Agenda Bestuurscommissie Agenda van Twente 18 oktober 2017

DATUM 18 oktober 2017 PLAATS Vergaderzaal 501, Twentehuis TIJDSTIP 15:00-17:30 uur VOORZITTER P. Welman SECRETARIS S. van der Steen PAGINA 1 M. van Abbema (Twenterand), B. Brand (Dinkelland), A. Hofland (Rijssen-Holten), A. van den Dolder (Hellendoorn), T. Vleerbos (Tubbergen), P. van Zwanenburg (Hof van Twente), P. Welman (Enschede), J. Cornelissen (Almelo), J. Bron (Hengelo) E. Prent (Haaksbergen), J.P. Gebben (Losser), R. Christenhusz (Oldenzaal), M. Kotteman (Borne), D. Span-Kiekebeld (Wierden), A. van Eck (Rijssen-Holten), W. Boomkamp (Saxion, Twenteboard), S. van der Steen en L. de Haan (Regio Twente), G. Tamminga (Regio Twente) AFWEZIG W. Boomkamp AANWEZIG Agenda Bestuurscommissie Agenda van Twente 18 oktober 2017 NR. ONDERWERP VOORSTEL/ADVIES BESLISSING BIJLAGE Opening en mededelingen A - Verslagen 1. Concept verslagen Bestuurscommissie Agenda van Twente 27 september 2017 Conform vaststellen A1 - Concept verslag A2 - Concept verslag niet openbaar gedeelte (volgt, zie speciale map op extranet) B - Ter besluitvorming 0. Planning en proces Ter informatie B0 planning en proces

PAGINA 2/2 NR. ONDERWERP VOORSTEL/ADVIES BESLISSING BIJLAGE 1. Randvoorwaarden uitvoeringsprogramma Agenda voor Twente 2018 2. Monitoring nieuwe Agenda voor Twente; Randvoorwaarden formuleren voor het proces en de inhoud van het uitvoeringsprogramma 2018. In te stemmen met het voorstel voor de monitoring van de uitvoering van de nieuwe Agenda voor Twente; B1 bestuursvoorstel nieuwe agenda voor Twente tbv agendapunten B1 t/m B4 B2- Concept Monitoring Agenda voor Twente 3. Systematiek financiering van de basisinfrastructuur in 2018; In te stemmen met de systematiek voor de financiering van de basisinfrastructuur in 2018; B3 - Systematiek basisinfrastructuur 4. Governance en de financiële strategie voor de uitvoering van de nieuwe Agenda voor Twente; In te stemmen met de governance en de financiële strategie inclusief bijbehorend instrumentarium voor de uitvoering van de nieuwe Agenda voor Twente; B4 - Governance en financiële strategie C - Ingekomen stukken D - Rondvraag

DATUM 27 september 2017 PLAATS Vergaderzaal 501, Twentehuis TIJDSTIP 9:30-10:30 uur VOORZITTER P. Welman SECRETARIS S. van der Steen PAGINA 1 M. van Abbema (Twenterand), A. Hofland (Rijssen-Holten), A. van den Dolder (Hellendoorn), T. Vleerbos (Tubbergen), E. Nauta (Hof van Twente), P. Welman (Enschede), J. Cornelissen (Almelo), J. Bron (Hengelo) E. Prent (Haaksbergen), J.P. Gebben (Losser), R. Christenhusz (Oldenzaal), M. Kotteman (Borne), D. Span- Kiekebeld (Wierden), A. van Eck (Rijssen-Holten), G Braaksma (voorzitter Twenteboard), O. van Veldhuizen (voorzitter Regio Twente), G. Tamminga, S. van der Steen en L. de Haan (Regio Twente) AFWEZIG W. Boomkamp (vervangen door G. Braaksma), P. van Zwanenbrug (vervangen door E. Nauta), B. Brand AANWEZIG Concept Verslag Bestuurscommissie Agenda van Twente 27 september 2017 NR. ONDERWERP VOORSTEL/ADVIES BESLISSING ACTIE Opening en mededelingen Brainstormsessie Stuurgroep HCAT over Techniekpact dd. 13 september 2017 Niet besproken A - Verslagen 1. Concept verslag BCAvT 12 juli 2017 Vaststellen Conform vastgesteld 2. Concept verslag AO AvT 7 september 2017 Ter kennisname Kennis van genomen 1. BERAP sociaal economisch sterk Twente 2017 1. De BERAP 2017 voor het programma sociaal economisch sterk Twente vast te stellen; Conform besloten

PAGINA 2/8 NR. ONDERWERP VOORSTEL/ADVIES BESLISSING ACTIE 2. Eventuele bevindingen en opmerkingen ten aanzien van de BERAP 2017 door te geleiden naar de vergadering van het algemeen bestuur van 27 september 2017. 2. Vaststellen subsidie voor het evenement: NK-Cross 2016 De subsidie vast te stellen op een bedrag van 2.040,- en een bedrag terug te vorderen van 360,-. Conform besloten. Naar aanleiding van dit besluit, pleit de heer Cornelissen voor het mandateren van besluiten over kleine subsidies in de nieuwe Agenda. 3. Nieuwe Agenda voor Twente Bespreken proces nieuwe Agenda voor Twente aan de hand van bijgevoegde stukken. - Basisinfrastructuur - Voorstel governance - Financiële strategie en bijbehorend instrumentarium - Monitoring - Criteria - Eerste aanzet uitvoeringsprogramma - Planning De voorzitter merkt dat er interpretatieverschillen leven over de tabellen met gemeentelijke bijdragen in het uitvoeringsprogramma. Het is niet bedoeld om aan te geven dat gemeenten niet mee kunnen doen. Het is een weergave van de huidige stand van zaken van de besluitvorming en niet bedoeld om sentimenten op te roepen. De heer Hofland zegt dat dit wel zo is overgekomen. Het is ook willekeurig, omdat meer gemeenten eerst de inhoud willen zien. Deze weergave levert geen draagvlak voor de agenda. De voorzitter zegt nog eens dat het niet de bedoeling was dat het zo zou worden geïnterpreteerd en dat het wellicht getuigt van te weinig empathisch vermogen. De heer Cornelissen is blij met deze uitleg, maar zegt dat er wel chagrijn is, ook omdat de stukken te laat waren. Er moet nu veel rechtgezet worden in college en in de raad. De heer Cornelissen vindt dat er slecht naar elkaar wordt geluisterd.

