Samenvatting Handelsrecht

1 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez Samenvatting Handelsrecht 3e Bachelor Rechten, 2009-2010 Prof. M. Tison Samengevat door Brecht Warnez Titel I. Algemeen handelsrecht Hoofdstuk 1. Situering van het handelsrecht HB p. 1 HB p. 1 1. Inleiding afbakeningsvragen - Afbakening handelsrecht o O.g.v. handelaar / handelsdaden o Geen generieke afbakening Vb. volgens winstoogmerk - Toepassingsgebied handelsrecht o In beginsel: secundaire en tertiaire sector nijverheids- en handelsondernemingen o Niet Primaire sector (landbouw) Vrije beroepsbeoefenaars Wel andere specifieke economische wetgeving Vb. apotheker die enkel geneesmiddelen verkoopt apotheker die ook shampoos e.d. verkoopt Overheidsentiteiten met economische activiteit Uitz. gedeeltelijke onderwerping als wet RH als daad van koophandel kwalificeert Vb. NMBS (autonoom overheidsbedrijf) Doel WG: onderwerping aan handelsrecht maar niet als handelaar beschouwd Cass. 18 juni 2007: verplichte inschrijving in handelsregister en Kruispuntbank van Ondernemingen met als sanctie niet-ontvankelijkheid van rechtsvordering Non-profitsector: verzorgingssector en vzw s met feitelijke handelsactiviteit Vb. bierbrouwende kloostergemeenschap, automobilistenclub Redenering: geen louter winstmotief

2 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez - Historische groei: maatschappelijke belangen o Vb. lobbywerk apothekers: willen geen handelsregister- of faillisementregeling o Vb. landbouwers: willen geen publicatieplicht o Vb. overheidsondernemingen: willen wel op bepaalde aspecten een versoepelde regeling voor o.a. bewijs en bevoegde rechtbank - Reden handelsrecht o Behoefte aan soepelheid van transacties Vb. bewijs Vb. overdracht van rechten Vb. zekerheden: zekerheidsrecht onvoldoende om derden te overtuigen Vb. pand op de handelszaak o Behoefte aan informatie over handelaren Vb. handelsregister, Kruispuntbank Ondernemingen, boekhouding o Behoefte aan organisatie van onderneming in moeilijkheden Vb. gerechtelijke reorganisatie, faillissement 2. Handelsrecht economisch recht - Economisch recht = geheel van normen van dwingende aard in regel van openbare orde die bepalen wat moet, wat niet mag of wat toegelaten is in het economisch verkeer o Bloei sinds 20 ste E - Verhouding: twee luiken van een algemeen economisch recht o Handelsrecht: liberalisme (19 e E) Hoe organiseren en welke middelen aanwenden Doel: handel en nijverheid bevorderen door faciliteiten Veel later: ook voor interventionisme o Economisch recht: interventionisme (eind 19 e E) Aanvulling op handelsrecht Meer gebods- en verbodsvoorschriften Ruimer Ook vrije beroepers etc. Doel: ordenen en sturen van economische betrekkingen 3. Handelsrecht burgerlijk recht - Burgerlijk recht: voorschriften geldend voor eenieder - Verhouding: opva ngen: a ankelijk van benadering handelsrecht o Civilisten: handelsrecht = uitzonderingsrecht Burgerlijk recht: alle niet-geregelde materies Handelsrecht: enkel als wet toelaat o Commercialisten: handelsrecht = autonome rechtstak Burgerlijk recht: geen bron van suppletief recht

3 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez o Tussenoplossing: burgerlijk en handelsrecht zijn gebouwd op het gemeen recht Gemeenrechtelijke beginselen zowel uit burger- als uit handelsrechtelijke wetten halen Verschillende doelen Burgerlijk recht: bescherming van particulieren Handelsrecht: soepel en snel economisch verkeer - Belang: voorbeelden o Anatocisme (art. 1202 BW) in burgerlijk recht: woeker verbieden Particulieren beschermen handelsrecht: geen toepassing want geen bescherming nodig o Schuldsplitsing (art. 1863 BW) in burgerlijk recht SA beschermen handelsrecht: vermoeden van hoofdelijkheid 4. Handelsrecht consumentenrecht - Consumentenrecht o Ontstaan: jaren 80 o Doel: bescherming zwakkere partij o Bronnen: Wet van 14 juli 1991 Vb. precontractuele informatieverplichtingen Vb. verbod van onrechtmatige bedingen - Verhouding o Handelaar nooit consument o Consumentenrecht treft elke verkoper O.a. handelaren 5. Ontmanteling van het Wetboek van Koophandel - Ontstaan: codificatiegolf in 19 e E o Ingevoerd door Napoleon (1807) - Belang gewoonte: vb. rekening-courant o = vermenging van schulden en schuldvordering maar bij afsluiten ervan wordt intrest bij kapitaal gevoegd (kan < 1 jaar) o annatocisme = kapitaliseren van rente (art. 1134 BW) Gewoonte contra legem - Ontmanteling Wetboek van Koophandel (20 e E): toenemende versnippering o Door Nieuwe aparte wetten Schrapping van Titels in Wetboek van Koophandel o Ook vervaging tussen handelsrecht en economisch recht - Tendens: hergroepering o Wetboek Economisch Recht: enkel marktrecht

