Samenvatting Geschiedenis De koude oorlog

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis De koude oorlog Samenvatting door M woorden 10 maart ,2 2 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De koude oorlog 3.1 Gelijkheid of Vrijheid 3.2 Het begin van de Koude Oorlog 3.3 De Koude Oorlog in de Wereld 3.4 Het einde van de Koude Oorlog 3.5 Dominee Richard Wurmbrand, het evangeliespook 3.1 Gelijkheid of Vrijheid? Kenmerkende aspecten: - De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen : liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme, feminisme. - Het in de praktijk brengen van totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme. Deelvraag: welke belangrijke verschillen waren er tussen VS en de SU Pagina 1 van 8

2 De Russische Revolutie: - Tsaar Nicolaas II regeerde begin 20 e eeuw (alleenheerser) > 1 e WO en Rusland was daar bij betrokken - Rusland niet sterk genoeg tegen Duitsland -> Honger in Rusland - Door veel kritiek op de Tsaar word de Tsaar afgezet (april 1917) - Communistische beweging wilde Rusland veranderen - -> o.l.v. Lenin (ballingschap in Zwitserland) - Lenin terug naar Rusland -> communistische revolutie ontketend in Rusland - Vrede met Duitsland - Rusland word -> USSR (Unie van Socialistische Sovjet Republieken) - VS vond communistisch Rusland bedrijgend. De klasseloze maatschappij - Communisme: politiek en economisch systeem in onder andere de SU dat probeert een klasseloze maatschappij tot stand te brengen - Verschillen tussen rijk en arm verdwijnen? - Voor absolute vrijheid -> vrijheid beperken - Streng optreden tegen tegenstanders communisme. - Dictatuur van het proletariaat -> communistische partij onbeperkte macht communistische partij 1/3 e van de stemmen dus verboden zij alle andere partijen - SU -> eenpartijstaat - Planeconomie : een economie van een land waarbij de overheid alles in de economie regelt en niet aan het initiatief van particuliere ondernemers overlaat Lenin overlijd, Josef Stalin neemt de macht over. - ± jaar achterstand wegwerken in 10 jaar - Voorrang zware industrie - Schoolboeken waren communistisch - kunst werd communistisch De Verenigde Staten - verschil VS en US enorm groot Pagina 2 van 8

3 - communisten : gelijkheid staat centraal - VS : vrijheid staat centraal - VS: democratisch -> burgers hadden stemrecht - VS: economische vrijheid : lonen en prijzen kwamen tot stand door vraag en aanbod en niet door overheidsingrijpen. (Kapitalisme) Antwoord op deelvraag : US -> gelijkheid centraal VS -> vrijheid centraal 3.2 Het begin van de koude oorlog Kenmerkende aspecten : - de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog Deelvraag: Hoe ontstond en verliep de Koude Oorlog tot 1961 in Europa Duitsland na de oorlog: - VS en SU besliste op conferentie van Jalta over de toekomst van Duitsland - (VS en SU geen goede relatie) - Rusland -> zware straf voor Duitsland - VS -> geen zware straf uit angst voor nieuwe WO - Duitsland 4 bezettingszones : Amerikaanse, Franse, Engelse, Russische. - Berlijn in Russische zone ook verdeelt onder de 4 landen. - Elk land moest zorgen voor wederopbouw Duitsland - VS en SU verklaring opgesteld over toekomst Europa tijdens de oorlog : in heel Europa vrije verkiezingen van regeringen die verantwoording aflegden aan de wil van het volk. - SU beloofde Polen vrije verkiezing, werd 2 jaar uitgesteld. - Communisten fraudeerde schaamteloos en kreeg 80% van de stemmen - Stalin vond veiligheid SU belangrijker dan zijn beloftes - Polen en Oost-Europa bufferzone voor Rusland - Heel Oost-Europa communistische leiders - Churchill -> > Stalin laat een IJZEREN GORDIJN neer lands de grenzen van Oost-Europa - IJzeren gordijn : grens tussen Oost en West Europa tijdens Koude oorlog, bestaand uit prikkeldraad, wachttorens en andersoortige versperringen. Pagina 3 van 8