PAGINA 3/8 NR. ONDERWERP VOORSTEL/ADVIES BESLISSING ACTIE De heer Gebben vindt dat er juist heel erg naar elkaar geluisterd wordt en dat gaat soms ten koste van de voortgang. De mogelijkheden in Twente zijn groot en we hebben eenheid naar buiten toe. In Twente zelf is meer verdeeldheid. Mevrouw Van den Dolder voelt zich een aanhangsel in het proces. Het proces is verkeerd. Er zou een contourennota komen, maar nu lijkt het alsof alles al beklonken is. Dit is niet de afspraak. De voorzitter zegt dat het de intentie was om iets voor te leggen waarover gesproken kan worden. Er zijn immers gemeenten die wachten op het uitvoeringsprogramma. Deze bespreking is bedoeld om informatie op te halen en om het tempo erin te houden. Mevrouw Tamminga geeft, als ambtelijk trekker van de nieuwe Agenda voor Twente, een presentatie. De heer Bron zegt dat het ophalen van projecten niet goed is gegaan. Als mobiliteitswethouder ziet de heer Bron niets terug van wat hij heeft ingebracht. De heer Braaksma zegt dat iedereen wel in de gelegenheid moet zijn om ideeën te brengen. De heer Kotteman vraagt zich af of het alleen halen van ideeën is, of wordt nu ook gebracht? De heer Hofland vraagt naar aanleiding van de governance of de provincie wel enthousiast is. De heer Braaksma zegt dat een eerdere versie besproken was in de Twenteboard waarover de provincie niet enthousiast was. Over deze versie wel. De heer

PAGINA 4/8 NR. ONDERWERP VOORSTEL/ADVIES BESLISSING ACTIE Van veldhuizen beaamt dit en zegt dat deze governance het resultaat is van het gesprek in de Twenteboard. De heer Cornelissen vraagt welke instrumenten er zijn om te sturen. Mevrouw Tamminga zegt dat de tafels van de actielijnen transparant zijn. Eens per 3 maanden presenteren zij hoe het gaat en gegevens zijn online beschikbaar voor iedereen op elk moment. Op die manier kan men sturen. De heer Cornelissen zegt dat dit niet sturing is, maar controle. Wanneer kan de BC zeggen: dit gaat niet goed, we willen het anders. Mevrouw Tamminga zegt dat dit tot uitdrukking komt in dat 3 maandelijkse rapport en via de sturingscommissie. Het valt de heer Hofland op dat de sturingscommissie nu in de lead is. Het is publiek geld en de raden en colleges moeten ook hun rol kunnen pakken. Waar haalt de sturingscommissie zijn legitimiteit vandaan en wat is de koppeling met de BC? De heer Braaksma zegt dat de BC in de Twenteboard (als sturingscommissie). Maar de BC moet nu eerst ja zeggen tegen de governance. De voorzitter zegt nu geen besluit te verwachten over de governance, maar op 18 oktober. We hebben dan wel meer tijd nodig.

PAGINA 5/8 NR. ONDERWERP VOORSTEL/ADVIES BESLISSING ACTIE De heer Bron zegt de stukken dan wel 2 weken van tevoren nodig te hebben. De heer Bron heeft een goed gevoel bij de tafels met actielijnen. Hij pleit ervoor om de uitvoering over te laten aan anderen. De heer Van Veldhuizen zegt dat we geen regelgeving kathedraal moeten oprichten en dat we deskundigen moeten laten beslissen waar dat publieke geld goed terecht komt. Het gaat om vertrouwen en blijven verantwoordelijk. We sturen op resultaat in het vertrouwen dat andere mensen het goed doen en dat is best een opgave. Sommige raden en BC-leden willen meer aan de voorkant zitten. Durf te vertrouwen en durf los te laten. Mevrouw Nauta ondersteunt het pleidooi voor meer vertrouwen, maar heeft wel zorg bij de rol van de raden. Ze moeten meer aan de hand worden genomen en lijn uit waar ze in beeld komen. De heer Christenhusz is het eens met mevrouw Nauta. Dit is voor de raad niet dat heldere plaatje waar men naar op zoek is. De heer Gebben en mevrouw Van Abbema zijn het hier mee eens. Mevrouw Tamminga meldt dat in november een radenbijeenkomst is waarin dit wordt besproken. De heer Cornelissen vraagt zich wat betreft de sturingscommissie af waar de mandaten vandaan komen en welke instrumenten er zijn voor de budgetten. Het gaat om vertrouwen, maar ook om helderheid. Ik kan het nu niet goed uitleggen. Tenslotte zegt de heer Cornelissen dat meerdere gemeenten hun besluit om in te

PAGINA 6/8 NR. ONDERWERP VOORSTEL/ADVIES BESLISSING ACTIE stemmen met de Agenda voor Twente afhankelijk gesteld van een goed uitvoeringsprogramma. De heer Van Veldhuizen zegt dat de raden via de gemeenschappelijke regeling ook betrokken. Het gaat om het creëren van begrip dat we los moeten laten. Mevrouw Prent zegt voorstander te zijn van het model. Het toont lef om het los te laten. Dan zijn goede criteria en openheid van de tafels wel essentieel. Mevrouw Van den Dolder sluit aan bij Almelo. Het gaat naast vertrouwen om goed communiceren en elkaar iets gunnen. De heer Hofland zegt dat de discussie voor hem gaat over de positionering van de Twenteboard. We werken samen in een gemeenschappelijke regeling en leggen verantwoording af aan de raden. We moeten de Twenteboard kaders meegeven. De heer Hofland vertelt dat men in Rijssen-Holten een aantal technische vragen heeft geformuleerd voor de raadsbehandeling. Hij zal deze delen met de BC. De heer Hofland pleit daarnaast voor zorgvuldigheid boven snelheid. De heer Welman vraagt om de bedoelde governance beter op te schrijven. Mevrouw Span vindt het plaatje ook niet verhelderend en vraag om meer focus op de bovenkant, de relatie naar de raden, de positie van de BC en de Twenteboard. Hoe is het sturingsmechanisme?