4 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez Hoofdstuk 2. De leer van de daden van koophandel 1. Functie van de leer toepassingsgebied - Doel leer van daden van koophandel o Bepalen wie aan handelsrecht onderworpen (handelaars) o Geldende regelen voor handelsdaden bepalen - Kritiek o Onlogisch: rechtshandelingen, ondernemingen en handelspapieren op gelijke voet o Verouderd: toevallige handelsdaden blijven buiten beschouwing o Onvolledig: bepaalde activiteiten nog steeds uitgesloten 2. De handelaar - Art. 1 W.Kh.: handelaar = hij die o Handelsdaden stelt (gedefinieerd in art. 2) o Op beroepsmatige wijze (hoofd- of bijberoep 2.1. Beroepsmatige aard - Beroepsmatig = in het kader van een algemene doelstelling o louter repe eve handelsdaden o toevallige specula es Vb. rentenier - Hoofdzakelijk of aanvullend o Hoofdzakelijk o Aanvullend Doel: strijd tegen zwartwerk bijkomstig: bedrijvigheid is middel om hoofddoel te bereiken Vb. onderwijzer die maaltijd verstrekt aan zijn leerlingen handelaar Vb. onderwijzer die maaltijd verstrekt aan meerdere scholen = handelaar - Meerdere burgerlijke en handelsrechtelijke activiteiten door één persoon o Activiteiten voldoende autonoom: afzonderlijke kwalificatie o Activiteiten nauw verweven: accessorium sequitur principale Burgerlijke of commerciële aard van hoofdactiviteit bepaalt aard van nevenactiviteit Vb. uitbater tandheelkundige kliniek verkoopt tandprotheses = burgerlijk 2.2. Ondernemingsgewijze georganiseerde activiteit? - Winstoogmerk = wezenlijk kenmerk o Belang van uiteindelijk doel winst Louter om onderneming in stand te houden, of Geen handelaar HB p. 9

5 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez Vb. vzw met winst ter bevordering van immateriële doelstellingen of verschaffen van niet-stoffelijke voordelen aan leden Vb. vennootschap met sociaal oogmerk Winst aan eigenaars, beheerders of collectiviteit Handelaar - Belang o Toepassing van burgerlijk of handelsrecht o Bepaalde sectoren: afzwakken verschillen Vb. beiden BTW-plichtig, maar toch concurrentievervalsing inzake inkomstenbelasting Vb. vzw s ook boekhoudplichtig - Pastoorsarrest (Cass. 19/01/1973) o Feiten: pastoor exploiteert zwemkom cliënteel dagelijkse opbrengst Ter financiering van diensten die pastoor verleent aan de parochie en bevolking o Cassatie: Activiteit valt onder openbare schouwspelen (art. 2, lid 5 W.Kh.) Er is geen (persoonlijk) winstoogmerk pastoor is geen handelaar - Bizarre gevolgen o Voorbeelden Toeristenclub (vzw) die aan iedereen reizen aanbiedt handelaar gewone reisorganisator Autobestuurdersvereniging (vzw) die bijstand op de weg verleent handelaar rijdende autohersteler 2.3. Objectieve en subjectieve daden van koophandel - Objectieve daden van koophandel: in art. 2 W.Kh. o Handelsrecht altijd toepassing Zelfs alleen gesteld - Subjectieve daden van koophandel: alle handelingen van een handelaar (art. 2 in fine W.Kh.) 2.4. Toerekening van de handelsactiviteit - Regel: handel d.m.v. vertegenwoordigers o Vertegenwoordiger handelaar o Vertegenwoordigde = handelaar - Toepassing: bestuurders en organen van vennootschappen - handelsagenten, commissionairs en makelaars o Wel handelaars bij daden van koophandel - Naamlening

