LNV bodemstrategie. Gerrie Haenen. Ministerie LNV Plantaardige Agroketens en Voedselkwaliteit. 15 november 2018

Vergelijkbare documenten
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 25 april 2019 Betreft Nationaal programma landbouwbodems

Tweede Kamer der Staten-Generaal

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 23 mei 2018 Betreft Brief Bodemstrategie Tweede Kamer

Het klimaat en onze bodem

Borgen van en betalen voor koolstofopslag in de bodem Een nieuw verdienmodel voor de landbouw?

Kan stimuleren van agrobiodiversiteit zonder externe gelden?

Waarom is de bodem belangrijk voor het waterbeheer?

LANDBOUW EN BIODIVERSITEIT. Ledenbijeenkomst 2 februari 2018

Naar een Actieagenda voor Duurzaam Agrarisch Bodembeheer

Goede. Goed voor landbouw, natuur én waterbeheer 19A

Vergroening en verduurzamen landbouw

Bodemvruchtbaarheid. fundament onder voedselproductie. René Schils

Organische stof, de kern van bodemkwaliteit voor de aardappel. Wageningen Potato Centre 20 september 2017 Janjo de Haan

Klimaatneutrale landbouw? Binnen bereik??

Praktijk: Werken aan organische stof met melkveehouders

Proeftuinen Flevoland natuurinclusieve landbouw

Projectpartijen. Initiatiefnemers LTO-Noord ForFarmers Hendrix Waterschap Rijn en IJssel

Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland

Kringlooplandbouw: Meer verdienen met aandacht voor het natuurlijk systeem. Linda van der Weijden

Bodem & Water. Landbouw & Waterkwaliteit. de rol van bodembeheer voor waterkwaliteit

De bodem, weerloos én weerbaar

KRINGLOOPLANDBOUW BIOLOGISCHE SECTOR

Bodemkundige Dienst van België

Lessen en Uitdagingen uit Duurzaam Bodembeheer Utrecht West.

25 jaar NAV NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030

Organische stof Impact op waterhuishuishouding

Bodem en Water, de basis

Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken?

Organische stof. Focus on Farming Wageningen, 27 november 2018 Janjo de Haan

Nationaal klimaatbeleid en de betekenis van landgebruik in de mitigatieopgave. door Gert Jan van den Born

Milieu. Waterkwaliteit: Denk aan: nitraat uitspoeling / erfwater / gewasbeschermingsmiddelen / alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen

Manifest. Organische stof: leven in de Nederlandse bodem

Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling

ILVO. Workshop De bodem als leverancier van ecosysteemdiensten Landbouw

Aanleiding project. 2. Opzet project 3. Resultaten eerste. 4. Vervolg. Bodemkwaliteit op zandgrond. Inhoud presentatie

Bodemkwaliteitsinstrumenten hoe komt BBB in Beweging. Marie Wesselink & Leendert Molendijk

Thema 1: organisch. materiaal en biodiversiteit. Jan Valckx Provincie Limburg (B)

Bodemkunde. Datum: vrijdag 24 juni 2016 V 2.1. V3.1 V4.1

Werken aan organische stof met melkveehouders. Het hoe en waarom? Nick van Eekeren

Bodemvriendelijke voorjaarsbemesting in het Heuvelland

Naar een klimaatbestendige bodem

LNV pilots Toekomstbestendige landbouw in het nieuwe GLB

Proosten op het leven in de bodem

Bodemkwaliteit, meer met minder

Minder grondbewerking in de maïsteelt. Technieken & onderzoeksresultaten Joachim Deru

Bodemkwaliteit op zandgrond

Veldleeuwerik. Duurzame landbouw een prachtige uitdaging. Henk Heinhuis

Snuffelen aan de grond Ir. E.A. (Everhard) van Essen

Zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn ( ): proces en stand van zaken. Inhoud

Organische stof en bodemleven deel , Nijeholtpade

Verbeter de bodem Blijf ervan af!

DUURZAAM BODEMBEHEER IN DE LANDBOUW

25 jaar biologische teelt op zandgrond: waar staan we nu?