PAGINA 7/8 NR. ONDERWERP VOORSTEL/ADVIES BESLISSING ACTIE De heer Kotteman geeft complimenten voor de hoeveelheid werk dat is verzet en is enthousiast over wat op papier is gezet. Het hoeft niet compleet te zijn. De heer Kotteman pleit voor meer aansluiting bij het effect op de samenleving. Hij heeft ook behoefte aan monitoring! De voorzitter zegt dat wat hier gezegd is, wordt verwerkt in een aangepaste versie. De bijeenkomst van 18 oktober wordt verlengd zodat meer tijd is om dit te bespreken. Daarnaast worden de stukken 2 weken van tevoren toegestuurd. De heer Van Veldhuizen vraagt om het tempo erin te houden. Er zijn partijen die aan de slag willen! De heer Cornelissen pleit voor co-creatie. Probeer de gemeenten erbij te betrekken om samen een mooi product te maken. Hij vraag ook om bedrijven die niet kunnen wachten zich bij hem te melden! Dat moeten we nu doen: d ran! De heer Hofland zegt dat de contourennota die er nu ligt onvoldoende is om geld voor beschikbaar te stellen. De voorzitter concludeert over de criteria dat daar wel verder mee gewerkt gaat worden, als vingeroefening om projecten te toetsen. Formele besluitvoering hierover volgt later. C - Ingekomen stukken 1. Brief Hellendoorn besluitvorming Agenda Ter Kennisname Kennis van genomen

PAGINA 8/8 NR. ONDERWERP VOORSTEL/ADVIES BESLISSING ACTIE 2. 3. voor Twente en beantwoording Brief Regiometropool Twente en beantwoording Planning Bestuurscommissie 2018 Ter kennisname Ter kennisname D - Rondvraag geen

Planning en proces Agenda voor Twente Oktober t/m december 2017 3 oktober Werksessie AO AVT Actief meenemen in proces Co-creatie 12 oktober AO AVT 18 oktober BC AVT Vaststellen: -governance incl financieel instrumentarium, -monitoring, -systematiek basisinfrastructuur. Verwachtingen bespreken uitvoeringsprogramma 19 oktober Projectgroep AvT beoordeelt aanbod basisinfrastructuur 19 oktober EZ dag : themasessie AVT (brede bijeenkomst met o.a. alle AO s over uitvoeringsprogramma 2018: planning, uitvraag, input) 1 november BC AVT Bespreken tussen product uitvoeringsprogramma Besluiten welk lid van de BC plaats gaat nemen in de sturingscommissie / Twente Board Bespreken: inzet beoordelingscommissie / programmaleider Vaststellen beschikkingen voor de basisinfrastructuur. 2 november Twente Board Bespreken financiële strategie, Bespreken tussen product uitvoeringsprogramma 16 november AO AvT 23 november Twenteraad AvT 6 december Eenmalig samenvoegen Twente Board en BC AVT als start Sturingscommissie AvT Vaststellen Uitvoeringsprogramma 2018 1 januari 2018 Start uitvoeringsprogramma 2018 Agenda voor Twente

Openbaar ja Registratienummer volgt Voorstel voor Bestuurscommissie Agenda van Twente Datum vergadering 18 oktober 2017 Agendapunt B-1 Domein, behandelend ambtenaar, tel. G. Tamminga Onderwerp Uitwerking Agenda voor Twente Voorstel 0. Kennis te nemen van de planning en proces oktober t/m november 2017 van de nieuwe Agenda voor Twente. 1. Randvoorwaarden formuleren voor het proces en de inhoud van het uitvoeringsprogramma 2018; 2. In te stemmen met het voorstel voor de monitoring van de uitvoering van de nieuwe Agenda voor Twente; 3. In te stemmen met de systematiek voor de financiering van de basisinfrastructuur in 2018; 4. In te stemmen met het voorstel voor de governance en de financiële strategie inclusief bijbehorend instrumentarium voor de uitvoering van de nieuwe Agenda voor Twente. Toelichting op het voorstel Inleiding Eind 2016 hebben de 14 Twentse gemeenten de bestuurscommissie Agenda van Twente opdracht gegeven een verkenning uit te voeren naar een nieuwe regionale economische investeringsagenda voor Twente. Met inbreng uit diverse radenbijeenkomsten, bijeenkomsten van de bestuurscommissie en bijeenkomsten met de 4 O s, werd de nieuwe Agenda voor Twente geschreven. Op 10 mei 2017 heeft uw commissie met meerderheid van stemmen ingestemd met deze nieuwe Agenda voor Twente. Daarnaast heeft u besloten de voorzitter van Regio Twente te verzoeken deze Agenda via de colleges door te geleiden naar de gemeenteraden ter vaststelling. Naast de Bestuurscommissie, heeft de Twente Board en de provincie Overijssel uitgesproken de nieuwe Agenda actief te ondersteunen. De 14 Twentse gemeenteraden hebben voor de zomer de Agenda voor Twente behandeld en 13 raden hebben de ambitie en de verantwoording daarover in de Agenda voor Twente onderschreven. Daarnaast hebben zij ingestemd met de financiering van de Agenda met 7,50 per jaar (per inwoner). Enkele raden hebben hogere bedragen bepaald en er zijn raden die voorwaarden hebben gesteld aan hun instemming, wat betreft helderheid van governance, concreetheid van de inhoud en/of financiële dekking. Tot slot hebben de meeste gemeenteraden het derde beslispunt over een onderzoek naar de mogelijkheden van een aanvullend bedrag van 5,- per inwoner onderschreven. De bestuurscommissie Agenda van Twente heeft opdracht gegeven om de Agenda voor Twente handen en voeten te geven, door het vorm geven van governance, monitoring, financiële strategie en instrumenten, basisinfrastructuur en uitvoeringsprogramma. Met dit voorstel worden de eerste stappen gezet om per 1 januari 2018 met de uitvoering van deze investeringsagenda te starten, met de Pagina 1 van 4