6 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez o = naamlener (stroman) treedt op voor een ander (achterman) zonder 3 en te zijn hoedanigheid van vertegenwoordiger te doen blijken, doch partijen zijn overeengekomen dat er naamlening zal zijn o Naamlener = handelaar o Achterman = handelaar (betwisting) 2.5. Geheime/ongeoorloofde activiteit - Geheime of ongeoorloofde handelsactiviteit kan ook hoedanigheid van handelaar opleveren 3. De hoedanigheid van de handelaar: beoordeling bij rechtspersonen - Onderscheid: kwalificatie als handelaar afhankelijk van o Natuurlijke personen: werkelijk gestelde activiteit als basis o Rechtspersoon: statutair doel als basis 3.1. Burgerlijke en handelsvennootschappen - Doorslaggevend criterium: doel o Uit oprichtingsakte o Niet: rechtsvorm van vennootschap Vb. burgerlijke vennootschappen kunnen vorm van handelsvennootschap aannemen - Beginsel: geen rekening met werkelijk doel o Vb. mijnbouwactiviteit = burgerlijk, ook al bewerken ze ook grondstoffen o Uitzonderingen Geen duidelijke verwoording in statuten feitenrechter achterhaalt werkelijke gemeenschappelijke wil O.g.v. art. 1156 BW Vb. in statuten: verlenen van diensten aan architecten en aanverwante beroepen, incl. boekhouding en secretariaatswerk Veinzing ten tijde van oprichting Om wet van OO te omzeilen een burgerlijk statuut in doel inschrijven 3.2. Bijzondere illustratie: oneigenlijke vzw s en faillissement - Vereniging: geen winst(verdelings)oogmerk o Winstgevende activiteiten toegestaan met oog op cultureel of filantropisch doel o Geen verrijking van zichzelf of zijn leden nastreven - Herkwalificatie als handelaar? o Handelsactiviteit met winstoogmerk in statuten: nietigheid (art. 3bis VZW-wet) o Handelsactiviteit met winstoogmerk als werkelijke activiteit: ontbinding (art. 18 VZW-wet) Gevolg: herkwalificatie ontbonden vzw tot commerciële maatschap mogelijk Commerciële maatschap Geen RP: geen handelaarkwalificatie of faillietverklaring mogelijk

7 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez Hoofdelijkheid van vennoten Leden zelf als handelaar kwalificeren mogelijk 4. De handelsdaden (daden van koophandel) - Kenmerken art. 2 W.Kh. o Limitatief o Winstoogmerk vereist Beweerde handelaar kan tegendeel bewijzen Wettelijk statuut kan zich verzetten Vb. UGent verkoopt maaltijden handelaar o Herhaaldelijk stellen van daden van koophandel niet algemeen vereist o Intentioneel element soms vereist - Onderverdeling uit rechtsleer o Productieactiviteit o Distributieactiviteit o Dienstverlenende activiteit o Intermediërende activiteit 4.1. Productieactiviteit 4.1.1. De industriële productie - Art. 2, vierde streepje W.Kh.: alle verrichtingen van industriële ondernemingen, zelfs wanneer de ondernemer slechts de voortbrengsels van zijn eigen grond verwerkt en voor zover het geen verwerking betreft die normaal bij landbouwbedrijven behoort o = industriële productie Verwerking van grondstoffen/producten m.b.v. arbeid/machines - Uitzonderingen o Extractiebedrijven Vb. steenkoolmijn, waterwinning Wel: bij transformatie van producten Feitenkwestie o Landbouwactiviteit Verwerking Van eigen grondstoffen Eigen aan landbouwbedrijf burgerlijk recht (vb. melkerijen) Vreemd aan landbouwbedrijf handelsrecht (vb. chipsbedrijf) Van producten van derden handelsrecht Vb. gekweekte dieren gevoederd door producten van 3 en = handelaar

8 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez Vb. bloemist die enkel eigen gekweekte planten verkoopt handelaar 4.1.2. De aanneming van openbare of particuliere werken - Art. 2, vijfde streepje W.Kh.: alle verrichtingen van ondernemingen van openbare of particuliere werken o Veronderstelt aanneming = huur van diensten - Rechtspraak: ruime benadering o Verhuur frigo s voor opslag fruit door fruitkweker o Aannemer van private gebouwen o Uitgever van tijdschrift o Trainer en verzorger van andermans paarden o Crematieonderneming met aanverwante diensten 4.1.3. De ambachtelijke nijverheid - Art. 2, tweede streepje W.Kh.: elk in hoofdzaak materieel werk verricht ingevolge huur van diensten, zodra het, zelfs op bijkomstige wijze, gepaard gaat met levering van koopwaar - Vereisten o Materieel werk (hoofdzakelijk) intellectueel werk o Huur van diensten louter arbeidsovereenkomst o Levering van koopwaar Vb. kapper die shampoo gebruikt, loodgieter die buizen levert louter persoonlijke handeling Vb. tuinier Vb. kapper die louter water gebruikt 4.2. Distributieactiviteit 4.2.1. De koop om te verkopen (de distributie-ondernemingen) - Art. 2, eerste, tweede en negende streepje W.Kh.: o elke aankoop van voedingsmiddelen en koopwaren om die, al dan niet na bewerking of verwerking, weder te verkopen of om het gebruik ervan te verhuren Ruime interpretatie aankoop en wederverkoop Ook ruil, inbreng, overdracht van schuldvordering o elke verkoop of verhuring die het gevolg is van zodanige aankoop; elke huur van roerende goederen om die in onderhuur te geven en elke onderverhuring die daarvan het gevolg is o alle verrichtingen van ondernemingen die tot doel hebben onroerende goederen te kopen om ze weder te verkopen

