van Berlijn. P2 Spanningen in Europa Waardoor loopt de Koude Oorlog niet uit op een directe militaire confrontatie, ? Blokkade van West-Berlijn Oplossing VS en GB voor blokkade van Berlijn à luchtbrug: Via vliegtuigen voedsel, brandstof, kleding, grondstof naar West- Berlijn vervoeren. 1949: Stalin hief de blokkade op omdat hij zag dat hij er niets mee bereikte. Onbedoelde gevolgen van de blokkade: Splitsing van Duitsland in Bondsrepubliek Duitsland (VS, GB, FR) en Duitse Democratische Republiek (SU). 1949: oprichting NAVO (Noord-Atlantische Verdragsorganisatie) door het westen. Doel van NAVO was gezamenlijke verdediging tegen buitenlandse aanvallen. 1955: oprichting Warschaupact door SU (tegenhanger van NAVO). Volksdemocratieën in Oost-Europa: onderdrukking en verzet 1953: Opstand in DDR (oost) à opstand werd snel verholpen door leger van SU. 1956: Opstand in Hongarije: Arbeiders en studenten eisten vertrek van Russen, vrije verkiezingen en processen tegen de oude leiders. à Troepen van het Warschaupact maakten hier een einde aan à veel Hongaren vermoord. 1968: Praagse Lente: Er kwamen nieuwe leiders aan de macht in Tsjechoslowakije, die voorstanders waren van communisme Pagina 3 van 6

4 met een menselijk gezicht (Praagse lente). à SU was bang invloed te verliezen à troepen vielen Tsjechoslowakije binnen à SU stelde nieuwe regering aan. Er ontstaat een kernwapenwedloop 1945: Atoombom op Hiroshima en Nagasaki à Stalin wilde ook zo n bom. VS en SU probeerden elkaar steeds te overtreffen in de kernwapens maar schoten niet à kernwapenwedloop 3 kernwapenstrategieën tussen 1945 en eind KO: 1. Strategie van de afschrikking door massale vergelding Als de SU de VS aanviel zouden zij de SU vernietigen met kernwapens. 1. Strategie van wederzijdse afschrikking SU had ook meer kernwapens. als jij mij aanvalt, val ik jou ook aan. 1. Strategie van het aangepaste antwoord Als SU aan zou vallen zou de VS eerst vechten met conventionele wapens of lichte kernwapens. Doel: gebruik van kernwapens zo lang mogelijk uitstellen. P3 Vreedzame co-existentie door conflicten in gevaar gebracht Regeringswisselingen in de VS en SU Jaren 50: Nieuwe regering in VS en SU. John Foster Dulles van VS wilde containment politiek vervangen door politiek van rollback: de bevrijding van volken die door het communisme onderworpen waren. Lukte niet door: Congres wilde voor de uitvoering niet voldoende geld ter beschikking stellen. SU was begonnen met de opbouw van een eigen kernmacht à oorlog met SU werd veel gevaarlijker voor VS. Chroesjtsjov volgde Stalin op. Hij pleitte voor vreedzame co-existentie met de kapitalistische wereld (de rivaliteit tussen het communisme en kapitalisme bleef wel bestaan, maar mocht niet tot een oorlog leiden) Pogingen tot vreedzame co-existentie VS en SU aanvaarden het bestaan van 2 Duitslanden. Vredesverdrag met Oostenrijk: land werd op VS manier bestuurd, maar bleef wel neutraal (niet bij NAVO) Hogarije kwam in opstand: eisten vertrek van de Russen. à Russische troepen à VS deed hier niets tegen. FR en GB vielen Egypte aan à kwam niet tot een Oost-West conflict. SU zag af van interventie na bedreiging met kernraketten. VS wilden geen invloed in Arabische wereld, dwongen FR en GB terug te trekken. Nieuwe conflicten staan vreedzame co-existentie in de weg Grote crisis rond de Berlijnse Muur: VS en SU komen in Berlijn tegenover elkaar te staan. 1962: Cubaanse rakettencrisis liep bijna uit op een wereldoorlog P4 Spanningen tussen Oost en West nemen af Pagina 4 van 6

5 Waardoor nemen de spanningen tussen Oost en West af, ? Beide partijen streven naar Détente Détente= de periode van ontspanning tijdens de Koude Oorlog van na de Cubacrisis tot de lancering van het SDI-project VS en SU hadden beiden redenen voor ontspanning. Voorkomen van een onbeheersbaar nucleair conflict. Beperken van de zeer hoge kosten voor de kernwapenwedloop. Waaruit de toenadering tussen Oost en West bleek. Het aanleggen van een hot line tussen Washington en Moskou. (telexverbinding om in geval van crisis snel te kunnen communiceren). Het verbeteren van de betrekkingen tussen de VS en China. China wilde wel samenwerken. Het sluiten van verdragen over kernwapenbeheersing. 1. Non-Profilatieverdrag 2. SALT-verdragen I en II. Het erkennen van de grenzen van de DDR door de BRD. Beide partijen houden vast aan de eigen invloedssfeer Wat de invloedssfeer van de SU betreft, ze grepen in bij: De SU onderdrukte de Praagse Lente in In 1979 viel de SU Afghanistan binnen. In 1982 werd onder druk van de SU de Poolse regering de vakbond Solidariteit verboden. Wat de invloedssfeer van de VS betreft, ze grepen amper/niet in bij: 1978: in Afghanistan, toen die met de SU ging samenwerken. 1979: in Nicaraqua. Einde van de Koude Oorlog Indirecte oorzaken: Te hoge kosten van de Koude oorlog. Verlies aan vertrouwen in het communisme. (SU planeconomie faalde) Verzet in het Westen tegen de kernbewapening Directe oorzaken: 1985: Michail Gorbatsjov kwam aan de macht in de SU. Hij gaf toe dat de SU steeds meer achterstand had op het Westen. De SU ging op belangrijke punten een ander beleid voeren. De invoering van Glasnost (openheid) Geen censuur van de media meer. De invoering van Perestrojka (hervorming) De vervanging van de communistische planeconomie door de westerse markteconomie. De overgang lukte niet helemaal. Het loslaten van de Brezjnevdoctrine Afschaffing alleenheerschappij, invoering meerpartijendemocratie in Oostbloklanden. Pagina 5 van 6

6 Het Wonderjaar 1989 In Polen werd de vakbond Solidariteit weer toegelaten à vrije verkiezingen à niet-communistische regering. Demonstraties in Hongarije, de DDR, Tsjecho-Slowakije en Bulgarije. In het grootste deel van Oost-Eu werd het communisme afgeschaft. DDR ging uit Warschaupact voegde zich samen met BRD en ging bij de NAVO. Belangrijke gevolgen van de mislukte staatsgreep in de SU Conservatieve communisten in de SU probeerden een staatsgreep te plegen, dit mislukte maar had wel belangrijke gevolgen: Boris Jeltsin werd de machtigste man. Hij wilde de Communistische Partij afschaffen en van Rusland een onafhankelijke staat maken. De SU viel uiteen in: Estland, Letland, Oekraïne, Wit-Rusland, Moldavië, Georgië, Armenië en Azerbeidzjan. Gorbatsjov trad op 25 december 1991 af als leider van het uiteen gevallen SU. à nieuwe leider: Jeltsin. Het Warschaupact werd opgeheven. IJzeren gordijn ging weg à wantrouwen tussen Oost en West verdween. à kwam samen bij de Europese Unie. De communisten zijn nog steeds aan de macht op Cuba, in China, Laos, Noord-Korea en Vietnam. Pagina 6 van 6