4 De Truman-doctrine: - Trumandoctrine : Buitenlands beleid van de VS onder president Truman en zijn opvolgers, om vrije volken te beschermen tegen onderdrukking door binnenlandse minderheden of door andere landen - Koude oorlog : tijd van wereld wijde spanning SU en VS wouden elkaars macht in de wereld beperken alleen bestreden elkaar nooit rechtstreeks. - Marshallplan : leningen van de VS aan landen in Europa voor de wederopbouw van hun land na de 2 e WO Berlijnse blokkade: - Engelse Amerikaanse en Franse voegde hun bezettingszone samen en voerde nieuwe munt in (zonder het aan de Russen te vragen) - Rusland bang dat hun munt waardeloos zou worden als dat nieuwe geld in Russische zone zou komen-> richten Berlijnse muur op. - Omdat luchtbrug niet was afgesloten kwam alles via vliegtuigen, Stalin heft muur op omdat het geen zin had. - 3 e geallieerde zones -> BRD Bondsrepubliek Duitsland - Russische zone -> DDR Duitse Democratische Republiek. - NAVO word opgericht (Noord Atlantische Verdragsorganisatie) Rusland richtte het Warschaupact op als antwoord op de NAVO De Berlijnse muur: - Oost en West Europa waren 2 machtsblokken met daartussen het IJzeren Gordijn - West-Berlijn -> gat in de muur, mensen gingen via West Berlijn naar West-Europa vluchten 2 miljoen Oost-Duitsers uit de DDR naar de BRD. - Russen bouwde Berlijnse muur tussen Oost Berlijn en West Berlijn zodat het vluchten van Oost naar West onmogelijk was. 3.3 De Koude Oorlog in de wereld Kenmerkende aspecten : - De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog Deelvraag : Hoe verliep de Koude Oorlog in de rest van de wereld tot 1961? De oprichting van de VN: Pagina 4 van 8

5 - Na 2 e WO werd de VN opgericht. -> opvolger van de Volkenbond om de vrede tussen 50 landen te bewaren. (1945) - Vetorecht : 4 landen en als 1 het niet met het plan eens was ging het niet door. China communistisch : - Wereld verdeeld in 2 kampen - De VS (West-Europa en Japan) en de SU (Oost-Europa en China) - China werd in 1949 Communistisch (Schok voor Amerika) - Chinese communisten hebben de Chinese regering verdreven naar Taiwan en hebben China communistisch gemaakt. - Truman probeerde uitbreiding te voorkomen in Azië De Korea-oorlog: Noord-Korea (communistisch) viel Zuid-Korea (gesteund door VS) aan. Dat was een kans voor de VS om communisme te bestrijden. - Korea aan het eind v/d oorlog bevrijd door VS en US van Japan - Noord; communistisch/ Zuid; kapitalistisch. - VN drong Noord Korea terug naar het noorden, China werd bang zond haar troepen en drong de VN terug naar het zuiden -> besluit voor verdrag in Noord Korea bleef communistisch onder Kim Il Sung. - In het Zuiden bleef de VN aanwezig om de grens te bewaken; want een officieel vredesverdrag is tot op vandaag nog nooit gesloten. Vietnamoorlog: onafhankelijkheidsstrijd met Frankrijk - VS steunde Frankrijk alleen financieel moest Frankrijk de strijd opgeven en namen de Amerikanen het over en lieten Vietnam niet aan de communisten over veroverden de communisten Vietnam Cubacrisis: Communisten grepen de macht op Cuba (eiland vlakbij Amerika) - Chroesjtsjov (nieuwe leider SU) wou kernwapens op Cuba plaatsen om op Amerika te richten. Dat moest in het diepste geheim zodat Amerika nergens van wist. Maar het kwam toch openbaar en Amerikanen legde een blokkade om Cuba. De Amerikanen zeiden dat iedere aanval op Amerika, dat de Amerikanen dan een aanval deden vanuit Pagina 5 van 8