9 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez - Winstoogmerk vereist o Uit bedoeling wetgever - Wederverkoop- of wederverhuurintentie vereist o Op moment van aankoop o Bewijslast T.a.v. verrichtingen van handelaars: koper moet niet-handelsdaad bewijzen T.a.v. verrichtingen van niet-handelaars: koper moet handelsdaad bewijzen o werkelijke wederverkoop/verhuur niet vereist - Hoedanigheid tegenpartij irrelevant o Vb. handelaar koopt bij niet-handelaar - Roerende en onroerende goederen o Roerende goederen: altijd handelsrecht o Onroerende goederen Koop-verkoop Voor 1956: geen handelsrecht Gevolg: immobiliën kunnen niet failliet worden verklaard Na 1956: handelsrecht indien ondernemingsgewijs particulier Huur-verhuur: nooit - Bijzonder: apothekers (art. 2bis W.Kh.) o Beginsel: geen handelaars indien louter verkoop van artsenijbereidkundige producten o Tenzij ook: cosmetische of paramedicinale producten 4.2.2. De leveringsondernemingen - Art. 2, zesde streepje W.Kh.: alle verrichtingen van ondernemingen van leveringen o = personen die bestellingen of diensten leveren tegen vooraf bepaalde prijs - Vb. rusthuis, publicatie dagblad, hotel, stookolieleverancier, leasing- of rentingonderneming, organisator van tentoonstelling, autorijschool - Niet: onderwijs 4.2.3. De veilingen - Art. 2, zesde streepje W.Kh.: alle verrichtingen van ondernemingen van openbare verkopingen - Enkel roerende goederen o notaris verkoopt onroerend goed - Hoedanigheid tegenpartij en verkoopstechniek irrelevant 4.3. Dienstverleningsactiviteit 4.3.1. Het vervoer

10 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez - Art. 2, vijfde streepje W.Kh.: alle verrichtingen van ondernemingen van vervoer te land, te water of door de lucht o Zeevervoer: zie ook art. 3 W.Kh.: altijd handelsrechtelijk - Ondernemingsgewijs vereist o vb. autostop - Winstoogmerk vereist - Ruime interpretatie o Vb. lijkenvervoer, pijpleiding, exploitatie telegraaflijn - Hoedanigheid tegenpartij irrelevant 4.3.2. De agentschappen en zakenkantoren - Art. 2, zesdestreepje W.Kh.: alle verrichtingen van ondernemingen van zaakwaarneming, van zaakbezorging o = ondernemingen die belangen van anderen behartigen mits betaling - Voorbeelden o Zakenkantoren, octrooiburelen, incassoburelen, publiciteitagentschappen, huwelijksbureaus, ingenieursbureaus, wedkantoren, arbeidsbemiddeling tegen betaling o Niet: Advocaten, gerechtsdeurwaarders, notarissen, architecten Streven geen winst na, en Door de wet uitgesloten Belastingconsulenten en accountants Door de wet uitgesloten - Ondernemingsgewijs vereist o Veronderstelt winstoogmerk 4.3.3. De openbare schouwspelen - Art. 2, zesde streepje W.Kh.: alle verrichtingen van ondernemingen van openbare schouwspelen - Ruime interpretatie o Vb. organisatoren van sportmanifestaties, paardrennen, artistieke, wetenschappelijke manifestaties of tentoonstellingen, concerten en bals, voordrachten, bioscopen - Winstoogmerk vereist - Bijzonder geval: kunstenaars o Louter ter beschikking stellen van diensten aan onderneming daad van koophandel o Geen winstoogmerk daad van koophandel Louter stellen van objectieve daden van koophandel onvoldoende Vb. regisseur van niet-commerciële film 4.3.4. De bank-, financie- en verzekeringsbedrijvigheid