gemeenten die ingestemd hebben met de Agenda en daarvoor de benodigde financiering beschhikbaar hebben gesteld. Beoogd resultaat Vaststellen van kaders voor de uitvoering van de Agenda voor Twente en in beeld brengen van de randvoorwaarden rondom het uitvoeringsprogramma Overwegingen Ad 0: Planning en proces Om goede besluiten te kunnen nemen is het essentieel om het proces en de planning in beeld te hebben. In bijgevoegd schema wordt de BC AvT geïnformeerd over de planning met een daarbij behorend tijdspad, ook wordt benoemd waar wat en hoe geagendeerd staat. Gevraagd wordt aan de BC AvT om hier kennis van te nemen. Ad 1: Uitvoeringsprogramma In de bestuurscommissie van 27 september hebt u kennis kunnen nemen van een eerste schets van het uitvoeringsprogramma. Daaruit bleek dat de wederzijdse verwachtingen soms uiteen liepen. We adviseren u om in gesprek te gaan over de verwachtingen rondom het uitvoeringsprogramma Agenda voor Twente 2018. Hoe wilt u dat het uitvoeringsprogramma er uit komt te zien? Ad 2: Monitoring Om de inzet, de output en het maatschappelijke effect voor iedereen in kaart te brengen is monitoring onmisbaar. Het vraagt om een hoge mate van transparantie. Alleen dan is het mogelijk om de bijdrage van projecten te monitoren en te verantwoorden. De monitoring wordt uitgevoerd door Kennispunt Twente. Monitoring dient niet alleen voor de verantwoording van de inzet van middelen en de resultaten. Ze is primair bedoeld om (tussentijds) te signaleren waar de resultaten of maatschappelijke effecten tegenvallen en waar dus extra inzet nodig is. Dit maakt de monitoring en verslaglegging toekomstgericht. Het voorstel is gemaakt in coproductie met Twentse raadsleden. De raden kunnen adhv de monitoring voldoen aan hun taak in de aansturing van de Agenda voor Twente, namelijk het waar nodig bijsturen op het behalen van de beoogde maatschappelijke effecten en resultaten Gevraagd besluit van de bestuurscommissie: in te stemmen met dit voorstel voor monitoring, mede opgesteld in samenwerking met een aantal raadsleden. Ad 3: Systematiek basisinfrastructuur Belangrijk onderdeel van de Agenda voor Twente is de basisinfrastructuur. In de nieuwe Agenda is er voor gekozen om de bestaande organisaties in het eerste jaar, 2018, in stand te houden. Dit om de continuïteit te kunnen waarborgen, inclusief de kennis en ervaring. We stellen voor om de financiën voor het overgangsjaar 2018 op te knippen in twee delen. Vanaf 1 januari 2018 moeten de organisaties in de basisinfrastructuur, het ecosysteem, zich verder ontwikkelen binnen de Agenda voor Twente. Vooralsnog gaan we uit van een continuering waarbij alle bestaande organisaties, over 50% van het budget, voor 1 januari 2018 duidelijkheid krijgen. De overige 50% wordt afhankelijk gemaakt van de nog nader vast te stellen doelstellingen, samenhang, criteria en verbetering effectiviteit/efficiëntie. Natuurlijk wordt er ook gekeken naar de bijdragen vanuit de andere O s. Dit is in het verleden ook een belangrijke factor geweest. In totaliteit gaat het om een bedrag van 2,2 miljoen ( 3,50 per inwoner). We vragen de Bestuurscommissie Agenda van Twente om in te stemmen met voorgestelde systematiek van financiering van de basisinfrastructuur. Voor de duidelijkheid: het daadwerkelijk beschikbaar stellen van financiële middelen aan de diverse organisaties volgt in een later overleg. Pagina 2 van 4

Ad 4a: Financiële strategie en Ad 4b: Governance Op basis van de BC van 27 september 2017 is de governance (aansturing) aangepast. Zie de wijzigingen in geel. Omdat de aansturing zonder de financiële strategie niet compleet is, is er voor gekozen om deze twee samen te voegen. De van 27 september jl heeft met name gevraagd om in te zoomen op de rolverdeling tussen de BC AvT en de sturingscommissie. Wie heeft welke rol binnen welke kaders? Centraal in deze structuur is de sturingscommissie. Deze bewaakt de voortgang en het behalen van resultaten en staat daarmee boven de uitvoeringsorganisatie. Daarnaast zijn de taken van de sturingscommissie: -Uitvoeren mandaat om adviezen van de beoordelingscommissie te accorderen, -invullen stevige ambassadeursrol, -zorgen dat de partners van de betrokken O s meegenomen worden en periodiek goed geïnformeerd zijn De Twentse raden hebben als doel het bewaken van de beoogde maatschappelijke effecten en resultaten middels de monitoring. De rol van de BC AvT is om te bewaken dat de publieke middelen zo ingezet worden als beoogd en zo nodig elk kwartaal bijsturen op het behalen van de resultaten en de besteding van de publieke middelen. De leden van de BC AvT hebben als taak het meenemen eigen college. De colleges hebben een afgevaardigde in de BC AvT. Wij vragen aan de de bestuurscommissie Agenda van Twente om in te stemmen met de governance inclusief de financiële strategie. Kosten, baten, dekking Communicatie Er wordt momenteel een communicatie strategie uitgewerkt. Vervolg Bijlagen Ad 0: Planning en proces Ad 1: - Ad 2: Monitoring Ad 3: Basisinfrastructuur Ad 4: Financiële strategie en governance Publieksversie besluitenlijst De bestuurscommissie Agenda van Twente heeft ingestemd met de governance, monitoring en financiële strategie inclusief bijbehorend instrumentarium voor de uitvoering van de nieuwe Agenda voor Twente. Daarnaast heeft zij de systematiek voor de financiering van de basisinfrastructuur in 2018 bekrachtigd. Daarmee kunnen de voorstellen voorbereid om 50% van de financiering beschikbaar te stellen aan de instanties die voldoen aan de basisinfrastructuur. Tenslotte zijn verwachtingen meegegeven ten aanzien van het uitvoeringsprogramma. Besluit Pagina 3 van 4