De bodem onder de kringloop Hou rekening met organische stof

Bodemweerbaarheid & bodemleven

BASIS en Bodemkwaliteit op zandgrond:

Grondmarkt: impact op voedselproductie, bodemkwaliteit en biodiversiteit

De Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 11 februari 2019 Betreft Reactie Deltaplan Biodiversiteitsherstel

TOPSURFLAND. 1. Waterschappen

Meerjarig proefopzet bodembeheer

Bodem & Water. Landbouw & Waterkwaliteit. de rol van bodembeheer voor waterkwaliteit

: Nieuwe Oogst editie Noord

ir. L. Delanote, ir. A. Beeckman PCBT vzw Kruishoutem, 16 maart 2011

Begeleidingscommissie Bodem Vredepeel. 15 december 2015 Janjo de Haan, Harry Verstegen, Marc Kroonen

Informa(emiddag bodem & kringlooplandbouw

Composteren, waar doen we het voor? Gera van Os, Lector duurzaam bodembeheer

Verslag consultatiefase Herbezinning op het mestbeleid. Datum 26 juni 2019

de bodem in de kringloop wijzer Frank Verhoeven ir Frank

Proeftuinen Landbouw en Natuur 12 december Flevolandbouw

Partners in de praktijk: hoe kun je aansluiten bij het Deltaplan? Hank Bartelink, directeur LandschappenNL en partner van het Deltaplan 22 mei 2019

Beter Bodembeheer de diepte in

Het belang van bodemleven Inspiratiedag over functionele agrobiodiversiteit Gent, 4 november 2014

Proeftuin Agroecologie en Technologie Wageningen UR, Lelystad

Duurzame kennis door publiek-private samenwerking. Annet Zweep Directie Agrokennis

Duurzame bemesting: omgeving

Organische stof: daar draait het om! Gouden Grond 26 januari 2018 Wim Stegeman. Saalland Advies 1

Het bodemleven helpt ons. Hoe helpen wij het bodemleven?

Het grote Bodemonderzoek

Toekomstbestendige veenweidepolder Lange Weide. Presentatie Nationale POP congres 23 november 2017

Innovatie/EIP in Nederland Kees Anker - National Contactpoint EIP-Agri, Network Support Unit NL

Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België Meten om te sturen. Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden?

Klimaatbeleid en bodem C vastlegging

Samenwerking rondom Bodem De praktijk in Noord-Brabant

Het inventariseren van kennisvragen over bodem en bemesting binnen de deelnemers van Vruchtbare Kringloop in de Achterhoek en de Liemers

AQUATISCHE LANDBOUW. haal meer uit land én water

Zicht op bodemstructuur

SKB-Showcase. Praktijkdemo s met ondernemers uit de akker- en tuinbouw. Slotbijeenkomst SKB Showcase Biezenmortel 11 december 2014

Bodembeheer en teelt(systemen): landbouw als oplossing voor de klimaatopwarming?

Effect van organische stof op opbrengst, stikstofuitspoeling en bodemkwaliteit

Open teelten op zandgronden hebben meer tijd nodig om te voldoen aan nitraatrichtlijn

Studienamiddag Bodemkundige Dienst van België. Meten om te sturen. Organische stof in de landbouwbodems: trendbreuk met het verleden?

Landgebruik en bodemkwaliteit Jan de Wit Nick van Eekeren

Report 1695.N.17. Mestbewerking en Waterkwaliteit. een case studie voor het beheergebied van waterschap Aa en Maas.

Bodem, dood substraat of levend ecosysteem? Joeke Postma, Wageningen Plant Research Congres Beter Bodembeheer, 4 oktober 2016

MAP5 Het oog op een betere waterkwaliteit met respect voor de bodem

Bodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer

Mesdag Zuivelfonds NLTO

Flevoland: naar een gezonde bodem voor een gezonde sector

Realisatieplan Visie LNV Op weg met nieuw perspectief

Inhoud. Optimalisatie van de productie van eigen grond is de kern van goed boeren. Functies. 1.Productie: Strengere bemestings normen

Transcriptie:

LNV bodemstrategie Gerrie Haenen Ministerie LNV Plantaardige Agroketens en Voedselkwaliteit