11 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez - Art. 2, tiende streepje W.Kh.: alle verrichtingen van openbare banken o Vnl. verrichtingen van de (vroegere) openbare kredietinstellingen Vroeger: vb. ASLK Nu geprivatiseerd Nu enkel: Nationale Bank van België - Art. 2, achtste streepje W.Kh.: elke bank-, wissel- verrichting o Bankverrichting: vb. ontvangst deposito s, kredietverlening, dienstverlening bij effecten o Wisselverrichting: vb. verrichtingen met wisselbrieven, termijnverrichtingen Opm.: ev. al inbegrepen in aankopen om te verkopen - Art. 2, zesde streepje W.Kh.: alle verrichtingen van ondernemingen van premieverzekeringen o onderlinge verzekering daad van koophandel Tenzij statutair doel onderlinge verzekeringsvereniging aanbod van premieverzekeringen bevat o zeehandel: steeds handelaar (art. 3 W.Kh.) 4.4. De intermediërende activiteit - Art. 2, zevende streepje W.Kh.: alle verbintenissen van handelsagenten voor het bemiddelen of afsluiten van zaken o Handelsagent = lasthebber/vertegenwoordiger Handelingen tegen betaling in naam en voor rekening van lastgever/opdrachtgever - Art. 2, achtste streepje W.Kh.: elke commissie- of makelaarsverrichting o Commissionair = middellijk vertegenwoordiger Handelingen in eigen naam en voor rekening van opdrachtgever (committent) Veronderstelt winstoogmerk Vb. beurs- en beleggingsondernemingen, douaneagenten, expeditiebedrijven o Makelaar vertegenwoordiger Brengen toekomstige contractspartijen bijeen Soms ook onderhandelen Soms louter sluiten contract Ook voor onroerende goederen 5. De commercialiteit van de verbintenissen van niet-handelaars - Enkelvoudige daden van koophandel (art. 2 W.Kh.) = losstaande daden van koophandel o Niet-handelaar stelt bepaalde handeling en wordt daardoor onderworpen aan afwijkende regelen dan het gemeenrecht - Belang o Bevoegdheid rechtbank o Soepelheid bewijsregelen o Toepassing regelen handels- of burgerlijk pand

12 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez 5.1. De handelingen 5.1.1. Alle verbintenissen uit order- en toonderpapieren - Art. 2, elfde streepje W.Kh.: alle verbintenissen uit wisselbrieven, mandaten, orderbriefjes of ander order- of toonderpapier o Handelsrecht ongeacht hoedanigheid van ondertekenaars o naamspapier (= rekta-papier): afhankelijk van hoedanigheid van ondertekenaar 5.1.2. De aankoop van de handelszaak - Art. 2, derde streepje W.Kh.: elke aankoop van een handelszaak om die te exploiteren o = de intrede in het zakenleven Eerste stap van handelaar o Handelsfonds of handelszaak 1 Historisch: antwoord op behoefte aan valorisatie van handelsactiviteit Bij overname, als zekerheid Fragmentarische wetgeving, geen juridische definitie Juridische kwalificatie: opva ngen Rechtspersoon Geen wettelijke grondslag Vermogen/rechtsalgemeenheid (actief + passief) Vb. kudde Relevant bij overdracht: vb. overgang ten algemene titel: alles gaat over Feitelijke algemeenheid = verzameling van activa met gemeenschappelijke bestemming (nl. handelsactiviteit) Overdracht: enkel activa + formaliteiten toepasselijk op alle bestanddelen Geen afzonderlijk bestaan noch afgescheiden vermogen Maar beperkte juridische erkenning Vb. voorwerp van inpandgeving mogelijk Kenmerken Onlichamelijk goed Geen toepassing art. 2279 BW Geen beslag mogelijk Roerend (ook al bevat handelszaak onroerende goederen) Voorrecht van onbetaalde verkoper toepasselijk: zolang verkoper niet volledig betaald is voorrecht op roerend goed Bestanddelen (art. 2 Wet 25 oktober 1919: exemplatieve opsomming) Lichamelijke goederen 1 Niet zo uitgebreid in syllabus