Pagina 4 van 4

Concept Monitoring Agenda voor Twente Besproken en positief beoordeeld in de bijeenkomst van raadsleden, 29 juni 2017 Inleiding Het volgen van de ontwikkeling van Twente vormt een wezenlijk onderdeel van de Agenda voor Twente. In AGENDA VOOR TWENTE: Investeren in de toekomst. Regionaal investeringsprogramma 2018-2022, definitief concept 17 mei 2017 is dit als volgt verwoord: Monitoring en verantwoording Om de inzet, de output en het maatschappelijke effect voor iedereen in kaart te brengen is monitoring onmisbaar. Ondersteuning vanuit de Agenda stelt eisen aan de uitvoering. Het vraagt om een hoge mate van transparantie. Alleen dan is het mogelijk om de bijdrage van projecten te monitoren en te verantwoorden. De monitoring wordt uitgevoerd door Kennispunt Twente. Monitoring dient niet alleen voor de verantwoording van de inzet van middelen en de resultaten. Ze is primair bedoeld om (tussentijds) te signaleren waar de resultaten of maatschappelijke effecten tegenvallen en waar dus extra inzet nodig is. Dit maakt de monitoring en verslaglegging toekomstgericht. Het is goed om op te merken dat het monitoren van de regionale ontwikkeling en het evalueren van regionaal beleid twee verschillende zaken zijn. De regionale ontwikkeling wordt gestimuleerd en/of geremd door tal van invloeden. Beleid is er daarvan slechts één (voor een toelichting zie bijlage 1). Beleid heeft daarentegen een beperkte reikwijdte. Hoe algemeen geformuleerd ook, beleid zal worden geoperationaliseerd in concrete projecten of specifiek maatregelen. In de Agenda voor Twente worden actielijnen ingekleurd door projecten. Agenda voor Twente 1. Doelstellingen - Actielijnen - Projecten Doel - Bewaken voortgang - Toetsing actualiteit KRACHT-criteria 2. Monitoring regionale ontwikkeling - Actuele stand van Twente in relatie tot andere gebieden - Signalerend - Referentie ambities en doelstellingen Om zowel de ontwikkeling van de regionale economie alsmede de resultaten van de concrete projecten uit de Agenda voor Twente te kunnen monitoren wordt een tweedeling in de verantwoording aangehouden. 1. Evaluatie voortgang projecten Agenda voor Twente De resultaatmeting van de afzonderlijke actielijnen en projecten vindt door middel van een projectverantwoording plaats. Deze verantwoording is vergelijkbaar met de reguliere verantwoording in een PC cyclus. En ook vergelijkbaar met de projectverantwoording zoals deze is 1

gehanteerd in de huidige Agenda van Twente. In de nieuwe Agenda voor Twente zullen de resultaten van de doelstellingen en projecten actief worden gecommuniceerd en een plaats op de website van de Agenda voor Twente krijgen. Vorm van verslaglegging De verslaglegging van de afzonderlijke projecten bestaat enerzijds uit een overzicht van de gestelde doelen, de publieke en private investering en de behaalde resultaten tot dan toe. En anderzijds uit een toetsing van de actualiteit van de KRACHT-criteria zoals deze bij de projectaanvraag zijn geformuleerd. Op deze wijze ontstaat niet alleen zicht op de directe effecten van het project maar ook of de geleverde inspanningen nog steeds even relevant zijn voor de ontwikkeling van de Twentse samenleving. Onderstaand voorbeeld geeft een indruk van een mogelijke beknopte grafische presentatie van de projectresultaten. Net zoals in de huidige Agenda van Twente vindt ook een reguliere projectverantwoording plaats. Deze uitgebreide verantwoording wordt ook ontsloten via de website van de Agenda voor Twente. Project xyz Investering Startkwalificatie Plaatsing 345k Publiek: 100K Privaat: 245K Realisatie 250 operators per jaar 250 operators per jaar Looptijd: 2015-2016 2015 253 2015 199 2016 221 2016 272 KRACHT: De arbeidsmarkt vertoont een toenemende krapte voor. LINK: Naar de uitgebreide projectverantwoording 2. Monitoring van de Twentse economie Voor de verdere regionaal sociaal economische ontwikkeling is het versterken van de regionale structuur noodzakelijk. De Agenda voor Twente geeft hier door het selecteren van vier actielijnen concreet invulling aan. De monitoring vindt plaats op basis van indicatoren. De functie van de indicatoren is drieledig: - Ze geven inzicht in de actuele stand van Twente in relatie tot Nederland en eventueel andere referentiegebieden 2