6 Turkije. Iedereen vreesde een 3 e WO. De SU beloofde de raketten weg te halen als de Amerikanen dat in Turkije ook deden. - Na Cubacrisis kwam er rust in de Koude Oorlog Vreedzame co-existentie noemde Chroesjtsjov het. Het vreedzaam naast elkaar bestaan van Communisten en Kapitalisten. 3.4 Het einde van de Koude Oorlog : Kenmerkend aspect: - De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog Deelvraag: Hoe werd de Koude Oorlog beëindigd? Wapenwedloop: - Competitiewedstrijd waarbij landen steeds meer investeren in steeds machtiger wapens om elkaar voor te blijven - VS had een voorsprong met de atoombom maar de SU slaagde er in 1949 in om er 1 te ontwikkelen. (schok voor de VS) - Dat bracht tot verschrikkelijke wapens nog erger dan de atoombom. - De kernwapens zorgde voor angst. - wie als eerste schiet sterft als tweede Even dooi maar toch weer kou: - Wapenbeheersingsconferenties VS nieuwe president Reagan wou harde aanpak SU en liet onderzoek doen naar een ruimte schild dat kernwapens moest tegenhouden. Het einde van de koude oorlog - De NAVO ging de raketten van de SU ontmantelen, als de SU dat niet zelf zou doen. - in West-Europa was er veel protest tegen het plaatsen van nieuwe raketten. In alleen Nederland gingen o.l.v. het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) mensen de straat op om te protesteren nieuwe leider in SU (Michaël Gorbatsjov) hij was een jonge leider en wou zijn land hervormen - Gorbatsjov en Reagan samen in gesprek en besloten om de kernwapens te verminderen. - IJzeren Gordijn werd opgeheven en er werd in elk land democratische regeringen gestemd. - In 1989 verklaarde Gorbatsjov en de Amerikaanse president Bush de Koude Oorlog officieel ten einde. Na de koude oorlog: - Gorbatsjov wou het communisme hervormen maar zijn onderdanen wouden het afschaffen. Pagina 6 van 8

7 - SU verklaarde zichzelf onafhankelijken de Sovjet-Unie viel uit een in verschillende landen. 3.5 Dominee Richard Wurmbrand, het Evangeliespook Deelvraag: wat betekende de Koude Oorlog voor christenen achter het IJzeren Gordijn, in het bijzonder voor ds. Wurmbrand. Atheïst, Christen of Communist? bevrijdde de Russen Roemenië. - Communisten werden toen heerser over Roemenië - Veel christenen vonden communisme vergelijkbaar met het christendom want ze streefden beide naar een betere wereld - Ds. Wurmbrand vond dat je ze totaal niet met elkaar kon en mocht vergelijken hij paste zich niet aan aan de eisen van de communisten en ging evangeliseren. Russen en Roemenen - Ds. Wurmbrand moest zijn werk in het geheim doen, hij predikte als eerste tegen de Russische soldaten. - Hij kwam snel en verdween ook snel, daarom werd hij ook wel het Evangeliespook genoemd. - Hij schreef een boekje waarin de eerste 10 bladzijde vol stonden van citaten van Marx en Lenin en op de 11 e bladzijde schreef hij : wat u allemaal gelezen hebt is onzin, ik zal u nu het evangelie vertellen. Omdat de communistische sensor amper in het boekje keek lieten zij deze direct drukken het heette : Godsdienst is de opium van het volk Opgepakt werd hij door de geheime politie opgepakt en in de cel gestopt. Daar werd hij verschrikkelijk mishandeld. - De christenen evangeliseerde en dan werden ze weer gemarteld en zo ging het altijd door, na de marteling werden ze gehersenspoeld, 17 uur lang moesten ze dan luisteren naar : Communisme is goed, het christendom is dwaas, geef het op kwam hij vrij en heeft hij weer 3 jaar gepreekt, toen werd hij weer opgepakt. 5 jaar lang werd hij vast gehouden. - Daarna mocht hij preken in een gemeente van 35 leden. Het mochten er geen 36 zijn en de geheime politie wou verslag over alle leden van de kerk. - Buitenlandse zendingsorganisaties betaalden 7000 dollar om Wurmbrand vrij te krijgen en hij ging prediken in de ondergrondse kerk in het westen. De christenen in het westen waren lauw vond Wurmbrand, ze geloofden veel te makkelijk dat er Godsdienstvrijheid was achter het IJzeren gordijn. Wurmbrand wist wel dat er in de ondergrondse kerk geen Lauwe christenen zijn. Christenen achter het IJzeren Gordijn Pagina 7 van 8

8 - Niet overal achter het IJzeren Gordijn waren de martelingen zo erg als in Roemenië. Maar alle communisten werkte openlijk het christendom tegen. - Ze wilden Lenin serieus nemen die zei : Ieder idee over God is een onuitsprekelijke gemeenheid van de gevaarlijkste soort. - In communistische landen zoals Noord-Korea, China en Vietnam is het nu nog steeds moeilijk om christen te zijn. Pagina 8 van 8