13 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez Vb. meubilair, voorraden Onlichamelijke goederen Vb. cliënteel, handelsnaam, merken, schuldvordering Pand op de handelszaak (W. 25 oktober 1919) Bezitloos pand handelspand = pand tot zekerheid van een commerciële schuld Publiciteit: register op hypotheekkantoor Begunstigde: enkel kredietinstellingen Volgrecht bij overdracht handelszaak o andere voorbereidende overeenkomsten: tegenstrijdige RS Meerderheid: geen daden van koophandel 5.2. Toepasselijke regelen van handelsrecht - Belang enkelvoudige daden van koophandel: gering o Uitzonderlijk handelsrecht op toegepast 5.2.1. Bevoegdheid van de Rechtbank van Koophandel - Enkel bij wisselbrief of orderbriefje > 1.860 (art. 573, 2 Ger.W.) o Bevoegd ondanks hoedanigheid verweerder o < 1.860 : vrederechter (art. 590, lid 1 Ger.W.) - Alle andere RH: burgerlijke rechtbanken 5.2.2. Bewijs van de verbintenis - Art. 25 W.Kh.: door alle middelen bewijzen 2 5.2.3. Pandrecht - Soepelere regelen bij handelspand o Titel VI, Boek I W.Kh. 6. Uitoefening handelsactiviteit: bijzondere gevallen 3 6.1. Minderjarige (art. 6 W.Kh.) - Tot 1990 o Handel vanaf 18 jaar, mits machtiging van ouders Sanctie: nietigheid Probleem: inefficiënt Opm. meerderjarigheid tot eind jaren 80: 21 jaar o Voortzetting handel van overleden ouders: door voogd 2 3 Infra Niet in de syllabus

14 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez - Nu o Minderjarige kan geen handel drijven Sanctie: handelingen zijn burgerlijk Blijven geldig Vb. kan niet failliet verklaard worden o Voortzetting handel van overleden ouders: vrederechter neemt maatregelen (art. 407 BW) Vb. voogd of voorlopig bewindvoerder aanstellen 6.2. Echtgenoot (art. 10 W.Kh.) - Gehuwd vrouw handelaar als ze afzonderlijk handel drijft o enkel ondergeschikt t.o.v. echtgenoot-handelaar - Ratio legis: eigen goederen beschermen tegen handelsschulden echtgenoot - Gevolgen: o Als zich persoonlijk verbindt = handelaar o Als echtgenoten samen handel drijven = hoofdelijkheid 6.3. Gevolgen van een beroepsverbod (KB nr. 22, 24 oktober 1934) - Druk van GwH o Eerste golf ( 99-2000) Wet: wanneer rechtbank beroepsverbod oplegt, kan dit opbeperkt terugkeren in de tijd en dit verbod geldt onbeperkt in de tijd GwH: strijdig met gelijkheidsbeginsel o Tweede golf ( 06-07): Wet: facultair verbod mogelijk van min. 3 max. 10 jaar GwH: min. 3 jaar strijdig want rechter kan geen rekening houden met verzachten de omstandigheden - Huidige regeling o Rechter kan tijdelijk (tot 10 jaar) beroepsverbod uitspreken t.a.v. persoon 3 gevallen Bepaalde strafrechtelijke misdrijven verbod bestuursmandaat in vennootschap Faillissementsmisdrijven of kennelijk grove fout verbod bestuursmandaat verbod persoonlijke handel Niet-verschoonbaar verklaarde gefailleerde verbod bestuursmandaat

15 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez Hoofdstuk 3. Aan het statuut van handelaar verbonden gevolgen 1. Algemeen vermoeden van commercialiteit HB p. 34 - Art. 2, laatste streepje W.Kh.: alle verbintenissen van kooplieden betreffende zowel onroerende als roerende goederen, tenzij bewezen is dat ze een oorzaak hebben die vreemd is aan de koophandel - Subjectieve daden van koophandel = verbintenissen aangegaan door een handelsonderneming worden vermoed handelsrechtelijk te zijn - Ratio legis: bescherming tegenpartij 1.1. Draagwijdte van het vermoeden - Algemene draagwijdte o Conventionele verbintenissen o Wettelijke verbintenissen: quasi-contractuele, quasi-dilectuele of delictuele Vb. misleidende reclame - Verkeerde (oude) bewering: vermoeden geldt niet voor bepaalde handelingen o Borgtocht, lastgeving en bruiklening RORE: om niet (als vriendendienst) civiel 1.2. Het vermoeden van commercialiteit - Weerlegbaar vermoeden - Bewijslast bij handelaar o 3 e mag erop vertrouwen dat het onder handelsrecht valt o Bewijzen dat oorzaak vreemd aan koophandel Handeling kenbaar niets te zien met handelsactiviteit (aanleiding) civiele causa Oordeel Objectief Naar redelijk maatschappelijk vertrouwen Op moment van handeling - Tegenbewijs met alle rechtsmiddelen o Incl. vermoedens - Probleem: gemengde handeling o Vb. auto vnl. voor privégebruik = burgerlijk 2. Publiciteitsverplichtingen - Oorspronkelijk o Handelsondernemingen handelsregister o Ambachtelijke ondernemingen ambachtsregister