- Ze hebben een signalerende functie. Welke kant gaat het op? Is er aanleiding voor tussentijdse bijsturing? - Ze kunnen gebruikt worden als referentie voor het realiteitsgehalte van ambities zoals deze verwoord zijn in de actielijnen, programma s en projecten in de Agenda voor Twente. Uitgangspunten selectie indicatoren Er is een groot aantal indicatoren beschikbaar. Op basis van de genoemde uitgangspunten is in eerste aanleg en in samenspraak met raadsleden van de veertien gemeenten een aantal indicatoren geselecteerd voor het meten van de regionaal economische ontwikkeling. De eerste selectie bestaat uit een aantal hoofdindicatoren, welke kunnen worden aangevuld met subindicatoren. - Actielijn 1: Techniek werkgelegenheid in de techniek door alle sectoren heen - Actielijn 2: Arbeid en talent Werkgelegenheid en werkloosheid naar doelgroepen o Jongeren/50+ Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt o Aansluiting opleiding MBO, HBO, universiteit aan vraag regio Talent: vasthouden aan aantrekken - Actielijn 3: Bereikbaarheid en vestigingsklimaat Motieven van vestigers en vertrekkers (bedrijven en personen) Reisduur naar stedelijke concentraties in Nederland en Duitsland - Actielijn 4. Circulaire economie en duurzaamheid Energieverbruik Huishoudens en bedrijven/instellingen Hernieuwbare energie o Naar soort: zon, wind, warmte, biogas etc. Hergebruik en scheiding van afval/grondstoffen Naast deze periodiek te actualiseren indicatoren kunnen voor specifieke behoeften aanvullende gegevens worden verzameld. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de confrontatie tussen maatschappelijke opgaven van gemeenten en oplossingen hiervoor voortvloeiend uit kennis van de UT, Saxion en ROC. De indicatoren voor het volgen van de regionaal economische ontwikkeling zijn voor deel reeds opgenomen in de Twente index. Deze monitor van de Twentse economie wordt samengesteld in opdracht van de Twenteboard. Voor elke indicator worden de meest recente cijfers gepresenteerd. Door de bewerkingstijd van deze cijfers of het niet jaarlijks beschikbaar komen kunnen de meest recente cijfers een jaar of meer achterlopen. Publicatie van de indicatoren De indicatoren worden op de website van de Agenda voor Twente gepubliceerd in de vorm van een dashboard. Dit dashboard laat in één oogopslag zien hoe Twente zich ontwikkeld. Per indicator laat een icoon de actuele stand zien en de ontwikkeling ten opzichte van het vorige meetmoment. In het 3

onderstaande voorbeeld wordt zowel de stand van - in dit geval de HTSM werkgelegenheid - alsmede de ontwikkeling van de indicator getoond. De vormgeving vindt in de stijl van de Agenda van Twente plaats. Het streven is de indicatoren te actualiseren zodra nieuwe cijfers beschikbaar zijn. Twee maal per jaar zal een samenvattende beschouwing op de ontwikkeling van alle indicatoren worden gemaakt. Opbouw van de pagina s Door te klikken op de verschillende 3.050 28.390 iconen wordt de pagina van de betreffende indicator geopend. Deze pagina bevat de +2% -0,5% volgende elementen: Bedrijven Werkgelegenheid - Naam van de indicator - Samenvattende kop - Opsomming van de belangrijkste ontwikkelingen - Figuur en tabel met de cijfers Sector abc - Beschouwing of cijfers aanleiding geven tot bijstelling Agenda van Twente Zowel kengetallen voor Twente als de afzonderlijke gemeenten Het streven is de gekozen indicatoren zowel voor Twente geheel als voor de afzonderlijke gemeenten beschikbaar te hebben. Hierbij wordt voor een soortgelijke presentatiewijze gekozen als in de Twente Index. Standaard wordt de ontwikkeling van de indicatoren voor Twente en Nederland in zowel een figuur als tabel getoond. Door middel van een drop down menu kunnen aanvullende één of meerdere gemeenten worden gekozen. Daarnaast is het mogelijk om met een schuif het begin- en eindjaar van de vergelijkingsperiode te kiezen. Bijlage 1 Op de website van de Agenda voor Twente is een beschouwing van de regionaal economische ontwikkeling opgenomen. Hierin wordt de regionale economie voorgesteld als een complex raderwerk waarin (overheids)beleid kan werken als smeermiddel. Door de complexiteit is het niet eenvoudig vast te stellen welke bijdrage beleid precies levert aan de ontwikkeling van de regionale economie. 4

Kader voor regionaal economische ontwikkeling Meten van effecten van regionaal beleid Overal in de samenleving neemt de roep om beleidsevaluaties toe. Wat levert overheidsbeleid op? Een terechte vraag, maar zelfs in een tijd van SMART geformuleerde doelstellingen en Big Data is het evalueren van beleid gemakkelijker gezegd dan gedaan. Dat geldt zeker voor beleid gericht op het stimuleren van de regionale economie. Het is lastig, ja haast onmogelijk, om het effect van beleidsinterventies op het economisch reilen en zeilen nauwkeurig te meten. Om te beginnen speelt er het what if? -probleem: hoe zou de regionale economie zich hebben ontwikkeld als er geen beleid gevoerd zou zijn? Een gebied is nu eenmaal geen laboratorium. Verder moeten beleidsonderzoekers roeien met de statistische riemen die ze hebben. Zo bestaat het leeuwendeel van de beschikbare data uit saldogegevens : totaalcijfers die het resultaat zijn van individuele en lokale ontwikkelingen. Neem de industriële werkgelegenheid. De groei daarvan is een saldo van allerlei bedrijfsoprichtingen, opheffingen, inkrimpingen, uitbreidingen en in- en uitmigratie, terwijl die gebeurtenissen zich ook nog eens verspreid in de ruimte en tijd voordoen. Dat brengt ons bij een ander probleem: hoe kunnen we het effect van het gevoerde beleid scheiden van andere invloeden die het resultaat kunnen verklaren? Denk aan de impact van de economische crisis, maar ook de invloeden van andere vormen van overheidsbeleid, op lokaal, regionaal, nationaal of zelfs Europees niveau. Er is dus sprake van ruis, waardoor de causaliteit tussen een bepaalde maatregel en de regionaal-economische ontwikkeling eigenlijk niet goed is vast te stellen. Staan we dan met lege handen? Nee, want beleidsonderzoekers kunnen wel in kaart brengen wat aan welk project is uitgegeven en wat dit concreet heeft opgeleverd. Ook is vooral in kwalitatieve zin te beredeneren welk effect een project op het totaalresultaat kan hebben. Maar let op: alle pogingen om toch een causale relatie tussen beleid en regionaal effect te bepalen zullen nooit meer zijn dan een educated guess. Meer informatie: ww.agendavantwente.nl, tabblad kader. 5