Bodemkwaliteit Goede bodemkwaliteit voor hoogproductieve landbouw, en voor: duurzame voedselproductie, minder kunstmest en gwb nodig goede waterkwaliteit waterbuffering, klimaatadaptatie hogere biodiversiteit koolstofvastlegging, klimaatmitigatie Goede landbouwbodems basis maatschappelijke opgaves en kringlooplandbouw Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 1

Kwaliteit landbouwbodems onder druk Hoogproductieve landbouwsysteem druk op bodemkwaliteit: Bodemverdichting 45% ondergrond verdicht Organische stof OS-gehaltes gemiddeld gelijk, zorg over stabiele deel in de bodem op termijn Bodemleven Zorg over kwaliteit en kwantiteit Bodemdaling Door bemaling en oxidatie veenlagen in veenweide en poldergebieden Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 2

Streefdoel Alle landbouwbodems (1.8 mln ha) duurzaam beheerd in 2030 Goede nutriëntenbalans Goede structuur, geen verdichting Gezond bodemleven Bovendien extra koolstofvastlegging 1 Mton Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 3

Duurzaam beheer landbouwbodems Bewerking minder of niet-kerende grondbewerking verlagen wieldruk Teeltplan groenbemesters, vanggewassen maaivruchten (gras, granen) in rotatie Bemesting dierlijke mest in plaats van kunstmest vaste mest of compost Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 4

Bodemprogramma Inspanningen met publieke en private partijen naar streefdoel - niet alleen boeren, alle betrokkenen - niet alleen beter, maar ook anders doen Vier actielijnen Kennis Beleid Agroketen Regionale waterketen Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 5

Kennis schop in de grond Van NPK naar brede bodemkennis in onderzoek en praktijk PPS duurzaam bodembeheer Klimaatconsortium, duurzaam bodembeheer en koolstofvastlegging - monitoring - meting C voorraad - praktijkpilots en demonstraties - verwaardingssystemen Groen onderwijs duurzaam bodembeheer en koolstofvastlegging Cursussen duurzaam bodembeheer en koolstofvastlegging Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 6

Beleid - rentmeesterschap Duurzaam bodembeheer bevorderen en averechtse prikkels bijstellen Pachtbeleid en RVB Duurzame pachtrelaties en voorwaarden duurzaam beheer. GLB Boeren stimuleren en belonen voor duurzaam bodembeheer als maatschappelijke prestatie. Klimaatplan Beperken emissie veenweidegebieden en verhogen OS in de bodem. Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 7

Agroketen van grond tot mond Van duurzaam efficiënt naar duurzaam integraal. Duurzaam bodembeheer basis kringlooplandbouw. Verwaarden duurzaam bodembeheer in de keten Duurzame productiesystemen met nieuwe verdienmodellen. Kennis en innovatie - Bodemvriendelijke rassen, robuust, beworteling, vroeg oogstbaar - Lichtere en slimmere machines/apparatuur - Nieuwe teeltsystemen en stalsystemen. Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 8

Regionale waterketen - gebiedsgericht Duurzame bodem is de basis voor een schoon water en beter bestand tegen droogte en hevige neerslag. Gebiedsgerichte projecten water en bodem Meerjaren kennisprogramma bodem voor gebiedsgerichte initiatieven binnen DAW. Gebiedsgerichte aanpak bodemdaling Nieuwe balans ontwikkelen in peilbeheer en teeltmogelijkheden om bodemdaling tegen te gaan. Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 9

Vervolg bodemprogramma Met publieke en private partijen overeenkomst voor bodemprogramma: focus op streefdoel, alle landbouwbodems duurzaam beheerd 2030 kennis (en data) delen ontwikkelen eenduidige en praktische instrumenten gebruik maken en aansluiten bij goede praktijkinitiatieven duurzaam bodembeheer economisch aantrekkelijk maken. Acties en projecten van partijen afstemmen binnen programma Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 10

Doorkijk 2019 opschaling praktijkpilots klimaat streefdoel uitwerken instrument bodemkwaliteit meting Voorjaar grote bodembijeenkomst Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 11

Dank voor uw aandacht Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 12