16 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez - Tekortkomingen handelsregisters o Grotendeels enkel op papier Moeilijke raadpleging o Veelvuldige informatieverplichtingen t.a.v. overheden - Gevolg: handels- en ambachtsregister als onderdeel van Kruispuntbank van Ondernemingen o Informatisering en vereenvoudiging o Opm. is ruimer dan handelaars - Vennootschapsdossier: aanvullende publiciteitsverplichting voor ondernemingen in vennootschapsvorm o Omvat bescheiden m.b.t. Oprichting Interne organisatie Statutenwijziging o Op griffie van Rb. van Koophandel - Informatieverstrekking voor vzw s en (private) stichtingen (W. 2 mei 2002) o Op griffie van Rb. van Koophandel - Particulieren: geen informatiesysteem o Enkel huwelijksvoorwaarden bekendmaken 2.1. De Kruispuntbank Ondernemingen en het Handelsregister (Wet 16 januari 2003) 2.1.1. Van Handelsregister naar Kruispuntbank Ondernemingen - Eerste wetgeving (1924) o Doel Identificatie van handelaars en registratie van gegevens betreffende hun bekwaamheid Kiezerslijst voor samenstellen rechtbanken van koophandel o Tekortkoming: gebrek aan sancties Ook later ingevoerde burgerlijke sancties waren onvoldoende - Uitbreiding in 1956 en gewijzigd in Handelsregisterwet (KB 20 juli 1964) - Opgeslorpt door Kruispuntbank van Ondernemingen 4 2.1.2. Organisatie en werking van de Kruispuntbank Ondernemingen: algemeen - Registratie in KBO o Verplicht: voor elke onderneming Voorafgaand aan activiteit onderneming : ruim (art. 4 KBO-wet) o Via 2 kanalen Door overheid: ondernemingen die geen handels- of ambachtsonderneming zijn Door onderneming zelf: handels- of ambachtsonderneming 4 Voortaan afgekort als KBO

17 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez Bij ondernemingsloket Erkent door minister Communicatiekanaal tussen KBO, ondernemingen en publiek Voorwaarden: Titel IV KBO-wet - Gevolg: toekenning ondernemingsnummer o = BTW-nummer o Voor handelaar: geldt als inschrijvingsnummer HR 5 o Gebruik Verplicht in betrekking met en tussen overheden (art. 11, lid 1 KBO-wet) Verplichte melding op alle akten (art. 13, lid 1 KBO-wet) - Aanvoer van gegevens o Via ondernemingsloketten o Via griffie Rb. van Koophandel (art. 23 KBO-wet) - Toegang tot gegevens o Onbeperkte toegang: zonder voorafgaande machtiging Inhoud: art. 17 KBO-wet Via ondernemingsloketten of beperkt via internet (art. 7 KB 19 juni 2003) o Beperkte toegang: slechts na machtiging Door Toezichtscomité (art. 27 KBO-wet) Voor 2 categorieën: (art. 18, 2 KBO-wet) Overheidsinstanties in uitoefening van hun overheidsopdracht Andere instanties: als doel verkrijging gegevens belangrijker is dan onderneming - Recht op verbetering van onjuiste gegevens (art. 33, 1 KBO-wet) 2.1.3. De handelaar en de Kruispuntbank: inschrijving bij de Kruispuntbank en in het Handelsregister - Principe: verplichte registratie voorafgaand aan start activiteit (art. 33, 1 KBO-wet) - Welke handelaren (art. 33 j art. 2, 4 KBO-wet) o Natuurlijke of rechtspersonen Naar Belgisch recht Naar internationaal of buitenlands recht maar gevestigd in België o Vennoten van VOF of GCV 6 : geen afzonderlijke inschrijving (art. 33, 3 KBO-wet) Maar zijn wel handelaren Andere vennoten - Waar: bij erkend ondernemingsloket o Vroeger: in arrondissement van hoofdinrichting of bijkantoor 5 6 HR = Handelsregister VOF = vennootschap onder firma GCV = gecommanditeerde vennootschap

18 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez Gevolg: in ander arrondissement inschrijven bij nieuwe activiteit in dat arrondissement o Nu: geografische keuze Slechts op in plaats registreren of registratie veranderen - Voorafgaandelijk aan start van activiteit o Uitz. overdracht van bestaande handelsinrichting om niet, ten bezwarende titel of overlijden (art. 35, 1 KBO-wet) Termijn: 1 maand - Opm.: geen grote veranderingen t.o.v. voor KBO 2.1.4. De inschrijving: vermeldingen - Bronnen o Art. 6 KBO-Wet o KB van 22 juni 2003 7 - Vermeldingen inschrijvingsaanvraag o Identificatie van de handelaar o Handelsactiviteit A.d.h.v. NACEBEL-codes o Bewijs wettelijke voorwaarden Cf. Programmawet 10/2/1998 ter bevordering van het zelfstandig ondernemingschap 8 Beschikken over voldoende ondernemersvaardigheden Bedrijfsbeheer Ev. beroepsbekwaamheid (specifiek per sector per KB) Wie? (art. 4, 2 en 5, 2 Programmawet) Handelaar-natuurlijke persoon: door - ondernemingshoofd, - echtgenoot, - wettelijk samenwonende partner, of - samenwonende partner 6 maand Onder vennootschapvorm: door natuurlijke persoon die dagelijks bestuur voert Tijdelijke vrijstelling bij (art. 11 Programmawet) Overname: 6 maand Erfopvolging: 3 jaar Specifieke voorschriften o Nummer van bankrekening of Postcheque o Vertegenwoordigingsorganen en/of andere lasthebbers (art. 6, 6 KBO-wet) Enkel voor vennootschappen - Vermeldingen van ambtswege 7 8 Niet in VRG-codex Niet in VRG-codex