Bijlage 4 oktober 2017 Systematiek Basisinfrastructuur Belangrijk onderdeel van de Agenda voor Twente is de basisinfrastructuur. In de nieuwe Agenda is er voor gekozen om de bestaande organisaties in het eerste jaar, 2018, in stand te houden. Dit om de continuïteit te kunnen waarborgen, inclusief de kennis en ervaring. Daarnaast kunnen zo ongewenste situaties worden voorkomen zoals het abrupt niet meer uitvoeren van één van de taken of het ontstaan van ongewenste faillissementen. Er zijn door de overheid en andere partners namelijk investeringen gedaan in genoemde organisaties en projecten die bij het afbreken eind dit jaar onvoldoende benut worden als basis om verder te bouwen vanuit de nieuwe Agenda. Alles is er op gericht is om in november duidelijkheid te geven aan de organisaties/projecten. Zodat uiterlijk in januari de bijbehorende bedragen daadwerkelijk over kunnen worden gemaakt. Gevraagd is aan de instanties van de basisinfrastructuur: Stap 1. Om de eerste 50% te kunnen ontvangen wordt verzocht om een aanvraag in te dienen door bestaande documenten te sturen waaruit blijkt dat de werkzaamheden die in 2017 verricht ook in 2018 uitvoert. Bijvoorbeeld een concept begroting voor 2018 van de organisatie, of een beleidsplan voor de komende jaren. De toetsing van dit onderdeel zal beperkt zijn. Ook zijn er geen specifieke voorwaarden. Deze basis-aanvraag dient op 17 oktober te worden ingediend. Stap 2. Om een beroep te doen op de andere 50% (het kan meer of minder worden dan 50% afhankelijk van het aanbod) dient er een aanbod ingediend te worden waaruit blijkt dat de organisatie gericht is op de doelstellingen van de Agenda voor Twente. Aanbod indienen waaruit blijkt dat de organisatie gericht is op de doelstellingen van de Agenda voor Twente Om het aanbod van de organisaties te kunnen afwegen is een uitwerking gemaakt van de doelstellingen van de Agenda voor Twente. In het aanbod wordt gevraagd om zo concreet mogelijk aan te geven hoe deze invulling geeft aan de volgende taken en functies in 2018: Het gestructureerd aanpakken van het opleiden, werven en vasthouden van hoger opgeleide technici (vanaf MBO 3/4 tot WO-opgeleid) -> Techniekpact Het aantrekken van nieuwe bedrijven -> Acquisitie Het in de praktijk verbeteren van de ontsluiting tussen MBO onderwijs en het bedrijfsleven.-> Centra voor Innovatief Vakmanschap Het creëren van een klimaat dat ondernemers actief ondersteunt en helpt te groeien door innovatie. Ze verbindt hightech innovatie en ondernemerschap met alle benodigde kennis, talent, kapitaal, infrastructuur en netwerken (ook wel ecosysteem genoemd).zowel voor starters als groeiers. > Novel-T en Pioneering Het versterken van de samenwerking van de O s gericht op de regionale arbeidsmarkt. -> Human Capital Agenda Het stimuleren van een internationaal vestigingsklimaat voor mensen en bedrijven. ->WTC, Internationale school, Expatcenter Inzet op branding en marketing van Twente, aan de hand van een krachtige positionering en profilering. Bekendheid en imago vergroten binnen en buiten Twente. -> Twente Branding Inzet op monitoring en communicatie gedurende de looptijd van de Agenda. Er is gevraagd om hierbij in elk geval aan te geven hoe de organisatie bijdraagt aan een innovatief en technologisch Twente. En aan de doelstellingen van een of meerdere actielijnen bijdraagt en ondersteunt in het bereiken van deze doelstellingen. Ook wordt gevraagd om de mogelijke samenhang en wisselwerking tussen de verschillende van toepassing zijnde actielijnen hierbij in beeld te brengen.

Aansturing en financiële strategie van de Agenda voor Twente Wij schetsen een aansturing en een financiële strategie die kunnen helpen om binnen de Agenda voor Twente tot resultaten te komen. We beschrijven daarvoor drie onderling verbonden elementen: 1. De governance 2. De financiële strategie 3. De financiële instrumenten Deze elementen zijn zo ontwikkeld dat ze voldoen aan een breed scala van randvoorwaarden. Onderstaande randvoorwaarden staan centraal bij de opbouw van de drie elementen. a. Bereiken van het beoogde doel van de Agenda voor Twente (AvT), namelijk duurzame economische structuurversterking mede door het (inter)nationaal op de kaart zetten van Twente als technologische topsector; b. Zorgen voor versnelling met een scherp oog voor de maatschappelijke en bestuurlijke verantwoordelijkheden bij de besteding van publieke middelen; c. Een relatief eenvoudig model dat zo veel als mogelijk uitnodigt en stimuleert tot een stimulerende samenwerking tussen nieuwe en bestaande initiatieven, waaronder de basisinfrastructuur; d. Ondernemerschap heeft een centrale rol in het bereiken van resultaten.

1 Governance De governance splitst zich op in twee hoofdonderdelen. 1. Sturen, beslissen en betrekken 2. Behalen van resultaten In onderstaande figuur komen beide samen. 1.1. Sturen beslissen en betrekken Centraal in deze structuur is de sturingscommissie. Deze bewaakt de voortgang en het behalen van resultaten en staat daarmee boven de uitvoeringsorganisatie. In deze rol wordt de sturingscommissie bijgestaan door een programmaleider die als het ware als scharnier functioneert tussen (be)sturen en realiseren. Deze scharnierrol helpt de sturingscommissie in de waarborging van de gewenste versnelling. De sturingscommissie heeft daarnaast een belangrijke taak om (minimaal) eens per kwartaal de Twenteraad en de colleges bij te praten over en betrokken te houden bij de voortgang, de besteding van de middelen en de behaalde resultaten. 1.2. Behalen van resultaten De beoogde doelen worden behaald door succesvolle projecten te realiseren. Dat vraagt om een ondernemende omgeving waarbinnen resultaat centraal staat. Die ondernemende omgeving bestaat uit activerende innovatietafels en een daaraan dienstbare ondersteuning. Open innovatietafels Centraal staan dan de open innovatietafels die onder leiding van een ondernemende voorzitter een stimulerende, innovatieve en ondernemende omgeving creëert. Aan een tafel kunnen die partijen aanschuiven die met projecten bijdragen aan de actielijn. Dit is nadrukkelijk niet beperkt tot de projecten die 2

gebruik maken van de financieringsinstrumenten van de Agenda. Zo komen zoveel mogelijk projecten in beeld die kunnen aanhaken op de positionering van de regio, profiteren van samenwerkingen en crossovers aan de tafels Ondersteuning Zowel de sturingscommissie als de tafels krijgen ondersteuning in hun werkzaamheden. Deze ondersteuning krijgt op verschillende terreinen vorm: Basisinfrastructuur met de focus op het ondersteunen van de (projecten aan) tafels. Supportteam dat ideeën, mensen en organisaties verder helpt. Faciliterende ondersteuning, dat zorgt voor inhoudelijke deskundigheid (juridische en fiscale vraagstukken, samenwerking in veranderende rollen, begeleiden van de financieringsinstrumenten), voor de organisatie van bijeenkomsten voor de tafels, voor budgetbewaking en communicatie. Een beoordelingscommissie die de sturingscommissie voorziet van een onafhankelijk advies over financieringsaanvragen. Monitoring die, afgestemd op de verschillende behoeftes, informatie verzamelt en vertaalt in rapportages. In onderstaande figuur is aangegeven hoe dit in de praktijk werkt voor een project. In bijlage 1 een toelichting op de diverse governance onderdelen. 3

2 Financiële strategie Om deze tafel en de ondersteuning effectief te maken en van energie te voorzien is onder andere een gerichte financiële ondersteuning nodig. Onderstaand is een eerste deel van die financiële strategie uitgewerkt, die structuur geeft aan de besteding van de publieke gelden die de deelnemende gemeenten beschikbaar stellen per inwoner. Een volgende stap is om te zien hoe andere financiële bijdragen een plaats krijgen in deze structuur. Allereerst zijn daar de middelen die de andere O s inbrengen. Daarnaast kan per project worden onderzocht of andere (Europese) fondsen en private partijen financiële stimulansen bieden. De financiële strategie is bedoeld om succesvolle projecten te realiseren. Die zijn immers de dragers van de duurzame economische structuurversterking en de krachtige positionering van de regio Twente. Om de financiële middelen effectief in te zetten is het nodig om onderscheid te maken in de mate waarin projecten hieraan bijdragen. Daartoe is een indeling gemaakt in sporen waarin de projecten een plaats krijgen op basis van de grootte en het soort bijdrage die ze leveren aan de doelen. Spoor 1 bevat prille innovatieve ideeën, concepten, producten en experimenten. Van deze initiatieven is niet bekend of ze succesvol kunnen worden, maar waarvan het belangrijk is om ze in beeld te hebben. Het is essentieel om deze te stimuleren en aan te jagen. In dit spoor bevindt zich het stuwmeer aan projecten voor het volgende spoor. Spoor 2 bevat concrete plannen en projecten. Dit spoor is opgedeeld in drie categorieën, analoog aan de criteria: Projecten met een potentie om bij te dragen, met een aantoonbare bijdrage en met een substantiële bijdrage. In de figuur is hier de toevoeging laag, middel en hoog aan toegevoegd. Spoor 3 is een resultante van een consistente en krachtige doorontwikkeling van projecten in spoor 2. Uiteindelijk kan ieder project doorgroeien om op dit internationale podium een plek te verwerven. 4

3 Financiële instrumenten De opbouw in de sporen geeft richting aan het inzetten van de financiële instrumenten. Hoe hoger de bijdrage van een project aan de doelen hoe meer middelen beschikbaar komen. Zodra de projecten zicht geven op direct rendement is ook te verwachten dat er naast publieke middelen private middelen beschikbaar komen om projecten tot een succes te brengen. Naast deze inzet, die gebaseerd is op hoe kansrijk een project is, biedt de eerder afgesproken besteding van de bijdrage van 7,50 per inwoner richting: 1,50 Voor versnelling (projecten in spoor 1 en 2) Hier is gekozen voor het instrument van de voucher, als smeermiddel om plannen snel te verrijken en zo de kwaliteit te verbeteren. Met deze voucher kan kennis en kunde uit de basisinfrastructuur ingeschakeld worden of, als deze daar niet beschikbaar is, elders. 2,50 Voor positionering (projecten in spoor 2 middel en hoog) Hier ligt de nadruk op revolverende leningen aangevuld met co-financiering. De inzet van middelen in spoor 2 middel en spoor 2 hoog verschillen daarbij van elkaar. Naarmate een project substantiëler bijdraagt aan de doelen wordt de eis voor co-financiering hoger. Optioneel wordt aangeboden dat de maximale bijdrage kan worden verhoogd indien een project mensen activeert met een afstand tot de arbeidsmarkt. 3,50 Voor de basisinfrastructuur Bij de keuze voor financiering van de basisinfrastructuur is afgesproken dat 50% sowieso beschikbaar is en het percentage van het andere deel (gemiddeld 50%) is afhankelijk van het aanbod hoe de basisinfrastructuur de AvT zal versterken. In de bijlage 2 zijn de beschikbare of te ontwikkelen instrumenten schematisch uitgewerkt en verbonden met de financiële strategie. 5

Bijlage 1 6

Bijlage 2 7

8