19 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez o Vb. vonnissen onbekwaamverklaring, faillissement - Functie ondernemingsloket: overwegend passief o Formeel toezicht inhoudelijke controle o Inschrijving weigeren als Geen bewijs van ondernemingsvaardigheden (art. 39 KBO-wet) Beroep: Vestigingsraad (Wet 11 mei 2003 9 ) Geen verstrekking verlangde gegevens door of krachtens wet 2.1.5. Gevolg van de inschrijving 2.1.5.1. Vermoeden van bezit van ondernemersvaardigheden - Door inschrijving in KBO - Doel: verkeersvertrouwen - Weerlegbaar o Door 3 en o Indien inschrijving per vergissing of met vervalste getuigschriften - Sancties: inschrijven of uitoefenen activiteit zonder vaardigheden (art. 16 Programmawet) o Strafrechtelijke geldboete o (gedeeltelijke) sluiting 2.1.5.2. Vermoeden van hoedanigheid van handelaar - Door inschrijving in Handelsregister (art. 33, 2 KBO-wet) - Weerlegbaar o Door Ingeschrevene (vb. stopzetting activiteit) 3 en - Geen constitutieve werking o Hoedanigheid zelf volgt enkel uit art. 1-3 W.Kh. 2.1.6. De publiciteitswerking - Toegang gegevens in Handelsregister (art. 21 KBO-wet) o Door iedereen o Bij ondernemingsloket o Kosteloos o Bekomen afschriften of uitreksels mogelijk Mits vergoeding - Toegang gegevens in KBO 9 Niet in VRG-codex

20 Algemeen handelsrecht Door Brecht Warnez o Door ingeschreven onderneming - Verplichte vermelding ondernemingsnummer (art. 13-14 KBO-wet) o Door handelaar o Op documenten van commerciële aard, uitstalraam, dagvaardingen 2.1.7. Wijzigingen en doorhaling - Wijzigingen op verzoek van handelaar o Wijziging onjuiste gegevens (art. 24) Binnen 6 maand o Mededelen stopzetten activiteit of dood handelaar (art. 36 KBO-wet) Binnen 1 maand o Mededelen uitbreiden activiteit of oprichting nieuwe vestiging (art. 35, 1 KBO-wet) o Mededelen overdracht handelsfonds (art. 35, 1, lid 2 KBO-wet) Binnen 1 maand - Doorhaling inschrijving bij einde handelsbedrijvigheid (art. 36 KBO-wet) o Binnen 1 maand o Op verzoek van handelaar, erfgenaam of ambtshalve o Faillissementsrisico blijft 6 maand (art. 2 Faillissementswet) - Wijzigingen ex officio: talrijk (art. 25 e.v.) o Vb. maatregelen tot onbekwaamverklaring, faillissementsvonnissen 2.1.8. Sanctieregeling - Strafrechtelijke sancties (art. 62 KBO-Wet) o Zelden toegepast - Civielrechtelijke sancties: instellen rechtsvordering o Zonder inschrijving: onontvankelijkheid Ambtshalve door rechter (OO) Regularisatie door inschrijving niet mogelijk Wel: nieuwe dagvaarding na inschrijving Voor Hoofdeis, tegeneis of eis tot tussenkomst (art. 42 gec. wet op het Handelsregister) Bij deurwaardersexploot ingestelde handeling (art. 14 KBO-wet) Maar dus niet enkel deze (cf. art. 42 gec. wet op het Handelsregister) o Met inschrijving maar niet voor betrokken activiteiten: onontvankelijkheid Vereist: in limine litis opwerpen o Met inschrijving maar ondernemingsnummer niet vermeld in dagvaarding Rechter kan uitstel verlenen Bewijs binnen termijn: regularisatie Geen bewijs binnen termijn: onontvankelijkheid - Opm.: enkel voor instellen vordering